Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 25, 24 June 1893 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

|[llr.v.»iime Crescent na moho l :;i A'o o ke kahua klnipopo i Iu inn ht Poaono ae. L kini hoopakika ma ka Hale* I I rne Ounn l ka Poakahi | K Uuhe ana ka wai. | : v'>u ka wili ana oka mahiko \ iuiku ma Oahu, a ua 4,000 mau l kk\a i loaa o keia oo ko ae la. ; , pii awiwi aenei e paa ka i• }«->h;iku uinihapa hou loa oka ; [ >1.1! ima Waiwai Makamae ma j l ii i : i piu-ina hou ae ke kumukuai o ijrui irri na makeke o Amerika w hiki ika 4} mau keneta s hookahi. | {. h ilawai ano nt>i ke m lania in j i kei.i Poakahi aku e ka poe ku« i i il iko o ka Hui Mahiko Panai- ; weiie in ana raa ka la l aenei o ,i, fic halo kuai hoolako hale hou iii d'»ko okn llnle Uinihepa o iinsori ma alanui i!otele. I' Iv),1 ka nui ona halakahiki ■ .iin i ia aku ma ka mokuahi hUiilia o ka Poakolu nei. Mahuaa keia kumuw«iwai hou. I ka holo aua aku nei o ka Like:o i ka hehekoma i hala, ua hooi ia kona iwikaele i kekahi ikoa ma Keanae, Maui. l'.i lawe aku ka Austraiia mai ka aW Leta aku o Honolulu nei i ka !w )lu i hahi iho la, no ua aina .HL;io, ia 312ō mau lota ame 1394 u'.i nupepa. lia loaa niai ia makou ka nupepa t Lei Mnmi, mai ka LunahoonMMjM)no niai oia nupepa. Ke apo ku oei makou mo ko ohaoha nui i i iiiaiihini hou.

L'a pau loa aku i ka hoohikihiki u tna ke Kahua llot>malu o Kahaimiulana, na Umnhana lapana o ka uokuuhi Miike Maru a me na pake n.t ke China mai. K<» hookelakela nui ioa mai nei :o Maui ī ka liuliu hookahakaha ihun.ihiehie no kala 4 o lulai aenei, n uh v lie mea la e kauoha ia raai ana he Puall Puhi Ohe. I ka la 8 o lune, ua nahu ia hkahi pepeiao o Mose Koki o Waiim'n, liawaii, e kekahi Inpana *paa liliilihi mui lele. Ua humubutim iu e ke Kauka a paa hou. A keia Poakahi aku, e huli hoi aku ai ka mokuahi iawe limahaua no lokaiiama. K hoihoi aku ana i.t i na lapana i pau na aelike aolt v o tMiii lualalo o na huneri ekoiu aehapiiha. Ma ka ia 6 o lune nei i mnlama i ia ui ka hoike makahiki o ke Kuia j H.uial Kaikamahiueo Kohala AKau j me ka mnlkai a ine ka holopono. I Ma ka auina la ke kuai ia ana o ua j mea hnnalima akamai. I l'a hooholo ia e na Aha Hooko a uie Kuka ma ko lakou halawai o ka auina la Poakahl aku nei, e halaWai ua Aha i hookahi#manawa o ka hebedoma, oia ka hora 10 kakahi aki\ o kela a u»e keia Poaha. l'a kau aku ke Kanikela Hawaii ini Kapalakiko Cha9. T. Wilder a me Rov. \V. B. Oleson a me 4 mau ohua e ae maluna o ka mokuahi Ohina o ke ahlahi Pot»kahi aku nei a hulo aku la no Kapalakiko. Ma ka Likelike o ke ahiahi Po akolu nei, lune 21, ua kau aku o P. K. Kaumiumiame kona ohana, kek.ihi o na haumana oke kula Kahuuanule, I haiolelo no ka ek>desia Huelo, Hamakualoa, Maui. Ma ka hora 12 awakfea o ka Poakolu nei, ua huii hol aku no KapaUkiko ka mokuahi Australia aie 62 siau ohua kapena, 75 mau ohua t»ueki a me na waiwai Hawaii no Inkou ke kumukuai i koho ia he 152,874. Ho leta ka makou mai ka Malu Kuawa mai o Wailuku, e holke ana ua makana ia aku nei ke "Ahi o Wailuku ke Panl wai o Iao" ka hae Amerika nona ka loa he IS kapuai. Aia ke iolll ia 1 ka poil (| ua Kamneu ia o Maui. A ka la 4 noi o lulai e puleio ae ai i ke ahe ' a u m:ūu:ji. O ka mea nana i makana aku nei, aole i maopopo ke liele e hookolo aku ai a loaa. &ueu n 0 hoi keia kolohe i hooaoa tt *u nei i ka makou hae I Wailuka*

