Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 12, 21 March 1891 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

KA HOIKE MANAO NAAUAO.

 

[Koena mai ka Aoao Ekolu.]

 

 

            “Aia hiki mai ke keike a ke kanaka me kona nani, a o na anela a pau pu me ia, alaila, e noho iho ia maluna o kona noho alii nani. A e hoakoakoa mai na lahuikanaka a pau loa imua o kona alo, a e hookaawale ae ia ia iakou, i kekahi pue mai kekahi poe ae, e like me ke kahuhipa i hookaawale aku i na hipa a me na kao.” Mat. 25:31, 32.

 

            Auhea oukou e ka poe e hoole ana, “aole he uhane o ke kanaka, he kino wale no.” A me ka olelo ana ae “aole o ke Akua ma ka lani.” A me ka olelo ana ae “aloe e ola hou mai ke kino a hui hou me ka uhane. Aloe hoi he la nui maho@e.” E noonoo oukou no ka mea, eia ka manawa ike, ua hala ka manawa naaupo. A ke inaina mai la ke Akua i ka poe e manao ana peia, ke kau mai la ka hoahewa ia maluna iho o oukou, a ke noho nei oukou malalo pono iho ka hoohewa ia, no ka mea, aia no maloko o ka naau kahiko me ka manao kahiko.

 

            Auhea aukou e ka poe naau hoomaloka? He Akua no maluna ma ka lani a ma na wahi e ae no hoi a pau loa, o leh@a ka moa. A he Akua nui loa o leh@a, aole he Akua e ae, oia no ka Haku maluna o na haku a pau, ke Alii maluna o na @, oia no ka mua loa o’a no ka hope loa, oia no ke kumu i paa’i na me a pau, oia ka mea pau ole mau loa aku no, aole loa oia e pau iki. A no ke kipi wale ana o na kanaka iaia a me ka haalele ana, ua inaina io mai no oia. Aka, ua haawi mai o kana keiki iaia iho i kalahala no na kanaka, a ua lilo o Iesu Karisto i mea uwao mawaena o ke Akua a me kakou, oia no kai make ma ke kea no ka poe hewa e like me kakou nei.

 

            Auhea oukou, ea, ke kali mai nei o lesu ia kakou a pau, a ke imi mai nei oia la kakou a pau, a ke ao mai nei oia la kakou, ke huli mai nei oia ia kakou, ua makemake oia e ola kakou a pau. Ea, pehea kakou, ke kupu ae nei anei ko kakou manao iaia? Ke manao nei anei kakou e hahai mamuliona? A ina e hahai kakou mamuli ona me ka manao oiaio aku iaia, ke hoomau nei kakou ma ka naau hou me ka manao hou a ina e mau kakou mamuli o ia mau mea, ea , ke noho nei kakou malalo o ka hoopono ia, a ke kau mai la ka hoopono ia maluna pono iho o kakou nei a pau.

 

            Auhea oukou? Ke ola nei ka Mesia iwaena o kakou. Owai ka Mesia hou e kakou e kali aku ai? Owai ka inoa ola e ae i haiia mai ma ke ao nei? Owai ke kalahala e ae a kakou e lohe aku ai? Owai ka mea uwao e ae iwaena o kakou a me ke Akua? Owai ka mea e ae i make ma ke kea no Kakou? Owai ka mea nana kakou i kuhikuhi mai i ke alauni i ka alanui e hiki aku ai i ka lani, a me ke alanui e hiki aku ai ilalo i ka po mau loa? Owai ka mea nana kakou e hoopakele mai keia ao ino aku? Owai ka mea i lanakila maluna o ka make me ka hewa? Ia wai la i haawiia mai ai ka mana o ka lani a me ka honua nei? Ia wai la ke ki o ka lani a me ke ki o ka honua nei? A nawai la e hookolokolo na anela o ka lani a me na anela o ka po? Nawai la o lawe aku ka honua nei a me ka lani mai o kakou aku?  Nawai la e heluhe lu mai ka hoke o ka make a me ka huke o ke ola ke keikihipa? Aole anei la Iesu wale no keia mau mea? He oiaio uo ia Iesu no keia mau mea a pau loa. Ua i mai ka palapala hemolele, “oia no ki ilaku o ne mea a pau.”

 

            O ka malama ana i kana, he naauao io; o ka hoopili aku ia Iehove, ua maemae ia; o ka paulele maluna ona, ua ola loa oia ia ao aku ia ao aku. O ka hoopili ana mamuli o kana mau kauoha wale no, ua lako ia i ke ola mai keia ao a i kela ao.

