Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 7, 18 February 1893 — [Illegible] THURSTON KAKINA) A ME KE KUIKAHI ELAU PU O 1889. [ARTICLE]

L. [Illegible] THURSTON KAKINA) A ME KE KUIKAHI ELAU PU O 1889.

E Mr. Lunahooponopono: E ae mai iaʻu i wahi kaawale o kau nupepa, no ka hoike ana aku i ka lahui Hawaii i koʻu manao e pili ana no kela Kuikahi kaulana "elau pu," a ko kakou Moi Kalakaua i ae ole ai i ke kau i kona pulima. Wahi ana, ua ae ole oia e kau i kona pulima no kela pauku elau pu, aole wale o ka Moi ma ia manao hoo

kahi aka o ko kakou poe kau kanawai kekahi, A. Rosa, J. {illegible} Bush, a lehulehu wale aku o na kanaka me lakou ia wa. Aole au i poina i kela halawai nui i ka Hale Keaka pake, e kue ana i ka Aha Kuhina o Kakina no ka hoao ana e ouou aku i ka Moi e kakau mai i ua kuikahi la a me ke kanikani mau o ko lakou mau waha he haawi aina a pela aku.

E Mr. Lunahooponopono, ma kela manao aole loa i kulike ko'u manao me ko A. Rosa ma, a ke ku mai nei na kahoaka o L. A. Thurston (Kakina) o ia au i hala, e hoike maopopo maoli mai ana no he loea kalaiaina oia i hiki ke helu ia ma ka papa ekahi o ka naauao ma ia kumuhana, a ua hiki ia'u ke olelo ae aole loa ona lua ma Hawaii nei. No ka mea, oia ke alakai o ka Aha Kuhina i ka wa e hana ia ana kela kuikahi kaulana, a nana no i haku na manao a pau o ua kuikahi la. A ke lawe mai nei hoi au i na manao ano nui o ke kuikahi, penei:

"O na waiwai a pau o Amerika Huipuia e komo mai no ia i ke aupuni Hawaii nei me ke dute ole ia mo he mau waiwai Ia i hoouluia a hana ia a hoomaemae ia ma Hawaii nei, a o na waiwai hoi a pau loa o Hawaii nei e komo aku no i Amerika Huipuia me ke dute ole ia me he mau waiwai la i hooulu ia a hana ia a hoomaemae ia ma Amerika Huipuia. O na aupuni pakahi o laua e haawi ana he mau uku hoohoihoi no kekahi ano hana hookahi a mau hana paha, e ili like mai no ia hoohoihoi ana maluna o na aupuni a i elua, a e ae mai o Amerika Huipuia i ke kuokoa o ke Aupuni Hawaii a mau loa."

A i mea hoi e hoomau loa ia ai ko kakou kuokoa ma ua kuikahi la, ua ae ia na koa Amenka e lele mai i uka nei, e kipaku aku i na enemi e kii mai ana e kaili i ko kakou kuokoa, a e hoomalu hoi i na hoohaunaele ana aka enemi. O kela ae la na manao ano nui o ke kuikahi a koe nae na olelo hookaau.

E ka lahui Hawaii, e nana a e heluhelu pono, hoomaopopo pono i ka manao io o keia kuikahi, e maopopo koke no oe e ka mea e heluhelu ana, ke palua a pakolu ka heluhelu ana, a e ike iho no auanei i ka waiwai, ka pomaikai, ka maluhia, a maluna o na mea a pau ka mau o ko kakou kuokoa ame ka nohoalii ia wa aku, ia wa aku a mau loa. Ke kapae nae oe i kou mau manao niui mamua o kou heluhelu ana i na manao o keia kuikahi.

