Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 20, 17 May 1890 — Page 2

Page PDF (1.61 MB)

This text was transcribed by:  Kelly Murray
This work is dedicated to:  Kekai Robinson

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MA KE KAUOHA.

Hoolaha Keena Kalaiaina.

            Ua hoolohoia aia i keia la Mr. R.C.Steward @ Palapala Aelike @. Mokupuni o Oahu.

L.A.THURSTON, Kuhina Kalaiaina.  Keena Kalaiaina, Mei 12,1890.

 

            Ua hookahua ia ikeia ia o Mr. L.H.Swain i Agena @ Palapala Aelike no ka Apana Hilo Akau, Hawaii.

L.A.THURSTON, Kuhina Kalaiaina.  Keena Kalaiaina Mei 1, 1890.

 

            Ua hookohu ia i keia la o @ A Young Jr. me S. Kahele @ ka Papa Alanui o Koolau @, ma kahi o Win. King me Nainoa i waiho mau.  Eia na hoa o ka Papa Nanui e ku nei i keia manawa:  Rev. Saml. Kapu, Lunahoonalu.  A. Young Jr., S. Kahele.

L.A.THURSTON, Kuhina Kalaiaina.  Keena Kalaiaina, Mei 1, 1890.

 

            Ua hookohu ia aku i keia la o Mr. James Bright o Waimea, Kohala, Hawaii, i Notari no ka Lehulehu, no ka Apana Hookolokolo Kaapuni Ekolu o keia Aupuni.

L.A.THURSTON,  Kuhina Kalaiaina.  Keena Kalaiaina, Aperila 29, 1890.

 

KUAHAUA.

O MAKOU O K@, ma ka lokomaikai o ke Akua, o ko Hawaii Paeaina, Moi:  Ke kukala aku nei.

            I kulike ai me na kuhikuhi o na Pauku 28 a me 45 o ke Kumukanawai, ua loaa i ko Makou oluolu, o ka Ahaolelo o ko Makou Aupuni, e akoakoa ae lakou iloko o ke Kau Mau o ka Ahaolelo no ke kuka ana i na hana o ka lehulehu, ma A@lani Hale, ma ko Makou Kulanakauhale Alii o Honolulu, i ka hora 12 awakea o ka

POAKOLU, La Iwakaluakumamakahi o Mei, A.D. 1890.

            Haawi ia malalo o ko Makou hoailona Alii, ma ko Makou Halealii o Iolani, ma ke Kulanakauhale o Honolulu, i keia la Umikumamahiku o Aperila, A.D. 1890, a o ka Umikumamahiku Makahiki o ko Makou Nohoalu ana.

KALAKAUA REX.  Na ka Moi:  L.A. THURSTON, Kuhina Kalaiaina.

 

NUPEPA KUOKO`A

NO KA MAKAHIKI $2.00, NO EONO MAHINA 1.00.

KUIKE KA RULA.

Poaono, Mei 17, 1890.

 

KA AHAOLELO.

            I ka Poakolu o keia pule ae, oia ka la e wehe ia ai o ka Ahaolelo e ke Alii ka Moi, a e akoakoa ai hoi na Alii a me na Lunamakaainana no ka hoomaka ana i ka lakou hana e pili ana i ke au holomua o ke Aupuni Kumukanawai.

            He mea na kakou i poino ole ke ano o ka hookele ia ana o ko kakou nei lahui no na makahiki kakaikahi i hala aku la, aia he mau hookele ama o ka pakiko a me ke kaulike i ko kakou mau loaa aupuni e lke me ke kanawai, a o na hana hou a me ka holomua o ka aina e nee nei i keia manawa, o lakou na hoike oiaio no ka hooko ia o na iini makemake mai na apana mai a pau o ka paeaina, na leo kuwo hoi i lohe mau ia iloko o na la i kaahope aku la.

            Na keia kau Ahaolelo ae a noho mai e hooponopono i kekahi o ko kakou mau kanawai i kulike ole me ke Kumukanawai, a me kela like ole o ka Mana Hooko ma kela wehewehe kanawai a ka Aha Kiekie.  Iloko o ka wai hala hope a ka Ahaolelo e noho ana ua lawe ka Moi i na rula ana a ia Aha, oia ke kulike me ka makemake ole Kumukanawai, a ua hoomau ia ia huna pili kokoke ana a hiki ihonei i ka wai mahae ai o ka @ ka manao o na hoa o ka Papa Kuhina, aka, @ ia ka noho pokahi ana o keia mau mana @ o ke aupuni.

