Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXII, Number 30, 29 July 1893 — Page 4

Page PDF (2.08 MB)

This text was transcribed by:  Lindsay Fukata
This work is dedicated to:  Violet Alama Au

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NE

Ko Hawaii Paeaina i Huiia

No ka Makahiki   $2 00

No Eono Mahina  1 00

Kuiko ka Kala

 

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

H. M. WHITNEY, Luna Nui.

J. U. KAWAINUI, Luna Hooponopono

No Honolulu, Oahu, Lalou a pau.

 

POAONO,  IULAI 29, 1893.

KULA SABATI.

          III.  7 Augate 13.  O Paulo ma lerusale@na.  Oihana 21:27@39.

          A KOKOEE e pau kela mau la ehiku, ike ae la ka poe Indaio no Asia iaia, maloko o ka luakini.  hoohaunaele ae la lakou i ka lehulehu, a hopu iho la ko lakou lima iaia.

          28 Kahea aku la lakou, e na kanaka o ka Iseraels, o alu.  Eia ke kanaka nana iao aku i kanaka a pau mai o a o i ka mea kue i kanaka a me ke kanawai, a me keia wahi; a lawe mai no hoi ia i mau Helene maloko o ka luakini, a ua hoohaumia i keia wahi heinolele.

          29 (No ka mea, na ike mua lakou me ia waloko o ke kuanakauhale, ia Teropima, no Epeso, kuhi iho la lakou ua kai mai o Paulo iaia maloko o ka luakini.)

          30 Ua pioloko ke kulanakauhale a pau, holokiki mai la na kanaka a pau; hopu mai la lakou ia Paulo, kauo aka la lakou iaia mawaho o ka luakini; papani koke iho la i ua puka.

          31 I ko lakou imi ana e pepehi iaia, loheaku la ka lunatausenikoa, ua haunaele o Ie@usalema a pau;

          32 A lawe koko ae la ia i na koa a me na lunabaneri, a holokiki aka la i o lakoa la, a ike mai lakou i ua lunatausani la, a me na koa, oki ae la ko lakou pepehi ana ia Paulo.

          33 A hiki mai na lunatansani la, hopu mai la iaia, a kauoha aku la, e paa ia i na kaulahao elua; ninau mai la, owai keia? Heaha ka mea ana i hana ai?

          34 Uwauwa aka la keahi i kekahi mea, a o kekahi i kekahi mea; iwaene o ka ahakauaka. Aole i hiki iaia ke ike i ka oiaio. no ka haunaele, kauoha aku la ia, e alakaiia ia maloko o ka pa kaua.

          35 Aia ia iluna o na an@@, kaikai ia aka la ia e na koa, no ka anehenehe o ua ahakanaka la.

          36 No ka mea hahai aku la ka ahakanaka uwauwa aku la; e. e kai aku iaia.

          37 A kokoke kaiia iloko o ka pakaua, i aka la o Paulo i ka lunatausani, e pono anei ia'u ke olelo aku ia oe? I mai la kela, ua ike anei oe i ka olelo Helene?

          38 Aole anei oe ka Aigupita, i ku iluna i na la mamua aku uei, a alakai ai i na kanaka eha tausani ma ka waonahele, he poe powa?

          39 I mai la o Paulo, he kanaka Iudaio no wau, no Tareso i Kilikia, he kamaaina au no kekahi kulanakauhale kaulana; ke nonoi aka nei au ia oe e ae mai ia'u e olelo aku i kanaka.

          Manao Nui, E pono e pale aku i na hana hoomainoino wale.

          Pauku Gula. Pilipi 1:29. Ua haawi lokomaikai ia ia oukou no Kristo aole o ka manaoio wale aku no iaia, aka, o ka hoopilikia ia mai hoi nona.

Olelo Hoakaka.

          I ka wa a Paulo i hiki mai ai i lerusalema, na manaoio, no ka inaina aku iaia o ka poe Iudaio, ua pono no ke komo oia i ka luakini i hoohui pu ia me na hoahanau aha e ae, no lakou he olelo hoohiki e hooko ai. No Paulo e hookaa aku ai i ka uku no na mea elima, aka nae ua lilo keia hana he kumu no ka haunaele. Ua hoohuoi ke kahi poe Iudaio ua hookomo malu o Paulo i kekahi hoahele Helene iloko o ka pa luakini i hookapu ia no ko na aina e.  Ma keia haawina baibala, ua loaa ia lakou ka olelo hoike o keia hauuaele.

