Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXX, Number 39, 26 September 1891 — Page 3

Page PDF (1.81 MB)

This text was transcribed by:  Tyler Katagiri
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO

@ Kaaha me Aina o Oahu

@ [Entire Column]

No Manana Wale no

@ [Entire Column]

@ HOE HAWAII

@ DanieP. Lyons @ Helemai Pupule i ka la @ mai i loaa iaia.

@ H. L. @ P. Kamauoha, e holo @ Kohala Akau.

@ mai makou, e hookola @ o ka Hon. P. R. @ Miss McBryde ma ka @ makuahine o ka wahine @ Kaui, ke hiki aku @ aenei.

@ o ka hookohu ole ia ona @ no Ewa i keia mau ia @wai no Ewa i keia mau la @ lawe loa ia mai ko laila @ i Honolulu nei e @. Akolu aenei @ lawe ia mai ianei.

Ekolu mea noho Alii Ahaolelo a @ koho aku @ i keia kau @ he hoohahi noho @ ke alii Widemann. @ Muller a @ e noho mai ia i o ka lilo.

@ ke kula o, @ ua hiki aku ka nui @ Kulanui o Oahu @ i ke 77, a o ko ke Kula @ ia inoa hookahi e @ ma ka pa o Lima @.

@ kinipopo e ulele anai i ka @ auinala o keia Poaono @ o Makiki, o @. Malia o hoolau @ lealea, aole hoi @ Ka Poaono i hali i ke kawalawala @ kai.

Ua hoohenehene ia ka nupepa haole @ o ka Pakipika o ka @ nei, me na @ H. R. H. ke Kane Keikialli @ o Dominis, Rev. Alexander Macintosh, Hon. H. M. Whitney a me Hon. Cecil Brown.

Ua loa aku ia Mr. W. J. Sheldon @ ka maikai iloko o kekahi hale @ aku o ka Hale @ kakahiaka Puukahi @ kekahi pahu ohia @ pahu  @.

@ I, kukulu ia iho nei, he hui @ ke kanawai, no @ Hui Imi kuleana @ Hooltina. Ua @ ka huli ana ma ke @ a eia ke huli nei i ko @ mau kuleana @. He buke keia e hoopokole ai i na luhi o ka huli ana.

I ke aunaina pule awakea ae o Kawaihao o ke Sabati i hala, ke @ Molwahine, i ukali in e @ i wawa inoa la @ nei a kekahi punahele a na alii @ i hale e @ mai nei e @ no ka nini hoohalahla.

Ma ka hookuku kinipopo mawaeno o ka puali o Sana Lui a me Iwilei, ua ahai me o Sana Lui i ka lanakila, ma ka lona @ ia lakou he 14 mau puni a me ka paani ole ia o ka lakou komo hope ana, a la Iwilei hoi S puni. Me he mea ia i ka nana aku, ua kupono ka puali o Sana Lui i ke komo Hoko o ka Hui Nui Hawali kinipopo i keia uakahiki aku.

Me he mea ia, ina e hoomau ana o James N. K. Keola i ka hele a pau ka makahiki kula ma ke Kulanui o Oahu, alaila me he mea ia, ola paha ka wa mua loa ma ka moolelo o ia Kulaanui, he keiki Hawaii kekahi la ia o ka papa ekahi e puka aku ana i lume o ka 1992 aenei. O ka makou wale no e hoohoihui aku nei, e hoomau aku oe a puka pono mai loaa kahi hele o ka Hawaii.

Ua loaa mai k ka mokuahi Monowai i ia ka 17 o Sepatemaha, ka moku kaua America Iroquois e ku ana ma Tutuita, Samoa.

Ua hokau mai ka mokuahi Belgic ma ka moku o Mamala i keia kakahiaka, me na haneri pake, mai Kina a me Iapana mai.

Ua hanau mai na Mrs. C. H. Clark i ka Poakahi nei, Septemaba 21 ma keia kulanakauhale, he kaikamahine maikai. He opio hooule keiki oia, a ka lehulehu o ka laua mau keiki i hoopomaikai ia e ola nei me ka maikai.

No ke kua maopaopa, aohe mea maikai e ae, o ka hapla wale no maluna o ka apana lole huluhule ae ae me ka Chamberlian Pain Balm, alaila hoopili iho nei ma wahi eha. E hoao oe a e ike ananie oe i kou haohao i ka @. Meia hana hookahi no e ola ai ka Bumaika. E loaa no ma na Halehuai Laau Lapaau a petu. O Benson Smith & Co., na Agena ma Hawaii.

Ua lohe mai makou, eia ke aneane aku nei e iwakalua mau kamalii i o komo ia e ke koko Hawaii i pau aku i ke komo iloko o ke Kulanui o Oahu ma ka hooinaka ana o keia makahiki kula. Mawaena o ia heluna, he elua mau kaikamahine a me hookahi keiki kane a Mr. Afong; he elua mau keikikane a Lunakanawai Hapai o Hilo; he elua mau Beckley; he hookahi kaikamahine a Mossman; he hookahi a Parameter; he hookahi Davison; o James N. K. Keola a me kekahi mau keiki e ae. O lakou a pau, he mau Hawaii wale no.

