Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXI, Number 30, 23 July 1892 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuakoa

me

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

 

No ka Makahiki. …    $2 00

No Eono Mahina. …   1 00

Kuike ka Rula

 

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

H. M. WHITNEY, Luna Nui,

J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.

 

Poaono, … Iulai 23, 1892.

 

Ka Oihana Makai Hoohuoi ia.

 

NA NANAU A KA LUNA

O NA KONA

 

Na Paue a ka Loio Kahina

 

Koena mai kela pule mai.

HAWAII.

            Na Makai o Hilo Waena. G. H. Williams, Hope Makai Nui. $150; B. H. Brown, Kapena Makai. $90; na Makai, J. H. Maby, $100; Kaailau, $60; E. D. Wahine, $45; D. Kalhenui, J. W. Keaoinakai, Manuel Joaquin, Elemakule, J. Vierra, he 8-10 pakahi; Mahaiula, Keanohou, Quini, he $35 pakahi; aluna Akana, Umiloi, J. Kalili Pa, F. Robertson, D. Nainahoe, Peter Ornellas (Makai Kiu) he $30; pakahi. Huina. $957.00

            Na Makai o Kohala Akau. C. H. Palaa, Hope Makai Nui no ka manawa, $150; S. K. Kaunamano, Kapena Makai, $50; na Makai, E. Palea, A. K. Naipo, J. K. Kaohi, Kamaunu, he 835 pakahi; Pononui, $25; na Makai Kiu, J. C. Long, $150; J. H. Stelling, $125; G. Sanderman, $100. Huina $740.00.

            Na Makai o Hamakua. J. W. Moanauli, Hope Makai Nui, $150; na Makai, J. Waiohinu, $40; J. Keliipuleole, $35; Dan Lin Sing, Kaluahine, Lonohiwa, he $30 pakahi; Keaumoku, J. Kauila, nakiama, W. D. Alapai, ke huipu ia me ka makai kiu Akana, he $25 pakahi. Huina $440.00.

            Na Makai o Hamakua. Na makai kiu, Okita, $45; Matsumoto, Kobash Nieme, he $30 pakahi; J. Mitchell a me Keahi, he $10 pakahi. Huina. $150.00.

            Na Makai o Hilo Akau L. E. Swain, Hope Makai Nui $75. Na Makai, Alapai, $35; Kamakaeha, a me Kaanaana he $30 pakahi; B. H. Haaheo a me Chas. Swain ka Makai Kiu he $10 pakahi. Huina $190.00.

            Na Makai o Kohala Hema. W. Hookuanui, Hope Makai Nui, $50; Na Makai, J. Kauwe a me J. Kawai, $35 pakahi; D. M. Kekuewa a me T. P. Kaaeae he $30 pakahi. Huina $180.00.

            Na Makai o Kona Akau. J. K. Nohale, Hope Makai Nui, 460; na maikai, Kealoha Maui, S. Hanio, he $30 pakahi; T. Silva, S. W. Haiha, S. W. Haiha, he $25 pakahi; Haea, $10. Huina. $205.00

            Na Makai o Kona Hema. S. Lakalo, Hope Makai Nui, $60; na makai, Kailihiwa, Kapahu, he $30; pakahi; Samesona, $25; J. kaiama, Kelekoma, he 415; pakahi. Huina. $175.00.

            Na Makai o Kau. J. C. Searle, Hope Makai Nui, $125; E. Macomber Kapena Makai, $50; na makai; I. Naluahi, Kele Pinao, he $35 pakahi; Kawaha, $30. Huina. $275.

            Na Makai o Kau. Makai Kiu, J. Johnson, P. McKay, he $25 pakahi; M. Kaapa, $10. Huina. $335.

            Na Makai o Puna. J. E. Eldarts, Hope Makai Nui, $50; na makai, Kuaiholani, $30; Kepa Keau he $25 pakahi; Koakulana, $20. Huina. $150.

Koe nae an hemahema a me na mea i haule.

MAUI ME MOLOKAI.