          27. Ehiku- no ka h@oko loa ana i ke lakou olelo hoohiki, Nahelu 6:12. Asia-ka mokuailua panalaau nona o Epeso ke kulanakauhale alii.  28 Alu-e hoopaahao ia Paulo no kona uhai ana i ke kanawai o Mose, mamuli o ko laukou manao hoohuoi wale.  Ao aku-ma ka hoolaha ana aku i ka euanelio, me he mea la, ua hooko loa o Iesu i kanawai o Mose, a nolaila, ua pau ka mana o ko Mose mau kanawai.  Hoohaumia-ma ka hookomo ana i kekahi kanaka Helene, ma ke ano kue i ke kapu.  29 Teropimo-ko Paulo hoahele, Oihana 20:4.  30. Mawaho-me ka manao e hailuku ai laia.  31 Lunatausani-o Kelaudio Lusia, Oihana 23:26.  34 Pa kaua-i kapaia Anetonia, mawaho o ka luakini, a pili nae hoi.  35 Alapii-mai ka pa luakini aku i ka pa kaua.  36 Kiola-pela ka olelo hooweliweli ia Iesu, Luaka 23:19.  38 Aigupita-kekahi kanaka kipi ia wa, he mau mahina elua mamua iho.  Tareso-oia no ke kulanakauhale alii o ka mokuaina o Silikia, ma ke kihi kemohana hema o Asia uuku.

He Mau Niele.

          I-O Paulo i hopu fa e ka poe Iudaio, 27-30.  Heaha keia mau la ehiku?  Owai ka poe i hoohalahala ai ia Paulo?  Heaha ko lakou olelo imihala?  Heaha ke kumu no ko lakou inaina?  Heaha ka hana mahope o ko lakou leo kahea?  He aha ke kumu no ka hoopaa ana i na puka o ka luakini?  He mea hiki anei ke hoohalahala wale i ka mea hala ole, Mataio 5:11?  Heaha ko kakou ano hana kupono in a paha ua imihala kokahi ia kakou?  Pehea ko kakou manao kupono, Roma 12:17?  Heaha ko Paulo hana i mea e pau ai ka holoheloolelo e pili ana iaia, @ Korineto 16:1-4?  Heaha ke kumu maoli no kona komo ana i ka luakini?

          II-O Paulo i hoopakeleia e na k@a Roma, 31-36.  Heaha ka manao o ka ahahoohaunaele?  Pehea i pau ai?  Owai keia lunatausani?  Heaha kona hana?  Heaha kona ninau?  Heaha ka olelo hooho o ka ahakanaka?  Heaha ko Lusia kauoha?  Heaha ka olelo hooho hou aku?  Ua like anei ia me kekahi olelo e ae ma loane 19:15?  Owai ka poe kiai i ka luakini i ka wa o Paulo?  Pehea ka nakinaki ana ia Paulo?  Heaha ke  alapii i oleloia, p. 35?  Ua ao aku anei o Paulo i ka poe manaoio mai maluna oukou i ke kanawai o Mse, Oihana 16:3?  Ua ae aku anei oe i na hana hoomana Iudaio, koe nae ka hoole ana i ka mana kalahala o Iesu, Galatia 5:3?  Ina paha ua pili kekahi mau hana hoomana i na kanaka Hawaii, he hewa anei keia e hoopau ai i ko lakou inoa karistiano?  I ka wa o Lazaro i puka ai mai ka hale kuapau aku, ua kauoha anei o Iesu e hoopaa mau ai i ka lole kupapau i kona kino ola, Ioane 11:44?  Ua kupono anei i ka poe ola hou ma o Iesu la, e lawelawe mau i na aahu haumia o ka wa kahiko?

          III-O paulo i ae ia e haioleloaku, 37-39.  Heaha ko Paulo noi?  Heaha ka manao kuhihewa o Lusia e pili ana iaia iho?  Heaha kona noi hou aku?  Ua ae anei o Lusia?  Heaha ka hana kupono no ka mea manaoio i na wa a pau, @ Petero 3:15?  Heaha ka olelo hoopomoikai i hookoia no ko Paulo pono, Mataio 5:10?  Ua makaukau anei oe e hoomainoino ia no ka pono o Iesu?  Ua lanakila anei ko Iakoba manao maaiea e hoomalimali ai i ka poe hoahanau Iudaio?  Ua kumakaia anei o Paulo i ka lahui kumakaia anei o Paulo i ka lahui Iudaio ma ke kukuluana i na ekalesis karistianoz  Ua hoowahawaha anei oia i na hana kuluma Iudaio?  Ua hoohaumia anei oia i na kapu?  Ua pili anei na Iudaio i ka oiaio ma ko lakou mau olelo imibala?  Ina nui ke aloha aina, he haawina hana aloha anei ke kue ana i ka pono?  Ma ka makemake o ka poe Iudaio he huki aku ia Paulo mawaho o kahi hoano, ua makemake anei lakou e pau ai ka hewa o ka pepehi ana i ka mea hala ole?  He mea maa mau anei no na makai e hopu wale i ka mea i hoineia mamua o ka mea hana hewa?  Oi aku ka ino o ka halepaahao mamua o ko na wahi no ho e ae?  Heaha ko Paulo manao nui, Roma 9:3?

Manao Pili.

          1  Ua makaukau anei na kanaka e hoohalahala wale i ka mea hoopono?

          2  E pono anei ke paulele wale i ka nanaina?

          3  E pono anei ke hoolohe i na olelo hiki wale?

          4  E pono anei ke hoomau i na manao aloha?

          5  E pono anei ke hoole i na olelo hoino wale?

 

HE KUMUMANAO

NA MEA MALAMALAMA O KA LANI.