E kuu lahui Hawaii, ua keha au i ke pookela o Kakina ma keia hana, no ka mea, he hookahi makahiki mahope mai o kela kuikahi e Kakina, ua hooko o Amerika Huipuia i kekahi kumuhana nui nana i hoopahaohao aku i ke ao holookoa, a kaili pu ia aku la ka hana o kekahi o na kumuwaiwai nui o Hawaii nei. A ke ike maka nei kakou ia haawina hune mai kela a keia pea o ka aina. He oiaio ona kanaka a pau loa i haha ia aku e keia pilikia, ka nele ika hana e loaa mai ai ke {illegible}, a e ola ai ka ohana. Ina i hooko ka Moi i kela kuikahi elau pu a Kakina, he mea maopopo, aole loa kakou i noho me ke kaniuhu i ka nele hana a me ka nele Aupuni Moi.

Ke nana nei au, ke ala mai nei ka hiu o kela Kuikahi a Kakina, ka loea, a ke hoomalu nei ia kakou, aole nae e like me ka Kakina, I hoolala ai no ke aupuni Moi, aka no ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Pae Aina. Ke i nei au a o kakou no a pau, maluhia maoli no, o keia ka mea a A. Rosa ma Buki ma i ao aku ai ia oukou he ino, he lapuwale, a hiki io mai la ka hana o ka mea a lakou i olelo ai he ino, a hooia mai mamuli o ka maluhia io o kakou i keia wa, ua hooponopono mai o A.

Rosa, Buki ma ia kakou, e i mai auanei paha oukou {illegible} ka ka mea i hooko ole ia ai kela kuikahi. Mamuli {illegible} no ia o ko ka Moi hilinai ana i na ao ana a kela halawai a Rosa ma Buki ma, hui iho me na ao hewa ana a C. W. Akepoka, oiai e makamaka ana na kana wahi {illegible} o ka hoi ana mai Canada mai, a ua makapo oia i ka io, ka waiwai o kela Kuikahi. Ua haliu aku ka pepeiao o ke alii a hoolohe i kana, a haalele ae {illegible} i ka mea maikai. Ua lohe ia aku ma ka waha o ua poe ike nei e hoole ana aole loa o Amerika e hana ana ia hana, he uku hoohoihoi, no ka {illegible}. Wahi a lakou (Rosa ma Buki ma) he aupuni o Amerika i hoowahawaha loa ia hana, a no ia mea he mau manao pahele wale no kela a Kakina haku ai i puni aku ka Moi

E na Hawaii oiaio, na ke ao o ka manawa i {illegible} loa mai ia kakou he loea ina pomaikai o Kakina no na lahui a pau o ko Hawaii Paeaina, oiai he hookahi makahiki mahope mai ua hana iho la o Amerika i ua uku hoohoihoi la no 2 keneka o ka paona kopaa i kanu ia, hooulu ia a hoomaemae ia ma Amerika Huipuia, ka waiwai a Kakina ka loea i ike mua ai e hana ana o Amerika a hookikina aku la i ka Moi e hooiaio i kela kuikahi imi pomaikai, i mea e pomaikai ai kakou a pau {illegible}. Mahope o ko ka Moi hoole paakiki ana i na

koi a Kakina ka loea, ua pane aku oia i ka Moi penei: "e hiki mai ana ka manawa e mihi ai oe no kou hookuli i kaʻu mau ao ana." E ka lahui, o kakou no na hoike no ko ka Moi mihi ana, oiai i ka wa i lohe ia mai ai ua holo kela kanawai a Makinale i ka la 9 o Novemaba, 1890, ia mahina no ua holo aku oia i Kaleponi me ka manao mihi e huli hou i ka pomaikai a Kakina i hoolala ai no kona pono a me ka lahui mai o a o, ana no hoi i {illegible} wale ai. A ke nana aku nei au e hoea mai ana no ka pauku kino holookoa o kela kuikahi i kekahi iho o neia mau la, aole no ka poao o ke aupuni Moi, aka, no ka pono o na lahui a pau maluna o ko Hawaii Paeaina, Me ka mahalo, Kuikawa