            Apana o Wailuku. Sam. F. Chillingworth, Hope Makai Nui, $100; na makai o Wailuku, s. Kahale, Kauiki, B. N. Kaula, W. H. King, Wm. Mahu, he $40 pakahi; Wailama, D. Puu, Sam’l Puaaloa, Waikapu, Jno. Kealoha, Waihee, S. Keliinoi, Waiehu, S. Ekela, Kahului, Kana Ekela, Kahului, Chs. R. Lindsey, Spreckelsville, Kahuakai, Spreckelsvill, J. Kapohakimohewa, Hope Honuaula, he $35 pakahi; Chas. Saffery, makai, $20. Huina. $670.

            Apana o Makawao. L. A. Andrews, Hope Makai Nui, $150; na makai, Paia, $45; D. Kekua, Makawo, Henry Kahiamoe, S. T. Kekua, he $35 pakahi; P. Papoko, Hainakuapoko, S. Kalaaupa, Pauwela, Huakioi, Huelo, Nelson Sniffin, Jula, he $30 pakahi. Huina. $420.

            Apana o Lahaina. W. H. Daniela, Hope Makai Nui, $100; R. P. Hose, Kapena Makai, $75; na makai, Jas. Kahalepua, Noa Kahaulelio, P. K. Kahakauila, J. Hoopil, he $35 pakahi; J. B. Kaao@o, Olowalu, $30; J. A. Kaukau, Luna Makai, Kaanapali, D. H. Kaialiilii, Kahakuloa, Jno. Kaia Pali, Honokohau, he $20 pakahi. Huina. $405.

            Apana o Hana. M. H. Reuter, $100; na makai, E. M. Hanuna, M. Naeole, G. P. Kauimakaole, J. N. Maii, Kipahulu, D. Kaluna, he $25 pakahi; D. Kelohanui, Keanae, a me Wailua, he $20. Huina $245.

            Apana o Molokai. E. Lililehua, Hope Makai Nui, $65; na makai, Kalawaia Aola, Pukoo, $25; Loka Kaahu, Halawa, J. Kamukaa, Kamaloo, Heneri, Kawela, Hikiona, Mapulehua, J. Hulu, Waialoa, he $20 pakahi; Kaaihue, Kahua ma’I Lepera, Kanuha, he $15 pakahi: Kealakaa, Lanai, $20. Huina. $1,220.

KAUAI ME NIIHAU.

            Apana o Lihue. C. H. Willis, Hope Makai Nui, $90; na makai, Liwai, Kahele, L Puni, he $30 pakahi. Huina. $180.

            Apana o Kawaihau. S. Kaiu, Hope Makai Nui, $75; na makai, Jas. Bush, Kauhoe, Moa he $30 pakahi. Huina. $165.

            Apana o Koloa. Edw. Kaaloa, Hope Makai Nui, $75; Kuwaawaa, B. Luces, S. Hopa, Noa, he $30 pakahi. Huina. $204.

            Apana o Waimea. L. H. Stolz, Hope Makai Nui, $30; na makai, Kahoonei, Pohepala, L. Nakapahu, I. Mamala, Kauaiihe, he $30 pakahi; Kaika, makai no Niihau, $3. Huina. $243.

 

Moolelo o ka Ahahui Kula Sabati o Maui Komohana.

            Noho ka halawai ma Halealoha, Lahaina, Iulai 2, 1892, hora 10 a.m. Lunahoomalu, Rev. J. K. Hihio ma ka noho, a me ke kakauolelo mau S. K. Kamakahiki.

            Hoomaka ia na hana o ka aha me ka himeni 30 a ka euanelio, a me na pule a M. Meheula, a me A. Makekau.

            Hoomaopopo ia na hoa o ka aha i hiki mai, penei:

            Rahu Kula Sabati o Kaanapali, W. Saffery me ka hope M. Meheula Puuku, Rev. J. K. Hihio. Hahu kula Sabatio o Honokohau, John K. Pali, Geo. Kauhi ka hope. Kahu kula Sabati o Lahainaluna, charles Blake; ka hope, Kawaakoa; Kakauolelo, D. Kapohakimohewa; Kumu, Sol. Kekoanui; Kula Sabati o Wainee a me Lahaina, Kahu Kula Sabati, M. Makalua; na Kumu, Rev. A. Pali, A. Makekau, D. Kaiwikaola, Mrs. Kamara Aiona, Miss Alice Aiona, Miss L. Makalua; Kula Sabati o Lanakila, Olowalu, Kahu kula Sabati, S. K. Kamakahiki; na hoa mau o ka aha, D. Kahaulelio, Kahu kula Sabati nui, ma ke noi a ke kakauolelo, ua lilo na hoa e ae i mau hoakuka. Waiho mai o Rev. A. Pali ke komite Imi kumuhana i na kumuhana ewalu ka nui, 1. Haipule. 2. Hoomaopopo ana i na hoa o ka aha. 3. Hoike a na Kahu kula Sabati apana. 4. Na dala o Kalawao. 5. Ka mahele ana i na dala he iwakalua i waena o na kula Sabati o Maui. 6. Na hana hoeueu. 7. I la haipule hoalohaloha i ke Akua, no ka pilikia o ka aina. 8. Ka hana i waena o na Opio, Aponoia ka hoike a ke komite.

            Lawe ka aha i ke kumuhana 3, na John K. Pali i hoike waha mai no Honokohau, na W. Saffry i ko Kaanapali, na M. Makalua i ko Wainee, na Chas. Blake i ko Lahainaluna, na ke Kakauolelo i ko Olowalu. Ma ka hoike a na Kahu kula Sabati apau, ke nee mau nei na hana imua, koe nae ko Honokohau, i ahona no i na Luna nui ekolu, aoho poe o ae.

            Kumuhana 4, kamailio na hoa no keia mau dala o Kalawao, ma ke noi a W. Saffery o hoi kela me keia kula Sabati e hana i keia mau dala a pau ko lakou mau haawina i ka mahelehele ia. Aponoia, waiho ia na dala o ke kula Sabati o Honokohau a hiki i ke kum@ana o na hana hoeueu, hooholoia.

            Kumuhana 5, noi o Kahaulelio e koho ia i komite nana e makele maluna o na kula Sabati, a o na lala oia komite, oia no na Kahu Ekalesia 3 o Maui nei. Pakui mai o Makalua a me ke Kahu kula Sabati nui. Aponoia ke noi a me ka pakui. Hoike mai ke komite penei.

            Kula Sabati o Honokohau (aole,) Kaanapali, eono dala; Wainee a me Lahaina, ehiku dala; Lanakila a me Olowalu, elima dala; Lahainaluna elua dala. Huina, iwakalua dala; kue mai o Makalua i ka hoike a ke komite, no ko lakou hoole ana aole a Honokohau dala iloko o keia haawina, noi mai o Kahaulelio, e lawe ka hale a noonoo i keia hoike a ke komite, aponoia, oiai ka hale e kamailio ana, noi mai la o Chas. Blake i hookahi dala no ke kula Sabati o Lahainaluna ma kona inoa no, pakui mai o Kahaulelio, o ke dala hookahi i koe na ke Kahu kula Sabati o Honokohau, ae mai oia i keia pakui. Aponoia ka hoike a ke komite.

            Kumuhana 6, kamailio na hoa no ke kula Sabati o Honokohau, hooholoia, o ua Kahu Ekalesia a me ke Kahu kula Sabati nui na komite hoeueu no ia wahi, ma ke noi ana a Pali, pakui mai o Saffery i la kaipule nona kula Sabati, hooholoia, i kela a me keia Sabati mua o ka mahina. Kumuhana 7, ua komo i ke kumuhana 6 i hala iho la. Kumuhana 8, kamailio na hoa a hoopanee loa ia, noi mai o J. K. Pali e hoopanee I keia halawai, na Makalua, e hoopanee keia halawai a noho hou ma Honokohau i ka Poaono mua o Okatoba 1892, aponoia. Heluhelu ia ka moolelo, a apono ia, noi mai o Kahaulelio e hoouna ia ka moolelo o ka halawai e hoolaha ma ka nupepa KUOKOA a me Ko Hawaii Paeaina i huila. Hoopanee ia ka halawai me ke himeni 19 o ka Euanelio, a me ka pule a ka Lunahoomalu.

            Sam. K. Kamakahi, Olowalu, Maui, Iulai 6, 1892.