          I ka hiki mua o na la o ko ke Akua hana ana i ka Lani a me ka Honua, ua omau aku la ia he mea kino malamalama ma ke paia kaalelewa o luna, a i ka honua nei hoi me kona mamalu mama, oia hoi ke  ea, a ia la no, i ka lua a me ke kolu, ua hookaawale ia na wai, a hoaahu mai la ke Akua he koloka omaomao i onionio i na pua o kela a me keia ano, aka, ua oneoneo a olohelohe pu ka lani i ka nana aku.

          Ua hana ke akua i kela mea kino malamalama me he popoahi la, a ua hoonoho aku ke Akua iaia i Peresidena no ke ao e rula ana i na mea a pau malalo iho o kona malamalama, ka aahu nani hoi i loaa iaia ma ka ha o na la o ko ke Akua hana ana i ka lani a me ka honua.

          He mea kino e ae no kekahi a ke Akua i hana ai, a oia hoi ka lua o na popoahi malamalama a kakou e ike nei ma ka lani, he mahina ia a he ipu ahi hoi e hoauhee ana i ka pouli o ka po.

          Ua manao kekahi poe naauao, o na keneturia i hala, he mea kino pouli wale iho no ka la, aka, i ka imi a hoonui ia ana e ka noeau a me ke akamai e ka poe mahope mai o lakou me ka maopopo lea, ua poai puni ia ka la me ke ea malamalama a me ka a ana me he koloka aahu la nona, no laila mai ka malamalama ana o ka honua nei, a o ka hana ana a ua malamalama la aole ia i like me ka poka i enaena i ke ahi.

          O ka lua o na mea kino malamalama o ka lani, oia no ka mahina.  Ma ka nana wale aku a ko kakou mau maka ua manao iho la kakou he mea kino nui loa oia no ka lani a ua kokoke loa mai hoi oia i ka honua nei; aka, o ka oiaio nae he mea kino uuku loa ia iwaena o na mea kino lani.  Aole i like aku kona malamalama me ko ka la, no ka mea, ke hoomalamalama nei ka la me he kukui la i kuniia, a o ka mahina hoi, ua like pu ia me ke aniani nana e hoihoi mai ana i ka malamalama mai kahi e mai, ma kona hoomalamalama ia ana ua like ia me ka honua, mai ka la mai ko laua malamalama.

          Like pu no me ia na hoku hele, aole o iakou malamalama ponoi no lakou iho, aka, mai ka la mai no ko lakou malamalama.  I ka ha o ka la, ua loaa ko lakou malamalama, i ka manawa a ke Akua i hoaahu ai  ia nani maluna o ka la i hanaia i ka mua o na la.

          A o na hoku paa i manaoia he mau la maoli lakou, i ka la hea la ka loaa ana o ko lakou malamalama?  I ka ha anei o na la?  Aole anei i ka mua o ka la i ka wa e waiho ano ole ana ka honua me ka wai?  Aole anei o lakou na hoku o ke kakahiaka e hoonani ana i ke Akua me ka poe anela i ka manawa e waiho huikau ana ka honua me ka wai?  Ua kapala paha lakou na hoku o ke kakahiaka, no loaa mua ana o ka malamalama ia lakou, a he hope mai ka la a me kona mau hoahele.

          Ua manaoia mamua he mea laha ka malamalama ma na wahi a pau i ka wa hookahi; aka, ua maopopo, he ewalu minute a keu hiki mai k'a malamalama o ka la ma ka honua nei; oiai, he 114 miliona mile kona kaawale mai ka honua nei aku.  O ka hoku paa i kokoke loa mai, he pa ehu tausani kona mamao mai ka honua nei aku mamua o ko ka la.  Nolaila, eono makahiki a keu aku, aiaila, hiki mai kona malamalama i ka honua nei, Ina he 36 mile ka pii ana o ke kanaka iluna ma ka la hookahi, alaila, aole no oia e ike ana ua pii ae ka nui o k@ I@kou mau kino ke hala na makahiki he kanalima.

          Ua hoomaopopo ia penei:  Ma ka la 10 o Dekemaba, 1862, he 234 miliona mile ko kakou kokoke ana i ka hoku akau mamua o ko ka la 10 1863, aka, aole nae i nui ae ko iakou mau kino.

          O ka malamalama o ka la, aole loa e hiki ke maheleheleia i na ano waihooluu e ae, he hookahi no ona ano.  Aka, eia nae oia ke haawai nei i na ano waihooluu he lehulehu i kela a me keia mea i mea e onionio ai a e nani ai ka nanaina o ke ao nei.

          Ma ke anuenue, ua maheleia ke kukuna la e na kulu wai liilii, e kahakaha ana i na waihooluu like ole ehiku, ka ulaula pua rose, ke olenalena alani, ka lenalena maoli, ke omaomao, ka uliuli, k inigo, a me ka makue, i hoonohoia e like me na huamele ehiku ma ke alapii.

          Ina o keia mau waihooluu a pau e huiia i hookahi, e loaa auanei ke keokeo lilia, a in a e huiia a pau loa loaa ka eleele.