 

            Aka, ina hoomaloka kakou, ea, loaa auanei ia kakou ka hope o ia mea. Ina e hoomau kakou ma ka manao kahiko, a me ka naau kahiko, a me ka hoole ana aole Akua, aole he uhane, aole hoi he la hookolokolo mahope aku, ua maopopo no he po@ kamalii kakou na ka diabolo, a ke hoomakaukau la ia kakou iho no ka lua ahi a me ka make mau loa.

 

            Ke aloha aku nei kuu naau ia oukou no ko oukou make ana. Ke menemene nei kuu naau no ko oukou holokiki ana ma ke ala e hiki aku ai i ka make, a me ko oukou pee ana ma kahi kapu a Iehove i hookapu ai.

 

            Auhea oukou? E hele koke kakou io Iesu la, e haalele loa i ka naau kahiko, a me ka manao kahiko, me ke kuko kahiko. a hele kakou me ka naau aloha imua ona a me ka haawi io maoli aku ia kakou iho nona, nona wale no a nona mau loa.

 

            Ano la, heaha ka mea i koe? Hea ha ka mea pohihihi? Heaha ka mea e kali aku ai? Heaha ka mea e hookaulua aku ai ? No ka hemahema anei me ka ilihune? No ka lako ole anei? Aia ia Iesu ka waiwai me ka hanohano me ke ola loa no ka uhane.

 

Auhea oukou, ea? Ke huki ikaika nei ko’u manao ia oukou, a ke hoololohe ne no oukou. E make auanei paha oukou ma ko oukou hewa, nolaila i palapala iho ai au i keia manao. Ua pau ko’u ia oukou, o ka oukou wale iho no kai koe.

 

 

Ka Nupepa Kuokoa

 

NO KA MAKAHIKI $2.00

NO EONO MAHINA $1.00

 

KUIKE KA RULA.

 

PO@ONO. MARAKI 21. 1891

 

 

MOOLELO O W. P. KAHALE.

 

            Ua hanauia o Rev. W. P. Kahale ma Uhaloa, Kalanikahua, Hamakualoa mokupuni o Maui, ma ka malama o Sep@temaba, 1821, na Pulepule kane a me Kahea wahine. I kona wa i hanau ai ua kapaia kona inoa o Kaopuaua, a ua kapa aku ke kupunawahine i kona inoa o Kuahaluolani, a ua kapa aku ke kaikunane o kona kupunawahine iaia o Kekalaiwahea. Ma Kalanikahua no ko lakou noho ana a hala na malama eono haalele lakou ia wahi a hoi ma Ahikuli i Waiehu; ua noho liuliu iki lakou ma laila a hiki i ka makahiki 1832, ua haalele lakou ia laila a hoi a noho i Wailuku nei.

 

            Ma Wailuku oia ia wa a hiki wale i ka makahiki 1836, oia hoi he 15 ona mau makahiki ia manawa; ma ia ma kahiki, haalele oia i kona mau makua a hoi i ke kukanui o Lahainaluna; malaila oia a hala na makahiki eha, ua puka mai oia i ka makahiki 1840; hoi hou oia no Wailuku nei a noho pu me na makua, a ua lawelawe oia i ka oihana kumukula a hala kekahi mau manawa; ua kahea ia oia e na makaainana o Ma kawao e hele i ka ahaolelo lunamakaai nana; ma ia manawa no ua lilo oia he lunamakaainana no Makawao.

 

            He kanaka opiopio a ui maikai oia i kona mau la, a ua kaulana kona naauao iloko o kona mau la opio, ua kaulana pu hoi oia ma ka eleu ma na hana o kela me keia ano me ke kuoo a me ka pololei; ua oleloia, oia kekahi keiki kupaa iloko o ka hale ahaolelo i kona wa opiopio, nana i noi aku i ka ahaolelo o ia manawa e hana i kanawai hoopau i ka auhau kino o na wahine, a ua hoopaakiki oia ma ia kanawai a hiki i ka lanakila ana o kona aoao; mai laila mai ka hookuu ia ana o ka auhau kino o na wahine a hiki i keia la.

