Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 52, 28 December 1889 — Page 3

Page PDF (1.64 MB)

This text was transcribed by:  Penina Kwock
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

DEKEMABA

 

NA@@OK@H@@@@@MA

 

Saba@i…..1 8 15 22 29

Poakahi…..2 9 1@ @@ @@

Poalua…..3 @@ 17 24 31

Poakolu…..4 @@ @@ @@

Poaha…..5 12 1@ 2@

Poalima…..6 13 2@ 27

Poaono…..7 14 @4 25

 

 

KE KA@ @NA O KA MAHINA

 

@6-Ha@aha mua……@ @ @ @ P.M.

15 Mahina @@ha…..4 20 8 @ AM

22 Hapaha hope…..2 21 2 AM

23 Mahina hou…..6 @5 @ PM

 

N@KA A M@ KA NA@@ AN@ O KA @A

 

                            Puka        Napoo

1 Saha@@…..@ 24 @      5 1@ 9

8 Saha@@…..@29 @       5 14 7

15 Saha@@…..@ @@ @ 5 17 5

22 Saha@@…..@ @@ @ @ 21 9

 

KELA ME KEIA

 

Aloha Makahiki Hou.

Maluhuna ka la Kan@@maka nei.

I@eh@nei ka la hoomanao o Sna Keoni.

Ua malama ia ae he heihei lio ma Waianae i ka la Kan@@@aka nei.

He hana ko l@@@ o k@ @@@@@@a Fa @ni e ku nei @@@@ o ke awa.

He halawai ko@@ @@@@@ k@ ka ma@e.

He pouli o ka la ko ke Sah@@@ i hala asa, aohe nae i @ke ia @@ keia hapa poepoe o ka honua.

Ke pahola hou mai neu ke a@@wahine o ka po i kona malamalama i keia mau ahiahi.

Ke kuupau pauk@@ nei na iio holopo niuniu e like me kou makemake i keia mau ahiahi.

I keia Poaono ae e holo aku ai ka mokukaua Farani Chaplain no Kapalakiko.

O Dr. Oliver, i@ ne@ hoa aku nei oia no kahi alanui R@@@@@ @a ka @lama ae nei.

Ua paa ka epaepa o ka mokuahi Hawaii a holo aku oia no kona mau awa i ka Poaha nei.

Eia ae nei na lio heihei o Keoni Ka@ak o Waimanalo no ka heihei ana ma ka la Hapen@@ia ma Ewa.

Ma ka la inehinei i holo aku ai ke kahi hapa o ka Bana Puhi Ohe no Ewa no ke kokua i na hana Kula Sabati o ia apana.

E kukuklu aku ana ka Papa Hoonaa@ao i hookahi halekula hou pakahi no Kaauhuhu, Wimea, a me Honomu, ma ka mokupuni o Hawaii.

He kuai k@@ala o na aina Leia@@i o Hilo, Hawaii, kai malama ia ma ka Poaha nei ma ke alo iho o Aliiolani Hale a ia lilo aku i ka mea olooloo ke eke.

Ke kahea hou nei ka Papa Hoonaauao i na poe kohokoho no na halekula hoa e kukulu ia aku ana ma Honomu, Waime, Kaauhuhu, ma ka mokupuni o Hawaii.

O ka olelo kilokilo a kekahi kaula wahahee o M@@i, e hiki mai ana he @n@ kona e like me ko Samoa, aole i h@@ko ia a pa@ wale ae @u@nei no keia @@kina ua.

He iwa kalua me ekahi ka huina o ma poe i hookipa ia ae no ka ho@ele o ke kanawai o ka la Karisimaka, a i ka Poaha nei ko lakou kopi paaka pau loa ia ana.

Aia ma ka puka aniani o Levi a me Kuka, e ike ia ai ke kii o kahi moku kuna Robert Lewers, e ku nei ma ke awa i noho kapena ia e Penhallow, a he mahimahi paha oia no keia mua ku.

Ua makana ia aku ke kumupuhi ohe Berger e kana mau keiki, me kekahi kii kaha lima i hana noeau ia i ka la Karisimaka nei ma Ema Kuea, mai ka barasi au broom aku a Kakina Opio, he keiki Hawaii i hoonaauao ia ma ke Kula Nui o Sana Lui.  He kohu haole na hana lima akamai a keia Hawaii.