          He mea pohihihi ka hooponopono la ana o na hao, pohaku laau, ea, ili pua, lau, no ko lakou lawe ana i na kukuna malamalama, hoihoiia mai kekahi mau waihooluu, a kapooia kekahi, no laila mai ka ulaula o ka pua rose, ke olenalena haguragura, o ka alani, ka lenalena hakeokeo o ka huita i os, ke omaamao o ka makahi, ka uliuli maikai o ke aouli, ka uliuli inigo, a me ka makue maikai o ka violeta.  A in a e hoea mai na waihooluu a pau, ua like ia me ke keokeo o ka pua lilia o ke awawa, a i kapooia a pau hoea mai ka eleele lipolipo o ka laau ebena.  Nolaila, i ke kukuna hookahi i maheleia, hoohuiia kapooo ia paha, hoea mai he eleele, he keokeo a me na waihooluu e @e e onioni ai, a e kalakoa ai ke ao nei me ka nanai.

          Me he la, o keia mau korola ehiku a me na anuu ehiku o ka leo i ka himeni ana, he aka ia no ko ke Akua akamai mau.  He mea neui a hohonu no hoi na mea e pili ana i na huahelu ehiku e like me keia a i ike mau ia hoi ma ka "Palapala Hemolele," penei:

          1-Ua paa ke ao nei i na la ehiku.  2-Ke ku nei na anela ehiku imua o ka nohoalii o ke Akua.  3-Imua o ka pahu o ke kuikahi o 'a' ana ke kumukukui me na manamana ehiku  4- O ka makahiki o ke dala ana, ua hai ia me na pupuhi ehiku o ka Iubile.  5-Ua pani ia ka buke ihiihi i na sila ehiku.  7-O ke keiki hipa nana ia e wawahi ehiku o na mau kukuna.  7-A he ehiku hoi na haawina o ka Uhane Hemolele.

          O ka la ka peredidena o ke ao i kona puka ana mai me kona nani he ao, a i kona nalowale ana aku hoea mai ka pouli, aka, ua hoea pu mai no nae me ka mahina a nana ae la no ka huina ao o luna me ke olinolino maikai, a ua loaa pu aku hoi he malamalama i na hoku o ka lani, a pela mau hoi ke Akua e hooponopono ai i ka mea a kona mau lima i hana ai a hiki aku i ka hopena.

G. K. KEAWEHAKU.

Ahahui Paio o Ema Hale.

Honolulu, Iulai 14, 1893.

 

Hoike Hui o na Kula Sabati o Hawaii Akau.

          E malama ia ana ka hoike o na Kula Sabati o Hawaii Akau, ma na wahi i hai ia malalo iho, penei:

          IULAI 31.-Na Kula Sabati o Kohala Akau, hui ma ka luakini o Kalahikiola, hora 10 A.M.

          AUGAKE 13.-Na Kula Sabati o Hamakua Hikina, hui ma ka luakini o Kalemera, ma Paauhau, hora 10 A.M.

          AUGAKE 20.-Na Kula Sabati o Hamakua Waena a me Komohana, hui ma ka luakini o Sana Paulo, ma Waipio, hora 10 A.M.

          AUGAKE 27.-Na Kula Sabati o Waimea a me Kohala Hema, hui ma ke luakini o Imiola, hora 10 A.M.

          Ke paipai ia nei na kahukula Sabati apana, me na kumu himeni, e uleu me ka makaukau i ko lakou mau haawina, me na himeni ku i ka maemae, i ao ia i ko oukou mau koa.

E hoomanao i keia:

"Imua a iluna ae.  E na Kula Sabati o Hawaii Akau.

THOMAS S. K. NAKANELUA JR.

Kahukula Sabati Nui o Hawaii Akau.

Kawaihae, Hawaii, Iulai 18, 1893.

 

Ka Uku o na Kaamahu.

          Ke hoemi loa ia nei ka uku o ka holo ana maluna o na kaamahu mai Kapalakiko a hiki i na kulanakauhale nui ma ka hikina.  He eono mau alanui hao e hele ai.  Penei ka uku ke hele ma ke alahao Kanada mai Kapalakiko a i Nu Ioka, he $53.60;  Detroit $44.90;  Kikako $48.60;  Sana Paulo $40.00.

          No kela uku i oleloia maluna, e loaa pu no ka ai a me na bela moe no na la elima o ka holo ana, e like me ko luna o ka mokuahi.

          Renei e maopopo ai ka emi loa o keia uku, he 3000 mile mai Kapalakiko a hiki i Nu Ioka, nolaila, ua like ka uku me na keneta @ 4-5 no ka mile hookahi.  Ina me ia ka uku maluna o Kinau, alaila, he $1.35 ka uku a Lahaina, a he $3.50 ka uku o ka holo ana a hiki ma Hilo.  Ina ma Manana ka holo ana, alaila, he 20 keneta ka uku.  I keia wa, he hiki ke holo mai Honolulu a hiki aku i ka hoikeike nui ma Kikako, no ua dala he $100 a emi iho.

 

He Paikau Bataliona.

