Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 8, 25 February 1893 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa

Me

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

 

No ka Makahiki          8200

No Eono Mahina         100

Kuike ka Hula

 

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

H.M. WHITNEY, Luna Nui,

J.U. KAWAINUI, Luna Hooponopono.

 

Poaono, Feberuari 25, 1893.

KULA SABATI.

Maraki 12. Esetera imua o ka Moi.

Esetera 1:10-5:3.

            Olelo hou ae la o Esetera ia Hatka, a ma on a la oia i kauoha ai ia Moretekai.

            2 ALAILA, i mai ke alii iaia, he aha kau e ke aliiwahine, e Esetera, a heaha hoi kau mea e noi mai ai? E Haawiia aku no ia ia oe, in a paha o ka hapalua ia o ke aupuni.

            Manao Nui. E pono ke wiwoole ma ka hooholo ana i na hana e pono ai.

 

Pauku Oula.

            No Solomona 31:9. E hooponopono ma ka pololei, e imi hoi i ka pono no ka poe ilihune a me ka mea nele.

 

Olelo Moakaka.

            Oiai, ua noho kekahi poe Iudaio ma Ierusalema me na popilikia a me na poino, aia kekahi poino nui i hooiliia maluna o ka poe Iudaio e noho ana ma Babulona. Ua manao kekahi enemi e hoopau loa i na kanaka Iudaio. Ua hoopakele ke Akua ia lakaou ma ke ano kupaianaha. M. H. 475, he mau makahiki he 30 mamua o ko Nehemia alii ana ma Ierusalema, ua alii o Ahatuero ma Babalona, ua kapaia oia Heres ma ka olelo Helene; Khshayarsha, ma ka olelo Peresia. Ua malama oia i kekahi ahaaina nui no na mahina eono, a ua hoike aku oia i kona manao e pai aku i ka lahui Helene. Ua hoouka oia i ke kaua me na koa he 5,283,220, a ua auheee oia i hope me ke koena o kona mau koa he 500,000. He moi hookiekie, uhauha, hoaaon oia. Ua haalele oia i kana moiwahine Vaseti, a kii akula i kekahi wahien hou oi aku o ke ano nohenohea, kulia a upalu no hoi. Ua mare oia ia Esetera, aole nae i ikeia ke ano lahui o keia wahine. Ua hanaiia o Moresekai e kona maku hanauna, a kauoha oia ia Esetera e huna oia i kona ano lahui; he mau makahiki he 15 a 20 paha ko Esetera ia wa. O ke ano maoli o kona inoa, oia no hoi ka laau i mahalo nui ia e like me ka maile ma Hawaii nei. Ua hoole o Moresekai i kekahi manawa, a pela i pela i kona kuli imua o Hamana ke Kuhina nui. Ua kulou na kanaka Iudaio haipule imua o Iehova wale no, aole i hoomana aku o Moredekai i kekahi alii ma ke ano he Akua; nolail, ua manao o Hamana ma kona huhu e pepehi pu i na hoa lahui a pau o Moredekai, aole iaia hookahi wale no. Ua hoapono ka moi i keia manao me ka olelo mua ana mai, e loaa ana iaia he puu dala o 20,000,000 mailoko mai o ko lakou mau waiwai, ua hoolahaia na palapala kuahaua e pepehi ai i na kana Iudaio a pau loa i ka po hookahi, Mareko 1, M.H. 473. Ua paipai o Moredekai ia esetera e lilo i mea uwao, a hoopakele aku i kona lahui i alohaia, aka nae, ua haokei loa o Ahasuera, paakiki a makau o Esetera uwao ana no kona lahui.

            10 Hataka-he luna o na keena o ua wahine. 11 Make-e like me na kanaka imua o ka Moi Hawaii ke ole kolo lakou, i mea e pale a ku ai i ke kinipopo. Kookooalii-he hoailona o ka nohoalii ana e like me ka lei palaoa i kapu ai no na lii Hawaii. 13 Pakele-mai ka make mai mamuli o ke kanawai, oiai, ua pau na makahiki elima o kona noho mare ana, a pau ka manao aloha o ka moi ua kue oia i ka manao paa o Hawana, ka Abasuro aikane i aloha nui ia. Ua hoowahawaha ka lahui Iudaio liilii ilihune, pio imua o na lii Peresia. 14 Hiki-aole e make, aka, e ola pu oia me kona lahui, mamuli o ko Iehova lokomaikai a me kona manao paa. Ma ke ano huna keia manao me ka hoopuka ole ana i ka manao o Iehova. I Pahale-Ka eha ia o ke keena ma ka halealii. 2 Hoopa-ma ke ano he hoailona o kekahi noi.

 

He Mau Niele.

