Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXV, Number 51, 18 December 1896 — Page 4

Page PDF (1.43 MB)

This text was transcribed by:  Patricia Fernandez
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA LA KUIKIA O HAWAII

 

1843--LA 28 O NOVEMABA--1896.

 

Ka Hui Opio Hawaii-- Ka Haiolelo La Kuokoa.

 

            Alaiia. haalele o Haaiilio ma ia wasinetona, a au aku ia i ke kai kupikii pikio ahio o ka moana A@elana@ika, no Enelani, a malaikahalawai pu lana me kela haole Beritania puuwai aloha ia Hawaii, oia hoi o Sir George Simpson, kekahi hoa o ke komite Alii o Hawaii i ko na Aina E.  Ma ka la 22 o Feberuari, 1843, ua hoao keia komisina e loaa na kukakuka pu ana me ka Haku Aberdeen, ke kakaulolelo o ke Keena o ko na Aina E: aka, ua hoole nae oia i ka apo ana mai ia lakou ma ke ano he poe Kuhina lakou mai kekahi Aupuni kuoloa aku, a hoole pu nohoi i ka hana kuikahi pu ana me la kou, me ka oleio ana aole na ka Moi Kauikeaouli e hoomalu nei i kona Aupuni, aka na ka poe Amerika no, oiai, aia holokoa oia maloko o ka mana o na Amerika iaole nohoi oia i ae, ua ike piha ke Aupuni o Amerika Huiia i ke kuokoa o Hawaii nei.  Aka, aole i poho wale na mana olana o Sir George Rikeke ame Haalilio no keia kuia i loaa ia lakou ma ke aloalii o ka Moiwahine o Beritania Nui.  A o keia nohoi ka manawa a ka Moi Kauikeaouli e kukakuka ana me Lord Geroge Paulet no ka haawi ana aku i ka EA o Hawaii nei iloko o kona mau lima.

            Ma ka la 8 o Maraki (1843) haalele iho la ke Komisina Alii a holo aku la no Belegiuma, mamuli o ke kauoha ana mai a Mr. P. A. Brismade, ka elele nana i lawe aku i na palapala a ka Moi Kauikeaouli imua o na Aupuni o Amerika Huii, Geritania ame Farani, oiai e noho ana oia ma Belegiuma ia wa.  Liai ke Komisina Alii o Hawaii ma Belegiuma, ua halawai iho la lakou me ka Moi Leopolo I:; a mahope iho o na kuka olelo ana mawaena ona ame na elele Hawaii, me ka oluolu, ua hoooia mai la ua Moi nei, e haawi mai no oia i kana mau kokua ana imua o ka Moi o Farani i mea e loaa ai ka ike ana oia Aupuni i ke Kuokoa o Hawaii.  He koko pili loa ko keia Alii i na ohana alii o Enelani ame Farani, nolaila, o kona ae ana imua o ke Komisina Alii o Hawaii, e haawi mai i kana mau kokua ana ma ka lakou misiona, he kumu hoopomaikai nui loa ia i keia huakai a na Elele Imi Hooia Kuokoa o Hawaii.  Me na manaolana uiumahiehie o ka hauoli, haalele iho la ke komisina Alii ia Belegiuma, a holo aku la no ke kuianakauhale o Parisa, a ma ka la 17 oia malama halawai pu lakou me M. Guizot, ko Farani Kuhina o ko na AinaE.  Ua hookipaia aku lakou, e ua Kuhina la, me ka oluolu loa, a hoomka ia iho la ke kukakukaia ana o ka ikeia ana mai o ke Kuokoa o Hawaii nei.  Ma keia kukakuka ana, ua ae o M. Guizot, ma ka aoao o ke Aupuni o Farani nei e ike mai i ko Hawaii nei Kuokoa a hoea wale i ka la 28 o Novemaba, 1843.  Eia nae, ma ka la 19 o Maraki, elua la wale no mahope iho o kona kukakuka mua loa nana me na Komisina Hawaii, ua hoike aku ia oia imua (o Haku Cowley) ka Elele Kuhina Beritania e noho ana ma Parisa, no ka makaukau ana o ke Aupuni o Farani e ike mai i ke Kuokoa o ke Aupuni o Hawaii.  Nolaila, me na hooia hauoli i loaa mai ia lakou mai ke Alii mai o Belegiuma no ka ike ana mai i ko Hawaii nei Kuokoa,  a pela hoi me na hooia ana a ko Farani Kuhina o ko na Aina E, ua haalele lakou i ka nana o Parisa, a holo hou aku ia no Ladana.  Ma ka la 25 oia malama, haiawai o Sir George Simpson me ka Haku Aberdeen: akahi no a loaa na hoomaopopo oiaio ana imua o ua Haku Aberdeen nei no ka Hawaii nei mau koi pili Aupuni, oia hoi, ka ikeia mai o kona Kuokoa.  Ma ka la 1 o Aperila, 1843, ua pane mai la oia imua o ke Komisina Hawaii, ma ka palapla i na olelo penei:

            Ke makemake nei ke Aupuni o ka Moiwahine, a ua hoohoio nohoi e ike aku i ke Kuokoa o ka Pae Aina o hawaii, malalo o ka lakou Alii e noho nei i keia wa. *  *  * Aole o nakou makemake i kekahi pono paewaewa no ke kanaka Beritania, aka, ua makemake mokou i na haole o na aina apau, e noho ia ma ko Hawaii Pae Aiana, e hana like ia lakou imua o ke kanawai a e hoomalu like ia lakou apau e na 'lii.  O ka hoomalu like ia o ko Beritania, ame ko na Aina E, oia wale no ko lakou makemake.

            Ma ka la 3 o Aperila, 1843, huli hoi mai la keia haole Beritania lokomaikai nui wale, oia o Sir George no Canada a ma ia malama nohoi holo hou o Rikeke ame Haalilio i ka Aina-Puni Ole o Europa, i mea e loaa mai ai ka ike pili Aupuni maoli a ke Aupuni o Farani no ko Hawaii nei Kuokoa.  Aka, malalo o kekahi mau uiia i ike mua ole ia, oia hoi ka nui o na olelo hoopii hoohalahala imua o ke Aupuni o Farani ua lilo iho la keia huakai a na Komisina Alii o Hawaii i mea pilikia, aka, ua paio aku o Haalilio ame Rikeke me ke kuoo, ka hoomanawanui ame ka wiwo ole a hiki wale i ko laua lanakula ana.  Ma ko iaua wa hoi i hoi hou ai i Ladana a hui me Mr. Marshall, ka Elele Komisina Hawaii i hoounaia aku ai mai Hawaii aku nei no ka mea e pili ana i na hana a Lo Keoki ua hoomaka koke lakou e panai palapala pili Aupuni me ke Keena o ko na Aina E, ma ke ano kue aku i na olelo hoopii a Messrs, Simpson ame Charlton.  Ua kokuaia ke Komisina Alii o Hawaii e ka maka peni makaukau a Mr. Brinsmade, ame na oleloao ame na hooikaika ana a ka Hui Beritania o ke Kaikuono o Hudesona.  Ua waiho ia ka noonooia ana o keia kumuhana imua o na kakaolelo kanawai o ka nohoalii o Beritania Nui, a ua loaa ke apono ia o ke Aupuni Hawaii ma na kumu e ae apau, a koe ka mea e pili ana i ka aina a Mr. Charlton i koi kuleana ai malalo o ka palapala a Kalaimoku.  Ua hooholo kela poe ike kanawai o Enelani, penei:  "Oiai, ua waiho mua mai o Mr. Charlton, i ka palapala hoolilo kumu, a ua ikeia hoi he palapala oiaio la, nolaila, he mea pono ke hoihoiia aku ua aina la e ke Aupuni."  No ka mea hoi e pili ana i na hana a Lo Keoki ma Hawaii nei, ua olelo ka Haku Aberdeen, aole e loaa na poho i ke Aupuni Hawaii n ia mau hana, oiai, i ka haawiia ana aku o ke Aupuni o Hawaii nei la Lo Keoki, he hanaia mamuli o ka makemake ponoi iho o ka Moi o Hawaii.

