Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 48, 29 November 1890 — Page 1

Page PDF (1.63 MB)

This text was transcribed by:  Brandee Puanani Pang Brookman
This work is dedicated to:  To my sister and her ohana: Joel, Ronelle, Kaya and Christian

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXIX, HELU 48. HONOLULU, POAONO, NOVEMABA 29, 1890. NA HELU A PAU, 2313

 

HOOLAHA LOIO-

 

NELLIE M. LOWREY.

Notari no ka Lehulenu.

--@A HE@--

@ Hooiaio Palap@ a me na Pala@ Hoo@iki.

Keena Hana me W. R. Kakela Loio

Ma ka aoao makai o ka Hale Leta, Ho@

2241-3y.

 

CECIL BROWN,

MO A HE KOKUA MA KE KANAWAI?

@ Hooiaio Paiapaia mo ka @

Kupuni o Oahu

@ HANA: Ma alanui Kaleps.

tf.

 

E. G. HITCHCOCK.

(@KUE HIKIKOKI).

 

@ A KOKUA MA NA MEA A PAU E

PILI @NA MA KE KANAWAI.

 

@ohi ia @ na Bila Ai@, me ka awiwi

HILO, HAWAII.

2114.1YR.

 

A. ROSA.

[AKONI.]

Loio a he Kokua ma

ke Kanawai.

-----

Luna Hooiaio Palapala.

Keena hana, ma alanui Kaahumanu

-----

 

GEORGE P. KAMAUOHA.

@ Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

--A HE MEA—

ANA AINA.

-----

E loaa no ma Kohala Akau, Hawaii.

2001-1y

-------

 

W R. KAKELA.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANWAI

He Luna Hooiaio Palapala.

tf

------------------------------------

 

ENOCH JOHNSON,

(Enoka.)

 

He Loio a Kokua ma ke Kanawai,

@ o na Ahahookolokolo a pau o keia Aupuni.

@ Hooiaio Palapala Kope no ka apana o Kona, mokupuni o Oahu.

 

Keena hana, helu 15 alanui Kaahu @, ma ke keena mua iho nei o W @.

2263 ty

 

-----------------------------------

 

WILLIAM C. ACHI.

 

Loio a he Kokua ma ke kanawai mea o na Aha a pau o keia Aupuni.

 

He Notari no ka Lehulehu a Boroka no na waiwai paa.

 

Keena Oihana, Helu 36, Alanui Ka@pa, Honolulu, Oahu.

2262 tf

 

----------------------------

 

WILDER & CO. (WAILA MA.)

 

@ [paragraph illegible]

 

Kihi Alanu Motwahi@ me Papu

 

-------------------------------

 

JAMES M. MONSARRAT.

(MAUNAKEA.)

 

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala.

 

E hana ia no na Palapala K@, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e @ ma ka olelo Hawaii.  Dala no ka hoai@ ma @ moraki ma na waiwai paa.

KEENA HANA: Hale Pohaku hou ma ka aoao ma Waikiki o ka Halewai, Alanui Kalena.

 

-----------------------------

 

J. T. Waterhouse,

 

(WALAKAHAUKI.)

 

Halekuai o na Lole Nani Panio

 

Lakohao.

 

Na Lako Hana Mahiko,

 

A PELA AKU HE NUI WALE.

 

Alanui Moiwahine, --Honolulu

2262 1y

 

-------------------------

 

Gaberiela Lenoa

--O KA –

Puali Kahiko Imeperiela o Farani.

------

Kea Opio Iloko o na Ulia o ka Laki.

--------

Kukala Kaua a Perusia no kekahi Wahine.

---------

 

He Moolelo no ke Au-Weliweli

 

Nui o Europa

-------------

IMUA O KA INAINA O KA EMEPERA.