            I-Ko koi ana ia esetera e llo imua o ke lii, 10-14. Owai o Esetera? Owai o Haleka? Owai o Moredekai? Heaha ka olelo hoike mai ia Esetera aku ia Moredekai? Ehia mau la i noho kaawale ai oia ia wa? Heaha ke kanawai o Peresia e pili ana i ka mea hele wale imua o ka moi? Heaha ke kumu o keia kanawai? Heaha ke kumu o ke kolo ana o na kanaka Hawaii imua o ko lakou alii? Heaha ka olelo ao mai a Moredekai mai ia Esetera? Heaha kana mau kumu ao no ko Esetera uwao ana? Heaha na kumu eha no ko Esetera makau  nui? Pehea i olelo ia ai ko Iehova malama pono ana i kona lahui ponoi? Pehea i kulike ai ko Esetera kanalua me ke kulanalana o ka mea hewa imua o ke Akua?

            II-Ko Estera manao paa e hele imua o ka moi, 13-17. Heaha ka Esetera nei ia Moredekai? He mea lanakila anei ka pule me ka hookeai? Heaha ka hana a Esetera ma? Heaha kana olelo paa mamuli o kona manao paa? He mau kumu pale anei paha no ko esetera hoole ana e uwao no kona lahui? Ina paha e hoooe ana kakou i ko kakou mea e pono ai ke hana, he hewa anei ia? Pehea e maopopo ai ia kakou ka pono a me ka hewa paha o kekahi hana? Ua kipehi anei o Esetera no ka makau paha no ka moakaka ole paha o ka pono? Na Solomona 24:10, 12. Ua kauoha anei ke Akua i kekahi mea lawehala, mai komo oe imua o koʻu alo? Ina paha ua kono ia ka poe hewa a pau loa e mihi a imi pono, he hewa anei ka hele ana aku i ke Akua i loaa ai ke kalahala?

            III-Ko Esetera pomaikai ma ka hele ana, 1-3. A pau na la ekolu ma ka pule ana me ka hookeai ana, heaha ka Esetera hana? Heaha ke kumu ko kona hookomo ana i na aahu nani loa? Ua lanakila anei oia ke ole kona mau loel alii? Ua kapekepeke anei ka manao o Ahasuero? Aia mahea ka moi ia wa? Pehea kana hana ana aku ia Esetera? Heaha ka hoailona o kona manao oluolu? Heaha ka mea a Esetera i noi ai? Ua ae anei ka Moi? Heaha kekahi olelo ano liki o kekahi moi e ae, Mareko 6:22? No keaha aole i noi o Esetera ia wa e olaʻi kona lahui? E pono anei ke akahele me ka noonoo pono ma ka hooholo ana i na hana maikai? He hewa anei e hana pono me ka noonoo pono ole ana? Heaha ka hopena o ka moolelo o Esetera, ua lanakila anei oia ma kona uwao ana, a pakele ka lahui Iudaio? Heaha na ano like o ko Esetera lanakila ma kona noi ana a me ko ka mea manaoio ia Iesu? Heaha ko ke Akua olelo hoopomaikai i hookoia, Roma 8:28? Heaha na kumu no ko Iehova hoopakele ana i na Iudaio? Ua loaa anei i ka mea lawehala he mau kumu ano like no kona manaolana e kalahala ana ke Akua? Ua kupono anei ko Hamana uku hoopai? E hoopaiia ana anei ka poe lawehala a kue i ko ke Akua manao? Ua kahea anei ke Akua i keia wa e hele mai na mea hewa imua on a e hoahewa ia ai lakou? Heaha ka ke Akua olelo kuahaua e oluolu ai kakou?

 

MANAO PILI.

            1.  He kumu pale kupono anei ko kakou makau ana o make kakou no ko kakou hana pono?

            2.  Hiki anei ia kakou ke paulele loa i ke Akua Hoola ma na hana pono, Oihana 20:24; 21:13?

            3.  Ina paha ua loaa ia kakou he oihana kiekie, he kiekie no hoi anei ko kakou mea e hanaʻi?

            4.  Ua pono anei ia kakou ke imi mua i ko kakou ola?

            5.  Heaha na kumu no ka lanakila o ka pule wiwoole?

 

Nawai e Hoomalu mai?

            Ma ka nana ana, ua pau ka noho kuikahi ana o ua ano kanaka he lehulehu ma Hawaii nei, malalo o ke kumukanawai. Ua helelei kela pono kahiko. Nolaila e huli kakou e nana mahea la e maluhia hou ai, a pakele i ka haunaele a me ka paio lewa ana. Ua maopopo, aole loa e hiki i na kanaka e noho pu ana ma keia aina e hooponopono ia lakou iho i maluhia ai, a e oluolu ai ka noho ana. He lehulehu na ano, he poe Hawaii, he poe haole ili keokeo, he pake, he Iapana a pela aku, aole lakou e lokahi ana.

            Nolaila na kekahi aupuni ikaika a me ka lokomaikai e hoomalu mai, a e kokua mai e hooponopono i ko kakou mau pilikia. O ka olelo haole o Hawaii, oia no ka olelo Enelani. Nolaila o kekahi aupuni olelo Enelani ka mea e pono ai. Aole e pono ia Beritania.

            Akahi. Me ka lima ikaika ko Beritania hoomalu ana. Ma @iaia, he 200,000,000 kanaka ili ulaula a eleele, aole hoi he wahi leo iki o lakou ma na hana aupuni, aia i na haole wale no ka mana.

