Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 1, 5 January 1889 — HE KAAO NO HAPAIKALA- Hapaikamahina KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu. I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii. [ARTICLE]

HE KAAO NO HAPAIKALAHapaikamahina

KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani

Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu.

I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii.

Unuhi ia e Moss Mdu I ka pau ani 0 kana haioleloana, ua haawi aku la oia i kona aloha imua o kona mau hoa tr.*'kaainana a me na poe hanohano o ka āina, kana aikane hoi me kana wahine. A kau aku la ka kakou koa maluna o ka waapa i hoomakaukau ia nonn, i kona kau ana aku iluna o ka mokumanua, ua haawi ia aku la he mau pu aloha nona, me ka panai pu ia ana aku e ko uka nei inau batariona he mau pu aloha i ka kakou koa.

I ka wa o ka moku manuwa o ka ka kou koa opio i hoomaka aku ai e naue no kona mau alahele ua uluwehiwehi kona mau kia me na hae like ole o na aupuni nui ua haawi aku la na papu o ka aina i na pu aloh* no kakou koa opio, a pela no hoi ko lanei moku i haawi mai ai i na pu aloha no ka aina a naue aku la oia no ka moana e haehee ana i na ale ahiu e alai mai ana mamua o kona alahele.

Iloko o ia wa i kuupau mai ai ke ka pena i kona akamai piha i ka hookele moku. I ko lakou nei nana ana īho ma ka aoao o ko lakou nei wahi moku e haulani ana i ka makani me he la he mahimahi e oili ana mai ka moana ae. Iloko o na la holo 9, ike ia aku la ke kuahiwi o Perusia e kahiko ia anu e ka ohu. I ka ike ana o na mea a pau oka moku ika aina ua hele aku la ke poo nui o ka moku a ku imua o ka kakou koa opio a pane aku ia. I keia hora ua ike ia ka aina, ua ma nao au he hookahi hora paha a oi 1 koe pili kakou i k - ». uwapo.

Ia wa ua nui ka hauoli o ke opio i kona hui ana me kona kupunakane i kaulana a puni ke ao holookoa no kona waiwai. Ia wa pane aku la keia 1 kona adima rala i ka i ana aku.Ina kakou e pili i ka uwapo alaila e hooun#mua aku oe i ka elele imua o kuu kupunakane. Pane mai la ka Adimarala, he kupu nakane no "ka kou o onei ? Pane aku la ka kakou ko», ae pela mai ko'u makuakane ponoi ia'u. Owai ka inoa o kou makuakane ponoi wahi a ka ninau. O Keahi ka inoa 0 ko'u makuakane, wahi a ke koa opio. j Pane mai laka adlmarala Vilopeoa,' 0 Keahi anei ke keiki a Menei-i ke kanaka waiwai 0 Perusia nei i kaulana a puni ke ao holookoa no ka nui launa ole 0 kona waiwai. 1 Ia wa ua ae aku la ka kakou koa opio. Ia wa pane mai la ka adimalala i ka kakou koa opio i ka i ana mai: Ina he oiaio kau mea e hoike mai nei imua o'u 0 kou makuakane ponoi ia, ke keiki a kanaka waiwai o Peru sia nei alaila ke hoike aku nei au imua ou o ka'u aikane aloha ia i ko maua wa e noho ana : ke kula alii o Perusia nei a oia ao hoi ki helu ekahi 0 na na-

umana 0 Perusia nei aole hookahi hauniana iloko o ko makou halekula a me na aupuni e ae o ke ao holookoa e hiki e hoohoka aku i kona naauao a ua haa wi makana mai na aupuni a pau iaia he 24 mekala hoohanohano. Ua kokua nui mai oia ia'u ma na ha awina paakiki a pau oiai aole e hiki ia'u ke noonoo, a pela i lilo ai kou makuakane 1 aikane na'u a he keiki ka oe na maua. Ua puka mai oia mamua o'u a maho pe mai au. I kona puka ana mai ioko mai o ke kula ua mare oia me ke kaikamahine muli a ka moi o Italia, a he elua makahiki o ko laua noho pu ana, make iho la kana wahine a ua hele auwana oia a hiki i keia hora a'u e kamailio nei a ua ike au i ka hoolaha a kona makuakane Meneti i na makahiki 1 hala eolelo ana penei. Ina 0 ka mea e ioaa ai kana keiki a hoihoi aku imua o kona alo a lohe wale paha ika moolelo o kana keiki ina ua make oia, o o ka mea nana e hoike aku la mau mea alaila o ka hapalua o kona mau waiwai oia ka uku o ka mea nana e hoike aku.