 

            Ua make ma Halawa, Molokai, ma ka po Poakahi, Iulai 10, o Lupo, kaikamahine aloha a Kaaiai (k) a me Wahinemaikai (w), i ke 38 a oi o kona mau makahiki. Ua hanau ia oia ma Halawa i ka ia 14 o Maraki 1854. Ua waiho iho oia he kaikuaana, he mau kaikaina ekolu, he mau keiki lehulehu, a he huina nui o na makamaka a me ua hoa’loha e kanikau paiauma aku ana iaia ma keia kao o ka lua.

 

NAEA KAMAHAO

o ke

KEIKIALII

ROMEALA;

ka

Ui Kila Mageneti

O PARAMERI.

 

Ka Nani e haule ai ka Honua;

Ka Mahina Meli o Salaredina;

Ka La Alohi o Muli@edera:

Na Kulu Koko Kamahao Ekolu.

 

Na Ui Hookelakela

O ke ao Holookoa.

 

NA NANI

Puuwai Uahoa o ka Honua nei

 

A o ke

 

Kila Mageneti o ke Aloha – “O Pa rameri no ia.”

 

Ae e ka makamaka, aia ua mau kauwa hoolohe la a ua loea nei ua maukakau i ke alo pali o makua, a i kakalia wale no i ka ulu o Lele a hua aku i ka makani, alaila o ka –

“Niniu no ia a Molokai

Poahi me Lanai.”

            He mea oiaio, i ka wa i loaa aku ai o ke kauoha, Imua no ka aina o Homelana, ia wa i helu koke iho ai na manea, a holo imua o ke kulukoko kamahao ekahi, a iloko o ka imo ana a ka maka, aia kekeikialii romeala ke Puahiohio hele ala me ka puahi nui ma ke ala e hoea aku ai i ka aina laahia o Homelana.

            Aole wale hoi oia, aka, ke kulukoko kamahao elua kekahi i uhi iho la i kona mana huna maluna o ke kino o ko lakou haku opio, a kaua e ka mea heluhelu e olelo ae ai.—

“Mili ia i ka la a ka makemake I ka la a ka anoi i hiki ai.”

            A he mea oiaio, ua punipuni a pohihihi ka ike o ka maka o na kiai o Homelana no ua loea kapeku nei o Parameri. Aia pu hoi ma na aoao o ua loea la na kiai maluhia o ke kino kamahao o ke kulukoko ekolu kahi i pulama ai i kona ihiihi me ka makaukau mau e hoolele aku i na ai uahoa o ka inaina I ka wa e loaa aku ai o ke kauoha mai ko lakou alakai aku. Mamua o ke alahele o ua loea nei o ke ao e haaheo ana ka ohenana makalii Ludiona me kona makaukau piha e—kike ai ka ala uwe ka mamane i na puniu poo o ko Homelana mau kiai, a me keia mau kulana ae la e ka mea heluehlu i haulani aku ai ke kila makeneti no ka halawai ana he alo a he alo no ka wa mua loa o ke kukala kaua a ke aupuni o Homelana kue ia Romeala.

            Ma ka aoao o ke aupuni o Homelana, ua maopopo ia kaua o ka mea heluhelu ua enaena mua ka lakou mau kapuahi kuke no ka hoomoa ana ia Romeala i pio na ko lakou inaina, a no ke keikialii hei, o ke kila makeneti, aia oia iloko o na minute e halawai ai he alo a he alo o hoa ia ai kana mau poka kila pahu o ka wawahi ana a weluwelu liiliii ke aupuni o Homelana.

            Nolaila, no ka halawai ana aku me ua mau ninau ala o ke kukala kaua, oia ka kaua e makaikai aku ai, nawai la o keia mau aoao a elua e nohoailii ana ka hanohano o ka la, oiai kela a me keia e ku ana maluna o ko laua mau kahua, he mau keikikane like wale no.

            I ke keikialii Romeala i hoea pono aku ia ma kahi o hiki ai i kona mau kiionohi ke makaikai pono aku i ke kulana o ke aupuni o Homelana, o na olelo mua loa a kona mau lehelehe i luai aku ai, ola no keia: Ea! ke hoolilo nei ka ke kupua Lomela i ka nani o Homelana i aina e hoowahawaha ia ai, a i wahi hoi e hooopunana ai no na manu koraka ahiu!! Ke hoike e mai nei kona ano, ua hoohe a makau oia no Romeala, ka mea aole he mau mea kaua ma kona mau lima, aole hoi ka hao a me ke kila, aka, o ka noeau wale iho no o ka noeau, ka naauao hoi o ka naauao. Ha, ha, ha, ua haaheo o Romeala no ka wa mua loa!