 

            Mahope iho ia manawa, ua haawi ke apuni iaia i ka oihana luna auhau no ka apana o Hana, a ma ia wahi oia i kapaia ai e na kanaka o Akeahi no kona hapuku i na waiwai o na kanaka no ka auhau kino a nie ka auhau aina e like me ka makemake o ke aupuni a haawi pololei aku i ke apuni ia mau waiwai; a hala kekahi mau makahiki iaia ma ia hana, ua haawi hou unai ke aupuni iaia i ka oihana lunakanawai apana no Wailuku, a ua noho oia ma ia oihana a kokoke e hala na makahiki he iwakalua, a iaia no lawelawe ana ma ia oihana, ua haawi mai o P. Nahaolelua oia ke konokiki nui nana e malama na aina leialii mai Wailuku aku a Waikapu, a mai ke kula o Kamaomao aku a Puunene, ua waiho pu ia mau hana iaia me ka oihana lunakanawai; aole o keia wale no, aka, ua haawi pu mai la o Kanaina i na aina o Waihee nana e malama.

           

 

            Ua malama like oia i keia mau hana me ka oihana lunakanawai o Wailuku, a e noho ana no oia he lunakahiko no ka Ekalesia o Wailuku a he hope kahu haiolelo no hoi i kekahi manawa, a ua liuliu a loihi kona malama ana ia mau oihana; aole aia wale, ua haawi hou no ke aupuni iaia i ka oihana lunahelu no ak apapna o Wailuku. Iloko o kona mau la e lawelawe ana i na oihana aupuni, ui mahalo nui ai aku oia e na poo aupuni no ka pon@ a me ka polo lei o kana mau lawelawe aupuni ana a aole au i lohe ua kau aku kekahimau kikokiko eleele maluna o kana moolelo o ka malama oihana.

 

            I ka makahiki 1869, ua hele aku ka makua W. P. Alekanedero a nonoi aku iaia e lawelawe i ka oihana kahu ekalesia no Wailuku, oiai ua hoi aku o Rev. Kakina no Amerika mamuli o ka mai o kana wahine, oiai nae ua noho kahu oia no ka ekalesia o Wailuku iloko aku o na makahiki i hala. Me ke kali ole aku i kana pane no kekahi manawa, ua ae koke aku o W. P. Kahale me keia mau olelo, “ina ua makemake oe ia’u e lawelawe i ka oihana kahu ekalesia no Wailuku nei, ke ae aku nei au.” Pane mai o Alekanedero iaia, “ma kuu ike a me kuu hoomaopopo ana ia oe @ e kou ano ma na mea pili i ka palapala hemolele, ua ike au i kou makaukau, a ua liko ai makaukau i mea e pono ai kou mau hoa aloha me na makamaka, a e lilo auanei oe i makua no keia lahui ma ne mua aku.”

 

            Mahope koke iho, hoihoi aku oia i ka hookohu lunakanawai ia P. Nahaolelua, oia hoi ke kiaaina o na mokupuni o Maui, Molokai me Lanai ia wa, a ua waiho pu aku oia i kona noho kooohiki ana no na aina leialii. I ka wa i lohe ai na lunakanawai kiekie, o Hailski, ua hoihoi aku o Kahale i ka hookohu lanakanawai apana, ua kauoha ia o Nahaolelua e hoihoi hou ia aku keia hookohu ia Kahale; ua waiwi koke ae o Nahaolelua e hooko i keia kauoha a ua houhoi hou aku ia Kahale, ia wa ua hoole mai oia me ka wehewehe pu ana i na kumu o kona waiho ana i kela oihana, a ma ia hope ua ae aku o Nahaolelua @aia me ka minamina nui.

 

            I ka makahiki 1869 no, ua poniia iho la oia i kahu ekalesia no Wailuku, a ua noho liuliu oia ma ia oihana a hi ki i ka makahiki 1882, alaila waiho iho la oia i ka oihana kahu ekalesia no ka nawaliwali pinepine, a o ka nui o kona mau @makahiki i malama ai ia oihana, he 13; o ka nui hoi o na makahiki iaia ma ka oihana lunakanawai, ua aneane no e piha na makahiki he iwakalua.

 

            Iaia e malama ana i ka oihana kahu ekaiesia, ua nui kona mahalo kiekie ia e na poe naauao no ka maikai a me ka naauao ma ka haiolelo ana iwaena o kona mau anaina halawai, a he naauao me ka mikioi kana mau hooponopono ekalesia ana; aole oia kapulu ae i keia luakini hou ma Wailuku nei a kapa iho la i kona inoa o Kaahumanu. Ma ia mea, ua lilo keia luakini i kia hoomanao nona a hiki i kona hooluolu ana a mau loa aku.

 

            O kona ano a me kona noho ana ma keia ae, he kanaka pono, he kar@stiano, he haipule io, a ua like kona noho ana me ko ka haole keonimana; o kona ha le, he hale no ka ha le keonimana, he maemae kona noho ana a me kona hele ana; o kana mau kemailio ana, he kamailio o ke keonimana, a he hoa aloha oia no na haole keonimana o Wailuku me Honolulu, a he nui kona mau hoa aloha haloe ma Honolulu; ina paha e lohe ana lakou ua make ko lakou hoa aloha maikai W. P. Kahale, aole e nele ko lakou aloha nui nona.