Ke wa olelo ia mai nei o Ota Itazo ka inoa o ka lapana i hopu ia ai ma Lahaina i ka la 11 o Sepatemaba,' malolo o ka hoohuoi oia kekahi o na Iapana nana i pepehi i kekahi o kona hoakanaka ma Wailuku a kiola ia ai Hoko o ke kiowai hoohaluu holoholona a loaa ai kela kapana make. Ma ka Poalua nei, ua hopu ia he lapana ma ka Mahiko o Ewa, nona ka inoa Onta fatsugo, malalo o keia hoohuoi hookahi ola paha kekahi luna kokua i ka pepehi ana i kela Iapana i loaa ai Hoko o ke kio wai o Wailuku ua make.

Ke olelo mai nei o Dr. B. @ o @, Laleponi, ua lilo I mea makemake nui ia na hapa kakini omole Laau Kunu kakahiaka a Chamberlain i kuni ai @ a hiki ole iaia ke hoohana ke ole me ia na laau ia. Aole no mea i maopopo lea i ka waiwai io o keiaaia wale no a hoao pono ia. O ka poe a pau I hoao  i keia laau, ua ike lakou ua oi ao keai mamua o kekahi mau laau e ae i hoao ai, no laila lakou e hooia aku nei i ko lakou mau ho'aloha, a pela ihu la i kaulana ai. E loaa no keia laau ma na Halekuai Laau Lapaau a pau. O Benson Smith & Cfo., na Agena ma Hawaii.

Mahope iki iho o ke kupono ana o ka la i ka lolo o ka Poalua i hala, ua puka aku la ka mokuahi Australia mai keia awa aku a holo aku  la no Kapalakiko, me ka hoohikihiki aku ia 35 ohua kapena, 47 ohua oneki, 7747 mau leia, 2458 mau nupepa a me na waiwai Hawaii he 5867 mau eke kopaa, 465 mau eke laiki, 149 bena huluhipa, 1671 mau ahui mala, 2246 mau ili pipi, 1995 mau ili kao me hipa a me 14 mau puolo huikau no lakou ke kumukuai i koho ia he $41,833. Mamua o ka holo ana uku, makai ae ka Puali Puhi Ohe me ka lakou mau ohe leo lea kahi i haeeae ai no ka pomaikai o na pepeia puni o ka poe e holo ana a me ka poe noho iho.

Ua kii mai ia ka elele makamaka ole a ka make a kaili aku ia i ka hanu ola o Akukana Levi Isaac Kaiama, ma kona home noho ma keia kulanakauhale, oia hoi malanui Hema, i ka hora 3 wanaao Poalua i hala, Sepatemaba 22, a i ke 32 o kona mau makahiki o ke ola ana, mahepe iho o ka hakoko loihi ana me ka mai nana i hoemailo i kona kino ahiki aku la I kona hopena. Ua hoomaka aie e ike ai aku e paahana ana no ka halepai Kuokoa o na makahiki 1876-7, paha; a maiaila aku i maaa aku ai kona kaapa hana aha ahiki i kona kau ana i Akukana no ka Haieaili i na makahiki waena o ko ka Moi Kalakaua noho moi apa. A na kela mai nana i lawe aku ia iaia i hookaawale mai i kona lawelawe ana ma la kulana. Ua mare ola ka wahine, a ua hanau mai na laua he elima mau ola makamae e @ aku nei mahope o ka makuakane aloha i ako e la aku ia. Aloha ino ola.

Ke Kalama o na Wahine a na Hope Peresidena ma ke @

O ke kulana o ka wahine a ka Hope Presidena o ka Ripubalika o America Huipuia ma na anaina kiekie o ka Ripubalika Farani, oiai o Mrs. Levi P. Morton ma Parisa mamua aku nei, ua lilo i mea kukai paipaia loihi mawaena o ke aupuni o Farani a me America Huipuia. A mahope o na kuka holo palapala ana, ua kukala ia, o kona kulana mana anaina kiekie a pau loa ana Parisa, mahope koke aku ia o na wahine a ka Peresidena o ka ahaolelo Senate a me ka Lunahoomalu o ka Hale Ahaolelo a mamua hoi o ka wahine a ke kuhina nui. Aole o keia ua loaa ae ia kona rula e hoohele ia aku ai, aka pehea ke kulana o ke kaikamahine a ka Peresiden a me ka wahine a keikikane a ka Persidena. Oia ke keikikane hookahi wale iho no a ka Peresidena Harrison e makaikau ana ma Europa ka makahiki i hala, aia hoi ua oluolu i u i Russel Harrison la ka hoike ana aku i ka poe hanu mea hou o ka papapai ma Ladana a me Parisa, ua like loa kona kulana me ke keikialii o Wale-eia nae he mea paakiki loa ka ae ana mai o ke alo alii o Sana Iakobo a me ko na alo alii o na aupuni alii o Europa. Aole poe e ae e kahaha mawaho aku o ka Hale Keokeo ma Wainetona a me ka poe makilo oihana, ina e hoole ia mai ia laua na hanohano o na kulana maa i ka papahi ia no ke Kama Aliiwahine o Wale a me ke kaikamahine hanau mua a ka Moi wahine mai na wahine aku a ka lunahooponopono nupepa a me ka hunona kalepa kamaa buki o Indianapolis, a ka Peresidena.