------------------

            O na olelo a ka Emepera e @ nei no keia hoolala kaua ana i @ake nui loa ai, e hoohui ia ka l@ooha-nohano o ke aloalii o ka Emeperesa Iosepine me ke keiki@ i Posetama o Perusia, oia ka Gab@ e hoomaopopo nei ia manaw@ he punohu uwahi o ka @ nui ke pahu ae ana @ o laua iloko o ia mau minute.  Ua lalau iho la ka Emepera i kekahi apana pepa maluna o kona papakaukau, oia hoi ka papainoa o na aliikoa e hoouna ia aku ana ma na kulana kuwaho no ka hui aku me ka enemi, a pane mai la i keia mau olelo mua o ke kauoha,---

            "Ma Ko'u kamaaina i kou kulana koa o ka wiwo ole ma na kahua kaua mua i hala, a me kou hooko pololei hoi i na kauoha o ka hilinai, ua makemake au ia oe e lawe ae iloko o keia hora i ke alakai o ka puali kiai pale hema mawaho o ke kulanakauhale o Viena, no ka hoauhee aku i ke ala ana mai o na haunaele poipu i ka pu@li holookoa e hoolulu nei maloko o ke kulanakauhale, o@ai makou e nee aku ai no ka hui ana me ka enemi i keia ahiahi"

            Hoomaha iho la ka Emepera ma ia wahi a nana pono mai la ia Gaberiela e like me kona ano mau no ka hapalua minute, a no kona pane ole mai ina e hooko ana oia i keia kauoha, ua pane hou mai la ka Emepera no ka elua o ka manawa me ka leo nui moakaka e haalulu ai ke kino uhane o kekani kanaka me keia mau olelo o ka hooko kauoha,---

            "Ua lohe aku la oe i ko'u manao e ke Kapena.  Ua makaukau anei oe i keia manawa no ka hooko aku i ka makemake o ke kauoha?"

            Na keia mau olelo a ka Emepera i hoanoe koke ae i ko Gaberiela manao, oiai, aole e loaa ana he manawa kupo no nona e halawai pu ai me kana wahine mamua o ka hooko ana aku i keia kauoha, a me ka hai pu aku hoi iaia i kona wahi e hele nei, ina e ae aku ana oia i keia kauoha a ka Emepera, e hoouna ana iaia ma kekahi kulana kukaawale loa mai ke kulanakauhale aku no ka manawa i maopopo ole iaia ma ia kulana o ke kiai.  O ka amana li@kanaka a me ke kipoka ia aku no ka make, ke kau pakahi mai nei laua imua o kona alo ina e hai aku ana oia me ka oiaio imua o ka Emepera,---ua @hakiia kana papakuhikuhi hoolala kaua ma o kona @are ana i ka lede hoohanohano Ineza de Rila, a malalo o ia kumu oia i makemake ole ai e lawe ia kulana kukiai kaawale mawaho o ke kulanakauhale  Ua makaukau oia no ka hai aku ia manawa imua o ka Emepera, a ua holo pu ae hoi kela mau hoomanao o ka weliweli---he@ ana la ko Napoliona manao a me kana e hana maiai maluna ona?  Aole anei e lilo keia nioau o ka hoohui @ pokapahu e wawahi liilii ia ai ka puuwai o ka Emepera?  Ae!  E lilo ana ia i puupuu ikaika loa o ka poina ole imua o ka Emepera, no ke kanaka mua loa nana i a@ e hoohio lo a ulupa iho i ka mana o kana papakuhikuhi hoolala kaua i mea ole, iloko o ke au o knoa hooponopono pili au puni o ke kaulana nui e holopapa ana ka haalulu i ka Nohoalii o na Moi Pookalaunu ma na kihi eba o Europa.  Me keia mau weliweli e kau mai nei imua o Gaberiela, ua ho@luulu ae la oia i kona mau manao o ka wiwo ole e like me na diabolo a pau o ka p@, a pane aku la i keia mau olelo imua o ka Emepera.---

            "E oluolu mai ia'u e ka Emepera, ua makemake nui au no ke komo hou ana aku iloko o ko'@ puali mua ina he kue ole ia i ka hilinai o ke kauoha au e ke A@, mamua o ka heie ana aku no kekahi kulana hou o ka hana malalo o keia kauoha"

            Hoomaha iki iho la oia ma keia wahi a nana pono aku la imua o na maka o ka Emepera e huli@ pono mai ana imua ona no keia pale kauoha, pane hou aku la o Gaberiela i keia mau olelo mua o ka hoohui mare.---

            "O ka mea oiaio loa nae ke hai aku ia oe e ka Emepera, no ka hiki ole ia'u ke hooko koke aku i keia kauoha au e ke Alii i keia manawa.---Ua mare ia au i ka wahine i ke ahiahi nei!!  Ma@alo o keia kumu, ua hiki kupono ole i @o'u ikaika ke hooko aku i keia kauoa au e ka Emepera!!!"