            Ano e ka mea heluhelu, o keia ae la na olelo mua loa a Romeala i luai mai ai mahope iho o kona kilohi pono ana aku i ke kulana hoouka kaua a pale kue a ke aupuni o Homelana, alaila, kahea ae la ia me ka leo nui moakaka i kana mau kauwa hooleohe: Imua—makaukau, no ka halealii o Homelana ka pahu hopu. O ka laulehia o ke kupaa o ka la alohi a me ka hiolo o ka nane luli ole o ka mahina meli, oia ko kakou kahua kue i kela mau tausani o na tausani make a weluwelu liilii ke aupuni o Homelana.

            Ua panai ia mai keia mau olelo a ke keikialii romeala e ka leo hooho lokahi o kana mau kauwa. Imua a loaa ka lanakila iloko o na loko ahi a ke kupua Lomela! No ka mea ua makaukau mau makou e make nou i na wa a pau. E like me ka puahiohio e holo ana me ka mama loa maluna o kekahi kula palahalaha nui, pela no ka mana o ke kuiu koko kamahao ekahi i ume hope mai ai me ka ikaika nui o kona mana, a ia sekona no, aia ka looa o ke ao ua haaheo aku la no ka wa mua loa i mua o na lapalapa ahipele e kolili enaena ana me ka ikaika nui e hewa ole ai ke olelo mua iho o ko Romeala luakupapau ia e kanu ia ai no ka wa hope loa o kana mau hana hookelakela ma keia ao, aka, aole nae pela, oiai, aia no he puukalahala no ua loea nei nana e hoopakele iaia mai kela make ae, a o ua hooopakele ala, o Ludiona no ia, kela ohenana makalii a ke kamahao a me ke kupaianaha nui wale, no ka mea, iaia i ke mai ai aia kona haku opio ua komo aku la iloko o kona luakupapau o ka make mau loa, a ke kupua Lomela i hoomakaukau mua ai no ka enemi, aia hoi e like me ka olapa ana ae a ke ahi o ka uwlia, pela iho la ua Ludiona nei i hookuu koke ae ai i kona mana ma o kona kino aniani ala, a i ka imo ana a ka maka, aia oia ke kolili ala me ka ikaika nui o ka malamalama, a na kona malamalama i hoolilo aku I ka mana o kona mau lapalapa ahi i mea ole.

            Mamuli o ka lilo ana o ka mana o kela mau lapalapa ahi i mea ole i ke kaeaea o na alahele ekolu, na ia mea i hoike aku i ke kupua Lomela, eia ke kupueu o Parameri ua a’e aku la i kona aupuni. Nolaila, me na maka ioena o ka huhu, puhi pakolu ae la ia i kana o-le o ke kukala kaua no ka hai ana aku i ka lohe i na kiai o ke ahi a me ka lakou mau upuahi

“E welo ka auhau

I ke ahi o makua.”

            O keia o-le kukala kaua a ke kupua Lomela, ua holo ae la ia me ka ikaika nui ma na kihi eha o Homelana, a ia wa i ike iho ai na kiai o ke ahi, malia no ka e hamabaga nei ka lakou mea i makemake ai ua hiki mai ke kolohe.

            Nolaila, me ka ikaikaa pau i loaa ia lakou i ka lakou mau upuahi no ka hoa hou ana ae i ka lakou ahi a oi ae i ko ka wa mua no ke kau pale ana mai i ka enemi a me ke aupuni o Homelana. E poha wawalo ana ko lakou mau leo hooho—he kupua! E pepehi iaia a make a me na olelo weliweli e ae he nui wale aku, aka oia mau mea nae a pau he mea waiwai ole ia oiai ua puhalahiu e aku la ka loea hookelakela o ke ao ma kela aoao o ka mana o ka lakou mau ahi pele, a aia oia ke hookokoke aku la i na papu pale kaua a na kiai ia lakou na upa makani no lakou hoi na

