Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 29, 22 July 1893 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

['a iliki ia ae iloko o Kuapapanui i k i auina la Sabati nei, he elima maa p:»ke puhi opluma. Ili' '302,000 ka nui o na kanaka 1 n;likai ao i ka hoikeike nui o Kix• ko i ka la 4 o lulai iho nel. ?■; pni u humu buke la aku ana na k:!nwai !i ke Aupunl Kuikawa i h.i >:n'lo .' i a lilo I mau kanawai i wa. i; f « ihn rnai ke Kinau lka Poalua !i.. ni tiiuna mai oke Alahuki Moku Jt ,, holo nn:< no Maui amo Hawaii i i::t l'nalima ne nei, hora 2 aulna la. !*.» honkohu iu o Mr. A. W. C,irh-r i Notari uo ka Lehulehu no k i mokupuni o Oahu nei, ma ka'ni ..i', L. Cartvr kona causini i waiho r i:. ■i. i ka l:i 17 o lune, ma Niupalpal, 11-;:. Inlu, ua huuau mal la he kalicjimih;no ohaha na ka wahine a Mr. Sylvcster P. Kalani,» o ka hale uiln. O Cresccnt a me Hawail na moho ni «komoko o ko kahua kinipopo i kf i:i Poaono. Ile pnam maikai e apu i \ aku nei e hooke lakela mai :in;i lnua. U i hoopau loa i<i ka luna nana m i'i lepera mamuli oke kauoha a ka IMpa Oln, a e hoohui ia aku ana in hana a pau maluna o ka luna hook(» t) ka Papa Ola. ivo hoeueu ikaika mai nei kekahi po" anoo alil o malam i iu ma ko knhun heihei o Kapiolani Paka i ka ;» -2 ;uMn i o »Sepatemabu y kekahi iii i'i heihei iiii :i mo kaa. C : nin iniuau ia kn hlhia hoeha uii' k:i nu a makeo D. Nawai i kana walnne ia Haili imua o ka »ha ip : i ka Poulia nel, a ua waiho i < :iUu !a no ko kau kiure kaapuni. A Ua Poalua o keia pule aku, o iiui hou ae ai ka mokuahi Waila ma kmiii mau uwa kamnaina raa Kahulai a me Hana, no ka mea, e hoi :.ku ana ke Kinau ma kona mau :t\va. kali nei ma Kalihi na lepem he umikumamaiwa mal Kalalau mai a me kekalil poo mai o ae, no ku nana pono ia o. ko lakou kulana n: i ti, e kekahl papa holke ona k:iui;a. A ka Poallma iho nei o keia hebe'lwma, lulai 21, e halulu mai ai ka mokuahi Wammoo ma keia awa mai Vitoria mal ma kona ala mo:,na e kikihi loa ana no na Paualaau • » ka hema. l*a hiu aku ka mokuahl Oeeanie mii k.i Halo Leta nui aku o Hono--1 olii i k.i Poalua nei no ka halihali ana no Kapalakiko a ine nu aina uiainao, ia 3812 mau leta a mo 2250 inau nupepa. Ua pekapeka inai o Keawe o Kalihi ia makou i kaPoalua iho nei, ke lieie iho la kahi wai o ke kahawai " Kalilii a uuku loa, a i kona mae helo aku ana 1 ka puainawele ! a o ku al Ua hoopaa ia ae i ka po Poakolu n«?i i Kuapapanui, ka pake nona ka ii-.oa Ah Loy i hoohuoi ia a i makemake ia o ninaninau i kona wahi i ai i ka po i komo aihue ia ai k.t lu;l« noho o Mr. C. B. Wilson n a alanui Piikol. Ma ka auina la o ka Poalua nei, lulai IS, ua waiho aku o J. A. Magoon imuaoka Ahae hoohanakampa ia o Jsamuel Parker, no ka aie ia J. llopp & Co., no na dala he SOOO.OO a me kekahi mau tausani <i:ilu o ae ho lehulehu aohe waiwai i hoopaa i«. M.i keia Ponlua ak i, lu'u 25, e :ī-.nai poo puu mai :.i ka mokuahi Mlio (ie Janeiro ,> ma Keia awa, mui ti i aw i niaio na aina kahlko o Kiuu :t me lapuna, a e holo koke aku aua iio ia la no ke kulanakauhale nona ki* iiwa i kapa ia ka <» ka "Ipuka Qula." (> ka nuio na (lala maoli e waiho ; « nia ka Waihona o ke Aupuni Kuikawa, ma ka la 19 o lulal, 1893, iH iiel no ia; He $263,000 no ka ; >!;u ana i nit pepa dala aupuni e hele ia nei e ka leiiulehu; he -•1,040.71 no ka waihoaa Papa Aianui; he 53,157.15 no ka waihona Hoonaauao; he $72,790.91 loaa. Huina, he $363,024.77. Muwaho ae o keia, he $49,000 i uku ia ma na dala maoli no na pepa dala au puni, a ke malama la nei.