            O kekahi o na mea ano nui o ka la wehe Ahaolelo oia no ka haiolelo Alii mai ke @ mai.  E hoike mai ana oia me ka @ ana mai imua o na Ele@ ka lahui i ke kuina o ka hookele ia ai @ ke aupuni @ makahiki elua i @ a me ke ano o ka noho iauna @ ha ana me na @ nui @.  He kanalua ole ko makou, e puka mai ana he mau hoomaikeike ana no na mea pili @ no @ mawaena o Hawaii nei me Amerika, ka @ pomaikai hoi nana e @ nei ia @ iloko o ke au holomua me na waiwai ulu o ka aina.

            Ke lana nei ko makou manao, i ka wa a na Elele o ka lahui e akoakoa ai no ke kukakuka ana i na hana o ka lehulehu, e alakai ia lakou ma na hana e pomaikai ai ka aina me na manao @ pilikino oie, a mek a hoomau @ ka noho kuokoa a me ka maluhia ma ko kakou mau ipuka hale a puni ka paeaina.

 

NA HALAWAI HOOHULIHULI O KEIA MAU LA.     

            Ua weheia iho nei he mau halawai hoolana manao no na hana pono e Mr. S.M.Sayford, kekahi makamaka haole mai Kaleponi oni mai, iloko o ka hale V.M.C.A. ma ke alanui Hotele.  ua hiki mai o Mr. Sayford maluna o ka mokuahi o ka Poaono iho nei i hala, a ua hoomaka oia i keia mau halawai pule, a ua hoomauia ka hana a hiki i keia la.  He nui wale no haole i akoakoa ae a ua piha pono ke keena halawai o ua hale nei, a he poe Hawaii maoli no hoi kekahi i ikeia aku iloko o ke anaina.

            Ua hana pu o Mr. Sayford me Mr. Moody iloko o na halawai hoala manao no na hana pono mai kekahi aoao a hiki i kekahi aoao o Amerika Huipuia.  Ua kaulana mua ia mau halawai a puni ka honua no na hua maikai i ike ia a me na hoopomaikai ana i loaa mai iloko o na kulanakauhale kahi i kukulu ia ai ia mau hana.  O kekahi ano kihapai kahi o Mr. Sayford i lawelawe nui ai i ka hana me ka ikeia o ka hua maikai, oia no na kula kiekie.  Ua komo aku oia no na kula kiekie.  Ua komo aku oia e lawelawe iloko o na kula keikie a pau mai keia aoao o ka aina a hiki i na kapakai olino o Kaleponi.  Mamuli o ia mlsiona Euanelio kona hele ana mai i Kaleponi.  A i ka wa i pau pono ai kahi hapa o kana hana malaila, ua holo loa mai oia i Hawaii nei.  O kana mau kamailio ana he oluolu, a he moakaka loa ka wehewehe ana mai i na olelo o ka Palapala Hemolele.

            Pomaikai keia kulanakauhale ke hua mai ka hana e like me ka hua ana ma na wahi e ae.  O ka pono ke ea o ka aina.  A o ka poe pono no ka paakai e ola ai ka aina a me na kanaka o ka aina.  Aohe pomaikai i oi ae mamua o na pono i hoikeia mai iloko o ka Olelo a ke Akua.  A o ka mea e laha aku ai keia mau pono a me keia mau pomaikai, oia no ka waha o ke kanaka pono a me na hana a ke kanaka pono.

            He mea maikai ke lohe ka poe i ike i ka olelo haole i na manao hoolana a keia makamaka a hoa'loha o na aina e mai.  E hele ae ka poe lohe, a e loaa no auanei kekahi mau manao hoolana a hooikaika no ka halawai ana me na ulia a me na hoao kaumaha o keia ao inea a hele nei.

 

KA REV. E T. DOANE.