            Alua. He mamao aku o Beritania a he kokoke mai o Amerika. Aole loa e ae ana o Amerika, ua kekahi aupuni e ae e lawelawe a e hoomalu ma keia pae moku kokoke loa i kona kae moana ma Kapalakiko.

            O Amerika Huipuia wale no ke aupuni i hiki iaia kela hana kokua a hoomalu. No Amerika mai ka hapa nui o na haole e noho nei maanei. No lakou no hoi na hapakolu elua o ka waiwai a pau ma Hawaii nei. No Amerika mai no hoi na kula, na ekalesia, na ano kanawai. O na ano kuonoouo o Hawaii nei, he mau ano Amerika no. O ke Aupuni o Amerika Huipuia, oia no ko Hawaii nei makamaka nui, nana i hoopomaikai mau mai ia kakou. Nolaila, iaia no e huli ai kakou a pau, a e nana aku ai, nana no e hoomalu mai a pau ko kakou noho hopohopo ana.

 

Kela a me Keia.

            Mamuli o ka hoohaunaele o kekahi mau luna o na manawa o hekau nei ma ke awa i hoolele uwati ia i kekahi mau la aku nei i hala, ua hoouele a papa ia lakou i ka lele uwati ana no ka manawa.

            Ua kipa ae i Wwaimea, Kauai, ka mokuahi "C.R. BIshop," i ka hora 6:45 kakahiaka o ka la 18 o Feberuari, ma kana huakai i hoounaia ai e ke aupuni e hoopakele i ka waapa nalowale o ka "Lady Lampson" a mahope o ke kipa ana i Lahaina i ka wanaao o ka la16 a me Mahukona i ka auina la iho no a me Kailua i ka hora 7:15 o ia ahiahi hookahi no a me ka nele i ka lohe ma ia mau wahi. Ua haalele ia Kailua a holo aku a ku i Waimea e like me ka hoike mamua ae. A no ka lohe olelo o kekahi mea no ka waapa, ua haalele ia Waimea i ka hora 10:30 o ia kakahiaka o ka la 18 o Feberuari a holo no Niihau. Ina aole e lohe ia, alaila e hooiho aku ana no Palmyra kahi a ka moku i ili ai a nahaha.

 

Kuilima Hawaii Me Amerika!

 

Hooholo ka Aha Kuhina e Hoohui ia Hawaii!

 

Ua Makaukau na Hoolala no ke Ano Aupunui e Hui ai!

 

Na Nuhou Pili Aupuni.

 

            Ma ka hoea ana mai o ko mokuahi China i ke awakea Poakahi, ua loaa mai ka mea maopopo, e paa koke ana iloko o keia mau ia ke Kuikahi e hoohui ai ia Hawaii me Amerika Huipuia. Ma ke ano mokuaina Teritori, ko Hawaii komo mua ana a hiki i kona wa e nui ai, a makaukau no ke ano mokuaina (State.) Pela no i komo mua ai ka hapanui o na mokuaina, e like me Kaleponi, Oregona, a pela aku.

            No ka haohao i ka noho hemahema lokahi ole o na lahui okoa ma Hawaii, ke hoomake nei ke aupuni Amerika i kona hoomalu ana mai me kekahi Papa Komisina kau kanawai, me ke Kiaaina nui nana e hoomalu. Na ka Peresidena e hookohu ia lakou. Mahope aku, a hiki i ka wa kupono, na ka Ahaolelo ma Wasinetona e hooholo i kumu kanawai kupono no Hawaii ek oho balota ai.

            E hoomau ia no keeia poe Lunakanawai e noho nei. E haawi ia kekahi oia makahiki hanohano ia Liliuokalani a me Kaiulani mamuli o ko laua haalele loa i ko laua mau pono a pau ma ka nohoalii o Hawaii. Oia iho la na ano nuhou pili aupuni ia Hawaii. Ua holo loa na hana o Kakina ma. He nui na pomaikai e ae a Amerika e kokua mai ai, mahope e hoakaka lea ia mai.

            Kekahi kumu nui o ko Amerika wikiwiki e hoohui ia Hawaii, no ko akou ike o Hawaii kahi o ka pukaua nui e lanakila loa ai lakou ma ka moana Pakipika. E nana i ka Samuela Limaikaika wehewehe ana.

            WASINETONA, Feb. 11.-Ua komo aku na Komisina o Hawaii i keia auina la, a ua launa aku me ka Peresidena Harisona. Ua lawe oia a hoapono i ko lakou mau palapala hookohu elele. Na ke Kuhina o na aina e Foster i alakai ia lakou, a hoikeike pakahi aku i ka Peresidena. Ua kamailio pokole pu lakou no na mea o Hawaii. Nui ka hauoli o na elele.

            Mahope aku, ua hele aku na Elele Hawaii i ke keena nui o ko na aina e, a waiho imua o ke Kuhina Foster i na ano a pau o ko lakou makemake a me na mea i manao ai no ka pono o Hawaii. Hookahi hora a me ka hapalua i kuka pu ai. Hoopaneeia k ahana a hiki i ka Poakahi, la 13.

