Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 2, 14 January 1893 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

II I ka Poakahi iho nei, i hoomaka lrtu ;ti na kuia hanai o Oahu, Kalaiahao, Bana Luia me lolani. I l'a kuae nu Mahukona kamokuliH!» Minj īhnbjt Hoko o ka pllikia l:i 1; i u,i jkiu aku konn mau pea i L ahae ia e k*a makani. < > ke kumukuai o ke kopna mu [a makeke o Nu I»>ka ma ka lono fu;ii nei, he -'i 7-10 mau keneta ! ka paonn. K<» kuai ia 11 ka maheie hookahi k i mahiko o ke Kulaokamaomuo Lia ka makeke o Kupalaklko, no ka , lima keneta wulp no. il'»ra 7;f>- ».m. onehineP, hone n i k:i uweaoleio, poha mai ht he v> me he ham-hane hi f o Keala niu hua ua n:«io\vale. Aloha wale!

l'a ku mai ka mokuahi A na keia awa i ka hora M:3O o ka po -'o.ikolu nei, mai na l'analaau mai o a\ Keimi, a iM hala loa aku no i \nj»;ilukiko i ka auina la i'oaha nei. I t ui.ike ina Kuuawai, Honoluiu n'i i U.-i !.i <; aku nei i ha!a, iie hehe i\v i ui:tlatna o ke ol t una, He mau :i in iinii.i ii»o o ka muke l«>a nna, ia |'!ika ni ii la ho kanapi mailoko uai o keia keiki aiwaiu. <>ka la ae nei o lanuarl nei, oia eu !.i a ka 'iiokuahi Afametia i hooaliaia ai e haalele aku nna ia Kapaakiko a holo mai no Uonolulu nei Ii iiu' na Panalaau oka Iletna. Ina »<•!:•, alalla e halulu mai ana oia iaiei ine ka hnla ole. l'a ako ia aku e ka make ma Kaa-

kopu.i, Uonolulu nei, i ka hora 8:45 o ka po i'oaha nei, o Mrs. Kelo wahiue a James Olds, mahope o ke kaa mii aua a me ka lapaau naauao ia ana. Ue 30 aol uku ka nui o kona mau makahiki. Kia ke hooikaika nei o Mr. A. M. Mellis kukulu ia ona wahi papai ma ke kahua o ka Iloikeike nui ma Kikako, no k(» kuai ana i na kope ll.iwaii i hool »pal tpaia ka wai a weia, a 1* moaui «e aua ko ala oke kope Ilawaii. Imuaakua holopono. l'a uoi ia ni ii iii iUou kalahea :tko, e lualama ia aua ka Ahahu l.uauelio Mokupuni o Ilawaii ma Uookeua, Kouu Uemu, Hawaii, ke hiki aku i ka hora 10 kakahiaka o ka la o Mmaki, 1803. Ua makemakeia ua iala a pau o ia aha e

akoaUna pau ae. l'a hala aku i ka make ma.Waiimc», Kuuai» i ka i'oaiiiua o kela pulo i hala, ianuaii G, mahope o ke kaa tnai tiva aua, o liaiiimaile, wahinea Mr. K. 1.. Kauai. Ile wahine keia i ike nui Ui e ko ka uiokupum kalli ia, a tne ka poe o na wahi e ae i Uipa ma kv laua home. t*a wehe ae nei ka Hui Kulo Ila\%.ui i kukuluia ma Wuiluku, Maui, i kahua kuai poi maemae hou ioa ina ilonolulu nei mai ko lakou HaU'Uuai poi mai n»a Wailuku, aia mu ke kihi o na huina alanui Alakea a nie-Moiwahine uia Honoluiu nei. A in;tlaiia e Kma ai na poi i maiauia ine ka maemae. Mai ke kihapai mai o Mr. Kamekona a me kona Kva Mrs. Maleka ! Kamekona o Kapalnmauka ao nei, i oili ae a mohaia ana he opuu makam\e liou ioa, he kelkikane nui tuohaha i ka Po;)kahi Ilio nei laniuul 9 o keia makahlki hou, a o ka mua ioa hoi o im pua i mohaia o ko laua kihapai. 110 hou Iho. He lehi ka makou mai a U. W» E. Keliiamohuli mal o Olil Taeoina, o I ka mokualna o Wasirietoua, e holko \ nna i kona minamina i ka ike oto i ke Kiokoa. aka ua kauoha mal oia ui» kahi o kona makuiua, e hoopiha iue ko kekahi llawali e ae. Eia kana nuiu huaolelo ponoi i kahakaha ui uia ka ieUi o Dekemaha 26: "Aole au i manao e haalele l ka lawe ana i ka nupepa Kuokoa o kela makahikl ae, aka, ua makemake uau o ko'u haku- haole e heie pu uie ia no ka mokuaina o Maine, oia ke kumu o ke kapae ana ae i ka nupepa f uo ka mea aole 1 maopopo ka loihi e noho ai ia aina malihini i ko'u mtu maka, aka iia ke au o ka wanawa e hoike mal.»'