            Ua waiho mai o Rev. E.T.Doane i kona hanu hope loa i ke kakahiaka Poaha nei, a komo aku la ke kauwa hana pono iloko o ka maha o ke aupuni maluna.  Ua malihini paha na hoa heluhelu o ke KUOKOA i ka inoa o Mr. Doane.  Aole nae i malihini o Rev. J.H.Mahoe i keia inoa.  O Maka, o Lono a me Kaaia a me ko Maikonisia ka i kamaaina i keia inoa.  He makua iloko o ka pono a he hoa lawehana malalo o ke ke'a o Kristo o Mr.Doane no na kumu Hawaii ma ia mau paeaina.  Ua hiki mua mai o Mr.Doane i Hawaii nei i ka makahiki 1854.  O laua pu me Kipimana ka holo ana mai, me na wahine a laua.  A noho o Kipimana i Waiohinu i kumu no ia apana, a holo loa o Doane i Maikonisia.  He kanakolu kumamalima a keu na makahiki o ko Mr. Doane hana ana iloko o ke kihapai o Maikonisia.  Ua hoi mai i Hawaii nei no ka mai o ka wahine, a make ka wahine me na keiki, a kanu ia i Honolulu nei na iwi.  No na makahiki hope mai nei, ua noho kokoolua ole oia ma kana hana.  A ua hele nui oia i ka loa a me ka laula o ia mau mokupuni e hana ana i ka hana a ka Haku.

            Ua hopu ia oia a hoopaahaoia maluna o kekahi mokukaua o Sepania, a ua lawe ia aku i Manila no kekahi mau mahina.  Aka, hookahi no pane ana o ka leo o ke Kanikela Amerika ma ia wahi, o ka hoihoi awiwi maila no ia o na moku nei ia Mr. Doane a hookuu me ka maala@ mauna o kona kihapai, no ka mea, he makaainana Amerika oia.  Ua kaulana keia hana a puni ka @.  Ua hiki nolaila ke @ no keia hana ina @ kona manao Aka, aole pela kona @.  Ua like oia me Paulo, a o ka Paulo no paha ia o na paeaina o Maikonisia.

            I keia hoi ana mai nei o Hoku Ao me Paaluhi a me Lutera, ua kau pu mai o Mr.Doane no ka nawaliwali o kona kino.  Ua hala he @ o ke keneturia iloko o ka hana ma ka pa waina o ka Haku, ua aneane piha ke kanahiku o na makahiki o kona ola ana, a ua palupalu ke kino o ke kanakai aka, he oia mau no ka ikaika o ka uhane.  Malaelae ka malamalama @.  I na la mua o ka noho ana, ua @ kahi maha iki, a ua lana ka manao e ala hou mai ana oia, aka, mahope iho o ka @ ana o ke anahulu hookahi, lanakila hou ae la ka mai, a iho malie aku la oia iloko o ka malu o ke awawa o ka make, a i ke kakahiaka o ka Poaha nei, kuu mai la oia i ka luhi o keia noho ana.  Ua malama ia he anaina pule hoolewa iloko o ka luakini o Kawaiahao i ka auwina la o ia Poaha a ua waihoia kona kino wai ua iloko o ka iluna ma Kawaiahao ma ka aoao o kana wahine a me na keiki.  Pomaikai ka hopena o ka poe pono.

 

KELA HIHIA PEPEHIKANAKA

            Ma ke kau o ka Aha Kiere e malama ia nei ma Hilo, Hawaii, he hookahi hihia ano nui e hookolokolo ia la, oia ka hihia pepehi kanaka i ke kino o ka Iapana Goto i li ia ai iluna o ka pou telepone ma Honokaa.  O na olelo ike a na hoike o ka aoao aupuni, ke hoomau la no lakou i ka hai ana imua o ka Aha mai kela pule mai, a ma ka hoomaopopo aku i ka lakou olelo ike, aole he mau hooiaio i ikemaka i ka mea nana i hana ua puuwai eleele la i ka Iapana Goto.

            E hoopuka aku ana makou i ka olelo ike a kekahi hoike, ke loaa he kowa kaawale i keia pule ae.

 

KAMA'LIIWAHINE KAIULANI.

            Ma ka mokuahi i hala i loaa mai ai na lono, aia no ke Kama'liiwahine opio Kaiulani ke hoomau la i kana mau haawina o ke ao kula ma Enelani me ke ola kino maikai.  Aia oia ma ka papa ekahi o ka haawina ao Geremania, a ua kokoke no hoi e hiki aku ia papa ma ka haawina ao Enelani.  Iloko o na pule hoomaha o ke kula, ua kipa makaikai aku oia mana kapakai o Irelani me kona mau hoahele malalo o ke alakai a me ka hoomalu ana a Mrs. T.R.Walker.