E kuai ia aku ana ma ke kudala ka hoolimalima o ka aina aupuni ma Kuliamano, Hilo, Hawaii, nona ka ili he 347 na eka, ma ke alo o Aliiolani Hale, it ka hora ia o keia awakea, o ka loihi, i ka manawa e hoolimalima ai, he 15 makahiki a ma ka $1.305.50 o ka makahiki e hoomaka aku ai e koho.

He elua @@ e kudala ia ana ma ka pa Aupuni o Koholaloa i keia la.

He ma@ @ ka wale mai no keia o ka m@@ka@@ @ @a@ia @@@@pion, mai @@@@@@@@.

@@@@@@ ke Kinau i holo aku ai no ka @@@@ me ka piha @kana a piha pu i ka @@@@.

Ke makaikai hou mai nei na poe ai@@@ @@@ i keia mau po.  No ka paa oi@ aku @@@ ia e noho ai i ka ai samano.

@@@@ ae ma ka halekuai buke o T.G @@@@@@ ma alanui Papu no na maka@@@ama a na keiki.

E nana ae i ka hoolaha ma ke kauoha e pili ana i na Luna Aupuni no keia kau koho ae e hiki mai ana.

@@@@nei i holo aku ka mokuahi Kinaa no kona mau awa ku mau Maui a me Hawaii.

I ka Poalua nei i lawe aku ai ka mo k@pea Omega no honokaona, he 150 onua pake.

Aia no ka ua ke loku hala ole ala ia Hilo i ka wa a ke Kinau i haalele aku ai ia laila.

Ma ka Poalua iho nei o keia pule, la 24 i piha ai ke 64 o na makahiki o Hon. H. A. Wideman o kona ola ana ma keia ilihonua.

O Bila Keoni Liilii ka moho holo lunamakaainana a ko Makawao e hoouna ana i ka Ahaolelo,  oiai, oia ka mea i wae ia e ka halawai makaainana ma Makawao i ka a 20 aku nei o keia mala na.

Ma kela huakai aku nei a ke Kinau, nui loa ka ino ma kona mau awa kumau a hiki ole hoi ke hoolele ia na ukana o kekahi mau awa, ua nahaha aku kekahi o kona mau waapa a pakele mai ke oia o kona mau luina.

Ma keia ku ana mai o ka Australia e hiki pu mai ana maluna ona ka puali keaka a Frank Kalaka, a e hookaulua iki ana no keia awa no kekahi mau la a ho@ loa aku no na Panalaau o ka Hema.

Ma kela huakai mua aku nei a ka moku @@ Kilauea Hou no Ookala, Hamakua, ma ka hoao ana e pae iuka o ka waapa, ia haule aku ke eke leta a naioale iloko o ke kai no ka nui o ka ino.

Ua lono wale ia mai, he nui ka ua e haule la ma Hamakua, Hawaii, a aohe hoi he mau hoailona no ke akakuu iki mai.  He maikai paha ia, waiho auanei a nui mai ka la, oia mea hou ana aku ia i ka wela.

Ma ka wanaao o ka la @@ o Dekemaba nei, ua lilo aku i ka wai o Makaalo ana ke kahawai o Maulua, Hilo a make loa. @ kona @@@ ua pae ola no ma kahi aoao, a pela no me na bipi ana i hoau aku ai.

Ma ka Malulani o ka Poalua iho nei i hala aku ai ke Kamaii@wahina Liliuokalani i ka Malu Uiu o Lele, i malahini keikei no ka hoike hui o na Kula Saba @@ o na HOno a Piilani e malama ia ana ma Lahaina i ka la Hape Nuia ae nei.

I keia Poalua ae Dekemaba 31, ka la hanau o ke Alii ka Moiwahina. E malama ia ana he anaina ika i na makaainana Hawaii mawaena o na hora 2 me 3 auwina la.  E hele nui ae e na kanaka hanai o ka aina a pahola aku i na hoomaikai i kou Moiwahine.

O ka ulu ana o ka lauoho o na wahina, e hiki aku no kona loihi i ka eono kapuai.  O Madame Hess, kekahi @@ puukani o ke kulanakauhale o Paris@ oia ka wahine i piha kona lauoho i ka eono kapuai, na hoole oia i ke kuai ana i na poe makemake lauoho kui no ka elima @@@@ani hapaha Farani.

He nani a me ka maikai me he mea la no Kauai na mele i puhi ia ma ka Ema Kuea ma ka Poakolu iho nei no ka hoomanao ana i ke Kar@simaka, e ka Puali Puhi Ohe Hawaii.  He anaina nui o na lahui like ole kai akoakoa ae ma ke Kuea no ka hoolohe ana i na leo kani hone o na ohe a me na pila.