I ka 1a 11 iho n»*i o keia mahina, ma Niupaipai, Honolala nei t ua uianoie ia aku i ke aupuni ahane n Melo Ana. Kdiimaiiwele i ke makahiki o kuna ola ana, mahope o ka ana a ka ma'i hano no keknhi maa mak.ihikl O ia m*i k:i f»3kufthi!>e ohana o ko mak«;a L«we Mea Hoa o ke Uona nei.

Va hooona aku ka Oihana I>eta Xui o lionolula nei no na aina e, i na eke lela penel ka nai: Ma ka Po<kf»hi nei, maluna o ka Oof««#V i hoio nku i a me Kina, he : 6,3H mau hl ia me 267 mau nupepa. Ma ka P« aha mai, maluna o ka Marip't#a i holo aka i Kapalakiko, he 2,413 ntiu leta a me 1,074 mau nupePA. Ma na lono hou loa mai Kaleponi mai i ikeia iho ai, ua ike pili aupuni ni.ii ka Mea Mahaloia I3eoiamina |

Harri«on, Peresideoa o Amenka Huipuia. i ko Hou. Frank 8. PraU hookohu Kanikela Oenerala no ke aupuni o Hawaii no na mokuaina o Kaieponi, Nevada, Oregona a me Wa««inetona, a ke iawelawe la oia i ka oihana Kanikela me ka ike ia e na mea a pau. I Minamina makou ika ike nui ia i o na keiki liilii e hoolllo nui ana i ko iakou manawa ma na hana hua oie o ka pouli, a me na huaoielo i>elapela, a o kekahi hoi, aohe no he hele iki ike kula a nui wale no. O ka pilikia, aole i ike ia i keia wa, aia no a kanaka makua ae, a e ike auanei ika houa. K namakua, o-u ia iho ka maka o ka wauke o i opiopio.

I ka hora 11:30 aumoe o ka po Pnaono 1 hala, ua holapu ae la ke ahi i kekahi hale knunka ole i ku iho nei inauka koke iho o ka Halekoa ma alanui I3eritania. Ua alu ae ka poe e pili kokoke ana i ua wahi la i ke kinai ana, a Linakila uiamua o ka hiki ana aku o na kaa kinai ahi. Ua ni.maoia he ahi na ka poe koiohe ka rnea i pau ai.—Ku'iku'i ka-u-a-pele, pii 1 kai, ihoi ukn. Oh! Fire house!

Ua iiekau mai ma ka i-uku o Mamaht i ke kakahiaka Poakolu nei ka mokuahi Oeeunie, ilokoo nala holo 0 a aie 10 mau liora tnai Knpalakiko mai, ma kana luiakai e holo loa ana i lapana a me Kinn. Ua haalele aku oia ia Kapalakiko J ka hora 3 auina la o lanuari 1, aua haii mai la no keia awa ia 10 mau oliua kapena a me na eke ieta a me 377 mau ohua no kona mau awa ma A?ia. Ma ka ka hora 7 aiiialii iho no, ua holo ioa aku oia nm kona ala moana me ka hului pu aku ia 73 paha mau ohun. Ua kauoiinia aku o Knpena B. F. I>ay o ke aumoku kaua Amerika e ke Kuhina Aumoku Kaua Traey o Atnerika lluipuia e iiolo mai <• lawe i ka noho kapena ana no ka makukaua Jiosrfona e ku nei ma ke awa o Honolulu. 10 haalele aku ana oia ia Kapalakiko ma ka la 3 Feberuari a iioio mai no ke kaiiua o kaua hana maanei. A o Kapena G. C. Wiitzo e noho allimoku nei, ua kauohaia mai oia e iioi aku i ka home a e hoike aku i ke aupuni i kona wa e hiki aku ai.