 

LOAA KA PEPEHI KANAKA.

            He mau minute i hala ae o ka hora 9 o ke ahiahi Poaha nei, Mei 15, ua ikeia aku kekahi kaa e holo ae ana me ka puahi nui ma ke alanui Kalepa a hiki i ku ana ma ke alo iho o Kalakaua Hale, a lele iho la he elua mau kino kanaka mai luna iho o ua kaa nei, o Joe Kamai, he keiki Hawaii, a me Lui, kela Fiji nana i ki a make o Charles Hiram i ka pu ma ka po o ka la 9 o keia mahina, a nona hoi ka makana o $200 a ka Ilamuku Soper i haawi ae ai i ka mea nana e hopu a paa oia; a ua loheia mai no hoi ua haawi ae ka wahine kanemake he $250 i ka mea e loaa ai o ka mea nana i lawe pakaha i ke ola makamae o kana kane aloha.

            Ua laweia aku ua Lui nei iloko o ka Halewai, a ua huli ia kona kino, a loaa aku la ma kona poli he pahi a me ka baka, aohe mea e ae.  Mahope iho o ka huli ia ana o kona kino, ua hoopaa ia iho la kona mau lima me na apo hao a hoopaaia aku la oia iloko o ka rumi.

            O Joe Kamai, ka mea nana i hopu ia Lui, ua hai mai oia ua hoomakakiu oia iaia no kekahi mau po lehulehu, a ua hoohuoi wale no oia malia ua hele paha keia Lui a pee ma kahi Hoopae Limahana ma Kakaako, nolaila, ua hele aku oia a malaila kahi i kiai ai me ka makaaia loa.  Oiai oia e nana ana ma-o a maanei, ike aku la oia i kekahi mea kino kanaka e nihi ae ana ka hele ana ma ka hakala o kekahi hale o loko o ka pa.  I keia manawa, ua pii malie aku la oia maluna o ka pa a haule maloko, a holo aku la no ka hale a loaa aku la ua mea nei, a hoomaopopo iho la oia o Lui no keia, ka pepehi kanaka.  Aole e hiki ia Lui ke hoopakele ae iaia i keia manawa ua paa loa aku la oia ia Kamawai, a ua laweia mai oia a puka iwaho a hookauia maluna o ke kaa a holo pololei mai la no Kalakaua Hale.  Aia malalo o ka hale e kokoke ana i ka hale kuhi @ ai o Lui kekahi lua nui, a ua manaoia malaila oia e pee ai i ke ao, a po alaila, puka iwaho.

 

            I ka Poaono mua o keia malama, oiai o Akui Pake o Ewa e uku ana i kona poe Pake paahana a koe he e e dala o $206 ma ke pakaukau, aia hoi ua komo mai la kekahi puulu kanaka me ka olelo ana e huli ana lakou i ka opiuma, a hopu iho la i ke eke dala a holo aku la.  Nui no hoi ke kolohe.

 

Hoolaha Aha Kiekie.

 

            AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina.  Mai ka hooponopono waiwai.

            Me ka @ ka waiwai o H.B.Lohelani, no Honolulu, Oahu.  I make kauoha ole.

            Maka @ a me @ ana mai o ka @ H.B.Lohelahi @ (enitre paragraph)

Poakolu, Iune 4, 1890,

            ma kahi a me ka manawa e @ (entire paragraph)

Na ka Aha:  ALFRED W. CARTER,  Hope @

 

            AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka @ no waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o KEKAPA, no Kau, Hawaii, i @ Olelo @ oha e kohoia i la e @ ka Palapala Kauoha a no @.

            O ka Palapala Kauoha hope loa a Kekapa i make, ma ka la 9 o Mei, A.D. 1890, ua waihoia mai mua o keia @ puka ia ka Palapala Luna Hooko Kauoha ia Kapalama Pilipo, i waihoia mai e Kapalama Pilipo i oleloia.

Ua kauohaia, o ka Poakahi, Mei 26, 1890,

            ma ka hora 10 a.m., imua o na Luna kanawaiia ma ke Keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka haoli he ana imua noi la a malaila hoi e hele mai ai ia @ e hoike mai ke kumu ina @ e ae ole ia ai ka no paka i ka Palapala Luna Hooko Kauoha.