 

            Eia kekahi ono ona; he kanaka paakiki oia ma kona mau manao a pau ina oia e olelo ana ‘ae’, malaila mau no ia me ka hoololi ole ma kekahi ano, a ua makemake nui ko Wailuku e lilo oia i lunamakaainana; olelo oia, aole au ae, no ka mea, wahi ana, he kahunapule ia aole i kupono ke kahunapule e li@o aku i lunamakaain@na. Wahi hou ana, ina manao kekahi kahunapule e lilo i lunamakaainana, e waiho mua oia i ka oihana kahunapule alaila lawelawe oia i ka oihana lunamakaainana. alaila lawelawe pu oia i ka oihana a ke diabolo. Auhea kona lua ma ke kupaa; ke olelo nei o Kahale, ina e hele ke kahunapule i ka oihana lunamakaainana, alaila hana pu aku no i ko ke diabolo; he oiaio no paha kela.

 

            Nolaila, mawaena o ka makahiki 1874 me ’75 paha, ua loaa ia oia i ka mai lolo oan e loa, oiai au e noho ana i Wailuku nei; mai ia manawa mai ka pii liilii ana o keia mai iaia a hala ae la he mau makahiki hou aku, ua hoea ae la maluna ona kekahi mai okoa, oia ka pehu malalo mai o na wawae, aka nae, mamuli o ke kiai mau o ka laau hoola a ke kauka, ua emi mai a hala kekahi manawa, a ua pii hou mai no; eia nae, iloko o na manawa e emi mau ai keia pehu, aole oia e haalele ana i ka hele i ka balepule o Kaahumanu ma na Sabati me na la halawai e ae; a iloko hoi o na manawa nele o ka ekalesia o Wailuku i ke kahu ole, ua lilo no iaia kekahi manawa i ka malama ana a hiki i ka wa e loaa ai ke kahunapule.

 

            He makuakane maikai oia i hilinai@a e ka aha lunakahiko o na mokupuni o Maui a me Molokai, a pehea auanei la na keiki o keia ahahui e olelo ai i ko lakou hoonele ia ana i ka makuakane ole. Eia, e nui ana ko lakou uwe ame ka minamina, ua pau ko lakou lohe hou ana i kona leo ma na paia laahia o Kuahumanu a me kana mau olelo ano nui o ka naauao iwaena o iakou, kana mau rula ana maluna o ia ahahui i mea e holopono ai. A heaha auanei la ke kiahoomanao a kana mau keiki e hana ai i mea hoomanao na lakou i ka inoa maemae i kaulana iwaena o na karistiano a keia paeaina aka, na oukou ia e noonoo.

 

            Nolaila, mamuli o keia hoomailo ana a keia mai pehu iaia iloko o kekahi mau makahiki mahope mai e like me ia i hoikeia mamua ae nei ua hooikaika mau aku no ke kiai ana a ka laau a na kauka i ka malama ana iaia, aole he lanakila ae o ka laau a ke kauka, ana mahope iho ua hele aku kekahi mau kanaka Hawaii a koi aiai e hoololi ae ka lapaau ana, e waiho aku i ka laau a ke kauka a lawe i laau Hawaii; eia kana pane pololei, e waiho pela ia’u iloko o na lima o ka poe naauao; ina e make, ua make iho la; nolaila, ua hoka iho la ke kanaka Hawaii, aole no hoi kuemi hope ke kauka i ka malama ana iaia a hiki i ka haule ana.

 

            Nolaila, ma ke kakahiaka poniponi o ka la 9 o Maraki, 1891 ma ka hora 5 me ka hapa o ia kakahiaka, oia ka Poakahi, ua hookuu maikai aku la oia i ka @hane a hele aku la me ka maluhia; aole he leo uwe, aole he oni, aohe hoi he ahuahu ana, aka, me ka meha loa, hapai malie ae la oia i kona uhane a hookuu aku la; a oiai au malaila iloko o na munute hope loa, ekolu ko’u kahea ana iaia aole nae oia i pane mai.