            WASINETONA, Feb. 12.-Ua hoakakaia i keia la ua loaa i ka Peresidena a me kona Aha Kuhina ka manao lokahi no ke ano o ka hoohui i hooponoponoia, a ua kupono loa i ka manao o na Komisina Hawaii, a he hoapono loa ka lakou.

            Aole nae i holo lea na ano apau o ka hoonohonoho aupuni ma Hawaii. O kona ano nui nae ua hooholoia, a ua ano like nae me ke aupuni ma ka apana o Columebia.

            Ua hooholoia e haawi ia Kaiulani laua o Liliuokalani i ola makahiki he $25,000 tausani pakahi.

            Ua maopopo ka noonoo akaheleia o na hana a pau e pono ai ka Hoohui ana, a e pale ai i na hemahema. Eia kekahi, e hoomalu ia ana o Hawaii e kekahi Kiaaina a me kekahi Papa Komisina i kohoia e ka Peresidena, mamuli o ka hoapono pua ana o ka Hale Senate. Aia no ia lakou ka mana kau kanawai. Ua makemake na Elele e hoomau i na Lunakanawai Kiekie e noho nei.

            Wasinetona, Feb. 13-Wahi a N. Y. Herald, ua hooholo lea ia ka hoohui mai ia Hawaii. Ua paa loa ka manao o Harisona no kana hana e pono ai. Ma kuu lohe, ua hoike aku oia i na Elele Hawaii i ka manao i oluolu loa i ko lakou makemake. Aohe manao o ka Peresidena e hoopanee aku i ka hana, na Kalivilana ma e hooholo. Ke haku ia nei kona palapala i ka Ahaolelo Nui, e paa ana no paha i ka la apopo, a i ka Poakolu la 15 paha, e waihoia ana na manao a pau no ka hoohui imua o na Hale a elua, na lakou e kuka a hooholo. Ua lohe ia, he palapala koikoi loa keia, ua oi kona nui a me ka hanohano i ko na palapala ana i kakau ai no na makahiki eha o kona noho Peresidena ana.

 

Aponoia na hana a ke Kuhina Stevens.

 

            Wasinetona, Feb. 11.-Ua mahalo loa o Peresidena Harisona i ka hana a ke Kuhina Amerika Stevens ma ka huki ana i ka have Amerika maluna o na Pae Aina Hawaii. Ua hookahua ka Peresidena i kona noonoo mai kinohi mai ma ka hoomalu, a ke manao nei ia malia o ala mai kekahi kue iloko o na Ahaolelo Lahui no ia alahele, eia nae aole he Amerika e emi hou i hope i keia wa. O kana i hoike aku ai i kekahi o ka poe i komo mai e @iho iaia i keia la: "Malia paha he mau kanalua kekahi no ka huki ia ana o ka have ma ka alua e, aka in a ua kaula aole hookahi mea e olelo mai e huki hou ia ilalo."

            Wasinetona, Feb. 4.-Ma keia la i hoolaha akea ia ae ai e ke Kuhina Nui Foster o Amerika Huipuia ka palapala piha a ke Kuhina Amerika Stevens, e hoike ana i ka hookahuli aupuni ma Hawaii, a e @telegarapa ia mai Kapalakiko mai ma ka la 28 o Ianuari, a me ka pane e hoouna ia aku ana i ke Kuhina Noho Amerika.

            E ia ka pane a ke Kuhina Nui Foster i hoouna ia aku ia Ka Mea Mahaloia John L. Stevens, ko Amerika Huipuia Kuhina ma Honolulu, penei: O kau palapala i telegarapa ia mai ai mai Kapalakiko, e hoike ana i ka hookahuli aupuni ma Hawaii a me ke kukulu iai ana o ke Aupuni Kuikawa, ua loaa mai i keia la O kau alanui i hana aku la me ka ike koke ana aku me ke keakea ole ia i ke aupuni hou, he hana maikai loa ia a ua iliwai me na kumu. O ka rula o keia Aupuni he ike like aku a komo pu aku iloko o na launa ana me kekahi aupuni kuio e paa ana i ka mana me ka ae o ka lahui. E hoomau aku oe i ka ike ana i ke Aupuni hou malalo o ia mau kumu.

            E hoomau aku i ka launa pinepine ana me ke Aliimoku o na pualikoa manuwa ma Honolulu, me ka hoomaopopo e hana in a e hiki mai ia wa, no ka malama ana i na pomaikai a me na waiwai o na makaainana Amerika, a e kokua ma ka malama ana i ka maluhia malalo o keia kulana hou i hoike ia mai.

           

Na kahua Hoahu lanahu o Beritania ma ka Atelanika a me ka Pakipika.