            I ka puka laelae ana o na hooikaika ana a Haalilio ame Rikeke, ma ka aoao o Hawaii uuku, imua o na mananui o Europa, aia hoi ma ka la28 o Novemaba, o ka makahiki 1843, he 53 makahiki i kaa hope ae nei, mahope iho hoi o ke kukakuka pu ana a na Kuhina Beritania me naKuhina Farani, ua aelike ia iho la, he mea pono ke ikeia mai ke Kuokoa o Hawaii nei, a loaa mai la keia olelo hooia no ka ikeaia ana mai o ke Kuokoa o Hawaii Aupuni, Hawaii Aina ame Hawaii Lahui.

            "O ka Moi, ke 'Lii Wahine o ke Aupuni Huiia o Beritania Nui ame Irelani, ame ka Moi ke 'Lii o ko Farani e manao ana oia ma ko Hawaii Pae Aina ke Aupuni i makaukau i ka hana pololei pu me na Aupuni e ae, nolaila, noonoo iho ia laua ua pono ke aelike laua i ka manao aku ia Hawaii he Aupuni Kuokoa ia, aole loa hoi, kekahi o laua e lawe i ke;a aina ame ke kauwahi o ia aina ma ke ano kuokoa, a ma kekahi ano e ae paha.

            'O ka mea i kakau i ka inoa malalo nei, oia ke Kakauolilo nui no ko na Aina e o ka Moiwahine Beritania, ame ka Elele Mana Nui o ka Moi ke "Lii o Farani, ma kahi o na "Lii ma Lanana, ua makaukau pono laua i keia oihana, nolaila, ke hoakaka nei laua ua ae pakahi na Moi i keia olelo aelike.

            "A no ka oiaio o keia olelo ua kakau laua i ko laua inoa ma keia palapala hoakaka a ua kau hoi ko laua wepa oihana.

            "Kakau pa-lua ia ma Ladana i ka la 28 o Novemaba, i ka makahiki o ko kakou Haku, hookahi tausani ewalu haneri kanha-kumamakolu."

            (Inoa)              ABERDEEN,

            (Inoa)              ST. AULAIRE.

            No laila, e na lede ame na keonaimana, ke ike nei kakou i ka moolelo e pili ana i ka loaa ana mai o keia la hiwahiwa ia kakou, a he oiaio ke hauoli nei kakou ma keia la.  Aka, mamua o ko oukou haalele ana mai i keia kahua a kokou i hooulu mahiehie ae nei i na hoomanao ana no keia la, e ae mai oukou ia'u e ninau aku au ia oukou i hookahi ninau, a oia hoi keia? Pehea ia ka loihi mai keia la aku e haaheo mau ai ke kanaka Hawaii i ke Kuokoa o kona aina hanau, kona one kulaiwi hoi?  Na oukou, e na lede ame na keonimana, e noonoo me ke akahele loa - ka haina kupono no keia ninau.

                        Me ka mahalo.

 

Piholo iloko o ke Kai.

 

            Ma ke ahiahi Poaono aku nei, hora 4 a oi paha ; ua piholo iho la ke kino o kekahi haole Geremania, nona ka inoa o Oscar Oshman, he luna hana alanui, maloko o ke kahawai ma ka huli ma Ewa nei o Leilehua.  Ua manaoia, ma ka wa i pau ai ka hana, ua hele aku oia no ke kahawai e hoohainu ai i kona lio, a oiai oia malaila ua loaa iho la paha oia i kekahi ma'i loio a huki, oiai he ma'i loaa mau no iaia, a na ia mea i olokaa aku iaia iloko o ka wai, a make loa.  Ua ike hoi kekahikkanaka i hoi aku ma ia wahi n Waialua i keku mai o ka lio o ka mea i poino ame ka waiho mai o ka papale ma kapa, aole nae oia i hoao e hele aku e nana ina paha ua pilikia ia kahi mea ma ia wahi, aka holo loa oia a hoea i Waialua, a malaila oia i hoike aku ai k kahi makai; aole hoi i eu mai nei makai ia po no ke kahua o ka hoohuoi a hoea wale i ke kakahiaka Sabati.  Ua luuia iloko o ka wai e ka makai, a ua loaa ke kino make o ka mea poino.  He 24 a25 paha na makahiki o keia kanaka.