            A ua kauoha hou ia, e hoolaha no keia mea i ekolu pule maloko o ke "Kuokoa," he nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu.

            Hanaia ma Honolulu @ Mei 9, 1890.

Na ka Aha:  ALFRED W. CARTER, Hope Kakauolelo Elua.

 

            AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawaii Pae Aina.  Ma Hooponopono waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o KEALALAINA (W) O Honolulu, Oahu, i make.  Ma ke Keena imua o ka Lunakanawai.

            Maka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka Palapala Noi a Hooipo (w), o Honolulu, Oahu, e hoike ana ua make kauoha ole o Keala'aina o Honolulu i ka la 2 o Demakemaba, M.H. 1890. a e noi ana e hoi puka ia ka Palapala Hookoha Luna@ Waiwai iaia.

            Nolaila, ke hoolaha ia aku nei, o ka

Poalua, Mei 27, 1890.

            ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi 'la maloko o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea apau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi 'la.

            A o kela kauoha e pai ia ma ka olelo Hawaii maloko o ke KUOKOA Nupepa i pai a hoolaha ia ma Honolulu.

            Kakau ia ma Honolulu, Ko Hawaii Pae Aina, Mei 3, M.H. 1890.

Na ka Aha:  ALFRED W. CARTER, Hope Kakauolelo Elua.

 

            Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai.

            Ma ka hana o ka waiwai o David Manku, o Honolulu, Oahu, i make kauohaole.  Imua o ka Lunakanawai Judd.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka Palapala Noi a Mrs. Rosina K Manaku o Honolulu, Oahu, e noi ana o kela David Manaku o Honolulu, i oleloia, i make kauoha ole ma Honolulu i oleloia, ma ka la 24 o Aperila, A.D. 1890, e noi ana e hoopuka ia ka Palapala Lunahooponopono Waiwai ia W. O. Smith.

            Ua Kauohaia, o ka

Poalima, Mei 23, 1890,

            oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua Noi la imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi n oe hele mai ai na mea a pau i pili a hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la a malaila e hoike mai ai ka poe i kuleana i ka waiwai.

            Hanaia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Aperila 28, A.D. 1890.

Na ka Aha:  J.H. REIST, Hope Kakauolelo.

 

            Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono waiwai.

            Maka hana o ka waiwai o John N. Robinson, o Honolulu, Oahu, i make.

            Olelo kauoha e koho ia i la e hooiaio ia ai ka Palapala Kauoha a no ia hoolaha ana.

            O ka Palapala Kauoha Hope loa a Jno, N. Robinson, i make, ma ka la 24 o Aperila, ua waiho ia mai imua o keia aha e noi ana, e hoopuka ia ka Palapala Luna Hooko ia Caroline Johnson Robinson me L.A.Thurston, i waiho ia mai e L.A.Thurston.

            Ua kauoha ia, o ka

Poalima, Mei 16, 1890,

            ma ka @ kakahiaka, imua o ua Aha la ma ke keena o Aliiolani Hale, Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hooiaio ana i ua Palapala Kauoha la a me ka hoolohe ana i ua Noi la, a o na poe a pau i kuleana e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.

            Hanaia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, i keia la 24 o Aperila A.D. 1890.

Na ka Aha:  J.H.REIST, Hope Kakauolelo.

 

Hoolaha Hookapu.

            E ike na mea a pau loa na hookahi a hoomana aku au ia S.W.Kaaimalani i Luna Nana, Malama a Kiai i kuu mau Kai Lawaia e waiho la ma Waiehu, Mokupuni o Maui, oia na Kai o Maluhia, Waiehu, Koholanui, Kohaliki a me Aawa, a aohe mea mana a kuleana e ae malaila oiai au ma kahi e.

LOKALIA KANINAU, Honolulu, Mei 1890.

 

            MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka waiwia o S. KAMALI (k) no @ kau, Hawaii, i make.

            Ua heluheluia ua wiahoia mai ka palapala noi a Haili Kamali, e noi ana e hooiaioia ka Palapala Kauoha Hope a S.Kamali no @ Nolaila, ua kau haia na mea a pau @ POAHA, @ ka LA ELIMA o IUNE M.H. 1890, I ka hora o @ ma ka hale hookoi kolo ma @ oia kahi a me ka manawa i @ ka hoolohe ana i ua noi ia a me na @.