Ua malama ia he hookuku kinipopo mawaena o na eiwa helu 2 a me 1 o Kamehameha i ka auwina la Karisima ka nei ma ke kahua kinipopo o Makiki a ua kaili ae ka eiwa helu 2 i ka lanakila, a he 7 a lakou puni i ka 5 wale no, he keu a ke oolea o na opio hanau hou e opa mai nei i na hanau mua.

Ma ka huakai mua a ka mokuahi Hawaii i holo aku nei i Hamakua a me Hilo, ua halawai oia me ka uha no ka nui o ka ino a ua olepe ia aku a nalowale he ekolu epaepa o kona h@@la, a ua hoi mai oia i ka Poalua nei a kau iluna o ke alahukimoku no ka hookomo hou ana i huila hou nona.

E malama ia ana ka hoike hapaha o na Kula Sabati o Kawaiahao i ka Hora @o kakahiaka o ka la apopo @@a ia luakini.

Ua lulu ae kekahi mau makamaka haole o ke kulanakauhale nei a loaa ke kahi puu dala nui i makana Karisima ka na lakou i ko kakoa kilo moku ma ke kiekiena o Kaimuki e huli la e nana i ka makani a me ke kuakea o ka moa na kai lipolipo.

Alua Bana o ka Puali Puhi Ohe Hawaii i keia manawa, a ua kapa ia na mahele penei: Mahele 1-Bana ohe keleawe hinuhinu kohu poipu wai; mahele 2- Bana leo liilii kaula @ @oho kohu huluhulu-awa. Nana aku no hoi ia la, makanikeoe i na kikoni lawe palanehe lai malie a ua poe keiki Hawaii la. Gude Gude.

E malama ia ana he anaina haipule Karismaka ma ka po o ka la apopo Sabati, Dekemaba 29, ma ka luakini o Kaumakapili. he mau haiolelo me na himeni pili i ke kumuhana ke hai ia mai ana, o na mele mai ka papa himeni mai o ke kula o Kamehameha a me kekahi poe ike mele e ae.  E hele nui ae kakou ma ia po.

 

HE PA BAPETISO.

 

Ua manawalea aku ka Hon. C.R. Bihopa i ka @kalesia o Kawaihao he kia pohaku mabala, a maluna o ke poo o keia kia ua pao ia a kohu bola nui, alaila, hookomo iho he pa dala, a iloko o laila ka wai e bapetiso ai i na keika a pele aku.  Ma ka lihi o kahi i pao ia ua kau ia he mai huaolelo penei: "@loko o ka inoa o ka Makua, a me ke Keiki a me ka Uhane Hemeolele."  A ma ke kumu o keia kia, he mau huaolelo, penei: "Makana ia e Chas. R. Bishop i mea hoomanao i kana wahine ia Bernice Pauahi Bihopa 1889.".  A ma ka paia o ka noho nui o Pauahi e noho mau ai iloko o ka luakini o Kawaiahao, he papa mabala me na huaolelo, penei: "I mea hoomanao i ka Mea Hanohano Abner Paki-Hanai i ka A.D. 1808 a make Iulai 13, 1885. A me kana wahine oia hoi o Laura Konia-Hanau i ka A.D. 1808 a ma ke i Iulai 2, 1857. A me ka laua kaikamahine oia hoi o Bernice Pauahi Bihopa-Hanau i Dekemaba 19, 1881 a make Oct. 16, 1884.

 

HE NANE.

 

He 13 pua o kuu lei daimana no lakou ke alohilohi anapanapa i a po mahina lailai, a ua holo aku ke ala a puni ke ao holookoa, aohe wahi nalo mai na pua aku o kuu lei, a a wae ia mai na pua o kuu lei mai na kaikuahine ala mai o Aiwohikupua, a no lakou hoi ke ala hoala hiamoe i ke aliiwahine o Paliuli (Laiekawai) e moe ole ai o ka po, a penei na hoonohonoho ana o na pua:

Pua 1, 13, 12, 122, aia keia mau pua ke hee la i ka nalu o Kalehuawehe, a no lakou ka olelo ana, "Hee ana i ka lala, hoi i ka muku."

Pua 1, 9, 11, aia keia mau pua i ka piko o kekahi kuahiwi kaulana, a ke hoomalamala la ko lakou nani i ka lua pele o Mokuaweoweo; aloe nae e loaa i ka hapa mua o ua kuahiwi la, aka, e loaa no i "ka hope one o ka Malulani, Lawe a lili i ke sake o Lehua."