0 kokahi ona kumuao o ke ku!a n:ii o Oahu, no f-iua maa makahiki' aenei i lial.*, n! i o Prof. J, Q. \v<* f ] e h::alele sna i ke ao kuli a u hoi «ku i ke ao kanawai ma kekula nui o H.n*a(!a i keia Bepatenif»bt ae. La kau aku ola rnai ka Austrjlia o keia Poakolu a hoi aku. Ua ku rnai i llonolula nti keki'.ii moa kukau nupr*{rft o Ariicrik;i noi.a ka inoa Geo. Van Houlpn o lowa. I hele mai nei oia e inakaikai i keia paeaioa a e kakna ma na mea ana i ike ai he kupono e iooa ai ka anoi ia o na nupepa eha a koaa i hoollmaiima Ia ui e hookauwa aku no ia mau nupepa. 1 ka Poalua nei i maiama ia ai ka hoike o ke Kula Enelani o Manea, malalo o Mis-j Davison, imua oke anaina ulumahiehie o n& makua mea keiki ame na hoaloha. Ama ka hoike » kekahi makaikai kuia o ia la, ua mahalo oia i ka elnu o na kumu i ka hookomo ana 1 ka ifce, i kukai ia me ka aapo o na liauman:?. Ua liio ia Lee Chu pake o H»nolulu nei ka hoolakoana i na p iiai oke panalaau ona ma'i lepera o Moiokai no ke 49A mau kenela o ko paiai hookahi, 110 ka manawa h<i elua mau makahiki. He 750 na paiai ka averiga o ka hebedoma hookahi. Oka nui oka bona e hoopaa ia ai ka mea iaia ka aelike, he $1,000. Ua loaa aku i kekahi mau kamalii hoehoe waapa uapo i ka Poakahi iho nei, eau ana ika ilikai mamua iho o kn ihu o ka inanuwa Adams, he wahi puau uuku. Ua lalau ia iho ua puaa nei a hele ia aku e ninuninau ina paha no ka moku ua punu nei, u i hoole ia mai, nolaila e kiilua i i «na keia puaa loaa a e mukii i;t ;uih. Ua hoouna aku ka Oihana Leta nui o Honolulu, ma ka mokuahi Anstralia o ka Poakolu nei, no n.i aina mamao, ia 2,010 mau leta a me 709 mau nupepa. O ka halihali leta uuku loa ana keia a ka Australia ma na huaKai liuli hoi mai keia awa aku. Oke kumu pnha, no ka hiu e ana aku o ka mokuahi Oeeanie i ka la inamua īho.

