Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIII, Number 18, 5 May 1894 — KA A. O. I. K. O HONOLULU. Hoike o ka Makahiki i pau. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KA A. O. I. K. O HONOLULU.

Hoike o ka Makahiki i pau.

Ka Puni Ana oka Hapaha Kenetur.'a.

Ma ka po Poaha, Apei'ila 20, ua piha kui ka hale Ilui Opiopio Imi Pono Karlsltiano ona haole ma alanui Hotele i na lala a me na hoaloha i akoakoa e hnolohe i na hana oia po, oiai o ka piha ana ia o na makahiki he 25 o ke ku ana o ia hui imipono karistiano ma Hawaii nei. Ua hoolaha ia na Pere3idena Dole e haawi ka haiolelo o ia po, oiai o Dole no ka Peresidena mua loa o keia ahahui opiopio, a mamuli o ke aiakai oluolu a ke akua a me ke ohohia o ka lahul, oia no ka Pe-

resldena mua loa o ke Aupuni Kulkawa e ko Ilawaii Pao Aina. He mea kupanaha keia, aka, oia iho la no na hana pahaohao a ke Akua. No ka loho nui ia na Peresidena Dole e haioielo ana, ua piha loa ae ka rumi o luna o ka Y.M.C.A., ahe ' mea e ka mae o na nanaina o ka poe i akoakoa ae i ka hoolahaia mai aoie i hiki ae ka Peresidena mamuli 0 ke onawallwali. Ua hoomakaia na hana me ka alana ana o Rev. O. P. Emekona imua o ke kuahu hoano o ka mea Mana Loa i kekahi pule anoano. Mahope o ia ua heluhelu mai ke kakauolelo nui i kana hoike makahiki, a eia na mea ano nui malalo j iho: Mamuli o ka pioloke o ka aina j 1 ka makahiki i kaahope iho la mamuli o na mea pili aupuni, ua ano kuemi hope na hana o ka A. O. I. K. O na hana ano nui a keia ahahui, oia no ko kokua ana i ke kanaka ma na ano a pau a loaa iaia ke kulana pono uhane, pono no ka noonoo, pono no ka hoalauna, a pono no ka hooikaika ana i ke kino, aka, e kukuluia aku ana nae. O ka huina pau o na lala o keia ahahui i ka Ia 31 o Maraki, he 271; a he 49 o keia huina i komo mai i ka makahiki i pau. Ua kukulu keia ahahui he mau kula hoonaauao ahiahi no ka poe hele i ka hana, a o na lala o ka ike i ao ia ©ia no: Ka maiama buke waiwai, kaha kii, kakau pokoie, a me ke ao mikini kakau. He 107 oplo i komo mai ma keia mau kula ahiahi. Ua ao manawalea mai o ! Mr. W. A. Bowen i na opio ma ka

ise malama buke waiwai. Mamuli o ka holomuao kekahi haumana ma ke kakau pokole, ua hoike mai ka hui o Kakela me Kuke i ko lakou ohohia a hoihoi nui ma ka haawi manawalea ana mai ho $100 i ke kakauolelo nui oka ahahui. Ua kamailio nui ke kakauolelo e hooikaika e hookiekie hou ia ae ke kulana o ka ahahui, a e hoolilo ia wahi e haiamu nui ia ai e na opio, oiai o kekahi o lakou, he poe malihini, a ina e nele ka aliahni i na mea e huki mai ai I keia poe opio, ulaila e pikokoi ana no laliou ma na hale inu rama a me na wahi lealea o ke kuiana haahaa e ao. He piha uiiani ka manao o na opio, aia wale no ka pono a lawa ka ahahui i ka hookipa oluolu ana mai ia lakou, alaila pipili ia mai keia makaha o ka pono.