 

            Ke hoomaka hou mai nei ka hopuhopuia ana o na welo a Kuilioloa, i loaa ole na medala hoopakele ola mai ke Aupuni mai.  Ea, pehea kau wahi hanai-ahuhu; ua hookaa oe i kona auhau?

 

Nu Hou o na Aina E.

 

CUBA .

 

            Nu ioka, Dec. 3.--Ua loaa mai he lono i ka nupepa Herald mai Havana mai, ma ke alahele ae o Key West, a e hoike ana penei:

            Ua ikeia, ua haalele hou iho o Keneraia Weyler ia palmacios no na kuahiwi, aka, aole nae i loaa mai ia nei ka lono maopopo no kana mau hana.

            Ua hoomaopopo hoi na pualikoa o Maceo i keia kulana nihinihi e hoouaiia aku nei imua o lakou, aka aole nae iakou i hoike mai i ko lakou ano e, aia mau no ko lakou mau hilinai ana maluna o ko lakou alakai.

            Ua manaoio loa ia, ua loaa aku ia Maceo he mau lako kaua hou ame kekahi mau pono e ae mai Campeche a mai Mekiko aku, ma kahi kokoke ma Punta Barreos, oia hoi, he mau lako ai, lako poka ame na lako pu dainamita.  Aole i manaoia e haalele iho ana o Maceo i kona kulana e noho nei i keia wa ma Pinar del Rio, oiai ina e hana ana oia pela, alaila, he mea ia e manao ia ai ua hooauheeia oia mai kona wahi hoomoana mai.  Ua manaoia, ua huli hoi aku o Maceo, no kona home mauna me na lako kaua hou, a, aia oia ke kali mai la o ka hoeu hoolale kaua mai a Weyler aku.

            He mea oiaio, he kulana kupilikii loa ke hoomaopopoia aku nei i keia wa, a ke upuia aku la e hoea mai ana he mau hoouka kaua weliweli loa.  O na lanakila liilii a ka aoao Aupuni (Sepania) e noke nei i ka hauwalaau olioli, he mau mea liilii loa lakou ke nanaia aku ka hopena o ke kaua e loaa ana mawaena o ka halawai maoli ana [@missing last line in sentence]

o na aoao elua imua kahi ame kahi, e alakaiia ana e na Ahikanana o na aoaoa elua.

            Havana,  Dec. 4--Ke mau nei no ka noho pouliuli ana o na kanka o Havana nei, no na mea epili ana i na nee ana a Kenerala Weyler.  A ina ua loaa mai na luna Aupuni maanei na lono mai iaia mai, mahope iho o ka wa ana i hoomoana ai ma kahi kokoke i Los Palocios, alaila, ua hunakele loa lakou ia mau lono ia lakou iho, oiai, ua hoike ae lakou, ua maopopo loe loa ia lakou, aia oia ke hooko la i na hana i hoakakaia ma ka papa-hoonohonoho i hoomakaukauia mamua o kona haalele ana iho ia Havana nei.

            O na lono wale no i loaa mai ka mahele aina o Pinar delRio, ua hooukaia kekahi kaua mawaena o na koa o Kenerala Melgnizo ame Inclan me na poe kipi.  O ke kaua i hookaia ai ma ka la inehinei ma na puu o Gobernado, mawaena la o na koa o Kenerala Inclan ame kekahi poe kipi, aole nae i keia na hopena o keioa hooukakaua ana.