 

            Ua hoomakaukau iho ke Keena Aumoku Kaua o ke Aupuni o Amerika Huipuia he papa inoa o na kahua hoahu lanahu o Beritania Nui ma na moana Atelanika a me Pakipika. Ma ka moana Pakipika keia mau kahua hoahu lanahu:

            Ma Esquimalt, he wahi hoahu lanahu a he pa kapili moku, ua hoolako hapa ia me na mea kaua, aka aole i paa loa; ma panama, he wahi i hana aelike ai ke Aupuni o Enelani me ka Hui Hooholo Mokuahi Pacific Navigation Co. na ia hui mokuahi e hoolawa aku i ka lanahu i na mokukaua Beritania, ma Callao, me ia ano aelike ae la no maluna i hana ia ai; Coquimbo, aia he puu nui o na tona lanahu 5,000 e ku la; Suva ma na mokupuni o Fiji, aia malaila kekahi moku kahiko i hoopiha ia ai i ka lanahu a kukulu ia me ka makaukau malalo o ka aelike; ma ke awa Kenyou, mokupuni o Thursday, he mau laki papu.

            Ma ka moana Atelanika, o Halifax a me Bermuda, Port Royal, ma Iamaiea; Sana LUeia, kahi e ku la he 5,000 mau tona lanahu, Briegeton a me Port o Sepama.

 

NA LETA

 

ʻAole o makou makemake e lawe i ke koiko o na hala no na manao i hoopuka ia malalo keia poo e ko makou poe mea kakau.

 

E Lokahi e Hawaii.

 

            E Ke Kilohana, me ka hauoli: E ae mai, e maliu mai a e lokahi mai e kuu mau hoa oiwi o ka ewe hookahi a Hawaii, eia ka wa, a eia hoi ka hehina no kakou a pau e papahi ai i ka lei o ka nohoʻna lahui lanakila ma ke ano he poe makaainana like no kekahi o na aupuni oi kelakela o ke ao nei; a he haawina hoi nou a me aʻu e haaheo nui ai; a o ka mea hoi i loaa ole i kekahi o ko kakou mau hoa lahui like o ka Polenisia nei, mai kela pea a keia pea o keia moana laula o ka Pakipika. OIai, o ka lilo ana o kekahi o na pae mokupuni e aku o ka Pakipika nei i kekahi o na mana aupuni e aku, ua kaili lima nui maoli ia aku lakou, aka aole nae kakou pela. Ua nonoi maoli aku nei no kakou ma o ko kakou mau elele la i ka oluolu o kela mana aupuni nui a ikaika e awe aku i ko kakou mau mokupuni ma ke ano e hoomalu ia mai malalo o kono malu, i ole ai kakou e kuolohelohe wale iho no i mea aumeume ia e ko na mana e ae. Mamuli o keia hana, ua hoomaopopo ia maila kakou e ko ke ao holookoa ma ke ano he poe makaainana naauao maoli no ko Hawaii nei.

            Nolaila, e hoomaopopo mai e ka lahui iliulaula, ka lahui hoi nona mai ko oukou hoa kanaka haahaa nei. E hoopau loa i na manao kuihe, na manao hoololohe, a me na manao anoinoni a kanalua hoi, aka, e ku ae kela me keia, a e i iho iloko ou, ke hookipa mai nei au i keia haawina hou, a e haalele loa hoi i na kaweluwelu kahiko hoopau manawa wale. E kaheawai mai ana na pomaikai iloko nei o ka aina, a o ka mea a mau mea e makaala ana e loaa no iaia a ia lakou paha na haawina o ka pomaikai, aka, o ka mea a mau mea paha e ku nana wale aku ana no me ke kakali ana i ke ahe a ka makani, e ohi no ia a o lakou paha i ka puahiohio.

            Mai punihei wale aku oukou i na kalaimanao uluahewa a keia nupepa e kapa ia nei o ka "Hawaii Holomua," no ka mea, oia no na olelo ou e ka hoakanaka e poino ai, oiai ke kahakaha wale mai nei no kona mea kakau i na manao kukulu kii, a o ke aka wale no o ka opua ka oukou e ike aku, aole hoi o ka mea oiaio. Ke kau nei keia nupepa ia oukou iloko o ka noho ana @nonohua a me ka noho ana kuekue, a o ka mea loaa mai he nele, a he poino. E haalele i keia mau mea, a e haka pono aku ko kakou mau maka imua no ka hoea mai o ka pono mau loa, a ku ino oe e ka ili ulaula ma ke kahua hookani me ko kakou mau hua makaainana ili keokeo.

            He mea oiaio, he aloha io no ko kakou a pau i ko kakou Moiwahine Liliuokalani, aka nona iho, e loaa ana no iaia he pono i oi aku i ko ka wa i hala. E loaa ana iaia he uku hoomau, a me Kaiulani, me ka lhi ole, a me kahoino hou ole ana aku a ka poe uhumu, a opu kekeue. Nolaila, e makaala oe e ke kanaka o ka aina nou iho, a o keia wale no ka wa o hala e auanei.

 

Ui Nohea Berela.

 

Ke Kamehai hoopono-Ke kupaa me ka luli ole-He wahine na ke kane hookahi-Ke au popilikia a me ka huli ana o ka pomaikai mahope o ka wahine.

 

MOKUNA XXXV.