F.S.LYMAN,  Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, H.P.A. Hilo, Hawaii, Aperila 28, 1890.

 

            MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni, Apana ekolu o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka waiwai o PAELE (k), no Aleamai, Hilo, Hawaii, i make.

            Ua heluheluia a ea waihoia mai ka palapala noi a keakapoo (w) e noi ana e hooponoponoia ka waiwai @ (k), no @, Hilo, Hawaii, i make kauoha ole, a e hoomaopopoia na mea i kuleana @ waiwai.  Nolaila, ua @ na mea a pau i pi'i, o ka POALIMA, na ka LA 20 O IUNE, M.H. 1890, i ka hora 10 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo @ Hilo, Hawaii oia kahi a me ka manawa @ ka hoolohe ana i ua noi la a me ua mea kue ke hoikeia.

F.S.LYMAN, Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, H.P.A. Hilo, Hawaii, Aperila 28, 1890.

 

            MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka waiwai o KAMANOHAKA @, Hilo, Hawaii, i make kauoha ole.

            Ua heluheluia a ua waihoia mai ka palapala noi a Keakapoo (w), e noi ana e hooponopono ia ka waiwai, o Kamanohaka (k), no Hilo, Hawaii, i make kauoha ole ma Kona Hema, Hawai, a e hoomaopopoia na mea i kuleana iloko o kona waiwai.  Nolaila, ua kauohaia na mea a @ o ka POALIMA, oia ka LA 20 o IUNE, M.H. 1890, i ka @ kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka @ he ana i ua noi la @ na mea kue ke hoikeia.

F.S.LYMAN, Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, H.P.A. Hilo, Hawaii, Aperila 28, 1860.

 

            MA KE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka waiwai o KALOPI (k), o Waiohina, Kau, Hawaii, i make.

            Ua heluheluia a ua waihoia mai ka palapala noi a Manu Bernal, e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o Kalopi (k), no Waiohinu, Kau, Hawaii, i make kauoha ole.  Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i pili, o ka POAHA, oia ka LA ELIMA o IUNE, M.H. 1890, i ka hora o kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Waiohinu, Kau, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi ia a me na mea kue ke hoikeia.

F.S.LYMAN.  Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, H.P.A. Hilo, Hawaii, Aperila 28, 1890.

 

            AHA Hookolokolo Kaapuni Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o Joseph Lovell I, o Lihue, Kauai, i make.  Ma ke Keena imua o ka Lunakanawai Kaapuni.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike a C.H.Willis, ka Lunahooponopono o ka waiwai o Joseph Lovell I, i oleloia, i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $207.91, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $380.65 a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.

            Ua kauoha ia, o ka

Poaha, Iune 5, 1890,

            ma ka hora 10 kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo, ma Koloa, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua Noi la, a me na Papa Hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu ia ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia.  A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e pai ia ma ke "Kuokoa," he nupepa i pai a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.

            Kakau ia ma Koloa, ko Hawaii Pae Aina, i keia la 23 o Aperila M.H. 1890.

JACOB HARDY, Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.

 

Hoolaha Hooko Moraki.

            KE HOIKE IA AKU NEI MA KEIA, mamuli o kekahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki, i hanaia ma ka la 31 o Ianuari, A.D. 1884, e H.N.Kahulu, o Kailua, Mokupuni o Hawaii, ia Mrs.L.F.Dickson o Honolulu, Mokupuni o Oahu, i kopeia ma ke Keena Kakau Kope, ma ka buke 87, aoao 263, 264 a me 265, a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike i ikeia maloko o keia palapala moraki, oia hoi, no ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka manawa i oleloia, a o na aina a pau, na hale noho a me na pono a pau i hoikeia maloko o ka palapala moraki i oleloia, mahope aku o ka manawa i kaupalenaia e ke kanawai a me ka manawa e hoikeia aku ana, e kuai kudala ia aku ai ma ke akea, mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike i hoike mua ia ae nei.

            O na waiwai i hoikeia maloko o ka moraki i oleloia, aia ke waiho la ma Kona Akau, Mokupuni o Hawaii, ko Hawaii Pae Aina, a o ia no hoi na waiwai i hooliloia aku ia H.N. Kahulu e Kahua (w) a me Kanehoa (k), kana kane mare, ma kekahi palapala i hanaia ma ka la 7 o Augate, 1877, a i kopeia ma ke Keena Kakau Kope ma ka buke 86, a ma na aoao 298-300, a i hoikeia penei:

            1-O kela mau wahi a pau e waiho la ma Koai, Holualoa 3, ma Kona Akau i oleloia, nona ka ili o 64 eka, a o ia no hoi na wahi i hoike piha ia maloko o ka Palapala Sila Nui (Grant) Helu 988 ia Kamalo.

            2-O kela mau wahi a pau e waiho la ma Kuai i oleloia, nona ka ili o 76 eka, a o ia no hoi na waiwai i hoike piha ia maloko o ka Palapala Sila Nui helu 1591, ia Hoolawaihonua, a ma kekahi inoa a Kamalo.

            3-He mahele a kuleana hookahi-hapakolu i mahele ole ia iloko o kela apana aina e waiho la ma Kuai i oleloia, nona ka ili o 32 eka, a o ia no hoi @ hoike piha ia maloko o ka Palapala Sila Nui Hele1856 ia Kawaihoa.

            4-He mahele a kuleana hookahi-hapakolu i mahele ole ia iloko o na apana aina penei:  Apana aina ma Paki, Holualoa 2, ma Kona Akau i oleloia, i hoikeia maloko o ka L.C.A. Helu 5558, nona ka ili o 2 eka:  apana aina ma Puapuaanui, ma Kona Akau i oleloia, a i hoikeia maloko o ka L.C.A Helu 5588, nona ka ili o 10-100 eka:  a he apana aina ma Holualoa 1, ma Kona Akau i oleloia, i hoikeia maloko o ka L.C.A. Helu 5810, he elua mau apana aina, no laua ka ili o 5 73-100 eka.

            5-O na kuleana a pau, ka inoa a me na pomaikai a pau o H.N. Kahulu i oleloia iloko o kela mau apana aina a pau e waiho la ma Paka, i hooliloia aku ia Kamalo (k) a me Kawaihoa (k) e M.Kekuanaoa ma ke ano he panai aina.

KATHERINE S. DICKSON, HESSIE J. DICKSON, LAURA F. DICKSON, W.F. ALLEN.

            Kahu Malama Waiwai o Helen A. Dickson, na Hooilina o ka Mea Mora ki Mai.

            J.M. Monsarrat, Loio no na Hooilina o ka Mea Moraki Mai.

Honolulu, Mei 6, 1890.

 

Hoolaha Hooko Moraki.

            I KULIKE ai me kekahi mana kuai maloko o kekahi palapala moraki i hanaia e Jas. A. Dower, o Honolulu, Mokupuni o Oahu, ia Samuel N.Castle Joseph B. Atherton, Geo, P. Castle, William A Bowen, a me Edward Tenny, no Honolulu a pau i oleloia, e lawelawe oihana ana malalo o ka inoa hui Castle & Cooke, i kakauia ma ka la 8 o Augate, 1889, a i kopeia ma na aoao 422m423 a me 424 o ka Buke D Transfer of Hawaiian Vessels, ke hoike ia aku nei ka lohe, mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike, oia hoi, no ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka manawa i oleloia, nolaila, ua manao na poe moraki mai e hooko aku i ua moraki la, a mahope aku o ka manawa a me kahi e hoikeia aku ana, oia hoi, ma ka Uwapo o ka Makeke Kuai I'a, ma ka POAKAHI, MEI 10, HORA 12 awakea, e kuai ia aku ai na waiwai malalo iho nei ma ke kudala akea, oia hoi:

            O ka mokuahi i kapili koke ia iho nei e ka mea i moraki ia a i kapaia kona inoa o AKAMAI, i kakauia Helu 284 ma ka Hale Dute A 1, a me elua waapa, elua heleuma, kona mau likini a pau, a me na mea hoonani.

CASTLE & COOKE, Mea Moraki mai.