Ma ka auina la Poaono i hala, ua haawi ae ke Kahukula Sabati o Ka» waiahao a me kona mau apana, oia o W. R. Kakela, i paina liilii i na haumana Kula Sab.iti o Kawaiahao, ma ko laua pa akea ma ke Kihi o na huina aianui Victoria me Kinau. Ua hoomakaukau pu ia hoi he mau mea panni kupono na na kamalii me ka maikai, oiuolu a me ka hauoli, i\ ua hoi keia a me keia me ka hoohaiahala ole. Ua koho ia aia mawaena o 200 a me 300 na kainalii i hiki ae, aka aole no nae ia o ka pau mamuii o ka paa o kekahi poe i na hana. Oiai o Kauka J. M. Wini a me ka wahine ua haia i ka pule po i Kaukeano i ke Sjbati i hala, aia hoi ua komo ae la ka uihue maloko o ko laua home noho ma Alanui Punahou a noke iho la i ka huli ina o a maanei o ka hale. Aka i ka kuaana iaia oka $1» Hoko o ka pahu ume, ua hull ae la oia n hoiaku la mo ka hojH)h(>jH> ol*» nu kana hana/ K hmipau ' ae ka mea aihue i koua aihue aua o 1 opiopio, o loiia aku auanei. aohe nao ai i ka papaa, haihai ia tia iwi o ko kaiohe. I ke au o Haulae noho aiii ana i I ke nupuni o ka I<»enteia i ka B. C 105U a inauina aku, he iehulehu loi na «nlnau uhane" i ike ia a kakou hoi e kapa uei he «*hoonohonoho akua", a mamuli o ia hana ua kauia he kanawai no ia hana. A hiki hoi i keia wa, ke pii mahuahua !oa aku uei keia hana iapuwale ma Hawaii nei iwaena o keKahi mau llawaii ponoi, ake puapuai wai uei ka hohohono o ka puali aueia oßeele«e--buba (Ke Alii o na Naio) eia koke ae no ia—Uoki keia mau hana. O ka wahine a Lota ke kiahoomanao oka RC. 189S, a o Pauloio hoi ke kiahoomanao oka A. D. 1552 ma Hawaii nei.

Ms kekahi leti i kakauia mai e VV*. K. K. Ahelona o Knwaihae i keia i fkeU iho fei T ua fca ulia i k« pa ka wahioea K»l«>f?i owi fca Hms aka o K?«U ma ka po o Ia« nuaii l, me ka maopopo ole o ke kumo. Ci hanai* keia popilikia a ma kekahi P<*ilima mai, k*he la ae aoa- t*a hopuia k« mea oat» ka pu a hoopaa ia ma ka o Waimea e kaii ai o ka hookokolo ia.

Ma kekakahiaka poniponi o ka la 6 o lanuari nei, ma fea mahiko o Paauhao, Hamakoa, ia Mr«. Artbar •i haalele aka ai i kahi moe me elaa mau kamaiki wahine malaioo ekola makahiki e hiamoeana a me ke keiki eono makahiki L aia a e holoholo ana iloko o ke keena, a hele aau Ia i kapuahi kuke e Uiwelawe ai, aia hoi me he mea !a, oa loaa ae la ke ahīkoe i keia keiki a ua koe a !apalajKi i ?Ki loie piii ika moe. Ai ka wa i ike ia aku a'», ua puni ke keena i nn lapaiapa ahi, aka ua komo j ino aku J:i ka makuahine iloko o ke kei'nn a haii (mkahi mai la, a i ke komo hou ana aku i ka luaelawe taai i ka lua, ua hiua mal la ka hale. l"a h<»unaia ke kauka, a haawiia na l;»pa.tu a:ia e paiekana ai; eia nue u:i make uku hi kekahi keiki iloko o umikuinamalua mau hora, a o keknhi ua aiiiiii mai la iloko o ka ehaeha nui a make aku la i ka hora Soka po Poaono. Ua weia no ka maka a jue na iiaia o ka makuahine iaia i hooikaika ai e hoopakele, eia nao, aoie paha e iiio ana kona ola, aka e niau ana kealina ma kona kino no kona hooikaika hanohano wiwo ole ana.