            "Heaha?"  wahi a ka Emepera i pae mai ai me ka hoohuli pu ana mai i kona noho nui imua o Gaberiela, a le na mai la kona mau onohi maka malalo o na kuemaka mai na kapuai wawae a ka piko poo o Gaberiela, pane hou mai la i keia mau olelo me ka leo nui kalakala.---

            "Heaha?  Ua mare ia oe i ka wahine?  O oe?  O oe kai mare i ka wahine?  O ka wahine kai mare mai ia oe?  E pane mai?  Ua aa anei oe e ke Kapena e mare i ka wahine me ko'u ae mua ole?  A e hoolilo oe i ka'u mau kauoha i mea ulupa wale ia?"

            "Ae!"  wahi hou a Gaberiera i pane aku ai me ka pii pu ana ae o ka haalulu iloko o kona kino..  "Ua mare ia au i ka wahine i ke ahiahi nei—i ka lede hoohanohano o ke aloalii o ka Emeperesa Iosepine—ka lede Madimosele Ineza de Rila.  Ua hooko au i ke kaula gula maemae o ka mare---i kumu e hahaki ia ai ka hoohui mare hookikina mawaena ona me ke @ialii Posetama o Perusia."

            I ka pau ana o keia mau olelo a Gaberiela, ua h@ki iaia ke hoomaopopo iho i kela manawa, me he mea la, ua ninini ia iho kekahi mau @eke-wai mahope o kona kua me ka hu'ihu'i o ke anu maeele iloko o kona puuwai me ka maka'@ nui, a nana pono aku la oia i kona hopena e @ mai ka Emepera mai.

            He mau minute @ o ke ola a me ka make o Gaberiela, a o ka manawa e hooko ia ai ia hoopai, oia wale no ka mea i koe i ka puka ae mai ka waha o ka Emepera.  O ka nanaina o ka hookahe koko a me ke okooko-ahi ma na onohi-maka o Napoli@na, ua hoike maopopo mai knoa mau helehelena i ke kulana o kona manoa i hookahua ia ai i kela manawa, oia kana i hina aku ai i hope o kona noho nui a nana pono aku la ia Gaberiela no ka hapalua minute, a pane hou mai la i leia mau huaolelo me ka leo nui moakaka.---

            "Heaha?  Heaha kau i olelo mai la?  E pane hou mai oe i kela mau olelo e ke Kapena?"

            "Ae," wahi hou a Gaberiela i pane aku ai no ka manawa elua o ka hoohui mare.  "Ua mare ia au i ka wahine ke ahiahi nei—i ka lede hoohanohano o ke aloalii o ka Emeperesa Iosepine ka lede Madimosele Ineza de Rila.  Ua hooko au i ke kaula gula maemae o ka mare—i kumu e hahaki ia ai ka hoohui mare hookikina mawaena ona me ke keikialii Posetama o Perusia."

            I ka pau ana o keia mau olelo hou a Gaberiela, ua haawi mai la ka Emepera i kekahi nana loihi ana no kekahi mau minute, me na noonoo i holo ae iloko ona no ka hiki ke manaoio aku i kana mau olelo—ua mare aku oia i ka lede hoohanohano o ke aloalii o kona Emeperesa ka Madimosele de Rila, ke kaikamahine opio ana i makemake nui a@ e mare aku i ke keikialii Posetama o Perusia no kekahi pomaikai pili lahui a me ka holomua o kana papakuhikuhi hoonee kaua e halawai aku ai me na aupuni kukala kaua o ka akau, a i ke kakahiaka no hoi o ka la inehinei ko laua haalele like ana mai i ke kulanakauhale o iena ma ke alahele huli hoi no ka hoohui mare i ke kulanakauhale o Berelina.  I ka la@ malie pono ana iho o na manao uluk@ o ka Emepera, ua pane hou mai la oia i keia kanaka.---

            "Alaiia, ---kou mare ana me ka lede Madimosele de Rila e keia kanaka opiopio, ua manao anei oe ua hiki ia oe ke hoolawa i ka noho hanohano ana o Farani me kou koko hookahi---mamua o na miliona he kanakolu me elima haneri tausani kanaka Farani i kakoo i ko'u mau kanawai maluna o ko'u Nohoalii, a me na kauoha maluna o na kahua kaua lanakila nana i kau aku ka weliweli nui i ka hopena o @ aupuni Moi o Europa nei?  Ua hoeha maopopo mai oe ia'u e ke kanaka opio,---i ko'u ohana a me ka lanuikanaka holookoa o Farani,--ma ka wawahi a me ka ulupa ana i kona mau pomaikai, a me ka hoauhee ana ia'u a me ko'u puali holookoa no ka holomua o ka'@ papakuhikuhi hoolala kaua no ka lanakila!  Ua hoolilo maopopo mai oe ia'u e ke kanaka opi iloko o keia hora—i enemi no@, ma ke pale ana i na kauoha a pau o ka hilinai e like me ka hoomalu ana a na rula a me na kanawai alakai o ka oihana koa."