            Ua hoao kekahi poe kipi e lele kaua aku maluna o Papu Razeu, ma ka mahele aina o Snatiago de Cuba, aka, ua hookuemi hope ia nae lakou.  Ua uhai ia aku lakou e na koa Aupuni, a he eono o lakou poe make a he umikumamaha poe i hoehala.  Mawaena hoi o na koa Aupuni, hookahi alii koa i make, a he eha poe hoa i hoehaia.

            Ua hoike mai hoi o Konela Toro, ua hoauhee aku kona poe koa i na poe kipi malalo o Costillo, ame kekahi poe alakai e ae ma Mazarono, mahele aina o Havana.  He iwakaluakumamakolu poe kipi i make, a o ma poe Sepania he eono i make a he umikunanakahi i hoehaia.

            Havana, Cuba, Dec. 4--O ke kulana o ka noho ana ma kela aoao o ke kaikuono he weliweli. Iloko o ka pule i hala ae nei, ua lehulehu loa na manawa i lele kaua mai ai na poe kipi maluna o ke kulanakuhale o Guanabacoa, ke kulanakauhale e ku ana malolo o na kiai ana o na pu o loko o Moro Kakela, a i deia la ua komo kino mai lalakou iloko o ke kulanakauhale.  Ua lilo i mea ole ka pale kue ana aku a na poe koa o loko o ka papu, ua hoauheeia na koa Sepania.  Ua hoomaka na jpoe kipi i ka luku ana ma na wahi he nui, me ka noke ana i ke puhi i ke ahi, me na momoku-ahi ma na wahi he lehulehu o loko o ke kulanakauhale.  O na kanaka keia o loko o ke kulanakauhale ua holo mai la no Havana nei, ame kona mau kaiaulu.

            He nui ka pioloke o ko onei poe.  Ua hoounaia aku na pualikoa he nui e ke Aupuni no ke kaiehu ana aku i na poe kipi.  Ua loheia aku ke kani o na pu a na aoaoa paio elua, ua ikeia aku ka ula wena ae o ka lewa, a he mau hoike ana keia o ka weliweli launa ole o na paio ana mawaena o na aoaoa elua, a ua ku maoli i ka hoonaue puuwai na pioo o na kanaka o loko nei o ke kapitala.  Aole i ikeia ka nui o na poe kipi i komo iloko o ke kulanakauhale o Guranabacoa, aole nohoi i maopopo ko lakou alakai.

            Cincinnati, O., Dec. 4.--E hoike ana ka nupepa Tribune Kalepa i kekahi lono i loaa mai Key West mai menei: Ua hoike ae na ohua o luna o kekahi mokuahi mai Havana mai i ka po nei, ua hoea ae i Havana he kaa lawe ohua me 500 poe koa Sepania i hoehaia.  Uaoleloia, o ka hapanui o lakou, mai kahi kokoke mai ia mai San Cristobal ame Candelaria mai.  Aole maopopo ke kahua kaua i laweia mai ai lakou, aka ua laulaha ae nae ka lono ua hoauhee hou ia o Kenerala Weyler, a ua laulaha pu ae hoi kekahi lono o ko Maceo poe koa kai hoauheeia.  Eia nae, ua hoike ia ae, aia o Weyler ke makaukau la e hoolele poka pahu iluna o kekahi mau,  Ua hiki ia ia ke kiola i pla pahu o 13 aona ke kaumaha no ka mamao o hookahi mile a oi aku, a ua lawa ka ikaika oia lele ana o kapoka pa-hu no ka hoopoino ana i na papu ame ka luku ana i na kanka he lehulehu.  [@missing sentence] puu, kahi a Maceo i hoomoana ai me kona poe koa.

            I keia auina la, ua laulaha ae la ka lono ma na alanui, ua haawi pio aku la kekahi papu kaua Sepania iloko o na lima o Kenerala Maceo, pau me ka lakou mau lako kaua, ame na pono kaua e ae apau o lakou.  Ua namaoia, aia ma kahi kokoke i Palacios i hanaia ai keia hana.  He 450 ka nui o keia poe i haawi pio aku la.