Ke haawi nel ka Ilamuku he he $1,000 makana i ka mea a mau mea paha nana e hopu a paa o Koolau, ka mai lepera nana I kipu a make ka hope makai nui o Waimea ma ka la 27 o lune I hala. Ua puka mai nei na hoolaha o keia haawi makana ana a ka Ilamul'u, a me he mea la e loaa io ana ma keia alanui me ka maalahi. Ua liiki ae kekahi wahine pake imua o ka Hope Ilamuku e hoohalahala ai, i kela la aku nei, no ka hao ia ana mai kona hale aku, o ka $120 a me kekahi mau waiwai hoowehiwehi pilikino, i ka wa a na pake kiu e huli nmi. 31a ka ninaniuau Ia ana e ka Hope Ilamuku, i!;e iho la oia ho mau olelo pekapeka wale no ka keia wahme e maopopo ole ai ku uua oiaio. 0 ku nui o nu make o Honoiuiu nei no ka malama o luue i hala, oia he 43 Hawaii, 10 pake, 5 Pukiki, 4 lapaua, 3 Beritania, 1 Ainerika a me -ona lahui e ae. Huina he 68, oia hoi he 48 kane a he 20 wahine. Malloko mal o kea heluna, he 14 i make me ka lapaau 010 ia; he 15 kamalii niake maialo oka makahiki hookahi; he 21 hoi make uo keia ma'i "la guripa" e lauiaha nei. Ike kakahiaka nui oka Poaiua iho nei, ua kouio loa mai ka mokuahi eha kia "Oeeanie" iloko nei o ke awa a pili ma ka uwapo loihi ma Ainahou, mai Honokaona a me lokahama mai, he 11* mau la holo mai ke awa hope mal. Ua hooliikihiki mai oia no keia awa, ia 7 mau ohua kapena, 3 lupana, 119 pakea me 1755 mau puoio ukana no keia awa. Ua haalele mai oia ika hora 5 ahiahi a maliope iho oia la no a holo loa aku no Kapalakiko kona pahu hopu. Ua kaapuni ia muluna ona kaa hehihehi wuwao ma ke alanui pali nku o Nuuanu a huii hoi mai ma Waialua, e na keiki maamaalea ma ka holo kaa hehihehi wawae A. L. C. Atkinson a me T. P. Cummins. Ua haaiele iaua ia Honolulu nei i ka hora 4 kakahiaka nui Sabati nei, lulai 10, a ua hoohiki hou i ko kulanakauhale nei, i ka honi 4:58 ahiahi. Ua holo ia e laua a puni keia loa, iloko o na hora he 12 a me 58 mau minute, ke helu pu ia me na hoomaha auu. He hakaka kuikul puupuu lima kai uialama malu loa ia ma kekahi wahi ma Waikiki i ka hora 9:30 o ka po Poalua nel, mawaena o kefcahi mau haole o Barrowich ame Cunninghara, no ka uku makaua he $100. Ua olelo ia ua maewaewa nae no na moho a elua, a o ka mea nae paha i eha kukonukonu loa aku, oia ka mea nona ka inoa mua, no ka mea aole i ala hou mai oia i ka wa i kahea ia ai e ka hou mai mahopo o kona wa i hina ai i ke ku ana i ka puupuu. Ua hana aelike iho nei o Mr. T. H. Hobron, ma kona ano agena no ka Hui Hoikeike kii o ka lua o Pele o Kilauea e hoikeike ia la ma Kikako, mo kekahi mau keiki Hawaii eha, no lakou na inoa East Kahulu, John Edwards, John M, Bright a ine Bea Jones, e holo lakou i poe mele hoolealea no ka Hui maluna ae i Kikako, no ka uku he $50 pakahi o ka malama a no ka manawa he ekolu malama. Ona lilo o ka holo ana aku a ine ka hoi ana inai, na ka Hui ia mau uku. O na lilo al a me hale noho, na lakoa ia e uku mailoko a© o ko lakou uku malamu. Ma ka Australla oka Poakolu nei, ua pau aku lakou i ka holo no Kikako.