Ka Hauu Lokomaika a ka Emeperese o Goremania

Eia malalo iho nei he wahi moolelo hoohauoli manao I kamailio ia no ka Emepera wahine o Geremania penel:

I ka manawa hope o ka Emeperese maloko o ka luakini o Berelina, e noho ana iluna o ka punee he wahi pokii kaikamahine nohenohea maikai o na nanaina. No ko keia wahi pokii makahehi lo e ike i ka Emeperesa, ua hoopaakiki oia e noho a pau ke anaina pule, aka aole i lawa kona ikaika e hoomanawanui a pau pono na hana hoomana loihi o ka lawelawe ana. Ua aa no nae oia e noho a e kaakaamau kona mau maka, e hoolohe ana me ke kuisa i na mea o lawelawe ia ana, no ka loihi loa ua hiki ole a nolaha na maule aku ia oia I ka pau ana o ke analua pule, ua kauoha aku ka Emeperese i kekahi o kona mau leale ukali, e hoolohelohe aku a loaa ka mea nana ke kakamahine a me kona kulana ola. I ka hai ia ana aku he kaikamahine ilihune ola, ua kauoha ae la oia e haawina ona puu data i ka ohana no ka hoolako ana i na pono o ke ola ana, a e hoonua ia ke kaikamahine i ke kula, a e ao ia ma ka ike himeni malalo o ko ka Emeperese lilo ponoi. Ua hoouna pu aku ka lede puuwai loko maikai he omole waiala ma ke ano makana, me ke kauoi i pu e lawe ia mai imua ona ke kaikamahine i ka wa e loaa ai ia @ ikaika.

Na Pu Kaua Moana.

Ma na lono hope hoolele hauli e puapuai mai nei o ko ke aupuni o Kina kulana, ke noonoo nei ka Empera i ka pono o ke kahea ana aku i na lako kaua aina a pau o ka emepera. Ina e kono io ia mai ana oia e hana pela, aiaila ke hoolala nei oia e hoolako aku i na puali koa imiperiala me na pu liilii oi loa o ka maikai me ka pau ole i ka hoomaaniaa la. Ke hooikaika nei no hoi ke komisiana e loaa kekahi mau pukuniahi mama o ke anoa hou loa. Ina ma America e hana ia ai ka pu a Lee, ke ne ia hoi, alaila e lawe ia aku ana na pu a me na lako kaua ma ke aia aku o Kapalakiko. O ka pue e hea nei i ka inoa o Lee, he pu ia na ka America i hana mua a mahope koke iho nei ua hoolilo ia ke Keena Kaua o Beritania. Ua hoolilo koke aku nei ka Hui Lee i ke aupuni o Kina he 50,000 mau pu o ke ano pu a Lee. O keia ano hookahi no ia o na pu i hoolako ia no ns moku kaua a me na moku kiai o America Huipuia. Ke olelo nei na luna o ka Hui Hana pu Lee ma Ladana, he mea pono ia Kina ke kuai mai i na pu i loaa i kela wa e ahu nei, aka ina i manao nui i na pu liilii iho, e hala he eiwa malama, alaila lako na mea paahana a pau, no ka mea i ka wai kuai ai ka Hui ia Beritania, ua hoopaa pu aku lakou sole e hana i na pu e like me ke ana e ahu nei. He mea keia e keakea aku ai i na aupuni e ae i ka hoohana ana me na lako kaua Beritania.

He Hoomamao no ka Kapoliona Mau Hana Lokoimo

O kela luku maewiewa i na ola makame o kekahi helana nui i ka 1799 ma Jaffa ai ole Joppa, malalo no ia o ke kauoha a Napoliona. Oiai ma kana kaua i kono kue ai Hokoo Aigupita, ua lilo pio mai iaia he elua tausani of na Tureke, Aigupita a me na paele. I kona Hiki ana ma Jaffa a ike oia i ka nui o ka pilikia i ke kiai ana aku i keia poe pio a me ka hopohopo malia a auhee mai kona puali kaua, ua kai aku ia oia ia lakou i waho o ke kulanakauhale a ma kahi aole i mamao loa aku, a malaila i kipu ia ai kela poe a pau i ka make. Ua paila ia ko lakou mau kino a lilo i puramida ma ke ano hoohalike i ka lahui o ka aina, a mahope o ke ku ana o ke ahua, ua uhi ia iho la i ka lepo. O keia ahua i hoopuupuu ia ai, eia no ke ike moowhui ia nei, a oia wale no ka mea hoomanao oi kaua ana

Haunaele Hou Paha Auanei o Samoa.

Mai ka leta mai a kekahi aliimoku o ka moku kaua America Iroquois e ku kiai la ma Samoa ia Col. G. W. Macfarlane o keia kulanakauhale, i ike ia iho ai he hakukoi haunaele kaua ke kau ia ma Samoa. Eia na wahi olelo pokole i lawe ia mai oloko o ua leta ia:

"He ku i ka wliweli ke kulana hooponopono aupuni ma Samoa nei, a aole he mea e hikilele ai ke lohe ia aku ka paapaaina o na pu rai'ela I na manawa a pau. Ke kipi akea nei ke Alii Mataafa i ka Moi Malieloa, a me he mea la ke pau aku nei na kanakai i ka hui pu me ia. Ua hoowahawaha loa lakou i ko lakou aupui i ou a hoonui lilo, a ke mana nei ao aole paha lakou e hooloihi aku ana  ka hoomanawanui ana.:

NA LETA.

{ Aole o makou makemake e lawe i ke koi koi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou mau mea kakau.}

Peho ka Lahui

E ke Kuokoa me Paeaina,

Aloha oe:

O ka eiua keia o ka hebedoma o ka noho luna hana ana o ka haole pani ma kahi o Hale Pinao i waiho mai, ma ka papa hana o ke aupuni ma Kakaako, aole nae i loaa iki ma ka aoao o ka lahui he wahi pomaikai, oiai o kahi no i hana ia ai i kahi la, a i ka wa e pii mai ai o ke kai me ka nalu, ua pau aku ia i ke kiola ia na pohaku a koe wale no o na eke puna; a ma kahi ia hou ae, ua kiola ia aole hiki ke kau hou ka pohaku maiuna oia mau eke, no ka mea, ua paakiki ai ia na eke me he pohaku ia, a ua kiola wale ia he mau eke lehulehu me ka hoopoho. Apela no ka hana ahiki i keia mau ia o keia pule.