            Emoole, halawai io mai la ua loea nei me ka inaina o kela makani a kookalakupua nui wale, a ua lilo ia wa o ka halawai ana o na aoao a elua i mau minute no ka hakoko weliweli e laa ka ikaika o ka makani e puhi hope mai la ia Romeala a peia no hoi me ka mana holo imua o ke kulukoko kamahao ekahi e ake ana e hiki aku ka huakai a kona haku opio i kona hopena, a ma ka olelopokole ana ae Uakiaipaa ia iho la kuinao a ua mau kaeaea nei i I kahi hookahi, a o ka oi loa aku no paha, oia no ka paa naue ole o ke kulu koko ekahi. E hu ana ka makani ma kela a me keia aoaoa o kona haku opio me ka weliweli nui, aka, aia no ua kulu koko ia a ka hoomanawanui ke kupaa ala nona iho iluna o ka ole me he hee la.

            No ka wa loihi ka keia paio ana a keia paio ana u keia mau kaeaea elua, ike iho la ua kulukoko kamahao nei he mea waiwai ole nona ke kulu wale iho no i kahi hookahi me ka hoohana ole ia o kekahi alahele okoa ae. Oiai iaia e nana aku la i kona hoaloha Ludiona ua hiki ole i kona kaulana ke aa aku imua o keia nui, a ke hoao oia (Ludiona) e pale i ka inaina o keia makani a ka hookalakupua, he mea maopopo e puhi ia ana ua Ludiona nei iloko o ka lewa i na apana okaoka a weluwelu he tausani. Nolaila, i wahi e kaili haaheo ia ai o ka lanakila ma ko lakou aoao o ke kupua Lomela, kani ae la ka hoe a ua kulukoko ekahi la me he mea laua paupaaho ia oia.

            He anuu hope ana me ka kulana ana imua aia hoi lele hope aku la ua kinipopo la o Bagesara me ka mama nui me ka huiui pu ana aku i ke keikialii Romeala a me kona mau hoa aloha, alaila me ka ikaika nui ume aku ia oia i ke ao aina o ke aupuni e ku pono ana i kona ala hele o ke auhee.

“ao ke koa,

Ao i ka holo.

            No ka manawa he aneane e hapalua hora haule hope aku la ka aina o Homelana he mau mile koiuiu loa i hope, alaila me ka eleu nui hoohuli hou ae la ia i kona alehele imua no he aupuni o Homelana, alaila me ka ma na piha o ua kulu koko kamahao ala o ke aka kino wailua kuu aku la oia i kona mane e hele ai a –

Hooni ka naulu,

Hoohae i ka opua.

(Aole I pau.)

 

NA LETA

 

            Aoie o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o kela poo o ke makou poe mea kakau.

 

Ko Kono mau mea hou.

 

            Ma ka hoike hapaha o ka makahiki 1891, us haawi makana aku o H. Haili ia S. M. Kamakau Jr. a me Ailuene Napule, he mau bukeKauoha Hou no ka paa mau o ka manawa kula Sabati, a pau ka makahiki. Ma ka la 10 o Iulai nei, ua hoike hapaha hou ke kula Sabati maloko o ka luakini o Kakikolo, loaa hou he makana ia S. M. Kamakau Jr. a haule o Ailuena Napule no ka haule ana o kekahi Sabati. He Buke Hoku Ao Nani ka makana, na H. Haili.

            O keia mau haumana kula Sabati, no ke kula pokii: a o keia H. Haili no ke kuma. E na kumukula Sabati mai Hawaii a Niihau, he rula maikai loa keia no na haumana hele mau a pau ka makahiki. A he mea olioli no ka makua ka loaa ana o ka makana I na keiki liilii me keia nei ke ano.

AOHE KUMUKULA.

            He mau mahina i hala, aohe ke Kumukula Nui o ke kula o Napoopoo nei, a ma ko’u lohe ana mai, ua holo i Kaleponi, a e ole na kokua kumu, na laua e malama nei. Nolaila, e hoonoho hou mai ka Papa Hoonaauao i kumukula hou no ke kula o Napoopoo nei.

NA ALUANUI O KONA NEI.

            He po pake ka poe nana e hana nei ke alanui me na pahi oki mauu, oia ka pahi e haha ai. Hapanaha ka hemahema i na mea hana, ina e loaa mai aua na kumu lanakaua nunui pehea la? Na oukou ia e nana ae.

