Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 30, 25 July 1891 — NA LETA. [ARTICLE]

NA LETA.

[ Aoie o iuakou mikemake e lawe 1 ke kolkol o ua liaU no 11* m»uao i hoopuk* i« malaloo keia ik><) e ko maki«i miu mea kakau. |

E Nalowale aoa palu ka Olelo Hawali-

E ka nupepa Ki'okoa Aioha oe: E oluolu koi Inuahooponopono a me kou luna hoopuka, e hookomo iho īna kahi kaawaie o kou mau kolamu i kela mau olelo e kau ae la maluna. Ma ka ia 16 o lulai nei i hoike ai ke kula olelo Beritania o Kaunakakai nei, oia hoi ka wa i hoolaha ia ai e ke kumu nui o ke kula A. J. Wilson a me kona hope ma ka oihana Mre. Kopaea, nolaila i ka hiki ana i ka manawa i oieioia, a mamua ae o ka hora 9 am. pogoi, ua piha mua oioko o ke keena o ka haiekula i na makua a me ka lehulehu i akoakoa mai no ke ake e ike 4 ka hoike ia ana o na keiki, o ka nui he 4S o ka apana o Kaonakakai nei. Ua hoomaka ia na hana e ke kumunui A, J. W iiaon, ka papa ekahi a me elua, no na mea a pau e pili ana i na mea helu a peia aku, oiai ke kumu e oleio ana ma kana mau mea a pau i ao ai i na keiki ma ka oielo i kau nui ia, a ua ike ia ka ma kaukau ma ka oieio malihlni, a ua lilo ka makana ekahi U Miss Keiiana Peelua, o ka papa ekahi, ma na raea helu, ia Maater Zakaria Paii, ka makana eiua o ka papa elua a me Joa. K. Uahinui, a ia Mias Levaina Uahinui, Miaa Ekekela Lnkeia a me Julia Kea, ma ka

māikai o ka olelo haole,k* pap* elua. Papa ekola me eha, ia Min. Kopae« kamalii liilii, nui oo ka ma<» halo I keia kamu, olai na keikl e pakake mai ana mii ka olelo malihini, • aa lilo U i rne« e hoohoihoi ai | na makua, ma ka Ike ana i na mea helu hoooui, houlaala a pela aku, U David Hoailka a me BamueU Ku, ka helu o na papa liilil, a o ka hapa nul ua makaakau like no a paa. NoUila ua mahalo ia na kuma no ka Ikaika i ke ao ana ma na keiki hou aole i komo mua i ke kuU, e like me kekahi poe keiki, oiao Jo«. K. Uahinui, Mooea Kaalahea, JaIU Koa, Ekekela a me KeiUna Peelaa.

O keia poe ia J. H. Van Uieeon a me D. H. Kahaulelio, a mahope iho 0 ka pau ana o na hana hoike kuU 1 ka hora 2 pm. aoi o ka auina la, ua oluolu i ke kumu o ke kula ke kono ana mai i na keonimana malalo iho e paipai manao iwaena o na haumana a me ka lehulehu, oia o Mr. Henery Peelua, Jos. N. Uahi* I nul a me S. N. Pahupu. NoUila ua haawi nui aku lakou a pau i ka mahalo I na kumu a me na hauniana, ahe nui aku na ma* oao hoolana i pahola U mai imua o ke anaina, a ua koho wale no kou mea kakau i na poe I akoakoa ae uialaila, he 200 aoi aku. Mahope iho o ka hookuu ana o na hana o ka la ua hoi aku kela a me keia ma kahi i hoomakaukau ia na mea a pau e pili ana i ka hoo- | piha i ka lua o ka inaina mai na | haumana mai o ke kuU, ua ai a ua lawa ka lehuiehu aohe mea e hoohalahala ai a ka puu. Nolaila, o ia ka kou mea kakau i hoike ae nei, e nalowale ana paha [ka olelo Hawail. He holke maopopo keia o ka nalowale o ka olelo Ilawaii, no ka ruea, ke ike mao* ! popo nei au i kona hoowahawahaia, a o ka olelo malihini la e ohohia īa I aku nei.