 

            A hala hou he mau minute mahope iho, ua lawelawe pu iho la makou i ka hoomaemae ana i ke kino lepo a waiho ma ke keena hookipa, malaila oia i kumakena ia ai e na hoa aloha a hiki wale i kona hoolewa ia ana iuka o ka luakini o Kaahumanu, ma ka hora ekolu o ka auina la; ekolu kahunapule nana i malama ke anaina pule hoolewa; na Rev. W. D. Westervelt i heluhelu i ka olelo laula me Hoikeana, ia Rev. P. Keaupuni ka haiolelo pili i ke ano po no o ka noho kristiano ana, a ia Hon. J. W. Kalua ka hai ana i ka moolelo o W. P. Kahale ma ke ano nui. A na ka Rev. W. D. Westervelt i hoopau na hana o ia ahiahi a hoi aku la ka lehu lehu me ke aloha a me ka minamina a me ka @ ana. Nolaila, ua hala aku ke kino me ka uhana o Rev. W. P. Kahale, a o ka inoa kaulana, aole oia e nalowale ana.

 

            O ka nui o kona mau la ma keia ola ana, he 69 makahiki, 5 malama a me 9 la kona ola ana a haalele mai la i kona ohana me na makamaka mahope nei, a ua kulike ia me ka olelo ma ka palapala hemolele i hai mai ai: “Pomaikai ka poe make ke make iloko o ka Haku.

 

            Owau iho no me ke aloha oiaio i ka makua i hala e aku mamua, a me kona mau hoa aloha e noho nei ma keia ao.

 

JOSIAH HAOLE.

 

 

Na Ekalesia.

 

 

Malalo o keia poo, e hoopuka mau aku ai makou i ka moolelo e pili ana i na Ekalesia a puni ka Pae Aina. E kakau ma na mea ano nui, a e hiipaka ia aku no.

 

 

UA HOOLOLI IA.

 

 

            Ke hoike hou ia aku nei ka lohe i na Kula Sabati ma Honuaula, Maui, ua hoopanee ia ka hoike ana o ia mau kula mai ka la 22 ae o Maraki a i ka la 5 o aperila, 1891, hora 10 kakahiaka.

 

L. W. P. KANEALII

Kahukula Sabati Nui.

 

 

HALAWAI.

 

 

            E halawai ana ka Ahahui Euanelio o ka mokupuni o Kauai i ka pule elua a ma ka la 8 o Aperila ae nei, 1891, ma ka luakini o Anehola, Kauai. Nolaila, ke kono ia aku nei na lala a pau o ia Aha e hiki ae i ka manawa i olelo ia ae la .

 

Rev. S. K. Oili, Kakauolelo.

 

            I ka hora 10 o ke kakahiaka o ka la i hoileia maluna ae e malama ia ai na hana a ia Ahahei.

 

S. K . O.

 

 

Hoole Waiona.

 

Na ka Ahahui W. C. T. U.

 

 

            Ma kaleleonalani, oia hoi o “Ema Hale ma Honolulu.

 

            He halawai i kela me keia Poalima hora 7:30 o ke aniahi.

 

            He halawai Hoole Waiona, O ka Ahaui o Ka Lipine Bolu o Ho@olulu.

 

            Ke kono ia aku nei na kanaka, kane, wahine, keiki, na mea kiekie, na mea haahaa, ka po waiwai, ka poe ilihune, ka poe hoole waiona, ka poe kanalua, na mea a pau, e akoakoa ma ia hale i kela me keia pule. Pela no me na ma@ihini mai na mokupuni e mai, e komo, a hui me makou ma keia hana kuonoono. “No ke AKUA a me ka HOME, a me ka AINA HANAU ! !”

 

 

HOOLAHA KUMAU.

 

 

            I ka Poakolu auwina la, ma ka hora 2 e hiki ana o Miss Mary E. Green, a me Miss Helen J. Judd ma Hale Ema e malama i ka ahahui Hoole Waiona, i kapa ia “KA BANA O KA MANAOLANA,” iweana o na keiki o ke kulanakauhale o Honolulu nei. Ke kono ia aku nei na keiki o ka aina makua, a me na keiki o na aina e, e hele mai. E malama ia ana he wahi paina meaono me ka inu ti a me ka haukilima, ma ka Poakolu hope o ka unahina.

 

 

MAKE ILOKO O KARISTO.

