Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 33, 14 August 1896 — Ka Pane akea a Alekanedero i ke Kahuna Katolika Yorke. [ARTICLE]

Ka Pane akea a Alekanedero i ke Kahuna Katolika Yorke.

No ka pomaikai o ka poe ake oiaio apau, ke hoopuka nei makou i ka pane akea a J. M. Alekanedero i pane ai i ke Kahuna Katolika Roma, nona ka inoa o Makua Yorke. I ka Lunahooponopono o ka Examiner—Aloha oe: —E ae mai oe ia'u, ma na kolainu o kau pepa, e haawi aku i pane pokole, a oia hoi ka'u pane hookahi wale no, no ka Makua Yorke mau palapala pane loloa he eha ka nui, e kue ana i na Misionari Hoolepope o Hawaii. Ua alo mau ae o Makua Yorke mai na ninau kumu i ulu ai ka hoopaapaa mawaena o maua. Ma ka'u palapala mua, ana i pane mai ai, oia kona pane ana mai, na na misionari Hoolepope i kipaku i na Kahuna Katolika Roma mai Hawaii aku. Ma kahi o kona kalai pono ana maluna o keia ninau, ua houluulu mai la oia i na mea hoike mai ka poe kaahele mai ma Hawaii, a he poe hoi i kuene pono ole ka ike ana i ko laila mau hana, a o kekahi poe o lakou he poe enemi i na misiona, a i ole ia, he poe hookamakama, a he poe aia nohoi, i mea hoike, aolie mea maikai iki a na misionari i hana ai no na kanaka maoli, a ua kamailio kue lakou i ka Ekalesia Katolika Roma, a ua lilo ka lakou mau a'o ana i mau mea mana maluna o na hana a ke Aupuni, a ua ia, ma kekalii mau mea, ua kauoha maoli aku lakou I na hana ana a ke Aupuni. I kona hoike ana mai ka moolelo mai a Jones, ua lumiluini wale ae la ia i na mea a Jarves i kakau ai. a i ole ia, ua kikoo aku la ia i na oielo e kue ana iaia iho. 0 ka olelo hoahewa ana, aohe mea mai kai a na misionari i hana ai, he mea ano e no ia e puka ana mai kekalii Katolika Roma mai. Ua pono maoli ka Makua Yorke olelo ana: "Ma o ko lakou mau hua 'la, e ike ai oukou ia lakou." E hoohalike ae i na hua i hoea mai, noloko mai o na misiona Katolika Roma, me na hua i loaa i na misiona Hoolepope ma ka Pakipika. Ma na mokupuni o Pilepine, ua paahana mau 'na Kahuna ,Katolika Roma, mai ka makahikl 1565 mai, a aia no nae na kanaka maoli oia wahi ke noho la i keia wa iloko o ka nohona oi loa aku o ke ino. Ma Nukuhiwa, kekahi o na mokupuni o ka Pae Aina 0 Marquesan, no kanaha makahiki i! noho, mana ka-okoa ai na Katolika Roma, .a ma ia mokupuni ka olelo kaulana,- "e pepehi ana no na kanaka 1 kekahi kanaka, a ai iaia i ka la apopo, ina e laweia aku ana ka maka'i Farani mai laila aku." E hoohalike ae i keia mau hua, me na hua a na misionari Hoolepope ma Hawaii, Hervey, Tong, Fiji ame na mokupuni Hebaraida. Ke ninau nei au, mahea la o ka honua nei apau iloko o 200 makahiki i hala ae nei. i hiki ai i na kahuna .Katohka Roma, ke hapai ae i kekahi lahui Pegana hookahi, mamuli o ka lak'ou mau hooikaika ponoi ana iho, me ke kokua ole ia, a hoea i ke kiekiena t> ke au holomua o ka naauao Karistiano oiaio? No ka mea hoi e pili ana i ko na misionari kamailio ana aku i ka poe Hawaii, ma ke ano kue i ka hoomana Katolika Roma, ke pane nei au, ua noa no i na Kahunapule Hoolepope. i na wa apau a ma na wahi apau, e kamailio kue aku ia hoomana, a e pono no lakou e hana pela, a, me ke kanalua ole nohoi, e hana mau aku ana no lakou pela, oiai kela hoomrw.a e aua ana i kona ano pegana. No ka mea hoi e pili ana i ka olelo hoahewa, ua hoouluhia aku na a'o ana a na misionari i ke Aupuni, ke pane nei au,.he oiaio ua hana no lakou pela, a ua hooholomua aku hoi lakou i ke kulana holookoa o ka nohona o na