            I ka auina la, ua hoouka hou ia kekahi kaua ma kela aoao o ke kaikuono.  Ua komo mai kekahi mau mahele koa uuku o na poe kipi ma na kaiaulu e pili kokoke ana i na pa-kaua Aupuni, a make iho la he ekolu poe koa Sepania, me hookahi kapena, a pau ae la i kepuhiia i ke ahi he mau hale lehulehu loa.  O ka nui o na poe kipi i make he elima.

 

MAKE O MACEO.

 

            Maderida, Sepania, Dec. 9.--Ua hoouna mai ka mea kakau o ka nupepa Imparcial.  ka nupepa hhoki wale no i loaa he mea kakau i hele pu aku me ka pualikaua Sepania no ke kaua kue ana aku i ke alakai o na kipi, oia o Anatonio Maceo, he lono no ka hooukaia ana o kekahi kaua ma ka la 7 o Dekemaba, aneane 15 mile mai Havana aku, mawaena o kekahi pualikoa Sepania o 500 koa, malalo o Mekia Cirujeda, ame 2000 poe kipi, a ua olelo ia kaua ana, ua make a Maceo.

 

TUREKE.

 

            Komekakinopela, Nov. 20.--Ua kue aku ke Kuhina Elele Farani, M. Cambou, i ka pono ole o ka olelo hooholo e hoahewa ana i ka Bihopa Aremania o Stamboul e make, elike me ka mea i hooholoia e ka Aha Kuhina o Tureke.

            Ua hopula o Rev. McCallum, he kahunapule Pelekane, oiai ia e haawi ana i na kokua ana i na Aremania ma Marash, a ua hhuna loa ia i Konekakinopeia.

            Ladana, Nov. 20.--Mamuli o na ninau a Sir Phillip Curie (Currie) ka Elele Kuhina o Enelani ma Konekakinopela imua i ke Aupuni o Tureke.  I hooiaioia ai, aole loa ke Aupuni o Tureke i hoao iki e hooko aku i na hana hoomaemae Aupuni hou a de Suletana i ae ai e hooko aku ana oia.

            Konekakinopela, Nov. 20.--Ua hookuu aku ka Aha Kuhina o Tureke i ka Rev. McCallum, ka mea i laweia mai Marsh mai ma ke ano he pashao.

            Parisa, Nov. 21.--Aia ke nee la na manao ikaika laulaha mawaena o na kanka o Farani, ma ka aoao e koi ana i ke Suleina o Tureke e hooki oia i kana mau hana hoomainoino i ka poe Aremania.

            Konekakinopela.  Nov. 23.--Ua hai aku o Sir Phillip Curie (Currie) ka Elele Kuhina o Beritania i ka Aha Kuhina o Tureke, aole apono iki o Enelani i ke ano o ka hanaia ana o Rev. Mr. McCallum e na luna Aupni Tureke.

            He kanalima ka nui o ka poe Aremania ko'iko'i ma Konekakinopela i  ahewaia e make maluna o ka amana.

            Parisa.  Nov. 23,--Ma kekahi haiolelo noeau loa a Abbe Fremont ma Madeleine, ma ke ano e noi ana ia Farani e kokua i na Aremania, he mau haneri kanaka i uwe waimaka maoli no kana mau olelo.

            Ua hoike ae hoi o Kadinela, ke hoalaia nei ko Farani noonoo ana i keia wa, a e koi ana ka lahui Farani e hookiia na hana hoomainoino ma Tureke.

 

 

KA PALAPALA HOPE LOA A PERESIDENA KALIVALANA IMUA O KA AHAOLELO.