Eia kekahi, ua hoohana ia na kanaka hana a oi aku mamua o na hora he umi iloko o ke kai me ka noonoo ole ia oke ola o na kanaka hana. Ina e paa loa keia luna ma keia hana, e like ana paha na kanaka hana me na puhi palahoana.

Nolaila, he mea pono e hoihoi hou ia o Hale Pinao ma kona wahi mua, he ike hana me ka makaukau, oiai o kana mau hana o kela ano i lawelawe ai, he hoipono wale no, aole hoohiolo ia ke kai. He mea ole ka uana i na mea liilii, o ka pono ka lahui ka mea nana.

Sam Wailele

Ke Alii me na Makaaiana.

E ke Kuokoa me Paeaina,

Aloha oe: Ua helehelu iho au me ka akahele i ka haiolelo a ka Moiwahine ma ka apana o Ewa, a ua ku i ka iini iloko o ko'u puuwai ka mikololohua a me ka noeau aulii o ko ke alii naauao, a he haiolelo aohe lua mai kahiko mai o na alii ai auuni, akahi wale no ia Liliuokalani ka Moiwahine ou e Hawaii. He nani a mikio na manao oloko.

Eia kekahi, o ia mau manao, he hana nui a koikoi maoli no, aia wale no me ka lokahi o na makaainana me ke Alii ma ka hoonee ana imua alaila hiki. Oia ko'u mea i olelo ae nei sohe lua mai kahiko mai. Akahi wale no a ike ia ko kakou Moiwahine e iho mai ana mai ke kiekie mai a @ me kakou na makaainana e lokahi ma ka hooholo ana i ko kakou aupuniimua.

Kupanaha wahi a'u. Auhea ia ka hoi na kuhina, ka poe iaia ia wahi o ka noonoo i ka mea e holo ai ke aupuni imua. Malia peha ka Moiwahine e like me ko kakou ike no i ua poe khuina nei o "moe loa kane a o nana wale ka wahine," hookanaho mai nei ke aho o ke Alii a loaa kakou i lalo loa, a oia Alii a o kakou makaainana i hookahi ka panee ana i ka waa aupuni imua.

Eia hou keia mana ano nui ua o haiolelo la, e malama i ka pono. Ina io e malama ia keia leo Alii aole i haule i lalo, alaila o ka pahu hopu nou e Hawaii o ka mau o kou kuokoa.

Me keia mau manao naauao o ke Alii, ua ku maoli i ke aloha ko Moiwahine komo kino wahine mai e lawelawe i pono no kona aupuni a no kakou na makaainana, a o na kuhina hoi o kakou, he pallalehua, "he kalele muku wale no i Puna hilinai i Kau."

He nani ia na ke Alii no iho mai nei me kakou kona makaaiuana e kaunu pu ai no ka hooholo i ko kakou aupuni imua, ma keia ke noi ia aku nei ko ke Alii oluolu, nana ia na kalai aupuni naauao o ka poe hana e huki nei i kou aupuni Imua iloko o ua pomaikai lehulehu e ulu mai nei iloko o ka aina. J.S.

Palapala Hoopii imua o na Aupuni o ka Honua, no ka Hoopau ana o na Waiona ma ka Honua!

INOA. KE ANO. KAHI NOHO.

W S Maule... kane... Waihee, Maui.

J N Kamakaiwi kane Waihee, Maui.

S E Kaleikau kane Waihee, Maui.

Kamaka kane Waihee, Maui.

Manuela kane Waihee, Maui.

Liilii kane Waihee, Maui

Daniel Hailook kane Waihee, Maui.

Lucy Kaleikau wahine Waihee, Maui.

Makaiwi wahine Waihee, Maui.

Kaoni Kekolohe wahine Waihee, Maui.

H Keawekuloa wahine Waihee, Maui.

E Kaleikau wahine Waihee, Maui.

Alice Kaeihau wahine Waihee, Maui.

W Kaleihala wahine Waihee, Maui.

N Kaaialii wahine Waihee, Maui.

Mrs M Napuloa wahine Waihee, Maui.

E Wonghane kane Waihee, Maui.

Kawaihoa Oana kane Waihee, Maui.

Mose Kekolohe kane Waihee, Maui.

S Kaleo kane Waihee, Maui.

Akima wahine Waihee, Maui.

Lucy L Hing wahine Waihee, Maui.

Kaimi Kaleikini wahine Waihee, Maui.

Kailianu Eina wahine Waihee, Maui.

Kaliula kane Waiehu, Maui.

A Kupalalu kane Waiehu, Maui.

P K Maluea kane Waiehu, Maui.

Kipola wahine Waiehu, Maui.

O Nawahine kane Waihee, Maui.

Mrs. K Nawahine wahine Waihee, Maui.

Becky Kahue wahine Waihee, Maui.

Martha Akana wahine Waihee, Maui.

Kahele Keako wahine Waihee, Maui.

Miss Maule wahine Waihee, Maui.

Mrs E William wahine Waihee, Maui.

Hattie Maule wahine Waihee, Maui.

Kaiwilau wahine Waihee, Maui.

Mary Malaka wahine Waihee, Maui.