 

KA HOOKOLO A KA LOIO KEWELA-AIA OIA MA KA MEHEU POLOLEI.

 

            "Me ia kulana ou ke manao nei au aohe kanalua ana no ka loaa ana mai o kau hana. Heaha no hoi kou mea hoolaha ole iloko o ka nupepa "Manawa," oiai oia ka nupepa lawe nui ia e ka poe ohana kiekie a pau? Naʻu no hoi e hoouna ae i ke kahu wahine e lawe aku i ko hoolaha i ka halepaʻi nupepa," wahi a ka mea hale me ka oluolu.

            Mamuli o keia ao ia ana, ua kakau iho la o Berela he mau wahi lalani pokole o kekahi olelo hoolaha, a hookomo ia iloko o ka nupepa "Hekili."

            Iloko o ka wa e hoopuka i a ana ua hoolaha ia, ua hele aku la o Berela e kuai i mau mea hana lihilihi, a hana @lau iluna o na lole veleveta a me na mea hoonani e ae i maa wale no i na @lede o ke kulana kiekie.

            Oiai aohe loaa mai he pane no keia hoolaha mua ana, ua hookomo hou aku la oia  he olelo hooluha hou no na hana lihilihi, a pela aku iloko o ka nupepa "Manawa."

            He elima la a Berela i hana ai me ka hoomanawanui i kekahi pale noho ko-ki veleveta, i hana ia me na lau nani mailoko ae o na maawe lopi gula. He oiaio, he oi aku o ka nani o ua mea la a na lima noeau o ka ui Berela i hana ai me ka pauaho ole. Mahope iho o kona wa-hi maiau ana a paa iloko o kekahi mau apana pepa lahilahi, ua lawe hele aku la oia e kuai aku i ka mea e makemake mai ana.

            Hoomau aku la ko Berela hele ana a hiki mawaho iho o kekahi puka aniani nui o kekahi halekuai nui i maa no na lako hoowehiwehi o na lede ma ke alaui Hooilina Moi, ua ku iho la ia me ka nana ana i na mea hoonani aahu wahine ma ua puka aniani la.

            E ku ana mawahi o ua hale kuai la he kaa lio nui nani me na kahu lio, a me elua mau kanakā ku mahope mai o ka hale kaa i hele a haualili, aka, aole nae i hoomaopopo aku o Berela i keia mea.

            Komo aku la o Berela iloko o ua hale kuai la, a ike aku la ia he lede i hele a hiolo na pilali, a he elua mau kupakako e hooko mai ana i kona mau makemake. Hele loa aku la o Berela a noho iho la ma kekahi noho ma kahi mamao iki aku mai kahi a ua lede ia e noho ana, a noho iho la o Berela  me ke ano hopepe.

            He wahine loihi kino maloeloe ko ua wahine la; a he mau maka elele nunui me na lehelehe lahilahi. He oiaio, he wahine ui io no ua wahine la, aka, ua hiki loa no nae ke kilo ia aku, he wahine ano hookiekie, a he piha maalea.

            O keia no ka lede i kapa ia o Octavia KOnia.

            A pela iho la i hui ai na wahine elua a Dena Konia.

            O kekahi hoi he ilihuae a he nele, a i hana lapuwale loa ia, a e imi ana hoi i kona ola me kona mau lima ponoi, a o kekahi hoi, he waiwai, hek uonoono me ka noho ana hanohano a kiekie. O kekahi he kupaa, a he maemae ma ka puuwai; a o kekahi hoi he hookano a me ka maalea. Ua like loa laua me he mau anela kiai la no keia kanaka Konia, he anela no ka maikai, a he anela no ke ino.

            E makemake ana ua Octavia la i kekahi apana veleveta, a i ole o kekahi mea nani e ae no ka hoihoi ana e hana ia mai e kona kahu wahine me na lau hoonani no kekahi mau mea no paha a kona naau haakei i makemake ai, a e kamailio ana oia me ka leo nui i ka loaa ole o kana mea i makemake ai.

            Oiai o Octavia e kamailio ana, ua hele mai la kekahi wahine o ua hale kuai la, a ninau mai la ia Berela i kana mea e makemake ai. Ia wa ua olelo aku la o Berela, he mea hoonani uhi ko-ki kaua i lawe mai ai no ka hoolilo aku.

            Aka, mamu nae o ka pane ana mai o ua wahine la, ua wehe koke ae la o Berela i kana puolo, a hoikeike aku la i kana mea i lawe mai ai.

            Nana iho la ka wahine a me ka pane leo ole, aia hoi, ua ike mai la o Octavia i ua mea la, a ua lohe pono hoi i na olelo i kamailio ia mawaena o Berela a me ka wahine o ka halekuai. Nolaila, me ke kali ole, ua kahea mai la oia.

            "E kahi kaikamahine@ Ho mai e nana aku au."

            Aole loa o Berela i hoomaopopo iki aku i ke ano kakana o ka leo o ka lede, aka, e like no me ke ano o ka poe i ao pono ia, ua lawe mai la oia i ua uhi la a haawi aku la i ka lede me ke kunou haahaa ana ku.