Ualawemaika mokuahi Cbina no keia awa, ia 5 ohua kapena a me na ohaa oneki he 9i pake amell lapana. Mailoko mai o na ohua pake, be 82 wale no i loaa na paiapala ae, a nolaila o iakou waie no kai ae ia e hoolele mai. Ua paa loa aenei ka hale hou hoomalu a ka PapaOia i kukuiu iho nei ma Kuhakaaulana no na lilo i hiki aku i ka $1,160.04 ī mahelehele ia penei: no oa lako kukulu, he 5954.29; no na lilo iimahana, he *205.75. He $160 oi hou iho ma« mua o ka huioa i koho la. Ua make maioko o ka Home Lanaiiio i kekahi ia o ka hebedoma i hala, he elemakule nona ka inoa Maul. Ua hanaa ia oia ma Olowaia, Maul, ika 1791 paha, aua hele pa i na kaoa a Kamehumeha I. loa he oiaio keia, alalla ua ola oia a oi ma* mua o ke keneturia makahiki.

Ua haule kekahi kaikamahine a Mr. J. W. Robertson mailuua iho o kekahi kumu laau ma ka pa noho ma Waikiki o Mr. Cieghorn a ua eha ia mamuli o ke paewa aua o ke poo o kekahi o kona mau kuli. O ke kiekie o kahi i haule mai ai, he umikumamalima kapuai paha.

Ua haawi aena hoa'loha Katolika oka Makua Leonora maloko oka Pa halepale, i ka Poaiua aku nei, i ahaaina aloha nooa oiamua o koua kau ana ma ka mokuahi Australia o ka Poakolu a holo aku i na aina e no k* manawa he eha a elima paha mau malama e hoio ai a hoi mai.

E ia ke lawe hele ia nei e na kahuna kuui ka maunu, ua iiio aenei i ka ona mlliona kahi uupepa kumakaia Holomua (Holokee), a e hooiilo ia aku aim i kahu pipi e hookikina ai e huki ike kaa pipi Ripubalika kuokoa Et! huli paha auanei ke kua i ka imi loaa mua a hanai i ka pohaku.

Ua na aielo ona walii nupepa Hoiomua a me iva Leo, a ua kukala mai nel, ua ikeia oL. A. Kakin» i Kuhina Noho no ke Aupuni vuikawa o ko Hawaii P«e Alna lia \V*a.sinetoUH, e Pere?iilena mtt ku la U o luue. Aiiahuna' pelukua la ku hoi e pelu ai na al^o.

I ki hora 5 ine hapa ke ahiahi nei, ua ku mai ma Honolulu |?i ka mokuahi 4t Mi»wera" iloko i> na ia holo (> a me 1G mau hora lai Vietoria mai. Ua lawe mai oiino keia awa ia !> mau ohua kapenai me na wahi ukana uuku. Ma kahora 11 aumoe iho no, ua holo loiaku oia no Kikane.

Ua luwi makana ia mai makou i na meuno mare eko makou makamaka hoaloha maikai Mr. S. L. Kekumao a me Mw. Mariu P. Ilae. Ke hauwaku nei makou i na hoomaikai an i na paa mare i mauui ia a paa ui ke kaula gulu o ka mare, a n«ce Akua e hoopouiaikai mai i na la ko olua ola ana.