K Kalukini wahine Waihee, Maui.

S Kaleikini kane Waihee, Maui.

K Napalelua wahine Waihee, Maui.

Kane wahine Waihee, Maui.

Onehu wahine Waihee, Maui.

G Kekehena kane Waihee, Maui.

Mose Kapoi kane Waihee, Maui.

O Wahoealo kane Olowalu, Haw.

Kapele wahine Waihee, Haw.

Luukia Amau wahine Waihee, Haw.

Kekai wahine Waihee, Haw.

Makalena wahine Waihee, Haw.

Kamai kane Waihee, Haw.

Keawekuloa wahine Waihee, Haw.

Ua hoea aku na eke lete o Iapana I Ladana ma ke ala kaa ahi o ka Pukipika Canada, i loko umikumaiwa la a me umi horame hapa mahope o ka haalele ana ia Iokohama. He keu keia a ka puahi.

Hoolaha Hou.

Hoolaha Heoka a me Kuai o ka Moraki.

I KULIKE AI ME NA HOOKO ANA O KEahi moraki i hana ia e John D Perrett a me Maria K. Perret, a me Antone Silva a me Hannah Silva kana wahine, o Waikapu, Maui, ia William H. Cummings o Honolulu, Oahu, ma ka oi o Okatoba A. D. @ a i hoopaa ia ma ke Keena Kakau Kope, liuke 107 a ma na aoao 280, 281 a me 282, a e paa ia nei e Walter F. Frear o Honolulu no, i lilo mai ka paiapala hoolilo ma ka la 22 o Dekemabe, A. D. 1887 a hoopaa ia ma ke Keena Kakau Kope, Ke hoike ia aku nei ka lhe i na mea a pau, ke manao nei i ka mea i lilo mai ai ka moraki e hooko i na moraki ia no ka uhaki ia o na olelo, oia ka uku ole ia o kekumupaa a me ka uku panee.

Ke hoike hou ia aku nei ka lohe, e kuai ia aku ana ma ke kudala akee na waiwai i paa maloko o ua moraki la ma ka Hale Kudala o Jas. F, Morgan ma Honolulu, ke hiki aku i ka heres 12 awakea o ka Poakahi, la 26 o Okalobe, 1991.

O na waiwai i paa maloko o kela moraki, ua kuhikuhi ia malolo iho nei:

1- Kela apana aina a pau e waiho la ma Kaupo, Maui i, kuhikuhi pono ia na palena ma ka palapala @ Nui (Hoona) 3063, Appana 1, nona ka ili he 164, 26 mau eke, i hoolilo ia aku ia A. Silva a me J. D. Perrett ma ka Palapala Kuai o ka la 25 o Okaloba, 1873, a i paa i ke kope ia ma ka Buke 107 aoao 351.

2- O kela mau apana aian a pau e waihola ma Waikapu, Maui, a ililo mai la J. D. Perrett i make ma ke kuai e like penei:

Mai a Poepoe mai Dekemabe 14, 1882, Buke 16, ma ka aoao 157, he 123 hapa 100 man eka; mai a S. K. Kaai mai Dekemaba 27, 1864, Buke 18, aoao 416, he 8 me @ hapa 100 mau eka; mai a Opunui a me Kekua mai Mei 9, 1885, Buke 19, aoao 292, he 11 hapa 100 eka; mai a S. K. Kaai mai Augate 28, 1865, Buke 20, aoao 114, he i eka; mai a Opunui a me Kanehe mai Sept. 15, 1896, Buke 24, ma na aoao 463 me 464, he hapa 100 eka; mai a Jose G. Dudre mai Aug. 7. 189. Buke 29, aoao 23, he 1 me 94 hapa 100 mau eka; mai a Opunui a me Mahiai mai. Mar. 13. 1871. Buke 32, aoao 102, he 32 hapa 100 eka.

3- A me na poo pipi he ekolu haneri oi aku a emi mai paha e holo ia ma Kaupo, a i kuni ia A a me kanaono poo pipi oi aku a emi mai paha e holo la ma Kaupo a me Kula i kuni ia X P, a o ua mau hao kuni la, ua paa ma ke kanawai. WALTER F. FREAR,

2305-3ta Mea o ka Moraki i lilo Mai.

Hoalahu S 87,

MUTUAL 76- NA TELEPHONE- BELL 179

H. H. WILLIAMS & CO.,

KA POE HOOKOMO MAI, KUA AKU A ME

HANA PAKA O NA HOONANI HALE

MAIKAI O NA ANO A PAU ME KA MAKEPONO.

ME NA Piano i Hanaia Me ke kuepeno i kela ea. Aole Mu e kono.

E LOAA NO Ka He Kupapau Na T. haku Mabel e wai ai o ka Makemeake Lawe.

MAANEI E LOAA AI

NA LAKO KANU KUPAPAU, KAA

A me na Pono ia-loa i ke kino o ka mea aloha.

HELU 105 ALANUI PAPU - - - - HONOLULU

Olelo Hoolaha !

KE HOIKE IA AKE NEI KA LOHE I NA mea a pa'i, ua pepeloa ia ka lawe ana i na pu a i oie ke ki ana maluna o na aina o ka Hoi Princeville a me ua aina a pau e paa ia nei e ka mea nona ka inoa malalo iho O ka poe e kue ana i keia olelo papa, e hoopii ia uo.