(Aole i pau.)

-----------------

KA HELU MALAMA HAWAII.

---

            Ma keia papahelu malama o Hawaii ne@ e ike mai ai ka lehulehu ina he po lolei a kekee paha.  He like ole keia papahelu me ka papahelu i hoikeia ma keia pepa o ka la i o Novemaba nei, a penei ka hoonohonoho ana o keia papahelu:

 

1—Welo, pili i ka malama o Maraki

2---Ikiiki    "  "     "  Aperila

3---Kaaona  "  "     "  Mei

4---Hinaiaelele  "     "  Iune

5---Mahoemua  "     "  Iulai

6---Mahoehope  "     "  Augate

7---Ikuwa    "   "    "  September

8---Welehu   "  "    "   Okatoba

9---Makalii   "   "   "   November

10---Kaelo   "   "    "  Dekemaba

11---Ka'ulua  "   "    "  Ianuari

12---Nana    "  "    "   Feberuari

 

            Nolaila, ke hoike nei keia papahelu no na la o ka malama, ua maopopo no ia ia kakou, mai na la no ia i lau ai o ka mahina o Hilo a hiki i ka mahina o Muku, oia hoi, he kanakolu la.  Ake hoi, ina o na la ia o ka malama he 30 ma ka helu Hawaii, pehea la ka loaa ana ma keia papahelu o Welo ka malama mua o ka makahiki ma ka helu Hawaii, penei no ia i hoakakaia ma keia papahelu:

            He elua mahele iloko o ka makahiki hookahi, ka mahele o ke Kau a me ka Hooilo, nolaila, o ka mahele o ke Kau mai ka malama mai no ia o Maraki ma ka helu a na haole, a o Welo hoi ia malama ma ka helu Hawaii, a hiki i Augate, o ka Mahoehope ia i keia helu, alaila, he eono ia mau malama, oia na malama o na la loloa o ke Kau.  A mai Sepatemba hoi oia o Ikuwa a hiki i Feberuari, oia o Nana, he eono ia mau malama, oia na malama o na po loloa o ka Hooilo.

            Nolaila, o Welo ka malama mua o ka makahiki ma ka hel@ Hawaii, a o Ianuari hei ka malama mua o ka makahiki ma ka helu a na haole; aka, o Ianuari a me Feberuari no ka hooilo ia mau malama ma keia papahelu.

 

Joseph S. Kaleimamo.

 

---

Helu Malama o Maui.

 

Ikuwa......................Ianuari

Welehu...................Feberuari

Makal@..................Maraki

Kaelo......................Aperila

Kaulua....................Mei

Nana......................Iune

Welo......................Iulai

Ikiiki.......................Augate

Kaaona..................Sepatemba

Hinaiaeleele..........Okatoba

Hilinehu................Novemaba

Hilinama...............Dekemab

 

Helu Malama o Hawaii.

 

Kaelo....................Aperila

Kaulua..................Mei

Nana....................Iune

Welo....................Iulai

Ikiiki.....................Augate

Kaaona................Sepatemba

Hinaiaelele..........Okatoba

Kamahoemu.......Novemaba

Kamahoehope....Dekemab

Ikuwa.................Ianuari

Welehu..............Feberuari

Makalii...............Maraki

 

            Oia ka helu pololei ana o na malama aole e like me ka mea i puka ma kou kino o ka la i o Novemaba nei.

J.W. KALANI.

Kalaupapa, Molokai.

 

NANEA KAMAHAO

O KE

KEIKIALII

ROMEALA;

KA

Ui Kila Mageneti

O Parameri.

 

------------------------

 

Ka Nani e haule ai ka Houa;

Ka Mahina Meli o Salaredina;

Ka La alohi o Mulisedera;

Na Kulu Koko kamahao Ekolu.

 

-------------------------

 

Na Ui Hookelakela o ke Ao holookoa.