Pua 3, 2 12, 9, ua puluelo wale keia mau pua i ka loke hala ole a ka Ua Kanilehua, a ke hooipo ae la me na lehua o Mokaulelei i ka nahele o Upeloa; a o ke ala o keia mau pua, e ike ia no i ka po mahina hiki ahiahi, "Huki mai ka Ulua."

Pua 7, 4, 6, 13, 10, 11, aia keia mau pua ke hoomalamalama la i ka pali kapu o Kamohoalii, a no lakou ka malamalama i like loa me ka uwila, a o ke ala hoi ua puni o Hawaii o Keawe "Kakia kuinaoa ke akamai."

Pua 8, 5, 6, 13, 7, 4, aia keia mau pua waena o ka pohai o na mani o ke kuahiwi, ke kahiko mai la i ke kapa hau o Maunakea, e hoolohe ana hoi i ka leo hone o ke kolohala i ka po lai, a ua like ke ala me ka rose o Salona a me ka lilia o na awawa.

Pua 5, 6, 10, 9, aia keia mau pua i ka wekiu o na laau o ka nahele, a no lakou paha keia: "Aia i ka wekiu ka pua lehua I ka ai kikoni a na manu."

Pua 13, 5, 6, 8, he mau pua punahele keia, a no lakou ke anoano a me ka eehia, a oia au e puana ae nei: "He ihikapu aku no oe A he manu no ke aouli."

Nolaila, ina e hui ia na pua a pau o kuu lei me ka ewaewa ole, a moe hookahi ka waikoloa i ke kula, alaila, o ka lawa ana ia o kuu lei, oiai o kona ano he alohilohi e like me ke malamalama o ka la, a he lilelile hoi e like me ka hau o Helemona. Eia ka ninau, Owai kuu lei daimana?

O ka mea mua e waiho ae ana i ka haina pololei i ke keena o ka nupepa "Kuokoa," alaila, oia kuu io a me kuu iwi, a maluna ona kuu mahalo piha a nui. Owau no, Jos. S.K. Kalikolehua.

Niulii, Kohala, Nov. 21, 1889.

 

 

KO NA AINA E.

Lono o ke Ao Holookoa

 

Na Hunahuna Huikau.

 

Ua wehe ia ka hale hana k@p@a o ka Ona Miliona ClaSS Sp@@@@@@ i kukulu ia n@@ nei na P@@@@@pia, ma ka la 9 o keia mahina i wehe ia ai, a ua ike ia ka holopono o ka hoohana ana.  Ua manao ia, e hiki aku ana oia kahi o 1,000,000 paona ko, i kela a me keia a e wi@i ai.

Ma ka mahina aku nei o Novemaba i haa, o ka huina o na waiwai o Kapaliko i lawe ia mai i Hawaii nei, ua hiki aku ka waiwai io i ka $321,5000, a no na mahina he 11 i kaahope aku la, ua hiki aku ka huina o na waiwai i lawe ia mai i o kakou nei i ka $3,047,700.

Ua make mai nei kela haole kaulana loa o Auseteralia ma ka hoe waapa pukahi i ka la 9 iho nei o keia malama, oia o Harry F. Searle.

Ua make mai nei o Robert Browning kela haole kaulana loa i ka haku mele, ma Venier i ka la 12 iho nei o keia mahina i ke 74 o kona mau makahiki.

O kela haole alakai o na Ailiki i nalowale honua ai, oia o Panela, ua loaa aku oia e waiho mai ana maluna o kona wahi moe ua make.

Ua hai ae o Jules Simon, he kalaiaina loea no ka Ahaolelo o Farani, i ke kumu i makemake like ai na aupuni o Farani a me Geremania e noho lokahi iloko o ka maluhia, a e kapae loa i na manao uluku o ke kaua.

Ua manao wale ai, e ulu aku ana he mau manao o na haawina hookahuli aupuni e like me ko Barazila iloko o Potugala.

Ua hiki hou ae nei o Konela Boulana i Farani, kela keiki kaeaea nana i hoao e hoomokuhana i ke kau koho balota i malama ia mai nei ma Farani.

Eia o Enelani ke hoomahunahuna nei i ka ikaika kaua pale o na kahakai o kona panalaau ma Kanada.

 

 

MAKE MAINOINO NO KA MALAMA HEMAHEMA IA.