j Ma ka mokuahi Au-triiia o keh j Poakolu i k;*u aku ai na keikikanr« | a Ka Luniknnawai Kiekie J:M Ike aupani, eo ka hele «na e b*"> ! m«hu;;l:ua hou *ku i k«> hea i-m [ n.^uao ann mi na kc!;i kle-kie o | Amerika H*npu;a. O ko !au:« in l o A. F. Jr. & me J.imrs Juiia. n;te o ko Uua kmno s«na l k i h;ile hoonai ike, e mikai-k;-i ana laua i k t hoikeike nni rr.a Kikako. O keli kli it\i kanaka hooheneh?ne 1 ksu ia ai ma ka peka pa o 31r. C. £preekles ma kona pa noho m.iKai iho o Panahou i kokahi mau po aku nei i hala, e kekahi kolohe nana nui wale, i haawi ia i ka oihana hoomalu no ka huli ana aku i sa mea nana I hana, ua kii hou ia ae i ka Poalua ne! ma ke kaooha a j Mr. Sprecklea a aa hoihoi ia aka ! iaia. Aolo i loaa iki he moali e hopu !n ai ke kololie. Ua hoihoi aka ka Luna Nui o ka Oihana Kinai Ahi o Honololu nei, Mr. I'rank Hustace, i kona hookoha me l:a manao e waiho ma ka la hope o lulai nei. Oke kumu, oia no ka hoopilikia ia o kana oihana ponoi īho e lawelawe nei, a e pono ai iaia ke hoopapau loa i kona manawa ina ia hana wale no. Ua hooikaika oiu i ke kukula ana ika oihana ma ke ano hou e ku nei a ua ku hoi ka hana me ka holopono. He ekolu mau aha puhi ohe a ka Puali oke A»puni Kuikawa i haawi manawalea ai no ka pomaikai o ka lehulehu i ka i'oalua aku nei, oia hoi, i ke kakahiaka ma ke Kuea o ka Hale Mana Hooko; ma ke ahiahi hora 5 ma ka uwapo mokuahi o Ainahon, mamua o ka niau ana aku o ka mokuahi Oeeanie; ma ka hora 7:30 ma ke kuea o ka Hotel Hawaii no ka pomaikni ona ohua e holo ana ma ka mokuahi o ka Poakolu nei. Mahope iho o ka hora 12 awakea o ka Poakolu aku nei, ua haalele mai ka mokuahl Australia 1 kona uapo o pili mau ai, a huli hoi aku la no Kapalakiko, me ka hului pu aku ia G6 mau ohua kapeua, 12 mau ohua oneki, 11,733 mau eke kopaa, 4,G30 mnu ahui maia, 11,733 i mau ili pipi, 670 mau ili kao, 1,933 mau pahu halakahiki a meBso mau puolo huikau. O ke kumukuai o na waiwai Hawaii i koho ia, he $59,391. Eia ke hoolalu nei o Mr. W. B« Ash a me kekahi poe e ae e haawi i anaina mele maloko o ka Hale Mele Hou, ao na pomaikai e loaa mai ana e haawi ia aku no ia no ka wahine kanemake a ka Hope Makai Nui Lui H. Stolz o Waimea i make ma Kalalau, iloko o ka manawa a kela luna aupuni e hooko ana i ka laahia o ke kauawai a me ka maluhia. O ka po Poaono nei ka manawa e uniki ia ai keia aha mele hana aloha. E hele nui ae. Ua loaa aku i ko kakahiaka Poakahi nei ma Waialae, e lawelawe nna kekahi pake hana o Mr. Paul iloko o kona hule moe, na hikiikii i kona puana-i me ko kaula a kaawe ai iaia īho. Ua hoouna ia mai ka lohe i Honolulu nei, a ua hoounaia aku na makai i ke kahua oka poino. Ua noho ke koronelo e nieniele i ke kumu o kona make, a ua hooholo nana iho no i naauauwa 1 kona ola. Ua koho wale ia aku, malia paha ua pili waiwai a ua pau na dala i ka lilo. .

Ke uiakemake nei o Mr. Aibert Favorite o Arkansus City, Kan., e haawi aku i kapomaikai i ko makou poo makamaka heluhelu 1 kona ike i na mea e pili aua i na ma'i anu. Penei kana olelo: n Ma ke kau kupulau i iiala iho nei, ua loaa il.o la uu i ka ma'i anu a ua auo kuonoono loa ka ma'i ma kuu ake mamaj a aohe hoi i ano ola pono ae, ua loaa hou iho la au ia ano ma'i hookahi me ka hoonawaiiwali ana ia'u a hala wale kekau makalii, a i ka haalele ana mai o ke anu, he kunu paakiki ka mea nana e hoomailo ana ia'u a'u hoi i manao iho ai aole loa la au e ola iki ana. He umikumamaha makahiki i hala ae nei, ua hoao no au i ka iaau kunu a Chamberlain me ka holopono, nolaila, ua manao iho la au e iioao hou. Aole i pau ho hookahi omole, ua haalele koke mai la ke kunu ia'u, a aole loa hoi au i hoopilikia hou ia mai e ke kunu me ke anu. Ua hooia aku au i kahi poe, a ke ma!:alo nui nei lakou." He 50 krneta o ka omole e kuai iama kahi o Bensox Smith &Co., A?:ena ma Pao Aina liawaii. 2435—4t.