(M lawe lunai i Honolulu nei i ka Poaono i maluna mai o ka Mokolii, ho eli mau keiki dia ola mal Ua aina ht»ai holoholona mai o Kaunakakai 111 Moiokai. E hoouna loa ia ana Ma mau ilia ia Hon. C. U. Bishop miKapalakiko, a mai a ia aku e makai ia ai i na Kom - aina o Paka PukOula ma Kapalakiko.

Mawaena o ka> o o ka ia 10 o lune a uie ko kakaiaka o ka la 11, ua wawahi ia ka »iekuai o J. G. Serrao ma liilo, Ha\ii, a ua aihue ia mailoko aku o kipahu hao he $1,500 ma ko dala ka^ e o waie no. He mau biia pepa ki M elala eae no kekahi oioko o ka p*u hao, eia nae aole i luwe ia ae \ mau mea. Aoie i ioaa ka aihue a\ki i lu 15 iho nei. \

Ua hookipa ia aku *Kapena Beabury oka mokuahi nokiiakila • «Chiim" ika Poakahi nei i haia, ka Hope Peresidena -yiider, na Kuhina Damon, m© Smith a me Glade a me Sii| iuua o keia mokuahi kino nin hoonani ia a uoho ke aka o ko& m au keena; a malaila iakou i iuakal jho ai i ka nani a hookuu waie D n a kukai aloha ohaoha ana.

He anaina hooiuana kai haa% d eka Peresidena oke Kula Oahu a uie Mra. F. A. Punahou i ka po Poakahi nei, no\ launa hope aua me na kumukuin

pau ana a me na haumanao ka pajy ekahi i puka iho uei i keia hiki. Nui na makamaka ame nl hoaloha o ke kula i haiamu ae miT kela anaina. Aua launa iho iakou* me ka maikai a hookuu wale. 1

I ka hapaha hora i koe kani ae ka hora 3o ka auiua la P«jakolu iho nei, luue 21, ma Honolulu nei, ua kii mai la ka uiake ia Miss Sarah A. Au«tin, kaikamahine hiapi> a Jonathan Austin i hala mua ika uiake, I ke 33 mau makahiki a 11 mau malama o kona ola ana. Ma ke kulanakauhale o Buffalo mokuaina oNu loka kona Wahi i hanau ai| a ika IS7S ka hoio ana mai i Hawaii ne>. Ua lohe mai la makou o lawe hele iaae ana he palapala na ka Ahahui Aloha Aina, e noi ana i na makamaka i dala ahaaina no ka la e hoihoi Ia ae ai ka Moiwahine ma ka nohoalil. £la nae ka mea apiki ina e kakau inoa aku a paa, alaiia, lawe ia imuao ke kuhina nohoo Amerika, ma keano apuka. Ua lawe hele ta aku keia palapala imua o kekahi wahine, aua pakike ia mai, hiiahila oie maoii keia hana. Ke hoonaauao mua akn nei makou i ka lehulehu, mai poni mai i keia man hann apakft 1 ka POOO Okl leholeha.

j Ca hwpaa ia na moku \ hao | hoa loa Eeoni Ina ame ko Ha*jraii ] Paeaina iko mai ai a hekau m>wabo o ka oaka o ke awa i fca Pi-n--odo i hala, malnlo oka hflu •• »4 enoku Hawaii me ka !a\re i k:i hae Uawaii. Ona iilo omi mnku <?Uia keia hoopaa ana, he $2, % 2,7 )a ua komo ika waihooa aupuoi. Ika ; Poakolu oei f ua naoai ioa &ku i jua | &o Auseiaraiia me ka iaua mau piha ukaoa papa. j O Mr. Adolph keiki- \ kane a Mr. (.'iau* Spreckc4?, kekahi oDa ohua maluea mai oka uaokuahi Chioa oka Poakahi aku nei, a ua noho iho nei ianei me na makua. He mau malama aku nei kona o ka he!e makaikai ana ia Kina a me lapana, a akahi no ka hoi. Ma ka mokuahi Austraiia o ka Poakolu i hol ioa aku ai oia no ka home. He ahaaina kai haawi ia i ka po Poalua no kona hanohaeo.