 

 

            Ua lele maopu aku la ka uhane o Mr. Lumaawe ma ka hora ehiku a oi o ke kakahiaka Poaono i hala Mar@ki 14, ma Honokaupu, Honolulu. Ua hana@ia oia ma Kainaliu, Kona, Hawaii na Kapoi kane me Punolu wahine i ka 1833 paha; i kona wa opio, ua noho haumana oia no ke kula ma Kailu malalo o ka makua Kakina ke kumuao. Pau kona noho haumana ana me ka aponoia me ka aloha nui ia e kana kumu, lilo aku ia i lawe leta. Komo ma ka ekalesia karistiano o Kona malalo o ka hoomalu ana a kana kumu; haalele i ke kai malino a Ehu, au mai no ke kai loa a hehi i ke one o Kakuihewa. Noho ia ma ke ano he elele no Aliiolani Hale. Komo ma ka ekalesia o Kawaiahao malalo o ka hoomalu ana a ka makua H. H. Paleka ke kahu. Maloko no o ia pa i noho ai me ka hoomanawanui i no inea o keia ao mauleule e ola nei, a mamua iho o ko ka make kipa ana ae ma kona home, ua loohia oia me kekahi haawina o keia ola ana he mai pupule, a malalo o keia haawina oia i kaa hoomanawanui ai me ka ehaeha a hala wale aku la i ke ala koi ula a Kane, no ka home puanuanu nona ka nui he kanaono a kanahiku paha kapuai paa, me ka leo heahea ole e pa-e mai ai-aole. He makamaka oluolu akahai oia, olu waipahe a he puawai hamama, he home pumehana n ke aloha. Me kona ohana e noho paiauma aku nei me na waimaka nona a me na kini makamaka ke hui pu aku nei makou ma ia haawina hookahi.

 

 

KEKAHI MAU, HUNA GULA O KA BAIBALA

 

 

            Kia Pohaku Moabi.—I ka makalii o ka makahiki 1869, ua haahele ae la o kauka Klein, he misionari Geremania, ma ka aina o Moaba, ma k hikina ae o Ioredane, ua loaa aku la iaia kekahi mea nani a kupanaha mawaena o Akihana, oia hoi ke kia pohaku Moaba, a aia ma ke keena hoikeike nui o Parisa. He elua kapuai ke akea a kokoke eha kapuai ke kiekie, he poepoe ma k poo me kanakolu kumamaha mau laina e moe ana mawaenakonu, na Mesa ke lii o Moaba, a hiki mai i ke au o Omeri a pela mai no i ke au o Ahaba, a ua kakau ia maluna o laila kana mau kaua ana a me na mea pili i ka lahui o ka Iseraela.

 

            Naboia.—(Na Huaai). He Iseraela ma Iesereela, ka me nona kekahi malawaina nui e pili ana me ka pa alii o Ahaba. Mamuli o ka hana maalea loa a Iezebela ka wahine a Ahaba, ke kaikamahine a Etabaala, ke kaula o Asetarota, ua lilo iho la keia malawnina ia Ahaba, a hailuku ia oia i ka pokaku.

 

            Obelike, ka eleele.—Ma kekahi keena o na koa Asuria, he kia hoomanao i kapaia ka Obelike, ka Eleele; he ehiku kapuai kiekie, elua kapuai kuea ma ke kumu. Ua loaa aku ia Mr. Leada ma ke kahua o ke kulanakauhaie o Nineva a ua palapala ia maluna o laila na lanakila ana a Salemanesera II, ke alii o Asuria, na inoa o Iehu, Benehadada, a me Hazaela; a ma kekahi aoao o ke kumu ua palapala ia na hana a iehu; a ma kekahi aoao na lanakila ana maluna o Benehadada ke alii o Suria, i ka umi o kona mau makahiki ma ka noho alii, a i ka 21 o ko Iehosabata.

 

            Samaria.—(Mauna Kiai). Ke kulanakauhale mawaena o mauna Ebala ma ka akau a me Sekema ma ka hema, aui nae ma ke komohana. Ke kulanakauhale nui o ka Iseraela;  he iwakalua mile ma ka akau o Ierusalema.

 

 

            Owai ka puka uuku loa a ke kulanakauhale o Ierusalema? O ka Puka Kuikele.

 

            Heaha ka holoholona i ale wale ia e ka lahui Parisaio? He Kamelo.

 

            Heake kumulaau i kanu mua loa ia ma ka lani? Ke Kumuwaina oiaio, o Iesu.

 

            Owai ke kanaka i oi pakela loa aku o ka loihi o kana hihio? O Ioane.

 

            Owai ke kulanakauhale i kukulu ia’i maluna o na puu ehiku? O Roma .

 

 

HOOLAHA HOU

 

Kuai a ke Kahu Malama waiwai.

 

 

            UA kauohaia mai au e William O. Smith, ke Kahu Malama o ka waiwai o Sarah Rich, Louis Rich, William Rich a me Annie Rich, he poe keiki oo ole, i kulike ai me kekahi kauoha o ka Aha Hookolokolo Kiekie, e kuai ma ke kudala akea ma ko’u keena kaui ma alanui Moiwahine, i ka la 23 o Maraki nei, a ma ka hora 12 awakea, i na waiwai paa i hoakakaia malalo iho.