 

E ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe:

 

            E oluolu mai oemai oe i kekahi r@@@ kaawale o kou kino lahilahi no kau wahi ukana kaumaha e panee aku nei imua o kou anohano, i ke mai ai ka nui a me ka lehulehu o ka mea i poino e no ho mai la i ka Ua Kanilehua o Hilo.

            Oiai ua haalele aku o Geo. Kahihenui i ka ohana i ka makahiki 1874 a hele mai la mahope o ka mea aloha he wahine a noho ma ke panalaau o Kalawao nei mamuli o ka loaa ana o kana mea aloha i ka mai hookaawale ohana, a ua noho pu laua ma keia aina malihini a hiki i ka haalele ana mai o kana wahine iaia i ka makahiki 1878 a hoi aku la i ka opu ana ole o ka honua, a ua noho wale iho no o Geo. Kaihenui ma ia hope mai a hiki i ka loaa hou ana a kona kokoolua no keia aina, a aole no i liuliu iho ua haalele hou mai la no iaia. Aole no i mamao loa aku kela wahine i make aku la ua loaa hou no ona kokoolua hou nona, a he mau mahina wale no ua haalele hou mai la no iaia; a i ka elua o ka wahine ua komo oia i ka heluna mai, a ua loaa ka ai a me ka ia mai ka Papa Ola mai, a ua noho oia malalo o ka malama ana a ka Papa Ola a hiki i ko maua hoohui ia ana ma ka berita maemae o ka mare ma ka 5 o Iune 1887, a ua noho pu maua me ka maikai.  Ma ka la 22 o Iune 1889, hoomaka mai la oia e loaa i ka mai pupule a ua noho pu no maua me ia mai no ona a biki i ka wa i ka wa i ikaika loa mai ai ka mai maluna o kona kino, a holo aku la mai ko maua noho pu ana, a ua huli ia no nae a loaa, me kuu manao e hoihoi ia mai no a nau no e malama, aka, mamuli o ke kono a ka luna nui o ke panalaau nei, ua kii ia aku la oia a hoopaa ia iloko o ka halepaahao.  Ua mahalo no au ia lawe ia ana o kuu kane i kahi paa me kuu manao owau no kekahi e noho me ia pilikia, a like me ka olelo a ka mea nana maua i m@@e.  "E malama ke kane i ka wahine i ke kau ai a me ke kau wi, i ka wa mai a me ka wa mai ole, pela hoi ka wahine i ke kane," aka, aole pela ka manao o ka mea nana e malama ka pa mai, a hoi mai au me ka luuluu no ke aloha i ke kane.  He hookahi ou mahina ke kaawale mai kuu kane mai, ua nalowale iho la oia ma ka la 16 o Oka@oha, a mai laila mai a hiki i ka la 3 o Dekemaba loaa aku la kona kino lepo me ka mainoino.

            Nou iho, ka wahine mare a ka mea i make, ua @ohe no au i ka nalowale ana o kuu kane, aka , aole e hiki iau ke hele e huli, oiai he nawaliwali au, a na hai e malama nei kou ola, a aole no hoi he wahi kenikeni ma kuu poli e hiki ai ke hoolimalima aku i ka mea nana e huli kuu kane, a hiki wale no i ka wa i loaa aku ai i ka poe paniolo ua make.

 

Ka Olelo Hooholo a ka Aha Koronelo a ka Papa Ola

 

            I ka hora 3 a oi o ke ahiahi o ka la i loaa ai o ka mea i make, ia noho ka aha koronelo e ninaninau i ke kumu o ka make ana, a o ka lakou olelo hooholo, "Ua make o Geo. Kaihenui no ka pololi."  Mrs. Kaheananui

           

MEA HOU MA KAHIKINUI

 

            O ka 15 keia o kou mau makahiki o ka noho ana maanei akahi no a ike i ka hiolo ana o ka pali, kamaaina ka jele ana i keia pali aole nae i ike mua, i keia makahiki wale no.  Ma ka la 11 o Dekemaba, 1889, hora 6 a oi haalele i ka hale, hora 8 no ua pale nei ma Manawainui, me 28 pipi a na haku o makou, haalele au a me ka bosi a me 3 paniolo ia pua pipi, a ma ka hora 12 hiki hou au ilaila mai kuahiwi mai lalo o ke kauoha a na haku e hoohuli mai i ka pipi, ua hooko ia ke kauoha. ia makou i hele mai ai, aole nae i loihi mai, nakalo ana keia mea kobu pukuniahi, puiwa na lio e like me na lio hou a pela no hoi me na bipi, e lele aku ana kekahi maluna o kekahi, a me au pu kekahi, a o Chas. Ako kekahi, oia ka mea ano pohihihi he lio alakai kana ua holokaapuni ae a hihia oia i ke kaula, ma ka nui eleu, ua pakele, aole oia e hiki ke nana pono i kahi e hiolo mai nei, a o ka mea e kakau nei o@a ka mea i nana pono aku, i ka wa i hiolo loa mai ai, ua like me ka hekili, a ia kokoke mai na hunahuna pohaku i o maua ala i ka wa a laua i hoomaka ai e holo, ina i hiolo mua ina ua loaa pono o Pila.  W D Koomoa.