Ma ka hoike a Puuku E. A. Jones, he $4,029.65 i loaa mal i ka M. H. 1893, a he $4,016.37 i hooliloia, a koe ma ka waihona he $12.28. Oiai ua kaawale ka Peresidena o C. B. Rlpley i Kaieponi, na Mr. Weedon i heiuhelu mai kana hoike makahiki. O ke ano nui o kana hoike, oia keia: Ua hui keia ahahui ma na po halawui a pau o ka makahiki i kaahope aku la, a oiai no nae o na hoa o keia ahahui lie poe kalepa lakou, aka, iloko no o ko lakou pili~kia ī na mea e pili ana no ka lakou mau hana ponoi, aole iakou i hoonele i ka hele ana mai i na po halawai aoie nana ae i na hana hookahuii aupuni e hoano e ai i ka noonoo. ! Na keia mau kupilikii i hoopii mahuahua ae i ko lakou hilinai piha i ka ahahui, a ua hooi ae lakou i ka lakou mau kokua mnnawalea no ka hooholomua ana i ka ahahui. He kumu no keia e hauoli ni kakou ka loaa ana o na lala o leeia ahahui o keia kulann. O ka mea Uupono, e ka Peresidena mua loa ke haiolelo mua a mahope aku au, aole nae hoi e hilii, ua kali kela mahope, a owau hoi o ka mea hou loa ke haiolelo mua aku ana. O ko kakou kakauolelo mua o Rev. H. W. Peek, ua waiho mai oia i ka hana, a o D. W. Corbert o Canacla kona pani. Ua walho mai he kanaka hoopono karistiano oiaio, aka, ua pani ia kona makalua e ka mea i llke loa ke kulana me ia ma ka lawelawe ana i na hana o ka ahahui. Mai kuliihewa nae kakou mamuli o kona makaukau ua hiki iaia ke hana i na mea a pau. O ka hana a ke kanaka hookahi wale no ke hiki iaia, a o kakou pakahi no ke hana pu e kokua īaia i holomua ai ka kakou hana. Ua oolea a paa kulana o ka ahahui i keia wa, mahope iho o ke kaapa ana no 25 makahik?. Ua ulu kakou a nui a ikaika, a e hoike aku kakou ia kuiana ma ka hoolako ana i na mea e huki mai ai i na opio, i pau ai ko lakou puni a makahehi kuhihewa ana i na lealea hoowalewaie iapuwaie o na hale o ka poe haahaa. Ina aole loaa la kakou keia poe opi», aole e nele ko lakou ioaa mai i na hale inu rama a ine pahupahu, O ka loaa mua i ko kakou poho lima ka pakele. Ina e kookuu ia na opio e nanea ma na hale ino o ke kulana haahaa, e iilo aku ana no lakou i poe lapuwale; pela no lioi, ina iakou o maa i ka hui pu a kukai

olelo mau me na hoa oke kulann maikai a hanohano, aole e nele ke komo ona manao maikai ia lakou, a pomaikai lakou, pomaikai ko lakou poe makua, pomaikai kela aina a pomaikai no hoi keia ahahui i ka hoopakele ana i na opio. Ame keia mau olelo hoolana, ke waiho aku nel au i ka ahahuH ka Peresldona hou. Mamuli o ke noi ia, ua ae oluolu mal o Gcn. Wells, he Kiaaina mua no ka mokualna o Vireglnla, Amerika Hulpuia. He kanaka koikoi keia ma kona ainn, a he iolo kau* laha no hol, a he haipule oiaio. Hauoli au I ke kamaiiio imua o na auaina o keia ano, me he la ua kamaalna oukou ia'u. Ua oi ka holomua ona hana karistlano i na makahiki he umi i kaahope aku la mamua o na 500 makahiki mahope mai o ka make ana o Karlsto. O ke Kula Sabati ke kumu i holomua ikaika loa ai na liana aka Haku. Mamuli o ko'u kulana luna ekaieeia no ko'u ekalesia ma Wasinetona, Amerika, ua ike au o ka hapanui • na poe komo hoahanau no ka haiepule, mailoko mai no iakou ona pnpa kula Sabati. Oka mea kamahao kiokie hookahi o ke ao hoiookoa, oia no ke kuiana ikalka o ka aoao karistiano. Owai ka moi oke ao holookoa? E ninau ina miliona kanaka o Aferika, Inia, Kina, Europa, Amerika, ae hooho puaiu iike mai no lakou, "ka Haku lesu Kar!sto," Aia ma Wasinetona he kia hoomanao he 500 a oi kapuai ke kiekie. Ina e haalele ka malihini ia Amerika no kona home, o ke kahoaka o lakou e lawe ai a hiipoi mau, aole o ke Capitala, aoie ka hale o na Senate a me Makaainana, aka, o ke kia hoomanao o Wasinetona e oni ana kona plko e hooipo me ke ao opua, a e kahiko mau ia ana kona mau aoao ena kilihune wai hau oka hooilo. He 1,900 makahiki i kaahope aenei, ua kukulu o lesu mo kana poe haumana i kiahoomanao, a oia ka ke ao holookoa e hilinai nei. Oiai, aole i hiki kino uaai o Peresldena Dole, na Lunakanawai Kiekle Alapaki Kauka i hoike mai kekahi moolelo pokole o ke kukulu mua loa ia ana o ka Ahahui Opiopio Imipono Karistiano he 25 makahiki i kaahope ae nei. O na poe he T4 i halawai ni ma kela halawai mua loa i ua M. H. 1869, eia no lakou a pau ke ola nel, a o ka hapanul o lakou eia no ke noh® akoakoa nei ma Honolulu me na ola klno ikaika maikai. I ka pau una o na haioleio, ua kono ia mal ke onaina e iho aku i ka hale Ilalo, malaila n lioonuu al i na Ice-cream, na inna ono ame na mea hoonoono lehulehu e ae. Ua ai na makamaka a mo na hoaloha a ua lawa kupono.

D. W. CORBETT.