Z. P. K. Hhapaokekalaunu.

Nappoopoo, Iulai 11, 1892.

 

He Pane i Kahi Lunamakaainana

Ha’iha’I Kanawai o Molokai nei.

 

            E Mr. Luna Hooponopono o na Nupepa Huiia,

            E oluolu ia kou ahounui. E hookomo iho i ka’u Pane i kahi Lunamakaainana Ha’iha’i Kanawai o Molokai nei, e like me kona koi mai ia’u e hoike aku au i ke Kanawai a me ka Rula i papa ia na alanui o me na Luakini Kalavina ma Kalaupapa a me Kalwao ka Aina o ka Papaola. A eia kona mau ninau ia’u, i hoike ia ma ka nupepa ka Leo o ka Lahui, Buke 2, Helu 489 aoaoa 4. Kolamu 1 oia aoao Ninau 1, O oe no anei kahi e Kaia i ka la o’u i hookolokolo ia ai i ka Aha Apana ma Pukoo? Eia ka’u pane, aole au ma Pukoo i ko la i hookolokolo ia ai, aka, i Kalawao no au. Ninau 2 ua ike pono anei oe i ke kumu hoopii a ka Papa Ola a me ka ike a na hoike ma ka aoao o ke Aupuni e pili ana i ko’u hoopii ia? Eia ka’u pane, ua ike au he pololei ke kumu hoopii a ka Aupuni a me ka ike a na hoike. Ninau 3, ua ike anei oe i na kumu pale a ka aoao hoopiiia i noi ai i mua o ka Aha a me kona hoohalahala ana i ka Olelo Hooholo a ua Aha’la? Eia ka’u pane, ua ike au he lalau na kumu pale, a he ise ole no. A o ko hoohalahala la lauwili. Ninau 4, ma ke kanawai hea kou ike ana o keia Aupuni a ma ka rula hea o ka Papa Ola oe i ike ai ua kue ka mea i hoopiiia i ke Kanawai au e olelo nei he ha’iha’i Kanawai ka Lunamakaainana o Molokai, oiai au wahi a ka ike a na hoike o ka Aupuni ua hele au ma ke aluanui aupuni a hiki ma ka lakini Kawaivna kahi a na kamaaina o Kalaupapa e hele mau ai i na wa a pau me ke ke’ake’a ole ia?

            Eia ka’u pane, oia ko’u mea i hoolaha ai ia oe ma ka Nupepa, he ha’iha’i Kanawai oe, oia hoi, aole oe i ike i ke Kanawai a me na Rula o ka Papa Ola, a ua maopopo loa ia’u kou ike ole. Ke ninau mai nei oe ia’u, nolaila, ua oi aku ka hilhila o ka apana o Molokai nei ia oe-mamuli o keia koi ana mai ia’u e hoike aku au i ke Kanawai a me ka Rula o ka Papa Ola, a ke pane hou nei au ia oe, e ku a hoi mai a e lawelawe i ka hana i maa ia oe he lawaia, a e waiho i ka noho o Molkai nei no ke koho hou. A ke kuhikuhi aku nei au ia oe me ka pololei loa, e hele eo ia Pali he wahi kanaka akamai i ka lawaia hinalea, a oia ka mea nana e kuhikuhi pono mai i ke Kanawai a me ka Rula o ka Papa Ola ma keia aupuni. A penei ko Pali ike Kanawai. O na alahele, ua noa no ka lehulehu mai o a o.

            Eia hou, o na aina o ka Papa ola a na pa aina a me na hale ua kapu ia, ina e hoomaluia e ua Papa Ola’la. Aia la, a ke hoike au ia oe, ua like ko’u wahi ike me ko Pali, ke kanaka lawaia hinalea. Nolaila, ua manoa anei oe, o ke ku ana o kela Luakini Kalavina ma ka aina o ka Papa Ola, oia kou mea e hiki ai ke komo i loko, oiai, ua hoomalu ka Papa Ola ia Kalwao a me Kalaupapa, a ke olelo mai nei oe no ka hele mau o na kamaaina ma ia luakini me ke keakea ole ia, a oia ke kumu o kou hele ana, oia ke kumu nui o kuu koolaha ia oe he haihai Kanawai. A penei ka olelo ma ka Buke Nui, ua lalau oe no ka ike ole i ka Palapala Hemolele.