 

HUAKAI HELE I KE ANU O WAIMEA

 

E ke Kuokoa: Aloha oe-

            E ae mai hoi oe ia'u e kukai olelo pu aku me oe.  Ma ka la 7 o Novemaba, ua haalele aku la au i kuu aina kupolua i ka lai a ka Eka no Waimea ka ihu, a ma ka hora 1 p.m., hiki aku la kou mea kakau ma ka puu o Huehue , a aia ilaila ka home o J. Maguire; a ma ka hora 5 p.m. hiki ma Kiholo a paina ahiahi malaila, a haalele i ka wa a ka la la  pauaho mai ai no ka ilikai aloha o Lehua.  Ma ka hora 9 o ia po hoaumoe ma Puako, oiai ka lepo a me ka makani, a he hoihoi ole oe ka malihini, hele a laolao na maka.  Ma ka wanaao o ka la 8 mo@@o aku la no ka Ua Kipuupuu.  He nui ke anu o Waimea.  Ma ka Poaono hora 5 p.m., haalele ia Waimea no Kohala; hora 9 o ia po, hiki ma Kahua a moe ma kahi o W. Hook, a malaila i hookaawale ai ko makou mau hoahele W.C. Achi a me S. Lazaro a hala loa laua no Kohala ia po, a he keu ka aa e paio pu me ke anu.  Ma ka la Sabati ae, pau ka paina kakahiaka, haalee ia Kahuna no Kohala, o maua no me kuu wahi James, a ia wa maua i makaikai pono aina Kalahikiola, a e ku mai ana no hoi o Pili, a o laua nei na puu i oleloia he mau puu hele, a ua ano kahua ia mea iloko ou, aka, i ko maua hiki pono ana ma ke kumu o ua mau puu la aohe o maua ike iki i ka meheu o ko laua hele ana a me ka hoi ana mai e akaka ai la hoi he mau puu hele @o ke ia, nui no hoi ka epa ia Hawaii.  No ke ko ole o kuu iin@, ua haalele iho la maua ia laila no Kohala, a ma ka hora 11 hiki ak@ la maua ma Puohelohelo aia keia wahi i uka o Halawa, a ilaila oe e ka malahini e ika ai i ka nani o ua aina haaheo la, a he nani io ua.  Ma ka hora 12, @iki ma kahi o J.W. Moanauli a hui me ka ohana, a mai laila ae no kahi o G.P. Kamauoha, paina ahiahi malaila, a hiki ma ka hale o Mrs. Geo. F. Holmes.  Ma ka hora 8 o ia po, haalele ia kohala no Waimea, hora 9 hiki ma Kahua, a ma ka hora 3 o ka wanaao hiki ma Waimea.  He keu ke anu e houhou liilii ana, a hiki ma kauhale oili ana o Hokuloa. a ua hele na pauku kino a uanii, a kanaaho waie @@ la no: 

            Auhea oe e Hokuloa

            Ka ukali o ka malamalama

            @aila oe la hoi aku

            O nakeke mai ko hulilai, etc.

            Komo iloko o ka huluhulu moe kehau o Milolii, a he hapa hora okoa ia noke ana akahi no a mehana mai, a hooipo aku la me NIolopua.  Ma ka Poakahi ae, hora 7 p.m., haalele hou iho la o W.C. Achi ia maua a hoi aku la no kohala, a kau aku la ma ke Kinau no Honolulu.  Ma ka Poalua ae, hora 4 p.m., haalele aku la i ua aina mauna la no Kona.  Hiki ma Kiholo hora io o ia po, a hiki ma Kona ma ka hora 8 kakahiaka o ka poakolu, a ua hele a @@@@ ke k@@@ .  O ka hopena keia, a m@@nei ke haawi nei au i kuu ma@a o nui i kuu makua S. H. Mahuka o Waimea no kona haawi ana mai i @@ h@ @@@@ @@@@.  A ke haawi pu aku nei au i ko@ hoomaikai ia Rev. J@@. Kalino kona pah@@a ana mai i kekahi papaaina nani au i ike mua @@@ ai.  Ke haawi hou nei au i kuu mahalo ia Mr. Paahao o Kohala, ko makou pailaka o kela po a ke aiwaiwa nui wale, a ua kupono no ke kapaia "ke kiu o na @ea hana pohihihi."  O kau pule e ola loihi oukou a-