 

            Apana ma alanui Nuuanu kokoke i ke kihi alanui Vineyard, oia ke kauwahi o ka aina i hoakakaia ma ke Kuleana helu 1282 ia Keliikanakaole, i hoakakaia na palena penei:

           

            E hoomaka ana ma kahi o ka aoao Komohana Akau o alanui Nuuanu oia hoi Ak. 41 40’ Hik. true 51 5-10 kapuai ma ke kihi komohana o ke kahua ma ka Hik.Ak. o ka uapo a e holo ana penei;

 

1-       Ak. 41 o’ Hik. true 78 6-10 kapuai ma alanui Nuuanu;

2-       Ak. 26 20’ Kom. true 104 2-10 kapuai ma ka apana mua i kuaiia mai keia Kuleana;

3-       Ak. 36 20’ Kom. true 10 7-10 kapuai ma ka aina mua o Haalelea;

4-       Hema 65 10’ Kom. true 103 8-10 kapuai ma ia wahi like no;

5-       Hema 35 55’ Hik. true 135 5-10 kapu@u ma ke ko@na aku o keia aina ma ka mahele; ma alanui Vineyard a kahi i hoomaka ai nona ka ili he 12530 kapuai kuea.

 

He apana pahale maikai loa keia.

JAS. F. MORGAM

2327-3t.] Luna Kusala.

 

 

WILLIAM J. WRIGHT,

(Mikalaika.)

 

 

HE NOTELE NO KA LEHULEHU,

AGENA HAAWI PALAPALA MARE, LUNA HOOIAIO PALAPALA KEPA,

He maki Ohi Aie, Luna Kudala.

KEENA OIHANA, ma Hookena Kona

Hema, Hawaii.

2325-1yr

 

 

Benson Smith & Co.

 

Na Me Laikini ia e kuui Kukaa a me Kuai Liilii aku.

 

 

Na Laau Lapaau

O NA ANO A PAU.

 

HELU 113 me 115. ALANUI PAPU

 

O LAUA NA AGENA NO NA

 

Laau Lapaau kuluwai Liilii !

 

 

Boreicke & Schrecke

 

-:A ME NA:-

 

WAi Lukini OnAonA Waianuhea !

 

 

WAIALA MAILE

 

-A ME KE-

 

Onoona Lei Aloha !

 

@ O aa hako no ka Lauoho a me ka Ili, a me @ mea hoo@ani o ka Home, e loaa no na makamaka ke kipa mai ma keia hale. @

 

 

E. LILILEHUA.

Loio ma ke Kanawai.

 

            Notari hooiaio palapala o i ka lehulehu kakau palapala kuai, hoolimalima, moraki, me na ano palapala pili kana ai a pau.

 

Keena Oihana; Kawehionamanu, Kaluaaha, Molokai 2288-6ms

 

 

PAPA ! PAPA !

 

AIA M KAHI

 

-:O:-

 

 

LEWERS & COOKE

(o Lui Ma).

 

Ma ke kahua hema o alanui Papu me Moi

E loaa ai na

 

PAPA NOUAKI

 

o kela a me keia ano.

 

 

PnaiPuka. Na puka Ania ni. Na Olepelepe

Na POu, Na Oa, Na Papa Hele, Na Papu ku.

A me na Papa Moe Nui loa

 

 

Na Pili o na Hale o na Ano a Pau

 

-A ME NA-

 

WAI HOOHINUHINO NANI

 

O NA ANO A PAU LOA.

 

 

NA BALAKI ANO NUI WALE.

 

@

 

A hai i ak @ Makamaka a

pau, ua makaukau keia Makamaka

o oukou e hoolawa aku ma

na mea a pau e pi ana

maka laua oihana

 

 

-NO KA-

 

 

UKU HAAHAA LOA.

 

E like me kamea e nolo ana uawaena

 

 

LAUA a me ka MEA KUAI.

HELE MAI E WAE NO OUKOU IHO.

 

 

Ka Waiwai o ka Hilinai

 

Saseparila Ayer

 

 

AYER, Laau Saseparila, kai kaulana i hilinai@ no ka hoomaemae koko, ma oa wahi a pau o ka nonua, ne aneane 40 maka hiki i hala ae nei, a ua lawe lawe nui ia ho iwaena o na oihana lapaau. O keia

 

LAAU SASAPARILA, no loko ae ia o ke aa Sasaparila Honedura maoli; ua loaa ku mana hoomaemae ma o ka hui pu ia ana me kekahi mau aa laau e ae, a me kekalu mau mea no loko o ka honua a me ka hao.