            "Ua kupono loa keia e like me kaʻu i makemake ai. Aole loa au i ike i kekahi uhi ko-ki e like me keia ka maikai o ka hana ia ana Heaha ke kumukuai o keia uhi?" Wahi a ua Octavia la.

            I keia wa, ua wehe ae la o Berela i kona uhi maka. He oiaio ua huhu ka wahine o ka hale kuai no keia kuai ia o keia mea maloko o ko lakou hale kuai, aka aole nae e hiki iaia ke pane mai oiai o keia lede kekahi o na poe kuai nui maloko o ko lakou wahi, a mamuli no hoi o kona kulana, ua hoohanohano  nui loa ia lakou; nolaila, ua uumi wale iho la no ka wahine o ka hale kuai i kona huhu.

            "Ua manao nui au he umi dala ke kumukuai kupono o kena uhi aʻu," wahi a Berela.

            Ia wa, akahi no o Octavia a ike mai i ka helehelena o Berela. Hoomaopopo iho la ia he keu maoli no a ka ui o keia wahi kaikamahine, aka, aia nae na hiona o ke kaumaha a me ka luuluu e hekau ana maluna o keia nanaina nohea opio. Hoomanao koke ae la oia i ke ano like loa o keia mau helehelena me ka helehelena ui nohea ana i ike ai ma ka ipuka o ka luakini San Just me ka aahu mare ma ke aoao o Nobala Desemona. " O keia io no paha kela wahine hookahi?" wahi a ua Octavia la i nalu iho ai.

            "O eia io no paha ka wahine a Desemona i hoomalu ai?" wahi ana i nalu hou iho ai.

            Ua hoomaopopo no ua Octavia la i ke ano e ana o kana kane a me ka maule wale ana o keia wahine a Desemona; a, oiaio he wahine naanao oia, ua koho koke iho la no oia aia no he mea huna mawaena o Dane Konia me keia kaikamahine, nolaila, ua hooholo iho la oia e kuekaa a hiki i ka loaa ana o ka papaku o keia mea huna.

            "Ke manzo nei au ua oi loa aku ke kumuwaiwai o keia uhi mamua o kau i hoike mai nei. Ke haawi aku nei au he elima paona no keia mea, a ua manao no hoi au ua ei aku no mamua o ia mau dala," wahi a Octavia.

            He elima paona ($25)! Aole e hiki ia Berela ke manaoio iho he oiaio kana i lohe ai, aka, ua helu ia mai la nae na apana gula he elima a haawi ia mai la iaia. Noonoo wale iho la no oia pehea la i ae ai kekahi mea e haawi mai i kekahi huina dala i oi aku maluna o ka mea i nonoi ia?

            "He makemake au e hana mai oe i mau uhi noho, a e hana ia nae a nani loa. Ua hiki no anei ia oe ke hana?" wahi a ua Octavia nei.

            "Pehea in a au e hana ana mailoko mai o ka pahoehoe keokeo, a o na lau hoi i akala me ke omaomao, a o na pua i kalina, me na maawe gula a me na opuu ulaula. Pehea, he makemake no oe ia?" wahi a Berela me ka leo ku i kamaikai ke lohe aku.

            "Nani kela. e hana koke hoi ha oe. Ina e makaukau e lawe koke ae oe ma ka Hale Hakahuka, alanui Paka," wahi a Octavia.

            Mahope koke iho o keia, ua liuliu koke ae la ua lede waiwai la no kona huli hoi, a pela no hoi o Berela. Oili mai la o Berela iwaho me ka naau ano mama no ka lilo koke ana o kana mea kuai, a no ka loaa ana no hoi iaia o ke kumukuai i oi loa ae mamu o kana i manao wale ai. Manao iho la ia e kau aku aku oia maluna o ke kaa, oiai ua ano malahilahi mai la kona wahi kino lahilahi.

            E ku ana oia me ke kali ana i kaa nona. Aia hoi o Dane Konia ke hele mai la ma kela aoao mai o ke alanui, no ka hele ana mai e halawai me kana wahine Octavia, aia hoi, ua ike pono loa mai la oia ia Berela.

            "Auwe, aia o Berela, a aia no hoi ke kaa o Octavia. Ua ike paha oia ia Berela? Ea! Ke hahana loa mai nei keia mea ino," wahi a ua Konia la i nalu iho ai.

            I kela wa ua loaa ae la ko Berela kaa, a kau aku la oia me ka hai ana aku i kona wahi i ka mea hookele kaa. Ia wa no hoi, ua kahea koke ae la o KOnia i kaa nona, a kau ae la oia, me ke kauoha ana aku i ka mea hookele kaa e hahai aku mahope o ke kaa a Berela i kau aku ai.

            "He mea pono e ike maka au iaia. He oiaio ua holomalu oia mai ia Desemona mai, a ua ike oia iaʻu. Nolaila o ka mea pono wale no, hele au e kipe iaia i ole ai oia e hele e hoike a maka imua o ka Haku Hakahuka," wahi ana i nalu iho ai oiai oia maluna o ke kaa e ukali ana mahope o ko Berela kaa.