            Ne i e halulu iluna o Waialoha

            Heaha la nei makani o ka pono

            He lani kuu a ia no Kalalau e

            A Kalalau i Puna na ka Lawakua

            Nana ka leo o ke kai o Hoohila

            O Hhohila ka i lawe i ka haka lilo

            Alanui ole iho la ka pa@@a ola

            Kilioe na wahine aualahula

            Ka aualahula o Hoolulu o hilo

            Aha!-Alia la-ha-o-e!

            O ke kui kela, o ka holo keia; kapala ke kea, na ka ele ka ai.  Aloha oe e Lazaro holo malu, a me J.W. Kilinahe haalele huakai.

            Alha nui ka Lunahooponopono, a no na keiki lawe poahi o kou keena kou anoi pau ole.  Owau iho no       Kou Joe.

                                                                                                                                                                                    Kona Akau, Hawaii.

                                                                                                                                                                                   

HOOLAHA HOU.

 

OLELO HOOLAHA

 

            Mamuli o kou hookohu kupono ia ana mai i Agena no ka Moiwahine, ke kauoha ia aku nei na mea a pau e noho hoolimalima ana maluna o na aina ma na Pa Hale, a i hiki mai ka wa kupono e hookaa ai i ko lakou uku hoolimalima e loaa no au ma ka Hale Akala ma Pa Alii.         H.C. ULUKOU, Agena no ka Moiwahine Kapiolani. 2295-tf

           

HOOLAHA NA KA LUNA HOOPONOPONO.

 

            Ke hoolaha ia aku nei ma eia, ia loaa i ka mea nona ka inoa malalo iho, ka hookohu ma kona ano he Lunahooponopono no ka Waiwai o PETERO W. WAHA, o Hookena, Kona Hema, Hawaii.

            O na poe a pau he koina ka lakou, ke kauoha ia aku nei e waiho mai ia mau mea i ka mea nona ka inoa malalo iho ma Hookena i oleoia, a i ole, ia Henry Smith, ma Aliiolani Hale, Honolulu, mamua ae o ka pau ana o na malama eono mai keia la aku, o hoole loa ia.   KAUMU WAHA.        Lunahooponopono Waiwai o P W. Waha.      Honolulu, Dekemaba 23, 1889.   2265-5t

 

            A hahookolokolo Apana Eha o ko Hawaii Paeaina, ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka waiwai o Kamakapu k, o Moloaa, Kauai, i make kauoha ole.  Imua o ka Lunakanawai ma kona keena.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a Maria Kahele w, o--- e hoike mai ana o Kamakapu k no Moloaa, Kauai , ua make kauoha ole ma Moloaa, ma ka la 15 o Maraki, 1873, a e noi ana e haawi ia la palapala hookohu Lunahooponopono Waiwai ia A.K. Mika o Koloa. Ua kauoha ia, o ka

 

POAONO, IANUARI 11, 1890,

 

i ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke keena hookolokolo o keia Aha, ma Koloa, a ma ia manawau a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la.  A o keia olelo kauoha, e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa, nupepa i paiia ma Honolulu.

            Kakau ia ma Koloa, Kauai, ko Hawaii Paeaina, Dek. 7, 1889.

            JACOB HARDY, Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 2263 3t

 

Hoolaha Hooko Moraki.

            Mamuli o kekahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki i @ana ia mawaena o W. k> Kaainoni o Honokaa, Hamakua, Hawaii, a me Clarissa C. Armstrong, i hana ia Ianuari 7, 1886, a kope ia ma ke Keena Kakau ma Honolulu, ma ka Buke 99 aoao 56 me 57, a i haawi ia aku e C.C. Armstrong i oleloia ia R. A. Lyman o Paauhau, Hamakua, Hawaii, ma kekahi palapala i hanaia i Iune 23, 1886, a kope ia ma ka Buke 99, aoao 57.

            Ke hoolaha ia aku nei ma keia, e hooko ia aku ana ka mana o kela moraki no na kumu i uhaki ia, oia hoi ka uku ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee, a nolaila, e

 

KUAI KUDLA AKEA

ia aku ana na aina a me na lako a pau maluna iho, ma kekahi wahi a me ka manawa e hoike ia aku ana.