          He paikau bataliona o na komopani koa aupuni kai malama ia i ka hora 2 auina la Poakahi nei, ma ke alo iho o ka halekoa, malalo o na kuhikuhi ana a Lutanela Konela J. H. Fisher.  Ua oi aku mamua o ka hookahi haneri na koa i komo iloko o keia paikau ana, i wae ia mai na komopani A a me E mai.  Malaila ae ke Konela Soper a me na aliikoa e ae kahi i makaikai ai.  Ua hoomaopopo ia mai, e malama pinepine ia aku ana na paikau o keia ano ma keia hope aku.

 

Puali ka Hau Nui i ka Hau Iki.

          He huaolelo maa mau keia na ka poe kahiko.  O ka hau nui ke puali i ka hau iki.

          Ua hoopuka aku makou ma ka pepa o ka Poaha o ka pule i hala.  Iulai 20, i ka manao o ka palapala a ke Kuhina L. A. Kakina, no kona hui a kuka pu ana me ke Kuhina nui o Amerika Huipuia no na mea e pili ana i ke kuikahi hoohui aina.  Ua makemake ke Kuhina nui e hoololi i kekahi mau hemahema iloko o na pauku o ke kuikahi.  A waiho aku na ka Aholelo e hooholo e like me ka lakou ike ana he pono.  Nolaila, he mea maopoopo e puali ana ka  hau nui i ka hau iki, no ka mea, he nui ka poe ma ka aoao aloha aina hoomaemae ole wale.  Oiai, o na kane, na wahine, na keiki liilii ai waiu kai pau i ke kakau ia, aka, o ka aoao hoohui aina o ua hawae oi wale no, ka poe kupono i ke koho balota.

          Aole makou e haanui aku ana ua holo ka hoohui aina, aka, e hana ia ana me ke akahele a kiki i k@ ko ana.  Aia ke Kuhina L. A. Kakina ma Wasinetona ke kalailaina kaulana o ke Aupuni Hawaii, ka mea nana i hoopuhili ka ike kanawai o Numana ma, mai ka makahiki 1886 mai a keia makahiki 1893.  Ka loea ke kuhikuhi puuone nana i kaiehu ae nei i ke au hooponopono kapulu o na Moi i hala.

          Ua kaiehu ka moku papapa ka aina.  Haahaa ka noho ana o ka lani, no ka hoehewa o na hookele waa ua hoe ia ma ke kuau.  O na kuhikuhi puuone, na kilo, na paa ipukuha, na paakahili, ua powehiwehi na hoku ai-aina.  Haha poele ka papai o Honolulu, ke hou hewa mai nei me he pinao la i ka puka aniani.  O na wahi Nupepa anee alii, ke hoomau mai nei no i ke puhi ana i ka laua mau ole hana pilo.

          "Ua make loa ka hoohui aina."  He make no ke kale a ola i ka huluhulu, he make no ka gala a ola ike a-a.  make ka mooloa i ka moopoko, make no o kale nui ola mai o kale iki.  Nolaila.  he mea makehewa ka hoolohe ana i na olelo hakuepa.  He puali wale ka hau nui i ka hau iki.  Pela io anei?  He oiaio maoli ia.

Kuu Lei Momi he Keiki ua Hala.

          Ua hala o Keoki Leialoha Owalawahia Moke Kamalani, i ka hora 3 o ka auina la Poalima.  Iulai 21, 1893, ma Niolopa, i ka uhiwai o Nuuanu, i ke eha puuwai a ka manao.  e loku ana i ka iwihilo.  Minamina wale.  a o kona aloha ka'u e hiipoi nei i Malelewaa.  Ua hanau ia oia mai na puhaka mai o Mr. a me Mrs. S. M. Kamalani. ma Niupaipai.  Honolulu, i ka la 22 o Ianuari, 1890, nolaila, ua piha iaia he ekolu makahiki a me eono malama.  He opiopio ma ka hanau ana, he kanaka makua nae na olelo, a he pili paa kona aloha i kona mau makua a me kona mau hanau mua.

Mrs. P. Kamalani

Niolopa, Iulai 24, 1893.

          O ka nui o na loaa o ka po mele manawalea i haawiia ma ka Hale Mele hou i ka Poaono i hala no ka pomaikai o Mrs. L. H. Stolz, he $250.65, aka, mahope o ka lawe ia ana o na lilo, ua koe he $160.75, a oia ka huina dala i haawiia aku no ka wahine kanemake.  Ua lohe pu ia mai no hoi, ua haawai kekahi keiki kuonoono o Kauai no ka hoomaka ana e hookumu i palapala e lulu ai i dala no keia wahine kanemake.

 

Oihana Hookuleana Aina.

MR. LUNAHOOPONOPONO.

