Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 12, 21 March 1891 — NANEA KAMAHAO O KE KEIKIALII ROMEALA; KA Ui Kila Mageneti O Parameri. [ARTICLE]

NANEA KAMAHAO O KE KEIKIALII ROMEALA; KA Ui Kila Mageneti O Parameri.

Ka Nani e hauU ai ka /lonua; Ka Mahina Meli 0 Salaredina\ Ka La alohi 0 Mulm4(ra\ /Va Kulu Koko kamahao Ekolu.

Na Ui Hookelakela o ke Ao holookoa.

Na Naoi Puuwai Uahoa 0 ka Honua nei A O KE Kila Ma£tneti 0 ke aloha—"o Para• mert no la."

Ano e Ane, o keia oiau oielo a ka moi Monaroe ua hoonaue aku la i ka oka moiwahine Samarina, a o ia ka ua meiwahine la i apo mai ai i kana kane iloko o na puili ana me na huaolelo kaukau o ke aloha: Ua huikala ia oe e kuu haku moi mai na ahewa ana mai a kau mau oleio hoohiki, a e hoomanao iho e kuu alii, 0 ke aloha pu kekahi o kau wahine me I oe a hiki i ka hopena 1 Ae e kuu haku alii, na ke aloha ilo-1 ko o Samarina 1 hoihoi hou mai ia'u e hui hou kaua he aio a he alo, a na ke aloha i kono mai ia'u e haalele »ka i na kapakai aloha o ko'u ama a au mai 1 na ale ahiu o ka moai.a mahope ou e ke aioha a keia kino. Nolaila, e hoomanao iho oe e kuu kane—o ke aloha, o ke aloha o kau wahine ua oi aku ia maonua o ke guia a me na momi he nui, a o kona kumuknai hoi ?ole ioa ta e hiki ke kaupaoua ia me na pohaku onika a me daimana alohilohi o Aitiopa. O keia mau olelo huikala a ka moi' wahine Samarina, oia ka ka moi Monaroe i leha ae ai me na maka keleawe o ka maalea nui a me ka puuwai ma-ua o ka makona, pane mai la oia me keia mau oielo o ka maalea: E Samarina, e haawi mai ia'u 1 na lu ni aloha ana i oi aku i ka Solomona, a i na puili ana hoi 1 oi aku i ka Abesaloma, a e he omaalili la no auanei ka weia o kuu uhane.

O keia mau oleio a ka moi Monaroe ua hooko aku kana moiwahine me ka puuwai o ke aloha 10 maoli, a he mea oiaio e ka moiwahine Ane, ua lilo ka puuwai a me ka naau o ua moi pakaha la i mea weluwelu liilii iloko o ke alohi holu i ka iwi no kana wahine, a oia ka ua moi la i puana hope ai,—"Ua kaapuni au a puni 0 Tataria nei, a aohe nini 1 like aku me oe ka waipahe, no\aiia, e Samarina ka ui, okuu puuwai a m* kuu naau aia no ia me oe no ka wa mau loa." I Ua hoomaha iki iho ke keikialii Ro meala i kana kamailio ana, me ka nana pono ana mai maluaa o ke kaikamahine alii Ane, a liuiiu ua pane hou mai la oia: Ano e Ane, ua hoomaopopo mai la no anei oe i ka'u mau oiek) ? Ina pela, alaila, e hoomanao iho oe, oa haulepio ka moi Monaroe malalo o na kapuai o kana wahine, aka, e ke aliiwahine Ane, no na makahiki pokole mahope ibo o kt )aua noho ana maikai, aia hoi, ala hou mai la na manao kolohe o ka pakaha a me ke kipi iloko o ua moi Moaaroe la, a oia ka ua moi U i kahea aku ai i kana wahine e hele aku e halawai pu me ia. E like me na ha.wina mau o ke alo> ha pilipaa mawaena 0 iaua i na imkahiki i hala, pela no keia, ua Uui ae ta iaua be ipo i ka ipo, he aloha i ke aloha, aka, iioko o ia mau minute o ke aloha, aia hoi ua luai ae la ua moi peuwai lokoino la i na olelo kaka na lea o ke kumakaia: E Samarina, wahi a ua moi pouwai deragona la, e hele oe maluna o ka ilihooua e huli ai i ka punawai kamahao loa 0 Diema iloko o na makahiki be