i kanaka, e kukulu ana i ka nohona mae- : ināe io, ke kulana kalepa oi aku o ka hoopono, ame ka nohona pomaikai o na launa ohana ana, a no ia mea, ma ! kahi i noho ai, mamua aku, he nohona ! hookamakama o ke ano pouli ame ka | hoomalu Aupuni hookaumaha wale, ua ku ae la he kulana Aupuni Kivila i kukulu pono ia, a ua lilo ia i mea kaumaha loa. i na poe ohumu ino no ka pono hao wale o ka Pope. Ma ke ano kue aku i na olelo a Makua Yorke i lawe mai ai mai loko mai 0 na poe kaahele lawa ole o ka ike i na oiaio maoli, aia me makou na hoike ana a ma na moolelo alakai o Hawaii, oia nohoi na mea a'u i hoike aku ai, e hoike ana ua hana kaokoa loa ke Aupuni Hawaii ia mau hana, mai na misionari aku, a ma ke ano kue nohoi 1 ka lakou mau a'o ana, ma ke kipaku ana i na kahuna, a o ke kumu nui o ke kipakuia ana o na kahuna, oia ka lakou mau hooikaika ana e hookahuli i ke Aupuni o Hawaii, ame ka hookomo ana iloko o Hawaii i na hana hoomana kii, a oia mau hana, mamuli o kekahi kanawai, i hooholoia mahope iho o ke kaua me na poe hoomana kii, he mau hewa ku ia ike kipi. Ua hoike mai o Ua iini nui maleou, he mea pono i ko Mr. Jarves, ua hoike mai na 'lii Hawaii i ke kulana hoomanawanui kamahao, mamuli wale no o ko lakou kipaku ana aku i na kahuna, ina e nana ia aku ke ano o ka lakou mau hoopai ana i ka wa mamua aku, oia hoi, ma ia ano, e kau maoli ana lakou he hoopai oi aku o ke oolea maluna o lakou, no leo lakou ohumu. ana e hao wale i ke Aupuni Kivila.

He ku maoli i ka lealea, ka heluhelu ana i na olelo hoahewa o ka palapala a Makua Yorke, no ka mea e pili ana i ke kipakuia ana o na Kahuna Katolika Roma e na poe Hoolepope, ina nae hoi kakou e hoomanao iho ana i ka hoomaauia ana o na poe Hoolepope ma na mokupuni o ka Pakipika. Ei wale aku nei no la, oia hoi, ka makahiki 1886, ua kipakuia aku la e na .poe Katolika Roma ka misionari Hooiepo ie, oia o Doane, mai Ponape aku, Muikonisia, a hookomo aku 'a ma ia mokupuni i na kahuna Katolika Roma a hiki i keia wa, aole nohoi lakou i ae i kekahi misionari Hoolepope e hoi hou aku ilaila, eia nae, no na makahiki he kanaha a oi aku i hapai ai na misionari i na kanaka o ia mokupuni mailoko mai o ka nohona Pegana a ke kulana naauao Karistiano. Eia nohoi i keia wa, eia no na poe Katolika Roma ke hoomaau nei i na misionari o ka Hui Misionari o Ladana ma na mokupuni o Loyalty, e hoopaahao ana i kekahi poe a e kipaku ana i kekahi poe. E hiki ana no ia'u ke hooloihi aku i keia manao, ma ka hai ana aku i na hana ohumu malu a na kahuna Katolika Roma no ka noho mana ana ma na Pae Aina o Tahiti, ame na pae moku e ae o ka Pakipika. Ke hoike mai nei ka moolelo poeleele o na hana mainoino a keia poe kahuna ma na mokupuni o kela moana, i ka mea a lakou e hana ai ma Amerika Huiia o kakou iho nei, ina e loaa ana ia lakou ka mana. Ua ike io maoli ka Moiwahine Hawaii, oia o Kaahumanu, i ko lakou ano, ma ka wa ana i kipaku aku ai ia lakou, no ko lakou hookomo ana mai i na h'ana hoomana i like loa me kona hoomana kii mua i noho ai, ame ko lakou ohumu ana e hookahuli iaia mai luna mai o ka nohoalii. ,T. M. ALEXANDER. lulai 27.