-------------------

Na nani Puuwai Uahoa o ka Honua nei

 

A O KE

 

Kila Mageneti o ke aloha----"O parameri no ia."

 

----------------

 

            Alaila, e kuu makamaka heluhelu, mahope iho o na kukai olelo loihi ana a ua mau ao opua la, maloko o kela rumi kilo hoku, huli hoi aku la laua no ke keena o ke anaina e noho ana, a imua o lakou i hoike aku ai ka moiwahine Mabelaha i ka nohaha liilii ana o kona puuwai i ke kila makeneti o Pameri.

            A wahi hou a ua moiwahine la e ku ana au a hele mahope o ka mea a kuu naau i aloha ai, a i make au ma ke alahele, nani make ana ia ua ukali i na kapuai o ke aloha.

            Me keia mau olelo a ua moiwahine la, huli ae la ia ia Romeala a kunou hoohie aku la, a ia wa i luai maii ai ua loea la i keia mau olelo.

            E na lii a me na aialo o ke aloalii o Paemoku jlijli, ano i keia la ua loaa ia'u ka hanohano e hoike aku imua o oukou; ua lilo ka hanohano o ke kahua hookelakela na ke aupuni o Parameri, aole na ka ikaika o na mea kaua, aole hoi me ka mana o na puali koa, aku me ke ahe malie wale no o na olelo a hiki i ka hulihia ana o ko oukou moiwahine.

            A no ia hulihia ana o ko oukou moiwahine, ua nele au me ka loea hookelakela e lealea hou aku ai, a oiai, e like me ka'u hana i hele mai ai mai ko'u aupuni mai, nolaila, ua hookuu ia na hana o keia ka kamahao, a eia wau ke hele nei no ka;u hana he loea hookela kela no ke ao holookoa.

            Aka, mamua ae o ko'u hele ana aku no ka'u huakai, ke makemake nei au e hoike mai kela a me keia o ke anaina, ina paha he mea kekahi e makemake ana e lealea pu me Romeala.

            O keia ninau a ua loea la, aole loa ia i pane ia maii e kekahi mea o ke anaina, no elua e ekolu manawa a ua alii opio la i ninau aku ai, alaila, huli ae la oia a kunou aku la i kona mau hoa alo ehuehu o ka moana kai uli kai hohonu a lakou i alo mai ai, i ka pane ana aku penei:

            E hui na manu o Kaula

            Eia Nihoa i ka ihu o ka ale.

            I kela manawa a ua kila @ la i hoolale aku ai i kona mau hoa alo ehuehu, ia wa i lohe ia aku ai kekahi leo e hooho ana mawaho o ka halealii me keia mau olelo:

            "Ka wahine kupaa o ka honua!  Ka wahine kupaa o ka honua!!  Ka moiwahine ka Pua o Pekina!!!

            O ka poha ana mai o kela leo, oia ka mea nana i hoopihoihoi ae ko ke aloalii o ka moiwahine Mabelalia a o ke keikialii Romeala hoi, aia oia ke ku haah@o la me ka nani nui, me he mea la e i okoa ae ana no i keia mau wahi hooheno:

            Me he Kaupu hehi ale la

            Ka lae o Kailio oni i ke kai.

            Emoole, komo mai la he kanaka opio me kona mau lehelehe e kalahea ana i kela mau olelo a kaua i ike mua ae nei.

            Ua aahu ia ua kanaka opio la me kekahi lole nani loa i milo ia me ka wai @elo o ke gula, e kau ana ma kona poo he papale mahiole nani i hana noeau ia e na lima o ke akamai, a ma kona aoao hoi, e kaiewa a e owaka ana hoi ka hulali o kana pahikaua, e paa ana ma kona mai wawae he mau kamaa @ nani, a maluna ae o na mea a pau, e hewa auanei ka maka ke ike aku i kau a mea o ka nani.

            Oiai oia e kalahea ana me kela mau olelo, ia wa i ninau aku ai o Romeala no ua wahine kupaa la, a oia ka ua kanaka opio la i pane mai ai me keia mau huaolelo:

            He elele au i hoouna ia mai mai ko'u aupuni mai no ka hele ana e kalahea aku imua o ke ao holookoa o ko makou moiwahine ka helu ekahi o ke kupaa a puni ke ao.