CHAS KOELLING

Agena o ka Hui Mahiko o Princeville Hanalei, Kauai. Sept. 11, 1891

WAAPA LOAA

KE KAUOHA IA AKU NEI KA ONA O KE IA waapa e kai koke mai iloko o na la he 15 mai keia ia,: aku o Sepatemaba, me ka lewepu mai i ko'u uku o ka malama aua he $12.00 me ka uku pu i na lilo o keia hoolaha O ke ana o keia waapa, ua hana kao ia me ka hapa noho o hope.

O wau no me ka olelo. S KAAHANUI

Kapuakaula, Puuloa 2355-3t

Olelo Hoolaha.

Ke papa ia aku nei na kanaka a pau, aole e hookuu wale i ko lakou mau holohona ma luna o kuu aina e waiho ia ma Paauilo, Hamakua, Hawaii.

A o na poe a pau e komo wale ana maloko o ua aina la me ka ae ole o ko'u luna. Palea Kaai, e hopu ia no lakou no ke komehewa e like me ke kanawai. MARY ANN KENWAY.

Honomu, Sept. 1. 1891. 2355-3t

Hoopau Hui.

Ke hoolaha ia aku nei, o ka Hui Kalepa mawaena o ka mea nona ka inoa malalo o ka inoa Hui o WING WO CHAN & CO., a i kukulu ia a malama ia ka hana Kalepa ma Honolulu, Mokupuni o Oahu.

A ma keia ua hoopau ia ia Hui ana.

Signed, TONG WUNG WAI

Hononlulu, Sept 11. 1891. 2355-3t

Olelo Hoolaha

O WAU O KA MEA NONA KA NIOA MAlalo iho nei, Ke hookohu @ nei au ia W. ATIM, o Wailuku, Mokupuni o Maui, I Hope no'u, e ohi i na ale a pau iaie ia mamua aku o ka lilo ana mai ia'u o kela hale kuai o ua W. Atim la ik kamaaina i na kanaka o Wailuku. A o ka poe a pau e noho aie nei ia W. Atim ma ua hale kuai la, e hookaa koke ae lakou i ko'u Hope i olelo ia maluna. WONG LEONG,

2355-4t Ona i keia wa.

Olelo Hoolaha.

KE HOIKE IA AKU NEI KA LOHE I NA mea a pau, lia papa loa ia ka hele ana o na kanaka ma ka auwaha wai a maluna o na hawaii ma Kalihi wai mauka. O ka poe e kue ana i kela olelo papa, e hoopii ia no.

E haawi ia ka makana $5.00 i kekahi mea nana e hoike mai i kumu e ahewala ai kalohe.

CHAS. KOELLING.

Agena o ka Hui Mahikoo Princeville. Hanalei, Kauai, Sept. 11, 1891. 2355-1m.

Kuai Kudala a ka Hope Ilamuku o ka Apana o Koolauloa, Oahu.

MA KA MANA O KEKAHI PALAPALA Hoomalu waiwai mai ka Aha Apaua o Koolauloa, Oahu, ma ka la 29 o Aug M. H. 1891. E kuo ana ia Kalanimaewale (k) ka mea hoopili ia no ka pouo o Rubino (k) ka ino hoopii no ka huina dala he iwakaluakumalima (25.00). Ua hoomalu au, a e waiho aku ana ma ke kuai kudala akea ma ka hora 12 o ke awakea o ka la 30 o Sepatemaba, 1891, ma ka pukapa o ko Hale Hookolokolo ma Hauula, Koolauloa, Oahu, i olelo ia. E lilo no i ka mea koho kiekie na pono a me na kuleana a pau o Kalanimaewale (k) ka mea i hoopii ia maloko o na waiwai malalo nei ke ole e uku e ia mai mamua ka huina dala i olelo ia maluna a me ko'u mau lilo a pau.

Eia na waiwai e kuai kudala ia aku ana, 1 lio (k) eleele aole hao, 1 uaa kumulau me 7 keiki, 6 moa, 2 hale laau, 1 kulean aina i ike ia ma ka inoa o Kapu, Kuleana Helu--, Palapala Sila Nui Helu--, e waiho ana ma Kaaawa. Kooloa, Oahu. H. KAUAIHILO.

Hope Ilamuku o ka Apana o Koolauloa, Oahu.

Kapaka. Sepatemaba 1, 1891. 2355-2t

Hoolaha Hooko a me Kua o ka Moraki.

I KULIKE AI ME KA MANA KUAI ILOKO okekahi moraki i hanaia e Hoolaina (k) ma ka la 14 o Augate, 1888, i kope ia ma ke Keena Kakau Kope ma Honolulu, ma ka Buke 113, aoao 203 i ka Moiwahine Kapiolani. Ke hoike ia aku nei, ke makemake nei ka Moiwahine Kapiolani ke mea i moraki aku ai e hooko i ua moraki ia no ka hahaki ia ana o na kumu, oia hoi ka uku ole ia ana o ke kumupaa a me ka uku panee i ka wa hookaa i oleloia.

A ke hoike hou ia aku nei, mahope iho o ka hoolaha ia ana aku o keia hoike no ekolu pule e kuai ia aku ana ma ke kudala akea na aina moraki ia ma ke Keena Kudala o James F. Morgan ma Honolulu, ma ka la 24 o Okatoba, M; H. 1891, hora 12 awakea.

MOIWAHINE KAPIOLANI,

Mea i Moraki ia aku ai.

No na mea hou aku i koe, e ninau ia S. K. Kane, Loio ma ke kanawai.

Hanaia ma Honolulu, Sept. 24. 1891.