O kelii haole haua oluna o ka mokuahi Ohina nona ka inoa J. W. Dill i huli ia ai a loaa na tini opiuma eiima ma kona poli, oiai oia e pii ana iluha o ka moku a e lele aoa iuka nei, ua hookoloknlo ia Imua o ka aha apana o Honolulu i ka Poakolu aku oei no ka hewa hoopae opiuma a ua hoopai ia i $500 a me ka hoopaahao pu i eonomau malama ma ka haua ooiea. Ua hoohaiahula aku la nae i ka oielo hooholo a hoopii hou 1 ka aha kiure kaapuni.

I ke kakahiaka nui o ka Poakolu iho nei, maiokoo ka luakini Bihopa o Sana Anaru, Honoluiu nel, ua hipuu ia ae ma ka mare e Rev. Alexander Mackintosh, o Professor Philip H. Dodge o ke Kula Nui o Oahu, me Mis3 Mary Kinne.v. Mahope iho o ka pau ana o ka mare, ua huawi ia he paina kakahiaka no kn paa mare ma kahi noho o Mr. H. M. Whitney. Ua kau aku laua ma Au>tralia o ia la no a holo aku la no Amerika e hoohala ai no kekahi mau malaina a hoi mai no i Hawaii

E ia na kahuna hoopiopio, na palu kuha, na poe puni walea me na p«>e anee alii ke hooinau nei i ke puhi aua i ka ole Waha, e hoihoi ia mai iina ka Moiwahinei kipanu ia i keia in;«u la aku. Oka mea aka nae, he like ole na la e hoi ae ai i ka noho alii ui» na wanana ohikau ana a lakou. He elua pule ka kekahi, oka la 13 o lulai ka kekahi, o ka la hope o lulai ka kekahi, ao ka kekahi hoi mamua o ka lele loa ana o keia makahiki. Owai ana la ka mea nana e hookipa keia mau kohokoho makani wale no?

Uii ike ia inu ka uwapo mokuahi Oeeanie i ke awakea Poakolu nei, ka akoakoa ana o na Puali Puhi Ohe elna, oia ko ke aupuul a me lahui. He hana mau ua ka puali puhi ohe aupuni ka iho e puhi ma na uwapo o i»a mokuahi ku mai a pela ma ka holo ana. Aka i keia la ae la hoi, ua komo inai la ke kuewa ma ke ano maopopo ole. CJa paani kukai no iaua me ka maikai, a i ka wa i nee ai ka moku i hope, ua makemaKe ka puali o ke aupuni e puhi 1 ka leo mele lahui o Amerika, e like me ka maa, eia nao ua hookeko mai la ka puali luhui ma ke ano lili Kohu ole maoli. Oiai no ka puali o ke aupuni ke kahua, a he komohewa wale no lakou.

Ke makemake nei o Mr. Albert Favorite o Arkans;«s City, Kan. ; e haawi aku i k*poin:iikai i ko makon poe makamaka heluhelu i kona ike i na mea e pili ana i ua ma'i anu. Penei kana olelo: <«Ma ke kau kupulau i hala iho nei, ua loaa iho la uu i ka mu'i anu a ua ano kuonoono ioa ka ma'i ma kuu ake mama; a aohe hoi i ano ola pono ae, ua loaa hoir iho la au ia ano iua'i hookahi me ka hoonawaliwali ana ia'u a hala wale ke kau makalii, a i ka iiai lele ana mai o ke anu, he kunu p:i;.Uiki ka mea nana e hoomaiioana ia'u a'u hoi i manao iho ai aole loa la au e oia iki ana. He umikumnmaha makahiki i hala ae nei, ua hoao no au i ka iaau kunu a Chamber)ain me ka holopono, nolaila, ua manao iho la au e hoao hou. Aoie i pau he hoo kahi omole, ua haulele koke mai ia ke kunu hi'u, a aole loa hoi au i huopliikia hou ia mai e ke kunu me ke anu. Ua hooia aku au i kahi poe, a ke mnhaio nui nei lukou." He 50 keneta o ka omole e kuai iama kahi o Renson Smith <fcCo., Agena aia

ia Pae Aina Hawaii. 2435—4t.