 

            Ma ka la 7 aku nei o keia malama i hoouna aku ai o Peresidena Kalivalana i kana palapala hope loa imua o ka Ahaolelo Nui o Amerika Huiia.  O ka hapa nui o loko nei palapala, pela ka hoomaopopo aku, oia na mea e pili ana ia Cuba, a o ka manao ano nui, oia no ka waiho malie ana ia Cuba e paio no kona kuokoa iho.  Ua hoike ae no hoi ia, ua pau ke kue i keia wa mawaena o Amerika Huiia ame Beritania Nui no ka palena aina o Venezuela.  Ua kamailio ia ma kekahi mau mea e ae, a koe o Hawaii nei.  Aole ana wahi olelo iki no Hawaii nei--aole no ka hoihoi hou mai i ke Aupuni Moi, aole nohoi n ka hoohi Aupuni me Amerika Huiia,he ole loa no.

 

NA KUHINA HAWAII ELUA.

 

            Wasinetona, Nov. 28.--Ma ka malama aku nei o Novemaba i huli hoi mai ai o Kuhina Haki i Wasinetona nei, a ma kona wa i ninauia aku ai no ka mea e pili ana i kana mau keehina hana no ka hoohui Aupuni mawaena o Hawaii ame Amerika Huiia., ua hoole mai oia i ka hiki ana iaia ke kamailio ma ia mea, aka, ua kuhikuhi mai nae oia i kekahi olelo hooholo a ka Ahaolelo Hawaii i hooholo ai no ia kumuhana.

            Wasinetona, D. C., Dec. 8.--Ua hoole ae o Kuhina Haki o Hawaii i keia la i ka lono i paholaia no ka hanaia ana o kekahi kuikahi hoohi Aupuni mawaena o Hawaii ame Amerika Huiia.

            Canton, Ohio.  Dec. 9.--Ua holo aku o Henry E. Cooper.  Kuhina no ko na Aina E mai Hawaii mai, e ike ia McKinley, ua ukaliia oia e Benjamin Lodge Marx, kana kakauolelo.  Ma ka auina la i hele aku ai laua e ike i ka Peresidena, a ua Malamaia he halawai malu mawena o lakou.  Ua olelo ae o Mr. Cooper, aole i hoolalaia kekahi kuikahi hoohui Aupuni ma Wasinetona.  Aole nohoi i hoike mai o Mekia McKinley imua o ke Kuhina Hawaii no kona manao e pili ana i ka Pae Aina o Hawaii ame Amerika nei.  He halawai pokole loa keia, aka, ua lawa no nae ia no ka hoopunohu ana ae i kekahi uahi poluluhi o ka hoohuoi.

            Wasinetona, D. C., Dec. 5.--I keia po i haawi ae ai o Hon. J. W. Foster.  Kuhina Nui nua, he papap ahaaina no ka hanohano o Hon. H. E. Cooper.  Kuhina no ko na Aina E o ka Repubalika o Hawaii i hoea mai ia nei.  Eia n poe hoa-ai i akoakoa pu ae ma keia papa ahaaina:  Kuhina Haki ame Hastings, kana kakauloelo, na Luna Senate Sherman o Ohio, Morgan o Alabama, Hale o Maine, Lodge o Makakuketa, Hawley o Konetikuta, Chandler o Nu Hamekire, Proctor o Veremona, Elkins o Virginia Komohana, Lunamakaainana Daizell o Penesilevenia, Hon. M. A. Hanna o Ohio, Mr. Crosby, S. Noyes, Mr. Gardiner, H. Hubbard ame Hon. John Hay o keia kulanakauhale.

           

            He kanaha ka nui o na @@io i  hoopaa ia ma ka pa Aupuni ma iwilei ae na medala Aupuni.