Hoakaka o na waiwai i moraki ia:

1- O ka apana aina a pau loa i hoekakala ma ka Palapala Sila Nui Helu 117 no Hapuku, nona hoi ka ili he 44 eka a oi aku a emi mai paha, e waiho la ma Kawanui 1., Kona Akau, Hawaii.

2- O keia apana aina a pau loa e waiho la ma Kawanui 1., Kona Akau, Hawaii, a ua hoakaka piha ia hoi na palena ma ka Palapala Sila Nui Helu 987 no Pololi, nona hoi ka ili he 76 eka oi aku a emi mai paha.

3- O kela apana aina a pau loa e waiho la ma Kawanui, Kona Akau, Hawaii, a ua hoakaka piha ia hoi na palena ma ka Palapala Sila Nui Helu 1,596 no Poioli, uona hoi ka ili he 1 1-10 oi aku a emi mai paha.

4- O kela apana aina a pau loa e waiho la ma Kawanui II,. Kona Akau, Hawaii, a ua hoakaka piha ia hoi na palena ma ka Palapala Sila Nui Helu 3738, Kuleana. Helu 7382 no Kahoae, nona hoi ka ili he 1 me 41 hapa 100 eka oi aku a emi mai paha. 2356-4ts

Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.

UA HOOKOHU PONO IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo iho e ka Hou. F. 9 Lyman, Lunakanawai Kaapuni A panu Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, i Luna Hooponopono waiwai no ka manaw no Robert Kalanipoo i make aku nei ma Hookeua, Kona Hema, Hawaii. Nolaila ke hoike ia aku nei i ua poe a pau, ina he mau koi ko lakou i ka waiwai o ka mea i make, e waiho koke mai ia'u i ka lakou mau bila ale kupono i hooialoha maloko o na mahina eono mai kela la aku, a hala ia manawa, e hoole mau loa ia aku no.

O na poe hoi i aie ia Robert Kalanipoo ka mea i make, e hookaa koke mai lakou ia'u, ina he mau waiwai ko ka mea i make e paa ia nei e kekahi poe. malalo peha o ka lakou malama ana, e hoihoi koke mai.

T. K. R. AMALU,

Lunahooponopono Waiwai no ka manawa o Robert Kalani poo i make.

Hookena, Kona Home. Hawaii, Sept. 19, 1991.

2356-4ts

Kudala a ka Luna Hooponopono WaiwaiKE HOOLAHA IA AKU NEI MA KEIA, ma ka POAONO, Okatoba 17, me Hookena, Kona Hema, Hawaii, e kudala ia aku ana kela Lio Heihei kaulana o Robert Kalanipoo i make, i like ia ma ka inoa.

"KAIMALINO,"

a ua kupono loa oia no ka holo wahine, a ua laka a maikai no ka huki kaa mama, a he mau waiwai e ae no hoi kekahi e kudala pu ia aku ana ma ia ia, e like me ia malalo iho:

I KAA (Brake) A ME NA LAKO.

Na Lako Hale a me na Laka Aahu.

T. K. R. AMALU,

Lunahooponopono Waiwai no ka waiwai o R. Kalanipoo i make.

Hookena, Kona Hema, Hawaii, Sept 16, 1891. @

O KA MEA NONA KA INOA MALALO IHO nei, ua hookohu pono ia mai oia e ka mea Manohano @ E Richardson ma kala @ M H @ ka waiwai o @ make @ Waiehu. Maui e hele mai e @ kaa i ko oukou mau @ mai i na @ malama e mai keia la aku @ ana. S. W. KAPULE

Lunahooponopono Waiwai

Wailuku, August 29, 1891. 2305-@

Hoolaha Hoopau Hui.

Ke hoolaha aka nei ka poe no iakou na inoa malala iho nei, oia hoi o Young @ e noho ana ma Honolulu. Oahu @ Wung Wai o Hong Stang. Emepaea o Kina, a e noho nei  hoi ma Honolulu i olelo ia i keia manawa. Tong Sing Yee o Hong Sane i olelo ia, I am Hee Ting o Hong Saug olelo ia a me Sea Wai Tau o Hong Sang, i olelo ia he mau hoa no ka Hulo @ he Hale Kuai Kukaa hoi no na waiwai kalepa.

A no laila ma keia o long Wung Wai, oia ka Luna Nui ma ka hoohana ana i ua hana a pau o ua Hui la olelo ia.

Signed: WING WO CHAN & CO

Honolulu, Sept. 11, 1891. 2355-2t

Hoolaha i ka Poe Ale.

KE HOOLAHA AKU NEI NA NEA NONA na inoa malalo iho nei, ua hookohu ia mai laua i keia ia i mau luna hooko kauoha no ka palapala hoolina a Harriet Neddea @ make o Honolulu, Oahu.

Nalila o ka poe a pau e paa nei i kekkahi waiwai o ka mea i make ma ko lakou malu, ke kauoha ia aku nei lakou e hoike mai me ka hookauluna ole. A oka poe a pau he mau koina ko lakou i ka mea i make, ina ua paa ma ka moraki a ma kekahi ilio e se, e hoike mai ia hou me na hoolalo kupono ma ke Kaena o David Dayton Helu 91 Alanui Moi, i loko eono malam mai keia ia aku, a i ole ia e haole loa ia aku no. GEO. W. C. JONES, DAVID DAYTON

Sepatemabe 10, 1891 2354-4@

Hoolaha Hooko a me ke Kuai o ka Moraki,

I KULIKE AI ME NA HOOKO ANA O KE KAHI moraki i hana ia e Q. POLANI a me ANE POLANI ia Sylvester Cullen ma ka la @ augate, 1895, a i hoopaa ia ma ke Keena Kakau Kope ma Honolulu, Buke ia a ma ka aoao 360; nolaila ke hoike ia aku nei ka lohe i ua mea a pau, ke makemake nei ka moa a paa nei i ka moraki e hooko no ka uhaki ia ana o ka olelo, oia ka hookaa ole ia o ke kumupaa a me ka uku panee.