ekeiu, a ke loaa ole ia oe, he oiaio e moku oo kou ioo i ka pahikaua a Monaroe kau kane, a e hr omanao e ka wahine, e ltlo auanei ia 1 kanawai pas loa no ko'u aupuni, a i makia hoi no ko'u nohoalii. Ae ka wahine, ile ko o na la ekolu e haalele mai ai oe ia'u no ka hele ana e hooko 1 kela kauoha, a ke ole pela alaila, e kioU ia aku no oe i!oko o kekahi iaiu ahi i |a-hiku ia aku kona enaena. AUiia, e Ane ka ui haaheo o Volegana, na kela mau olelo kumakaia a ka moi Monaroe i hoanoe ae i ka noonoo o kana wahine, a o na hauoli a me na lealea ana o keia ao ua hoomamao aku U ia mai iaia aku, a o kona puuwai a me kona naau ua kaumaha ia me ka luuluu. A oiai ua paa ka olelo a kana kane e kiola īa oia iloko o ka imu ahi i pahiku ia kona enaena ina e hala ana na !a ekolu iaia me kona hooko ole, noUila, me ka puuwai kaumaha luuluu, ku ae la ua moiwahine Samarina la a haawi hope mai !a i na kilohi ana maluna o kana kane ana i aloha oui ai, a me na huaolelo hope loa, puana mai U oia penei:

Eia au o Samarin? ke hele nei he puuwai luuluu no ka wa pau ole mahope o kau mau hana lokoino e ke kane, a noiaiia, e ae mai ia'u e haawi aku i ko'u aloha hope loa nou, a e oluoiu ia mai hoi e oe e lawe aku no ka manawa pau ole. Me keia mau oleK ku ae ia ua Samarina nei a newa aku la ma kona alahele 1 maopopo ole. Aloha ino. Aiaila, e ka moiwahine Ane, me kela mau huaolelo hope a ua moiwahine ia, huli ae ia oia a haalele iho la 1 ka halealii lokoino a me ke aloha ole o kana kane a hookuu aku la i kona kino e uiaia makamaka ole mahope o na hana puuwai eleele a kona pili aoao. Ano e ka moiwahine Ane, o ka ike hope ioa ia ana 11 o ua moiwahine la o ka puuwai luuluu, aka, ma ka hoike a ka buke moolelo pahaohao o Riba ka olohe, ua hoike ae oia aia ua moiwamne Sa;narina la e noho ana me ka mehameha maluna o ka aina hoomaha o Hela, ua nele 1 na pono • keia hauoii ana, koe waie iho no na ka hua ona laau me ia mau mea e hoohala ia ai kona mau la makaponiuniu a ki pololi.

A e ke aliiwahine haaheo o Volegana, { aole &nei oe i iike me na Samanna ia ka luuluu, ka nele i r.a ho- hiuoh ana o keia ao, koewalenoknu iilo ana 1 moi wahine no keia mau luoeoe pohaku eleele. A pēhea, ua loaa anei kela punawai kamahao loa o Deima a Samanna ka luuluu i hele ai e huli ? wahi a ka moiwahine Ane i ninau mai ai. Aole ! aole 1 loaa ua punawai kamahao la, no ka mea, ua pohihihi oia mai ka noonoo aku o na kanaka a me na kupua a pau o ka lewa, wahi a Romeala. Auwe ! a pehea ka hoi i maopopo ai i ka moi Monaroe o ka punawai o Deima oia ka punawai kamahao loa o ka honua, a pehea hoi oia i ike ai no ua punawai la o Deima ? wahi hou ake aliiwahine Ane.

Kahaha ! he moolelo kona i kaao ia a puni ka houua, a biki loa aku i na paia poiuiu o ka lewa lani, aka, o kona wahi nae i hookumu ia ai aole loa he kupua a he kiiokilo i ike, ua hoauwana ia he iehulehu o na lahuikanaka a me na moi no ke ake e loaa keia punawai kamahao loa, aka, a hiki mai i keia la, aole loa he hookahi mea i ku mai a hooia ua ioaa iaia ua punawai kamahao nel Aka, no Romeaia nei, ua aa ota me kona puuwai a paa e olelo ae, aia no 1 ke alo ua punawai la o Deima kahi 1 hoopohihihi ai 1 oa noonoo o kamahele. Ano e ke aliiwahine, heaha la kau makana ia Romeala i keia la, oiai ua hoike aku nei au ia oe i na mea a pau ko'u aoao a o kou aoao wale no hoi koe. He mau minoaka kai uhola ae ma oa hekhelena o ke aliiwahine Ane no keia mau olelo a Romeala, a oia ka ua loea la o ka hookelakela i hamare hou aku ai ine kana mau olelo hoonaue puowai, a na ia mau olelo i hoolilo aku i ke kupaa o ua aliiwahine la i mea ole, a ota kana i pane mai ai: E lawe maa aku oe ia'u e ka ui o Parameri e hoomaikeike i kela luawai kaiuahao loa o Deima, a ke ike au 1 kooa mau huna wai kaieīe, alaiia, i ma< kana na'u ko aloha. O keīa mau otek> a ke aliiwahine, o ia ka Romeala i ku ae ai iluoa me ka haalieo nui, me be U e hoika okoa mai