 

            O ka moku i oleloia ae la he 29.27 ona iona.  52 ka loa, 15 kapuai ka laula, a me 5 7-10 kapuai ka hohonu.  Ua hanaia oia me na ma@ oi ae, ua palua ia na mea hoopaa mahu 12 iniha mai waena mai, ua kapiliia a lalo ae me ke keleawe, ua hoopaaia me na hao nunui i wili koluia a puni, aohe he komo o ka wai, he laau oolea a me ke kila, a ua hoopipiliia o hope a paa loa.  Ua olelo ae na kapena he moku maikai loa keia, a hemea oiaio io no oiai oia ma ka huakai i ka Mokupuni Larsen iloko o eono pule, a ma ia huakai i komo aku ai oia iloko o eono pule, a ma ia huakai i komo aku ai oia iloko o ka ino nui o ka malama o Feberuari i hala me ka halawai ole me na hiohiona o ka poino.

            No na mea i koe e ninau ia.  GEORGE P. CASTLE.

 

Olelo Hoolaha Hookapu Aina.

            O KA MEA nona ka inoa malalo iho nei, ka papa a ke hookapu loa aku nei oia i na mea a pau, aole e kii, aole hele wale, aole no hoi e komo maluna o na apana aina i lilo mai ia'u ma ke kuai, oia na apana aina o Kauwale a me Kaeha e waiho ana ma Kahaluu, Kona akau, Hawaii, a ua papa pu ia na mea holoholona aole e hookuu wale i ko lakou mau holoholona ma@ o @ maa apana aina.  E hoolohe ka pakele, o ka hookuli ka poino ma ke kanawai e hooponopono ia ai ka mea kue.

RAYMOND REYES.  Kalihi, Kona, Oahu.  Honolulu, April 25, 1890.

 

PAPA!  PAPA!  AIA MA KAHI O LEWERS & COOKE (o Lui Ma).

Ma ke kahua hema o alanui Papu me Moi E loaa ai na PAPA NOUAK o kela a me keia ano.

Pani Puka, Na Paka Aniani, Na Olepeiep:  Na Pu, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papu Ku, A me na Papa Moe nui loa.

Na Pili o na Hale o na Ano a Pau A ME NA WAI HOOHINUHINU NANI O NA ANO A PAU LOA.

 

NA BALAKI ANO NUI WALE.

A hai i aku nei ka no na Makamaka: a pau, ua makaukau keia Makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea pau e pi ana ma ka laua oihana NO KA UKU HAAHAA LOA.

E @ me kamea e holo ana mawaena LAUA a me ka MEA KUAI.

 

E HELE MAI E WAE NO OUKOU IHO.

 

Kakela a me Kuke

Ka Halekuai Nui O NA Waiwai Like Ole

E laa ua pahiolo, koi hole, Laua e, koi nui a me liilii, kila, wili puaa, rula, apuapu, kui o ua aio a pau, kai kaa, hao hoopaa pika, pohaku hoana, kepa, lei ilio, kaula hae ilio, pahi, upa, pahi umiumi, kaiapu, kope hulu, pulupulu, pepa ka lakala, lina hao, aini, keehi, a me KAULA OPU.

PALAU O na ano he nui wale, Oo, ho, kopala, pe, kipikua, hao kope, au hoa pula, aku, kua bipi, lei bipi, kaula hao bipi, uwea pa, uwea keleawe, hao pili piula, kaa palala, ipuhao, ipu tipa-palai, Makau me Aho Lawaia

Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula auaina, hu'akai, ehi wawae, hulu pena, opa holoi, a pela aku.  Pena wali, kini nui a me liilii o na ano a pau, me ka pepa kuhikuhi, pena keokeo, aila pena, aila hoomaloo, vaniki kaa, a me vaniki moe,

PENA HOOMALOO a me aniani hale

AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HAMOE; AILA KAA, INIKA KAMAA.

PAUDA, KUKAEPELE KIANA PAUDA, UIKI IPUKUKUI O NA ANO HE NUI A LEHULEHU

Na Pakeke Poi O KE Ano Hou Loa

NA MEA PIULA Mikini Humuhumu

MIKINI A WILOX ME GIBBS NA MIKINI A REMINGTON

He nui loa na mea hao no na ukana ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike

Laau Lapaau Kaulana Lou A DR. JAYNE, LAAU HOOMAEMAE KOKO LAAU HOOPAU NAIO, LAAU KUNU, PENIKILA HUAALE PAAKAI, LAAU HOOPAA HI,

Me na Laau a Pala 'ku.

            Ano, e kipa mai oukou e na makamaka a ike no oukou iho.

KAKELA & KUKE

2266 1y