            Ua kaapuni ia ae nei e a'u he lehulehu wale o na aupuni, aole loa i loaa ia'u he mea nana i aa mai ka pili a ko makou moi, a oiai, o ke aupuni keia i loaa mai nei ia'u ma ko'u alahele o ke kukala hookelakela, nolai@a, ua kipa mai nei au ianei, a ke nele keia aupuni hele aku ana au he aupuni.

            Alaila, owai ka inoa o kou aupuni, a owai hoi ka inoa o kou moiwahine, wahi a Romeala i ninau aku ai.

            O Bedina, (Ainahou) ka inoa o ko'u aupuni, a o ka ui Pua Pekina ka inoa o ko'u moiwahine, wahi a ke kanaka opio.

            Alaila, i hele mai nei oe e huli i hoa lealea nona? wahi hou a Romeala i ninau aku ai.

            Ae, wahi a ke kanaka opio, a eia pu hoi me a'u he olelo aelike no ka hoopaa ana i ka pili a ka mea e ae mai ana.

            Me keia mau olelo a ua kanaka opio la, unuhi ae la ia mailoko ae o kona po'i i kekahi palapala a haawi mai la ia romeala, a oia ka ua loea nei i lalau aku ai a heluhelu ae la me ka leo nui, a penei na mea i kakauia:

            Imua o ke ao hoiookoa---owau o Maredina moi o ke aupuni Keokeo o Bedina, ma keia ke kukala a ke kuahaua aku nei au, no ka ike ana mai o ke la a me keia aupuni, o ka'u wahine ka moiwahine Pua Pekina, oia ka wahine kupaa hookahi a puni ke ao, no ka oia io o keia, ke pili nei au i ko'u aupuni, ko'u nohoalii a me ko'u lahuikanaka e lilo no ia i ka mea nana e hoohaule i ka'u wahine mai kona kupaa, a ina hoi oia e eo ana ia'u, e lilo kona mau waiwai a pau ia'u me kona kiola pu ia iloko o ka imuahi i pahiku ia kona enaena ma ke ano he poi oia na'u.

Moi Maredina,

            Hanaia ma ko'u halealii ma ke aupuni Keokeo o Bedina.

            I ka pau ana o ka Romeala heluhelu ana i ka palapala, haawi hou aku la oia i ka palapala me ka panai pu ana aku i keia mau huaolelo:

            O huli hoi a hai aku i ua moiwahine la o oukou, ua loaa ka mea nana e hamare ke kupaa o kana wahi owau nei, aka, e Mr. Elele, o Maredina hea keia, o Maredina anei o na moana kai melemele, kela omole wai melemele, ha, ha ha, aole loa ia e nalowale ia'u he hua i ka umauma.

            O keia mau olelo a pau a Romeala, oia ka ua elele la i pane mai ai, e kala mai ia'u kou hanohano e ka opio ui lua ole no ka hiki ole ana ia'u ke pane aku i ka haina o kau ninau, oiai, aole wai i ike i na mea e pi@ ana iaia, aka, no kau mau olelo e aa ana i keia pili, oia ka'u e huli hoi aku ai a hoike aku, a i mea e loaa ai he mau hooiaio ma ko'u aoao, alaila, e hoopaa mai i lou ae malalo o keia aelike.

            Mamuli o keia mau olelo a ke kanaka opio elele, ua kakau iho la o Rome ala i kana aa pili malalo o ua aelike la a e heluheluia penei na manao o kana aelike;

            O ka mea nona ka inoa malalo, ke aa a ke pili nei oia i kona waiwai a pau, kona honoalii, ke aupuni a me kona lahuikanaka, no ka aa ana, ua hiki @ hoohaule i ke kupaa o ka moiwahine Pua Pekina iloko o na mi @ pokole, a i mea e hookoia ai o ka'u mau olelo, e hiki aku ana au iluna o na palena o ke aupuni Keokeo o Bedina, a imua ponoi hoi o kou alo e Maredina, e hoopia aku ai au i ka'u p@ no ka wa hope loa.

            No ka oiaio o keia, @ hoopaa nei au i ko'u moa.

Romeala,

Keikialii o Parameri.

            I ka pau ana o kana kakau ana, haawi aku la oia i ka palapala i ka elele, alaila, me ka hookaulua ole iho, haalele mai la ua elele la i ka halealii o Mabelalia no kona moku, a no na hora polole hiu aku la ia no kona aupuni.

(Aole i pau.)

 

ROMIANO;

 

-------------------

 

Naita Hapakeko

 

O NA PALI EIWA.