            E hoopau i ko ninau mai ia’u, a I ninau hou mai eo e oi aku ana ia mamua o keia a e uwe kanikau aunei ka poe i koho ia oe.

            Me ka welina i ka L. 4 – a me na keiki poahi onui hua Medala kou aloha nui. J. H. KAIA.

 

Hoomanao La Hanan.

 

            Ma ka la 17 iho nei o keia mahina, ua haawi manawalea ae o Mr. a me Mrs. H. Kaouli o keia kalanakauhale, he wahi paina hoomanao no ka piha ana o ka makahiki hookahi o ka honi o ka laua kama i na ea huihui o keia ao, ma ka home noho o kona mau kupuna ma Paakea. A ua nui no na poe i hiki kino ae malaila.

 

Hoolaha Kumau.

 

PAPA! PAPA!

 

AIA MA KAHI O

 

Lewers & Cooke

 

(LUI MA),

 

Ma ke kahua hema o Alanui Papu me Moi.

 

E LOAA NO NA

PAPA NOU AIKI

O kela a me keia ano.

 

Na Pani Puka, na Puka Aniani,

na Olepelepe, na Pou, na O’a,

na Papa Hele, na Papu Ku,

me na Papa Moe he nui loa.

NA PILI HALE O NA ANO A PAU

A me na

            WAI HOOHINUHINU NANI

@.

 

Na Balaki o na Ano he Nui Wale

 

            Ke hai ia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka

 

Uku Haahaa Loa,

E like me ka mea o holo ana mawaena o Lana a me ka Mea Kuai.

Hele Mai e Wae no Oukou iho.

2383-q

 

KA AYER SASEPARILA

 

            Oia ka LAAU oi loa o ka maikai no na mai i hookumu ia mai ke koko ino mai. Ua oi loa ae hoi, no ka mea, o kona kahua i hookumuia ai o ka

Honodorusa Saseparila Oiaio.

            No ka mea, o ka LAU NAHELEHELE a me na mea a pau i maa i ka hoohuihui ia, oia na laau oi ka hoohuihui ia, oia na laau oi loa o ka maikai, a no ka mea hoi ua ike ia ka waiwai io ma ka lapaau ana i na MA’I o ke KOKO –ua oi ka

Ayer Saseparila

ma na mea a pau e hooikaika a e kukulu hou ai i ke kono i hoonawaliwali ia e ka ma’i a me ka eha.

            Ua hoonoono ia ka ai, ua hoopau ia ka ma’I o ka waihona hoowali ai, ua hooikaika ai ke Ake a me ka Puu Hoowali ai, a hoohana maikai ia na lala a pau o ke kino. Ua hookuke ia mai ke kino ae, ka laau make o ka ALAALA, ua hoola ia na EHA, na PUHA, na RUMATIKA, na MAIHEHE, na HUEHUE a me na ma’i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hooia mai nei na Kauka alakai i ka maikai o keia laau.

            Ke hoola nei ia hai, a e hoola no hoi ia oe.

            No ke KUNU a me ka ANU o ka

Ayer Cherry Pectoral

ka laau lapaau alakai o na ohana.

            No ka NALULU, ka LEPOPAA, ka LENA a me kekahi mau mea inoino o ae o ka opu, e lawe i ka

AYER HUAALE CATHARTIC

E makemake nui ia nei e ko ke ao puni.

            Hoomakaukauia e Kauka J. C. AYER & Co., Lowell, Masekuseta.

 

HOLLISTER & CO.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

2896-q

 

Hoolaha @mauu

 

KAKELA

me

KUKE

 

KA-HALEKUAI-NUI

o na

WAIWAI LIKE OLE.

 

NA MEA HANA

KAMANAA PAU

 

PAHI, UPA, PULUPULU.

 

NA PENA

 

KAA – PALALA

 

IPUKU @

A ME

KA AILA

 

PALAU

A me na mea Mahi@

 

NA PAKEKE PO

Ipuhao, Iliwai.

Makau me Aho Lawaia

 

Mikina Humuhumu

MIKINI A WILCOX A ME @

Na Mikini a Remington.

 

Kakela me Kuke

2383-q