          Me ka mahalo:

          Ma ke kanawai o ka M. H. 1884 me 1890.  @ pili aua i na Home Hookuonoono.  owau kekahi i hooneleia i ka Home Hookuonoono ole, mamuli o ka haawiia ana o ka mana koho mua o na apana aina Home Liilii i na Pukiki, ua hooneleia wau i ka Home ole, a ua pan loa ka aina o Waiakea i na Pukiki.  Ina e oluolu ia mai ana e loaa ia'u kekahi Home maluna e ka aina Lei Alii o Kealahou.  Kula, Maui, e like me ka hoolaha ma ka nupepa KUOKOA, o Maraki la 11, aoao 2.  Owau he kanaka Hawaii ponoi, e kakoo ana i ke aupuni kuikawa, he hoohuiaina a he mea kupono i ke koho balota.  Nolaila, e loaa mua ia'u ke koho ana i wahi no'u e noho ai me ka'u mau keiki.

A ke pule mau aku nei,

MR. MAHIAI.

 

          Puuwaawaa, N. Kona.  Hawaii, Iulai 3, 1893.

Oihana Hookuleana Aina.

Keena nupepa "KUOKOA,"

Me ka mahalo:

          O makou o ka pee nona nainoa malalo iho.  he poe Hawaii ponoi.  a he mau ohana pakahi ko makou e noho ana ma Puuwaawaa.  Kona Akau, Hawaii.  A mamuli o ko makou ike ana, e hookuleana hou ana na Hawaii i mau Home Hookuonoono no lakou-No-laila, ke waiho aku nei makou i ko makou mau inoa i Home Hookuonoono no makou, a me ko makou mau ohana, oiai ua uele a ilihune i ka home ole.

          Ailuene,  S. Makuaole, W. Kaumelelau, A. Kapae, Kanui, Kahoopai, Manuela, Keaho, Kaai, Lima, Makaai, Lono, Makea, Maunupau, Kaaialii, O. Waanui, D. W. K. Maialoha opio, K. P. Keaka, Loio, Kealoha, Hailihiwa, Kinihaa, Keo, Kaailuwale, Samuela Kaailuwale, Kimokeo, D. Kaaa, Daniela, Kahala, Keala opio, Kahaikupuna, Kamahana, Kaukali, Naiheauhau, Haau.

 

NA LETA

          @ Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou @oe mea kakau. @

 

Mai na Mai o Kalihi mai.

J. U. Kawainui,

Aloha oe:

          O makou o na mai lepera e noho nei ma ka pa mai o Kalihi, ke hoike aku nei i ko makou mahalo i kekahi mau kaikamahine o ke kaona alii nei, ia Mrs. Lilia Auld, Mrs. Kahuila Wilcox, Mrs. Mary Ailau, no ko lakou puuwai hamama o ka makana ana ia 35 mai ka nui, he paa lo@e ko na kane mailuna a lalo a pela no na wahine.  Pela no ka wilikina, he mau makana no kaua he mau holoku me na paa hainaka, palua a pakolu kekahi.  Mai ke keiki lalawai o Kauai Falani Gay, he hookahi pahu alani mai na kumu mai i kanu ia e kona mau makua ma Kaleponi.  Eia kekahi mahalo a makou o ka lana kiai W. L. Beku a me ka wiliki John Unea. Ua ai a lawa i na mea ai.

Kou oiaio,

J. K. Kauanaulu.

 

Na Mea Hou o ka Lai e Ehu.

E MR. LUNAHOOPONOPONO;

Aloha oe:

          E oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawale o kou kino i keia mau mea hou.  Ma ka la 4 o Iulai nei, oiai, ua hoopukaia e oe ka hookuku kinipopo mawaena o ka Hui kinipopo o Hookena a me Napoopoo, a me ka lawe haaheo o na keiki o ka Hui kapa ia lako u iho, "Ke kai malino a Ehu."

          A haul ka Union Club of Napoopoo.  Ma kela la i hookuku ai na Hui, ua kukala akea ia e ka Hope Makai Nui S. Lazaro ma ka la 4 o Iulai e hookuku hou ai na Hui, a me na Hui e ae mai ka Apana o Kona Akau, a hiki i ka palena pau o S. Kona nei.

          A e hoomakaukau ka Hui kinipopo o Napoopoo, a me Keei i ai a me on a ia; a ua hooko ia keia olelo ma ke kokua like ana o na hoa aina o Napoopoo a me na Keei.  Ia Napoopoo ka ia elua bipi a me ka hapa o kekahi bipi.  A he eono pahu ai a Keei o ke ano kaki berena ka nunui.

          No ke ake loa o na makaikai i na Hui kinipopo i hiki mai, nolaila, ua awiwi loa ka ai ana.  A no ko'u ake loa e ike i ka nui o na kanaka, ua helu au i ka wa i noho mai ai e ai a pau aku ana kekahi poe, a komo mai ana, a i ko'u helu ana, ua hiki i ka ekolu, haneri kanaka a oi aku.  Aka, i ko'u koho aku mawaena o ka eha a elima haneri kanaka a oi aku no p@ba.

          Mai ko'u la i hanau ai, a hiki i keia la 4 o Iulai nei, he oi aku keia o ka la kanaka nui wale i keia kula panoa, maw aena konu o ka aina o Keei 2 e he le ia ana e na hoioholona.  A he alanui maikai no hoi i hanaia ma keia ka nua, e hiki ai i na lio elima, a ea no e holo ai i ka wa hookahi.