 

            Mai noho a puni wale ke kolia mai e juai i na laau-hamo i loaa ole ke kaulana, oiai, aole no he kumukuai oi aku ko ka LAAU HOOLA EHA a KAMALENA, a o kona waiwai io, ua hooiaioia ia iloko o na makahiki he nui ma ka hoa'o maoli ia ana.  O no leta elike me ka L. G. Bogley, Hueneme, Cal., e loaa mau mai ana no ia makou: "O ka laau maikai ioa no ka eha (hu'i) a'u i hoohana mau ai, oia ka LAAU HOOLA EHA A KAMALENA, a ua olelo au pela, mamuli o ko'u hana mau ana mawaena o ko'u ohana no a makahiki he lehulehu."  E ola ana ka rumatika, ke kikala haenee, ka maui o ka iwi ame ka pehu.  E kuaiia ana e na poe kawili iaau lapaau a kuai laau:  Benson, Smith & Co., na Agena o ko Hawaii Pae Aina.

 

HOO 'AHA KUMAU.

 

Aole loa e maikai a olulolu ke

            Ola ana o kekahi mea kino [@][@] ina he aaiole @@na akepaa [@] [@] @ ke lawelawe i kana mau [@] [@] ka hololea.  E hahai ana [@] [@] a me ua nawaliwali e ae [@] [@] ali o ke ake pen@lo.  [@] [@] oiaio keia i hooiaio ia [@] [@] na pesi olulou akau iloko [@] [@] ha keneturia, o na.

 

HUALE A AYERS

 

oia wale no ka LAAU HOOLA AKE maikai loa i  ik@@ E hoola ana i ka lepopaa, [@] [@] eha, na ma'i oloko o ka opu, a make ano LAAU OHANA aohe [@] [@] like ai.

 

O ka Ayers Sasparila, oia

ka LAAU HOOMAEMAE KOKO kilakila, e haawi ai i ka ikaika a me k@ [@] ponopono ana ia loko o ke k@ ke o ka ili, e hoopau ana i na [@] kanaka.  E pepehi a ulup@@@@@ na PUHA, e hoola ana ina p@h@@@@ hi-o ke ola ana a e kipaku [@] na ano ma'i a pau.  O ka [@] no ka wali pono ole o ka ai, [@] waliwali mau a ano ma'i e ae i aia ae mai ke koko in mai, he [@] pono e inu i ka laau.

 

SASPARILA  A  AYERS

 

He laau e hooikaika ai i ka [@] wali, a e hoopuipui mai ai i ke [@].  Ma ka inu ana i keia laau, e ho@@@@, ono ia ai ka ai ana, oluolu ka [@] [@] ana a maikai ke ola ana.

 

O ka Ayers Cherry Pectoral

laau, aohe lua ma ka hoola awiwi ana i na KUNU, ANU a me na PUU EHA.  E hoola ia na KUNUKALEA  a me na ma'i pili i ke [@] me ka hikiwawe loa.

            O na Huaale a Ayers, na Sasparila a me ka Ayers cherry Pectoral, aia kahi e loaa ai ma ka H@@@ kuai o ka

 

Hollister drug Co. Lt.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii

2514

 

KAKELA ME KUKE

Ka Halekuai Nui

O Na

WAIWAI LIKE OLE

NA MEA

HANA KAMANA A PAU

Na loko pili hao kakaia hale,

            Na kepa,

            Na lei ilio

Na kaulahao ilio,

Na Pahi,

Na Upe,

Na kope halu,

Na Palapala.

 

PALAU LIO

 

Na mea ma@@@      

Na [@]

Na [@] [@]

Na Kua bipi,

Na lei bipi,

Na kaulahao bipi,

Na uwea pa,

Na kaa palala,

Na me pi@@a,

Na ipuhau

 

Makau me Aho Lawaia

 

Na iliwai

Na kauia

Na kaio peua,

Na p@@umi,

Na pena, me ka aila

Ka kopa,

Na aila mah@

Na pak@@@

Na pakeke hao,

Na kapu hao,

Na pa@da,

Na kukaepele,

Na uwiki, a me

Na ipukukui

 

Mikini Humuhumu aulana

 

            Wilcox, & gibbs Hookahi L@@ ka Remington, Elua Lopi.

@ me na ukana he no [@] ela a no me ke [@missing rest of sentence]

 

Kakela me Kuke

[number's or letters missing]