Ua nui ka poe i hoao e imi 1 kou ma kuakane aole nae 1 loaa iki, a ao le no he mau lono e pili ana i kona noho ana ma na aupuni e ae o ka honua nei a ua manao kona makuakane Meneti ua make kana keiki a ua noho kanikau oia mai ka la i puka ai kana hoo lana a hiki i keia hora, a ua manao no hoi na mea a pau o ke ao holookoa a me a'u pu kekahi ua make oia, eia nae 0 kona inoa ke mau nei ke kaulana imua o kona lahui Perusia a me na aupuni e ae 0 ke ao holookoa a eia no ka Ue ola nei, a eia oia ihea i keia wa kahi i noho ai ? A ia wa ua hoike aku la no hoi keia 1 ka haina o ka ninau a ka Adimarala a oia keia. Aia no oia 1 Farani kahi i noho ai. Pane mai la ka akimalala, ina paha oia i noho i Farani alaila e ike ana au iaia, oiai ua kamaaina na mea a pau la'u o ke kulanakauhale i ka wa e hele ai i ke kaua, a pehea la wau i ike ole ai iaia, oiai ua kamaaina wau i kona ni au helehelena he wahi okoa paha kona wahi i noho ai. Pane aku la ka kakou koa, aia oia i kuahiwi kahi i noho ai, a o ka lohe kou a mai hoike wale aku, a oia ponoi no hoi ko'u aina hanau.

Ia wa ua kaulona pono aku la na maka 0 Vilopepa maluna 0 ka kakou kamaeu, a pane iho la oia iloko ona, he 01 aku ka hoi keia 0 ke keiki ui mamua o na keiki a pau o ke ao nei, ua kaapuni ia e a'u na aupuni a pau aole i ike i kekahi keiki ui e like me keia he mea ia e kaulana hou ai ke aupuni 0 Perusia nei, na ko ianei makuakane po noi hoi 1 hookaulana mua ia Perusia ma ka naauao, a no ko ianei nani hoi i hookaulana hou aku ia Perusia i ka nohea a me ka ui pela na manao e lauwili ana iloko o ka akimalala. Aole i pau pono ae ka laua nei mau kamailio ana ua hiki mai la ka elele a ke kapena imua o Vilopepa a kamailio mai la: Imua o kou hanohano, he elelo wau wau i hoouna ia mai e kau kauwa haahaa ke kapena e hoike aku imua o kou hanohano oia keia. He elima mile i koe pili aku kakou ma na aekai o Perusia. Ia wa ua hoopau ae la laua nei i ka laua kamailio ana a ua piiaku la laua iluna o ka oneki o ka moku a ma kahi i hookaawale ia no laua ua nohoiho la laua. He manawa ole ua pili aku la ko la- | kou moku i ka uwapo a piha mai la o [uka i na kanaka makaikai i ko lakou nei moku. Ia wa ua kauoha aku nei ka akimala la i kekahi aliikoa e hele mai a he manawa ole no hoi ku ana kekahi aliikoa īmua 0 laua nei. I Ia wa huli ae la ka akimalala a pane aku la i ka kakou koa opio eia kekahi o na aliikoa o ka moku nei, i kauoha aku nei au i elele nana e lawe aku i kau leka a hoike aku imua o kou kupu nakane. Ia wa hopu iho la ke koa opio iloko 0 kana pahu kaimana i ka leka a kona makuakane i haawi mai ai īaia mamua o kona hele ana mai e ike i kona kupu nakane ma Perusia a haawi mai la i ke aliikoa e ku aku ana a pane mai la: E hwe pololei oe i keia leka a hiki i mua o Meneki ke kanaka waiwai loa o ke ao nei, a e haawi aku oe iaia aole \