          A he ala nui maikai no na lio leilei o na la nui.  Iloko o ka wa e paina ana @ na mea a  peu, ua kukala ia aku i@@ a o lakou, i na pau ka paani k@@ @opo hoi hou e hoopiha i na houpe @ ewalewa.  Mahope o ka pau ana o ka paina, ua hoomaopopo ia na Hui kinipopo.

          Eia iho ma inoa o na Hui kinipopo.  Ho okena kue ia Napoopoo, Honaunau kue ia Keei.  O na Hui i hookuku mua oia o Kaimalino Club a me ka Union Club.  Elima no a lava komo ana, ua loaa ia Napoopoo na puni 26 a ia Hookena 13.  A o Honaunau me Keei a ua kaa ka eo ia Keei he 13 puni a ia Honaunau 6.

          O ka Hui mua i hookuku ai, he mau kumu ko laua; oia o Solomona Hanohano o ke kula Kamehameha no ke "Kai malino a Ehu," D.H. Kahaulelio no ka Union Club.  Ao laua no na kapena a me Mr. Thos. H. Nila.

          O ka hopu popo o ka Union Club, oia no o Moliko N. Kapela oia hookahi ka mea mahaloia no ka like o kona mau maka me ka Aeto.  A he pomaikai kahi popo haule.  A oia no ke kumu pau koke o ko laua paani ana.  Ae kahea mai ana na mea a pau e hoopau ke kinipopo ana; ua hookoia.

          A ua lohe ia aku ka leo hauoli na lakou ka ai a me ka la i ka lanakila ana o no aoae elua; ua makepono ka ai, me ka bipi, makepono ka lahi ana.  Mahope o ka pau ana o na hana kinipopo, ua hoi hou e ai na mea a pau, na kamaaina a me na malihini o kahi e mai.  A ua ike au i ke keiki o ke kai hawanawana Pai a me kona pau hoa hele.

          A pau ka paina ana, na hoi kela a me keia; a ua noho iho na kamaaina e mahele i ka waiwai i koe, oia hoi na laulau bipi, a me na pahu poi i koe.  Nolaila ke haawi nei au i ko'u mahalo, i ka hana kanaka makua a me ke kuio a na Hui kinipopo o Napoopoo a me Keei.

          Me na keiki hoonoho hua ka anoi, a o ko'u aloha pau ele me ka Luuahooponopono.

Z. P. K. HAPAOKEKALAUNU.

Napoopoo, S. Kona Iulai 13, 1893.

 

Na Hooheno o ke Kai Hawanawana

          He mau Paa Mare. -Ma ka po o ka la 25 o ka malama i hala, ua hoohui ia ma ka berita mare e Rev. J. Kalino, o Charles M. Pai Jr. me Miss Annie Mary Ilikini, no ke Kaihawanawana nei ke kane a no ke Kaimalino ka eva.  Pau ka mare ana, ua panee ia mai he mau mea ai e haupa iho ai a lawa ka makemake i na kohi kelekele a ka puukolu.  Mahope iho, ua ulele iho ka Hui Kaihawanawana i ko lakou mau mea kani, i ke gita e nukupeu ana me ka vaiolina hoi e kani palanehe aua a me ka pila hapa hoi e pii ana iluna kona leo i ka hano haweo.

          A o ke mele i hookani ia, e pili ana ia no na mea mare, a mahope iho, na mele hoononea kupono e ae.  Eia wale iho no ka keia inaka sila, e malama i ka maluhia e na paa mare.

          Ma ka po iho nei o ka la 10 o Iulai, ua hoohui hou ia ma ka berita mare e ko makou nei lunakanawai S. H. Mahuka, o J@o. K. Kamai Wahinenui moopuna mua loa a Simon P. Wahiuenui me Miss Lilian K. Kamanonui, he ku no i ka hiehie ke ano o keia mau paa mare.  He wahi mea aka hoi keia, mahope iho o ka pau ana o ka mare, he wahi anaina hoonanea hoohauoli, he kuli ka mea nana e ku ilana a haa, e like me ka maa i loaa iaia.  No ka piha hauoli loa paha o keia kuli i kona ike ana aku i kona mau hoa opio eia iaua ke noho pu mai la, ma ke ano ua lilo ae la i io hookahi.  A i hookani ia hoi e Miss Eliza K. Palama me kona gita, e palanehe ana i ke kaula a i mele ia no hoi e Miss M. Spencer me Miss Lydia K. Pai, Miss Rachel L. Kamanonui a me Miss Fanny M. Pai, ma kekahi mau leo honehone i ku i ke ano maikai, i paanaau i ua mau kaikamahine la, a i hooi loa ia hoi ma ka like ole o ka mauawa me gita.  E mau loa aku ka noho paa ana o na mea mare.

          Puhalahio a loaa Hookahi. -Ma ka hora 12:30 o ka la -o Iulai nei, ua hopua ia e J. Bright a me J. A. Laau ka pake o Ahong iloko o kekahi rum moe o ka pake kuke a ko makou makamaka W. Hookuanui, Esq., no ko laua ike ana paha e puhi opiuma ana.  Aka, eia ka mea apiki, lilo J. Bright iloko i kekahi pake ia Ahong aole hoi i paa kekahi pake o Amena ka pake  kuke ia J. E. Laau, ua hala la ia pake i hea.  Oia nae ka paka i ma nao la nana paha ka opiuma, eia nae, aole i loaa a hiki i keia la.  Hookahi e pau nei i ka halepaahao.