            No na mea i koe, e loaa no ia ke ninau i ka mea nona ka inoa malalo iho ma Hamakua, a i ole, ia W. O. Smith, ma alaui Papu, Honolulu.        RUFUS A. LYMAN, Mea hooko o ka Moraki.            Honolulu, Novemaba 9, 1889.

 

            O kela wahi a pau e waiho la ma Kona, Hawaii, oia ke Ahupuaa o Pahoehoe, a oia no ka aina i hoike ia ka Apana 3, ma ka Palapala Sila Nui helu 1668, L. C. A. 852011, ia Lahilahi.

            2. O kela akahi hapaha o ka hapa i makele ole ia o ka aina e waiho la ma Poea, Hilo, mokupuni o Hawaii, nona ka ili o 89 1-4 eka, a oia no kahi i ike ia ma ka Palapala Sila Nui (Grant) helu 3059 is Hoee me Pahukoa, oia no ua akahi hapaha la i hoolilo ia aku e Paaluhi k i ka mea moraki, ke kane a he hooilina no Hoee w, ma kekahi palapala i hana ia i ka la 24 o Ianuari, 1883, a hoopaa ia ma ke keena kope ma Honolulu, ma ka buke 78, ma ka aoao 329.            2263 3t

 

 

Hui Alahao & Aina o Oahu

 

Manawa Holo.

 

E haalele ana na Kaa @ ka Hui Alahao Oahu me Aina i ke kahua hooki o ma Honolulu nei no na apana o Ewa, ma keia mau manawa mahalo iho:

 

Haalele ia Honolulu.

8.00 A.M.

11.00 A.M.

@.00 P.M.

 

Hiki i Halawa.

8.45 A.M.

11.45 A.M.

3.45 P.M.

 

Haalele ia Halawa.

9.30 A.M.

12.30 A.M.

4.15 A.M.

 

Hiki i Honolulu.

10.15 A.M.

1.15 P.M.

5.00 P.M.

 

Manawa Holo no ke Sabati.

 

Haalele ia Honolulu.

9.30 A.M.

12.30 P.M.

3.00 P.M.

 

Hiki i Halawa.

10.15 A.M.

1.15 P.M.

3.45 P.M.

 

Haalele ia Halawa.

11.00 A.M.

1.45 P.M.

4.15 P.M

 

Hiki i Honolulu.

11.45 A.M.

2.30 P.M.

5.00 P.M.

 

HOOLAHA.

 

            Mahope aku o keia la, aole loa au e uku i na aie o Kailiino Norton, ke ole e loaa na hoapono mai au aku.    S. M. Kanakanui. 2263 3t

 

 

Kakela a me Kuke

HALEKUAI NUI O NA WAIWAI

 

E laa na pahiolo, koi hole, ba@@ale, koi nui me liilii, kila, wili puaa, rula, apuapu, kui o na a io ia @a@, kaa kaa, hao hoopaa pu@a

pohaku hoana, kepa, lei ilio, kaula hao ilio, pahi, upa, pahi umiumi, kalapu, kope hulu, pulupulu, oepa ka lakala, lina hao, ami, keehi, a me

 

KAULA OPU.

 

Palau o na ano a pau, Oo, ho, kopala, pe, kipikua, hao kope, au ho a pe a aku, kua bipi, lei bipi, kaula hao bipi, uwea pa, uwea keleawe, hao pili piula, kaa palala, ipuhao, ipu @i

 

PA-PALAI MAKAU MEKE AHO

 

@@i wai, papa holoi, kopa ala, kaula kuaina, huakai, ehi wawae, hulu pena, a pela aku.

Pena wali, kini nui a me liilii o na ano a pau, me ka pepa kuhikuhi, pena keokeo, aila pena, aila hoomaloo, vaniki kaa, a me vaniki moe,

 

PENA HOOLMALOO

a me aniani hale

 

AILA MAHO, AILA MIKINI, AILA HAMO

AILA KAA, INIKA KAMAA.

 

PAUDA KUKAEPELE KIANA

PAUDA UIKI IPUKUKUI O NA

ANO HE NUI A LEHULEHU

 

Lole Makepono

 

AHINAHINA KALAKOA KEO KEO LEPONALO HULUMANU UWE-WAHINE KUI HUMUHUMU A ME KA LOPI.

 

KAKELA @ KUKE