Ke hoolaha hou ia aku nei, in a hope aku o ka pau ana o hebedoma ekolu mai ka la aku o keia hoolaha ana, e hoolaha ia aku ana no ne waiwai i komo ina ia moraki no ke kuai aku ma ke kudala akea ma ka ilalo Kudala o > J. Levey, ma Honolulu ke hiki aku i ka hora @ awakea o ka Poakolu, Okatoba 7, 1891.

No na mea i koe e ninau ia

J. ALFRED MAGOON, @

O na aina i paa maloko oia moraki, ula keia mau aina o waiho la ma mamane a me kahalo, Waikane, Koolaupoko, Oahu a i kuhikihi pono ia ma ka Palapala Sila nui Helu @ ia Kaikaina Kuleana Helu 5723 a me 3995 non ka ili he 2 28-100 mau eka. 2354 4ts

Hoolaha a ka Luna Hooponopono Aie o J, Kaeo,

Ua hoolilo mai o J. Kaeo o Honaunau, Kona Home, Hawaii, ia'u i kona mau waiwai a peu, no ka la aku nei pomaikai o ka poe ana i aie ai. Nolaila, ke hoike aku nei ka lohe i na mea a pau he mau koina ko lakou i ka waiwai o ua J. Kaeo nei, e waiho koke mai i ko lakou mau bila i hoohiki ia ma ka Hale Leta ma Hookena, mamua ae o kal a 1 Sepatemaba, 1891. O ka poe a pau i ale i ua J. Kaeo nei, ke koi ia aku nei iakou, e hookaa koko mai ia'u me ka hakalia ole. O ka poe a pau e paa ana i kekahi mau waiwai a holoholona peha o ua J. Kaeo nei e hoihoi koke mai lakou ia mau waiwai nei, ma kuu lima. Wm. J. WRIGHT,

Luna Hooponopono Aie o J. Kaeo,

Honauna, Kona Hema, Hawaii, June 17, 1891.

2343 Sms

KO BIHOPA MA,

BANAKO MALAMA DALA

E LAWE NO MAKOU I NA DALA HOOMOE ma ka haoie ana ma ko makou HANAEO Malama Dala malalo o keia mau kumu:

Ina e hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala Elima Haneri, e uku no makou i ka ukupanee ma ka Elima Hapahaneri o ka makahiki, mai ka wa aku o ka lawe ia ana mai o ke dala, ke waiho ia ke dala hoomoe i ekolu mahina, a ua waihoia paha ke dala a hala na malama ekolu i ka wa a hooponopono ia ai na helu. Aole uku panee e helu ia maluna o na dala hakina no na ia eleua paha o ka mahina.

Aole uku panee e uku ia i na dala e lawe ia ana maloko o ekolu mahina mai ka we aku o ka hoomoe ia ana mai.

He 30 la mamua ae o ka unuhi ana aku o kekahi kanaka i kana mau dala, e hoike e mai i ka HANAKO, he luwe pu ia mai ka buke dala I ka wa e kikoo ai.

Aole dala e uku ia, aia wale no ma ke kikoo a ka mea nana i hoomoe mai i ke dala me ka lawe pu mai i ka buke hoahu dala.

I ka la mua o Sepatemaba o kela a me keia makahiki e hooponopono ia ai na helu o na mea a pau, a ona uku panee i uku ole ia maluna o na pau, a o na uku panee i uku ole ia maluna o na puu dala a pau e waiho ana me ke kikoo ole ia, e helu ia ma ka aoao o ka moa hoomoe dala mai i hala na malama ekolu, a ma ia wa aku e hui ia me ke kumupaa mua.

O na puu dale haomoe mai maluna o elima haneri daia, e lawe ia no mamuil o ka seike pu ana.

E hamana ana ka Banako ma na ia e pau o ka bedoma, koe na la Sabeti a me na la Kulala.

Honolulu, Iau BIHOPA MA. 679p-tl

Kuai a na Kahu Waiwai i ka

AINA WAIWAI NUI!

Manuli o ke kauoha a na Kahu Waiwai o ka Palapla Kauoha a WILLIAM C. LUNALILO, a kuai aku ana au ma ke kuiala akea ma ka

Poaono, Oct. 17, 1891,

MA KA HORA 12 AWAKEA,

Ma kuu hale kudala ma Honolulu i ke

Ahupuaa o Kaalaea,

iloko o Koolaupoko, Oahu.

O keia aina ua kuhikuhi piha ia maloko o ka Palapala Sila Nui Helu 7531( Kuleana Hoona Aina 8669 B), a nona ka ili he 1340 mau oka, @ he 90 o keia mau eka ua mahi ia i ka laiki.

Ke noho nei keia Ahupuaa mai ke kai a hiki@ na kuahiwi, a he aina waiwai nui.

E ia kela aina malalo o ka hoelimalima, a @ pau ana nae i Ianurai 1, 1892 se nei.

O na hookaa ana o ke dala, e hoike ia akua ana no i ka wa e kuai ia ai. O na Hilo hana pela pala, ale i ka mea e lilo al.

JAS. F. MORGAN,

2855-4t Lunakudala