Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 45, 10 November 1888 — HE KAAO NO HAPAIKALA-Hapaikamahina KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu. I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii. [ARTICLE]

HE KAAO NO HAPAIKALAHapaikamahina

KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani

Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu.

I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii.

I 'nuhi ia ( 11. Kane Hki.u 6.

la wa i hala aku ai ka lio o ka moi ua noho iho nei no keia me kana aikan2 kainailio, pane mai nei na kanaka a pau, pehea no ia keia wahi keiki i hele mai nei e aa me ka lio o ka moi e heihei ai, e ike ana oe i ko make, he lohe oU- paha kou he lio hoio keia, ua nui na lio o na aupuni a pau i hoohoka ia e )■:a lio oke kaikamahine alii Rose Apala, e ike aku ana makou i kou kino e manamana niai ana iiuna o ka ama.»a ii kanaka o i ;»rani nei. Minamina kou niau heleheiena nani i kf> make iluna o ka amana. I ko ianei luhe ana, aoie ona ficxj lohe aku i ka iakou olelo, a ia wa oia i hoomakaukau iho ai e holo aku mahope o ka lio o ka moi. 0k i lio o ka moi 1 keia wa aia nei i hoomaka aku ai e holo, ua hiki aku nei ka iio o ka moi i ke 50 mile. He 50 mile 1 koe loaa iaia ka leka a hoi mai imua o ka lehuiehu e akena ana i kona hoio i kahi iio 0 HapaikalaHapaikamahina i hoomaka aku ai i ka holo nakunaku, ia w,i, uwa mai nei na kanaka a pau loa 1 ko ianei wahi lio 1 ka holo ae, me ko iakou olelo mai, e make ana oe i keia ia, pehea no la oe i aa aku ai e heihei me ka lio o ka moi, o ka ianei aikane, ke ku nei oia me ke aloha i kana aikane i ka make, me ka manao, aole e eo ana ika lio o kana aikane. E huli aku kakou a nana i ka kakou koa opio, oiai e nakunaku hele ana kona wahi lio i kahi hookahi, a i kona mamao ana aku mai ka lehuiehu maime kona ike ole ia mai e ka lehulehu, ua kahea iho la keia ma ka inoa o kona lio, e Kapuaikeleawe, aole e pau ke o ana o ko kapuai, hiki kaua i kahi e paa ia mai ana ka ieta e na komite. Ia wa, hoomalo mai nei oia i kekaulawaha o kona wahi lio, a i kon.i hoalu ann aku, ku ana keia imua o na komi* te, ia wa haawi mai nei ua komite i ka leta iaia nei. E hooia inai ana na komite maloko 0 la leta, ua eo i keia keiki malihini, hoomaka aku no keia e holo a hiki i ko ianei kaawaie ana mai na komite mai, ua kahea hou iho !a no keia ma ka inoa o kona wahi lio e like me matnua. He manawa ole, ku ana keia imua o ka moi me ka lehulehu e nana mai ana 1 ica mea nnna e ahai ana i ka hae 0 ka lanakila. 1 ko ianei ike ia ana mai e na mea a pau, ua olelo mai la ka lehulehu ia ianei, 1 hea oe i holo koke aku nei, ma o koke ae nei no paha oe a hoi koke mai nei, e ike ana oe i ko make Ia wa, aohe o ianei hoolohe aku i ka lakou olelo mai, hele loa aku nei keia a ku imua oka moi a haawi aku nei i ka leta a na komite i haawi mai ai iaia. 1 ka ike ana 0 ka moi i ka leta a na komite i haawi mai ai iaia, a i kona wa 1 ike ai i na olelo a na komite e hooia mai ana, ua eo i ke keiki malihini, oia no ka wa i nalu iho ai ka moi iioko o kona naau, me ka i ana iho, pehea la i eo ai i keia keiki kona lio, f>ane mai nei oia imua o ka kakou ,koa opio, e kali iki oe a hoea mai na komite. Ae aku nei oia, a oia kona wa i hali wa i huli hoi aku nei a ku iinua o kana aikane. Ninau mai nei kana aikane iaia, pei hea, ua eo anei ia oe i hoi koke ma nei oe? * Ae aku nei keia ika ninau a kana aikane, he oiaio, ua eo ia'u, o kaua na inoi o keia aupuni e l>ke me ka mana i hooholo ia ai, ina e eo ka moi ia'u. I ka lohe ana o kana aikane, olioli iho nei oia, a ia laua no e kamailio ana hoea mai nei ka lio o ka moi me na koraite mahope mai a ku imua o ka moi.

Huli ae nei ka moi a ninau aku nei ina komine, owai o laua nei ka hiki mua aku imua oko oukou alo, pane mai li na konme: O ke keiki malihini me kona wahi lio pupuka. oia kai hiki mua ae. ua haa»i tnai makou i ka leta laia i kumu e hoike mai ana imua o kou ihiihi e ke hi i ka mea nana i ahai ka lanaki.a o ke kahua heihei lio. | Ia manawa, huli ae nei ka rmoi o Farani a kahea aku nei i ka kakou koa opio e hele mai imua ona, ua heie mn la oia a ku imua o ka moi me ka pane ana aku a ka moi. Ia oe e ke keiki nona na helehelen» nani a me ka ui e haianu ana maluna ou, ke hoike aku nei au ia oe a me ka lehulehu, ua eo kuu lio ia oe, no'aila, ke haawi aku nei au i kuu aupuni nou. o oe ka moi, a e noho kanaka aku au malaio ou, e like me ka'u i hoolaha ai a puni ke ao holookoa, ina o ka mea e eo ai ka lio o kuu kaikamahine, okana wahine ia, a noho iho nei ka moi ilalo.