Aole o'u hoahewa no ka hooikaIka ana o ke aupuni e hoopaiahalaha ia mai ka ike olelo Enelani Iwaena o ka lahui Hawali nei, a pela pu hoi me ka pue a pau i lele punlu like ae ma ke ano kuokoa a lawelawe like i ka oihana ao oleio Enelani, aole o'u hoahewa no ia mea, no ka mea, o ko'u iini ia o ka ioaa like i na mea a pau ka ike a me ka naauao ma ka olelo Enelani, Ka 100 e kulo awini nei + punl ka honua nei; aka o ka'u i ike iki ai ma keia au hoonaauao hou, o ia no ka popoulu ia ana ae o ka oielo hanau o ka aina a kiolaia ina kuono. O ko'u manao nui, oia keia, e ao ia no ka olelo Ilawaii maioko o na kUlu aupuni olelo Enelani, aoke ao ia ana nae oia olelo, he mea pono ke ao ia ma ke ano i oi aku ke kiekie o ka hoomaopopoia i ko na wa i hala ae nei, oia hol e ao ia ka piliolelo Hawaii, moolelo Hawaii, a me na lala e ae a pau o ka ike i kupono no ka olelo Hawaii, a e lilo ia i olelo kumu no na kula aupuni oleio Euelani. He mea maopopo loa, eia kakou e na Hawaii ma ka heluna uuku loa o ka noho'na lahuikan.ika; aka, ua hiki no nae ia kakou ke olelo ae, ke mau nei no ko kakou Hawaii ana ma ka lahui, ko aupuni a me ka nohoalii.

Aka, ina o ke ano iho la kela o ko kakou noho'na o keia mua aku, e ono ana kakou i ka olelo Enelani a kapae loa ae kakou me ka hoopoina loa i ka kakou oielo i Hawaii ai kakou, alaila, he mea mao(>opo e kau mai ana keia olelo <*hui kalo i ka uawao" oia poi, ua hui aku a hul mai na kanaka Hawaii me na malihini, a aoie hiki ke hoomao* popoia, a auhea ia ke kanaka Hawall a auhea la ke kanaka Hawaii ole, no ka mea t hookahi no ka uwaka like ana i ka olel# Enelani. Pehea e ike Ia ai ke kanaka Potugala mai kekahi kekahi kanaka Sepnnia mai? aole ma ko laua hele* helena, no ka mea, e like loa ana no ko laua heiehelena i kahi wa, aka ma ke aha laua e ike ia ai? Eia, ma ka laua olelo, pehea ke kanaka Farani e ike ia ai mai ke kanaka Peiekane a America paha? ua maopopo no aole ma o ko lakou mau helehelena la, aka ma o ka lakoa oielo, a pehea e ike ia ai ke kanaka Inia mai ke kanaka Hawaii aku? aoie no ma ko laua mau heleheiena ia, aka ma ka laum mau olelo no. Heaha ia ka mea kupono ia kakou e na kanaka Hawaii e hoomao» popo ai me ka minamina i kela wa, oiai kakou e noho ana me ka heluna uuku, eia—l Hawaii kakou ma ka noho ana lahui, i Hawaii ma ka ooho'na aupuni, a 1 Hawaii ma ka oielo. E minamina kakou i ka kakou olelu ka mea nana e hookaokoa ae ia kakou mai na laliui e ae. Ina e ao ia ana na ike knpono ma ka oielo Hawaii, e like me na ike ao piiioielo, mooieio Hawaii, maiama buke walwai, ameiu ike e ao

oūl I* ti«i »« tui kiilA īlaila e to«A n« po«AJkA!. He mea w»fw«l nuf no ke k«nnkā H»w*Ji k* ike I kā olelo EnoUni aka aol* oli wale no, he me« pono inla ke ike le« 11» me* • pau e pill «na i kami olelo iho Ua Uwa ko'u I ka'u makakila i ka eleele o ka inika. MalU paha o loaa mai i na hoa ka hakana oo keia manae i hoakaka iaekiao ka maka kila, k» nae* oi I ka pahikaua, noUHa • hoakaka plha ia aku na. Me ka luoahoopono a me hoopuka ko'u lulu Uma pu ana, a me na keiki hoonoho huakepau ko'u aloha waianuhea. Owau iho no me ka oiaio Jos. N. Vahinui. Kaunakakai, Molokai lulai 18, WI.