 

-----------------------------

 

Haku-alii Korila o na luahuna,

 

A I OLE

 

Ke Keikialii Kamehai loa ma Italia.

 

-------------------------------------------

 

MOKUNA VIII.

ROMIANO ILOKO O ITALIA---PA KA LAE I KE KOIOPA UNEUNE---A PAKELE NA HULU PUAPUA O UA ROMIANO NEL

 

---------------------------------------------

 

            Aka, e ka mea heluhelu, ua ko ole ia mau manao ana o ka naita Apala, a oiai hoi, e like me ka eleu i loaa i ka naita Apala, pela no hoi ka eleu i loaa i ua hiena la o na pali eiwa i pale ae ai me ka eleu nui, a iloko o na minute pokole, aia ka laua mau pahikaua e koele ana me ka ikaika, a o na huna ahi hoi ke helelei la ia ma o a maanei o kahi a ka laua mau pahi e koele ai.

            I keia wa a ua mau koa la o ka pahikaua e hoohana ana i ko lakou mau olona wikani o ku laua mau ikaika; ua hoopuiwa a hoohikilele nui ia ko ke aloalii, a oia ka lakou i holo mai ai e nana

            Maanei e kuu makamaka heluhelu, e huli ae ko kaua alo a nana aku maluna o keia mau naita, nawai ana la ka ai a laua.

            I ka ike ana o ko ke aloalii, ua puanuanu ae la ka holo ana a ko lakou mau aakoko, i ko lakou ike ana mai o ke kulana paio o ua mau moho la he lulana paio ia no ke oka a me ka make.

            A ano, ma keia wahi hou no e kuu makamaka heluhelu e ike hou iho ai kaua i ka hapakeko e hoohana ana i o kona loea imua o ke kanaka i poni ia he alakai a he puuka'ahala no Italia holookoa, a o ka hopena o ka oaua paio hoomaha ole ana, oia ka kaua e nana a e kilohi aku ai, owai ana la e laua ke lilo ana i haku a i alii no ke kahua kakele pahikaua.

            Oiai ua mau moho la e oniu ana i ka laua mau pahikaua me ka eleu nui, aole loa ka laua mau k@ina pahi ana i halawai mai me na ulia o ka laki.

            Ua loihi a hahana keia paio pahikaua ana a ua mau koa la me ka waiwai ole, oiai ka lili e haakokohi ana iloko o kela a me keia me ke ake nui e nohoalii kahi maluna o kekahi.

            Aole no hoi i hoike mai na helehelena o ua mau moho la i ke pihoihoi, aole hoi ko laua mau lala i ka nawaliwali, aka, o ka ikaika a me ka uahoa o ka laua mau oniu pahi ana, oia ka mea e ike ia aku ana mawaena o ua mau moho la i ka manawa o ka hahana a me ka ikaika o na medala kila.

            Aka, e kuu makamaka heluhelu, ma hope iho o ka paio hahana ana a ua mau moho la no ka manawa loihi, aia hoi, iloko o kekahi o na hauna pahi laki a ka naita Apala ua hamare ia aku la ka lae o ua olali hapakeko la o na pali eiwa.

            O keia hauna pahi a ua Apala nei, ua haua ia me ke oolea o no lala, o oiai, he naita oia i helu ia iwaena o ko na hilana mau kaeaea o keia mea he ikaika hoohana o na lala, nolaila, i ka wa ana i hoomoe iho ai i kela hauna pahi me ka ikaika, ua hiki ole i ka pale a Rominao ke paku mai i iumu e pakele ai oia, aka nae,  e kuu makamaka heluhelu o kela pale a Romiano, ua pale ia me ka eleu a me ka ikaika, aka, no ka pakela ikaika lo@ aku o kela hauna pahi a ka naita Apela, na ia mea i hoolilo aku i ke kulana pale o na pali eiwa i mea ole.

            Ua haki pu ae ka pihikaua a ua olali la o na pali @iwa a poomuku mamuli o keia hauna pahi hookahi a ke naita Apala, a oia ka ua hapakeko la i hoomaupopo iho ai iloku o kona eha nui, aohe wa e ae ana e hoopakele ai iaia, oia wa wale no, nolaila, me na kapuai wawae mama o ke koa, lele aku la oia mai luna aku o ka lanai o ka halealii a ha@ aku la alalo iloku o ka po@li i keia helu ae.

(Aole i pau.)