 

HE koko inoino a nawaliwali ane kou? U a wili pu anei me na ano mai ikaika? A u hui pu anei me na wai awaawa hoopehu Na keia.

 

LAAU e hoomaemae ia mau mea ino a pau a maikai. O na kauka lapaau a pau o Amo ika ike ke ano a ka AYER SASAPARILA ua olelo lakou, aole he mea maika@i e ae no ka hoomaemae koko ana mai na mai i awil pu ia, aka o keia wale no. No ka

 

HOOMAEMAE ana i ke koko, a me ka hookahua pono ana i na mea a pau ma kekahi mau ana mai i ikeia, o ka AYER SASAPARILA wale no ka laau nana e hoomaemae hakalia ole mamua ae o kekahi ano laau e ae o ke

 

KOKO ino hakuhaku, a nawaliwali hoi kona holopono ana ma ke kino, e hoomaemae ia ana a e hooikaika pu ia no hoi ma o ka ai ana keia LAAU SASAPARILA A AYER. He maa lahi a he

 

MAIKAI loa hoi keia laau, aole no ka hoomaemae male ana no i ke koko, aka, no ka hookaawale pu ana kekahi i na ma’i, hoomomona hou ana i ke koko ino, a me ka hooikaika pu i kona holo pono ana ma na aa. He lehulehu wale na hooia ana mai na wahi a pau o ke ao nei i hoohana ma i keia laau mamua o kahi mau laau e ae

 

AHILINAIIA no ka ikaika kupono o ke ola kino, ma ka maemae ana o ke koko, hoomake pu ia na ma’i, a pela aku. He nui no laau hoomaemae koko i oolaha waha hee wale ia malalo o na inoa ‘alehu, aka, o na hilinai a me na hooia wale no a ke ao holo okoa, maiuna o ka.

 

 

Ayer Laau Sasaparila

 

I HOOMAKAUKAU IA

 

Kaaka J. C. @ & Co. Lowall, Mass.

 

HOLLISTER & CO

 

Ma Agena ma ka Pawaina Hawaii.

 

 

Kakela a me Kul@

 

 

Ka Halekuai Nu@

 

-O NA-

 

Waiwai Like Ol@

 

 

E laa na pahiolo, koi hole,

ha @ale, koi nui a me liilii, kila,

Wili o@aa, @ula, a p@pu, kui o @

a @au @ kaa, hao hoopaa@

 

pohaku hoana, kepa, lei ilio, kaula hao llio, pahi, upa, pahi umiumi, kalapu, kope hulu, pulupulu, pepa lakala, lina hao, ami keehi, a me

 

-KAULA OPU-

 

 

PALAU

 

O na ano ke nui @

 

Oo, ho, kpala, pe, kipikua,

hao kope, au ho a la aku kua bipi, le

bipi kaula hao bipi, uwea

pa, uwea keleawe, ho @ piula, kaa palala, ipuha o, ipu

pa-palai

 

Makau me Aho Lawaia

 

 

Ili wai, papa holoi, kopa ala kaula auaina, hu’akai, ehi waewae,

hulu pena, hopaoli

a pela aku.

 

Pena wali, kini nui a me liilii o @

 ano a pau, me ka pepa kuhi.

 

kuhi, pena keokeo, aila

pena, aila hoomaioo,

vaniki kaa, a me

caniki moe,

 

 

PENA HOOMA LOO

 

-a me aniani hale-

 

A ILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HAMO,

AILA KAA, INIKA KAMAA

 

PAUDA, KUKAEPELE KLA@

PAUDA, UIKI IPUKUKUI O N@

ANO HE NUI A LEHULEH@

 

 

Na Pakeke Po@

 

-O KE-

 

 

Ano Hou Loa

 

 

NA MEA PIULA

 

Mikini Humuhuma

 

 

MIKINI A WIILOX ME GIBBS

 

NA MIKINI A

-REMINGTON-

 

 

He nui loa na mea hao me na ukana ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pa@ ia aku, hewa i ka wai na maka ke @

 

 

Laau Lapaau Kaulana Lo@

 

 

A DR. JAYNE.

 

LAAU HOOMAEMAE KOKO

LAAU HOOPAU NAIO, LAAU KUNU.

PENIKILA HUAALA

PAAKAI, LAAU HOOPAA HI,

 

Me aa Laau Hamo a Pala ‘K@.

 

Ano, e kipa mai oukou e na maka maka a ike no oukou iho.

 

 

KAKELA & KUKE