kekahi mea okoa e ae, a e kali oe a loaa mai ka pane mai iaia mai alaila hoi mai oe. Ua kunou mai la ka elele a lawe aku la i ka leka. I ke kani ana o ka hora 10 ua hiki aku la ka elele a ke koa opio imua 0 kona kupunakane Meneki a i ka ike ana mai o ua kanaka waiwai la i keia aliikoa i kahiko ia me na pono kaua ua manao oia he poe powa e kii aku ana i kona waiwai e hao a ua kau e hoi ka weli iloko ona. Oiai na manao like ole e nune ana iloko ona, ua haawi aku la ke aliikoa i ke aloha iaia, a ia manawa oia i manao ai aole keia he poe powa a ua haawi mai oia i kona aloha. Iloko 0 ia wa i haawi aku ai ke koa i ka palapala a ke koa opio i haawi mai ai iaia. Hopu mai la ka elemakule i ka leka a ninau mai la: | Na wai mai keia leka i haawi mai ia oe ? j Pane aku la ka elele, na kekahi kei'ki opio, a he mau helehelena nani kona e loaa ole ai i na keiki ui 0 kekahi inau aupuni i kaulana, a ua hiki no paba ia'u ke kaena aku imua ou e ke kanaka i kaulana ka waiwai a puni ke ao holookoa aole he hookahi mea e ola ana ma keia ili honua e hoohaahaahaa i kona nani. I ka lohe ana o ka elemakule i keia olelo a ke aliikoa ua kahaha ia kona manao a pane aku la oia. Mai hea mai oia. Mai Farani mai oia, wahi ake aliikoa. lloko o ia wa i wehe ai oia i ka leka a nana iho la, a penei na manao e loko o ua leka la. I kuu makuakane oiaio, Mr. Meneki. Aloha kaua.

Ke hoike aku nei au me ka oiaio imua ou e kuu makuakane, 0 ke keiki nana e haawi aku i keia leka imua o kou alo e kuu makua, e hoomanao iho oe o ka hua ia mai loko aku o ko'u pu haka a e hookipa mai oe iaia mai nana maka mai oe i kau moopuna, 0 Hapa-ikala-Hapaikamahina kona inoa, a no ka loaa ana ia'u 0 ke kulana haahaa 1 keia manawa, nolaila oia ke kumu nui nana 1 hoopale mai ia'u a hoi ole aku ai au a noho pu me oe, oiai ua pale au i kau kanawai i kau mai ai maluna o'u, aole e malei kekahi wahine ilihune, eia nae ua male iho nei au mamuli o ka like ana o na helehelena o ka'u wahine i make me keia wahine hou, o keia kei ki e lawe aku nei i ka leka 0 ka'u keiki ponoi ia mai hoohewahewa oe iaia, me ke aloha ia oe e ko'u makua oiaio. Keahi Meneti. Kakau ia ma ke kuahiwi o Farani. I ka ike ana 0 ka elemakule Meneti i ka inoa o kana keiki maloko o ka leka ana e nana ana ua puili ae la kona niau lima ma kona umauma a uwe ae la oia a nui I ka lohe ana o kana poe kauwa ua holo mai la lakou a ku imna o ko lakou haku a ninau mai la heaha kou ku mu e uwe nei e ko makou haku. Ua pane aku la ke kanaka waiwai e uwe ana au i kuu ike ana iho nei i ka leka a kuu keiki oiai ua loihi konanalowale ana akahi no hoi a hiki mai kana leka imua o'u e hoike mai ana oka hua mai loko mai o kona puhaka oia kana mea i kauoha mai nei ia'u e hoo-

kipa aku. Pane aku la na kauwa, e ko makou haku, ke olelo aku nei makou a pau i mua o kou alo a oia keia. £ Mai manao kuhihewa oe e like me keia me kou ike ole i ka oiaio a me na helehelena 0 kau keiki a hilinai aku oe i ka lakou mau olelo oiai 0 oe ua kaulana i ka nui o ka waiwai a puni ke ao holookoa. Manao makou oia ke kumu nana i kono aku ina mea a pau e hele mai imue o kou alo e hoike he moopuna oia nau mailoko mai o kau keiki oiai o ka inoa o kau keiki ua kaulana a puni ke ao nei. Nolaila mai puni oe i keia mau mea. j Iloko oiawa ua hoomaopo iho nei ka elemakule i na olelo a pau a kona poe kanaka he oiaio, a ua pane aku Ia ua elemakule la i ka elele a ke koa opio i ka pane ana aku: Ke manao nei au he oiaio ka olelo a ko'u poe kanaka i olelo mai nei ia kaua. {AoU i