 

MOKUNA XXXVI.

 

KE KANE ME KA WAHINE.

 

            Me ka hoomaopopo ole o Berela ke uhai ia aku nei oia, aia hoi, i  kona hoea ana aku i ke kihapai Kenekona, ua lele iho la oia a hookuu aku la i ke kaa, me kona hooholo ana e hoi wawae aku oia i ke koena o kahi i koe a hoea aku i kona wahi noho. I kela wa pu no hoi, ma kekahi kihi mai, ua lele iho no hoi o Dane Konia a ukali wawae aku la mahope o na kapuai o ka lede ai opio e hele ia mamua.

            I ko Berela hoea ana aku i kahi ana e noh oana, ua hookani aku la oia i ka bele o ka ipuka a kii ia mai la kapuka e wehe nona e ke kahu wahine, a komo aku la oia me ka maopopo ole eia kona mau kapuai wawae ke ukali ia aku nei. Aole hoi i liuliu ua hookani hou ia mai la ka bele o ua ipuka pala.

            Holo koke aku la ke kaikamahine kahu i kahi o ka puka, a ia wa ua pane mai ia ke kanaka malihini:

            "I hele mai nei au e ike i kekahi kaikuahine hanauna oʻu, oiai ua lohe mai nei au eia ianei oia e noho nei. O kona inoa o Miss Star."

            "O Miss Star kau e makemake nei e ike?" wahi a ke kaikamahine, a hoomau hou aku la ia: "Ina oia kou kaikuahine, ua hiki no hoi paha ia oe ke komo mai, oiai o kona hoi ana mai nei no ia."

            Wehe aku la ke kaikamahine i ka puka, a alakai mai la ia Konia iloko o ka hale, me kona manao e lawe loa aku no i ka malihini a ko Berela keena, aka, ua ano ku iho la ua kanaka la i ko laua hoea ana aku iloko o ka hale, a pane aku la: "Mai hoohihi oe e ka lede maikai ia oe iho. Naʻu no la e hele aku a kona keena. E oluolu oe e hai mai iaʻu i kona keena, a naʻu no ia e hele aku, oiai he makemake au e hoopuiwa aku iaia.:

 

            Ma ke awakea o ka Poakahi aku nei, ua hekai mai ma ka nuku o Mamala ka mokuahi "China," he 3 na la a me 22 mau hora mai Kapalakiko mai na kona ala holo no Iapana a me Kina. Ua lawe mai oia no keia awa he 13 mau ohua kapena, he 35 ohua kapena no Iokahama a me 2 ohua kapena a me 107 ohua oneki no Honokaona. Ma ka hora 11 aumoe o ka po Poakahi no, ua huki ae la i kona pohaku a niau aku la no na awa ma Iapana a me Kina. Ua lawe aku oia mai Honolulu aku nei ia 6 ohua kapena a me 43 ohua oneki pake no Kina.

 

Hoolaha Humau

 

KAKELA ME KUKE

 

KA-HALEKUAI-NUI

 

WAIWAI LIKE OLE

 

NA MEA HANAKAMANAAPAU

 

Na lako pili hao kukulu hale, Na kepa, Na lei ilio, Na kaulahao ilio, Na Pahi, Na Upa, Na kope hula, Na pulupula.

 

PALAU LIO

 

Na mea @makua, Na au @ku, Na au koi, Na kua bipi, Na lei bipi, Na kaulahao bipi, Na uwea pa, Na kaa palala, Na mea piula, Na ipuhao.

 

Makau me Aho Lawaia

 

Na Iliwai, Na kaula, Na hulu pena, Na pulumi, Na pena me ka nila, Na kopa, Na aila mahu, Na pakeke poi.

Na pakeke hao, Na kapu hao, Na pauda, Na kukaepele, Na uwiki, a me Na ipukakui.

 

Mikini Humuhumu Kaulana

 

A Wilcox & Gibbs, Hookahi Lopi.

 

Ka Remington, Elna Lopi.

 

A me na ukaua he nui loa o kela ano me keia ano.

 

Kakela me Kuke

 

PAPA! PAPA!

 

AIA MA KAHI O

 

Lewers & Cooke

 

(LUI MA).

 

Ma ke kahua hema e Alanui Papa me Moi.

 

E LOAA NO NA

 

 PAPA NOUAIKI

 

O keia a me keia ano,

 

Na Pani Puka, na Puka Aniani, na Olepelepe, na Pou, na Oʻa, na Papa Hele, na Papa Ku, me na Papa Moe he nui loa.

 

NV PILI HALE O NA ANO A PAU

 

A me na

 

WAI HOOHINUHINU NANI

 

O na ano a pau loa.

 

Na Balaki o na Ano he Nui Wale

 

Ke hai ia aku nei oukou e na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku mana mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka

 

Uku Haahaa Loa,

 

E like me ka mea e holo ana mawaena o Laua a me ka Mea Kuai.

 

Hele Mai e Wae no Oukou iho.

 

2896-q