I ka iohe ana o ka lehulehu i keia i olelo a ka moi, ua hx>kahaha ia ko lakou enanao no ke eo ana o ka lio o ka moi ika lioo keia keiki, pehea la ke kumu i eo ai ikeia keiki. I ka lohe ana o ke aikane. ua nui loa kona hauoli i ke ola ana o kana aikane mai ka amana li kanaka ae o Farani a me ka lilo ana o ke aupuni malaloo kana aikane, aole wale oia kai hauoli, aka, o ke kiaaina pu kekahi. I iho la ke kiaaina iloko ona, ina paha e hooluhe kuu keiki i kau mau mea i kipaku ai i keia keiki, ina aole e loaa ia'u ka pomaikai ma keia inua a^u. Ia manawa, kahea mai nei ka moi i ka kakou koa opio e heie aku iioko o ka halealii. Ia \va, ua aeaku la oia i ke kono a ka moi, ua koi aku nei keia i kana aikane e hele ou laua' a ua ae mai oia,ua hele aku la laua nei a komo iloko o ka rjrni hookipa, noho iho la laua nei. e nana ana o Hapaikalahapa'kamahina i ka nani lua ole o ka halealii. Ia wa, oielo iho nei keia iloko o ia nei, ina paha me keia ka nani o ko makou wahi iule, ua oi loa aku ka maiKai, aoie hoi e hihi he ihhune ko'u mau makua. laia no e nanea ana i ka nana i ka nani oka haiealii, hoea inai ana ke kaikamahine alii Rose Apala me kona makuakane a haawi mai la ke kaikamahine Kose Apala i ke aloha i ka ui o ke kuahiwi. Peia no hoi keia i haawi aku ai i ke aloha ike kaikamahine alii, ua ano hoomahie mai la ke kaikamuhine aiii Rose Apala i ka kakou koa me kona manao e hei ana li i kana upena, nae aole. Pane mai ia ka moi, eia kuu kaikamahine i hoolaha ai a puni ke ao hoiookoa, o ka mea e eo ai kuu lio o kuu kaikamahine, o kana wahine ia, oia keia e nono nei ma kou aoao, eia ko'u manao ia oe e mare olua i keia la.

Pane aku nei ka kakou koa: Nani ia ua eo ia'u ke aupuni a uie ko kaikainahine, nolaila, e hoomanao oe e ke keiki, ma kuu aoao e noho nei, oia ka moi, a o kana kane n j hoi ia, he hookahi makahiki o'u e hele ai a hiki hou mai au ianei, o ko laua la ia e mare ai, o ka la no hoi ia e poni ia ai keia keiki ma kuu aoao e noho nei i moi, a o na hooponopono ana a pau, mulalo no ia 0 kana mau aiakai ana. A e hoolohe hoi oukou i kona leo ma na mea a pau ana e kamailio mai ai ia oukou, oiai, ua pokoie ko'u manawa, a ke nee awiwi nei ke sekona, ka minute iloko o ka hora. Ku aenei keia iluna a haawi aku nei 1 ke aloha i ka moi a me kana kaikamahine a rne ko laua nei makuakane, ke kiaaina, a huli ae nei keia a hopn i ka lima o kana aikane a pane aku nei: Ooe kuu kamaaina, ka mea nana i hoaahu mai ia'u me ke kahiko o ka poe waiwai a me ka nui ona hoino no'u, aka, ua hilinai oe mahope o'u, nolaila, ke hoonoho aku nei au ia oe e malama i ka pomaikai i loaa ia kaua. Mai pauaho oe i ka malama ana a hikl hou mai au ma keia mua aku, e kali oe ia'u iloko o ka makahiki hoohookahi.

Kulou iho nei ke poo o ke aikane a aea ae la iliin» me ki ae ana mai iloko 0 na kaluwaimaka e iho makawalu mai ana mai kona maka mai, iloko o na kuwili aloha ana o kana aikane, a oia no kona wa i puka mai ai iwaho me ka ukali ia ena poe hanohano a pau loa o ke aupuni a me kana aikane pu kekahi 1 ukali pu aku iaia, a hiki i kona wa i kau ai iluna o kona wahi lio, a oia no kona wa i haawi aku ai i kona aloha hope loa a hoomaka mai nei e hele mawaena o na koa e ku laina aoa ma kela a me keia aoao o ke alanui e haawi mai ana lakou ike aloha iaia nei, oui, ua ike mai lakou o ko lakou moi keia, aka, aohe ona nana aku ma o a maanei, aka r hoi pololei no keia i ko iaoei wahi liloko o ka ululiau i kuahiwl I ko ianei wa i ma?lo ai ma ke alanui, e haiui ana kanaki mahope ona a hiki i kona kouio ana iloko o ka ululaau.