          Hope Makai nui. -Ua noho mai nei o S. M. Kekoa, i hope makai nui no Kohala Hema nei, a i makua no ka apana, ma na mea e pili ana i kaua oihana ma kahi o W. Hookuanui.  Eia ka keia peui, ia oe maluna o ka hana, na ke Akua e kokua ia oe ma kau mau lawelawe kanawai ana, a aole hoi e lauakila na enemi maluna o kau mau hookele ana i kau oihana.  Na ke Akua e kokua mai ia kakou a pau, ma na mea a pau e pono ai.

Kou oiaio,

T. S. K. NAKANELUA.

Kawaihae, Hawaii, Iulai 18, '93.

 

Olohani ia ka Holomua.

          Ua olohani ae na keiki paahana o ka nupepa lopa anee alii Holomua i ka Poakahi a me ka Poalua nei no ka pau o ke kala i ka inu bia ia a aole uku pono ia o na limabana.  Heaha keia o ka lopa anee alii?  Aohe no e kala i ike ia ai ka epaepa, no ka mea he eha wale no puka la o kahi pule a he emi mai i kahi wa e pihilolelole ai.

 

          Ma key hope aku, e hooholo aku ana ka Hui hooholo Mokuahi o ke Canada Pakipika, i mokuahi kaokoa e holoholo ai mawaena o Vanekou wa a me na awa kumoku ma ka hema mai, i hoohui ia ai kela mau awa me na laina holoholo mokuahi mai Asia a me Ausetaralia mai, a hooholoia na launa ana me ke kumukumuku ole.

 

Hoolaha Humau.

KAKELA ME KUKE

KA - HALEKUAI - NUI

O NA

WAIWAI LIKE OLE

NA MEA

HANAKAMANA @ PA@

Na lako pili hao kukuia @a'a.

Na kepa.

Na lei ilio.

Na ka@lahao i@@.

Na Pahi.

Na Upa.

Na kope @@@@

Na @ui@@@@

 

PALAU LIO

Na m@@@@@

Na @@ @@

Na @@ @@@

Na kua @@@

Na lei bip@

Na kaulahao @@@@

Na uwea pa.

Na kea palala.

Na mea piula.

Na ipuha@.

 

Makau me Aho Lawa@@

Na Iliwai.

Na kaula.

Na hulu pena.

Na pulumi.

Na pe@a, me ka @@@

Na koppa.

Na ai@@ @@@

Na pa@@@@

 

Na pakeke hao,

Na kapu hao.

Na pauda.

Na kukaepele.

Na uwiki, a u@

Na ipuku@@

 

Mikini Humuhumu Kaulana

Wilcox & Gibbs, Hookahi Lopi

Ka Remington, Elua Lopi.

          A me na ukaua he @ui loa@@ @@@@ @@@ me keia ano.

 

Kakela me kuke

 

KA AYER SASEPARILA

          Oia ka LAAU oi loa o ka maik@ no na mai i hookumu ia mai @@ koko ino mai.  Ua oi loa ae hoi, @@@ ka mea, o kona kahua i hookumu@@ ai o ka

 

Honodorusa Saseparila Oiaio.

          No ka mea, o ka LAU NA HELEHELE a me na mea @ pau i maa i ka hoohuihui ia oia na laau oi loa o ka maikai, a @@ ka mea hoi ua ike ia ka waiwai i@@ ma ka lapaau ana i na MAU o ke KOKO -ua oi ka

 

Ayer Saseparila

ma na mea a pau e hooikaika @ kikulu hoi ai ke kino i hoenawa@ liwali ia e ka ma'i a me ka eha.

          Ua hoonoono ia ka ai, ua hoopaa ia ka ma'i o ka waihona hoowali @@ ua hooikaika ia ke Ake a me k@ Puu Hoowali ai, a hoohana maika ia na lala a pau o ke kino.  Ua @@@ kuke ia mai ke kino ae, ka laa@ make o ka ALAALA, ua hoola@ na EHA, na PUHA, na RUMATIKI, na MAIHEHE, ua HUEHUE a me na ma'i ma ke poo kahe wale o ka hupe, a ma na wahi a pau ke hooia mai nei na Kauka alakai ka maikai o keia laau.

          Ke hoola nei ia hai, a e hoola @ hoi ia oe.

          No ke KUNU a me ke ANU  @@@

 

Ayer Cherry Pectoral

ka laau lapaau alakai o na ohana.

          No ka NALULU, ka LEPOPAA ka LENA a me kekahi mau mea inoino e ae o ka opu, e lawe i ka

 

AYER HUAALE CATHARTIC

E makemakenui ia nei e ko ke ao puni.

          Hoomakaukauia e Kauka J.

AYER & CO., Lowell, Masekuseta.

 

HOLLISTER & CO.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

28