ana ka ua waahi'.a —aa eo ka puuwai o ka nani iuii ole o V u ;, gana >aia. Ae, he oiaio e ka makamaka heluhelu, i keia wa a Romea)a i ku ae ai iluna, huh ae la oia i ke kaikamahine alti Ane a kono aku ia me keia mau eleU' E hahai mai ia'u a e ke no i ka punawai kamahao o Doma a me kona wahi i hookumu ia ai. O ka waipahe a me ke kuhinia o na olelo a ua ioea la o Parameri, oia ka mea nana i kaiU holookoa mai 1 ka puuwai o he kaikamahine alii Ane, mai loko a waho, kt poo hoi a ka hiu, a me ka ieo o ka mea i haulehia mua, puana mai ta ua kaikamahine ia i keia mau huaoielo: Ma kou wahi e heie ai, malaila aku au, kou wahi e noho ai owau pu kekahi, a o ka ike Uhi aku paha la i na huna wai o ka punawai kamahao o Deima, he ma'u ia.

Alaila, e ka mea heiuheiu, me kela mau hoohie oleio ana a ua mau ui la, haaleie iho la laua 1 ke keena a ke anaina e noho ana, a nalo aku la laua iloko o na rami iiiiii be iehuiehu 0 ka halealii o Volegana, a maloko o kekarumi 1 hoohiwahiwa ia me na nani he nui wale, malaila i haule iho ai ua mau ipo ia hoomaha no kekahi mau minute. A oiai laua e hoomaha ana, ua ninau mai la ka ui haaheo o Vuieganc, pehea ka loihi o ka manawa i koe alaila hoea aku kaua 1 ka punawai kamahao o Deima ? Pane aku la o Romeala, aia mau kaua imna o ka punawai kamahao o Deima i na manawa a pau, aka, 1 mea e malu ai aohe aleale makani no ia mea wau 1 lawe mai nei ia oe ianei nei kahi aohe pueo nana e walaau. Kahuhu ! akamai no oe ika hookeie waa, oka hele ka ia a noho i ka hohonu, wahi a ke kaikamahine alii i pane mai ai. Ae, o ka'u hana paha ia i ike, ua noho kapena wale ia no paha e a'u ka moku o kela a me keia aupuni, a i kou nokuauanei paha ka hope loa, a heaha la hoi auanei he noho kapena wale ae no ka hoi no ka huii ana 1 ka punawai kamahao o Deima, nolaila aole ia he mea hena, oiai he uku nui aku ko mahope.

Me keia mau olelo a ke kila makeneti, haawi ae la ke kaikamahine alii! Ane i na hooma-u ihu ana me ke keikiahi Romeala, me ka panai pu ana mai i keia mau oielo: Oka Ane uiakana mua Ke a ia oe, a ke ike au i ka uunawai kam&hao o Deima alaila, ia wa au e haawi aku ai 1 ka'u makana hope loa, au hoi e poina ole ai no ka wa tnau loa. Alaila, e ka mea heluhelu, me kela mau huaolelo hope loa ae la a ke kai kamahine alii Ane, aia hoi, haule hikiwawe iho ia ka paku o ka hale opera nui o Kikako a nalo aku la ua mau kamahele la mai ka ike ana a ka mea kakakau. Aka, eka mea heiuhelu, iloko o ia mau minute pokole a ka paku i haule iho ai, aia hoi, aoa uiai la ka leo ino, hae mai la ka leo huhu o ka makani, po-ha mai Ia ka uwila, uina nako lokoio ae la ka leo weliweli o ka hekili no ka hai ana mai i ko Volegana holookoa, ua ku i ka moku na alii opio,—

Ku i ka olioli Volegana r»e Paraineri, Ua kapakahi mahina, nukee ka la; Ua eha aku la ia Romeala— Keiki aina wela e ParamerL Oiai ka leo o ka ino e hookina ana, aia hoi, p« ba mii la ka leo weliweli o ke knpua Volegana me keia mau huaolelo: E Ane ! e Ane !! no keaha la oe i wahahee mai ai ia'u !!! Ua hoehaeha |(nai oe ia'u ene na olelo hoohiki'o ka hoopumpuni, ua punihei oe ia Roroeala, ka mea a'u i hoike mua aku ai ia oe, ano ua haule oe i ka bcwa me Ro meala. A • Ane kuu luhi —e ku a e haaleie uiai u'u ! Ae e Ane, e haalele mai ia'u kou makua iloko o ka ehaeha, a e waiho ibo hoi i ka aina o Voiegana oei iloko o ka hoino ia, a e kupu mai oa laau ooi a me na laau kalakaia a huna ibo ia Volegana no ka mauawa pau ole. Me keia mau olelo a ke kuoua Vole> gana, haehae ae la ka lewa me ka leo weliweli o ka hekili a me ka malamaiama oka uwib, a iloko o ia mau haawina o ka hookalakupua, hoea mai ia ua mau ipo la me na heleheiena i hele a M maemat ke kai i ka pua haU," a me ka leo o ka mea i makia ia ke aloha holu i lu iwi, puana mai la ke kaikamihioealii Aue i keia mau huaoW® o ka mea i pepe i ka wai o N iuUi: