Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 22, 28 May 1897 — Hoomaka na Kipoka Pili Aupuni a Hawaii me Iapana. [ARTICLE]

Hoomaka na Kipoka Pili Aupuni a Hawaii me Iapana.

Ua hoouna aku nei ke Aupuni Repuhalika o Hawaii, ma o ke Kuhina la o ko na Aina E. i kana pane pili Aupuni nia ka Poakahi nei, i ke Aupuni o lapana. ma o kona kuhina la e noho ana maanei. no ka ninau pili i na "eemoku iapana" i hoihoiia aku ai no lapana, a no ia mea ua hoomaka i keia \va na "kipoka pili Aupuni" mawaena o Hawail ame lapana. Oiai. aole imua o niakou i keia wa na kino maopopo. maoli o na palapala pili Aupuni i panaiia ai mawaena o na hana. Ke hoi au. ua maopopo no ia Aupuni elua no ka mea e pili ana i ke koi a lapann i waiho ae ai imua o ke Aupuni Hawaii, aka, o na mea nae a makou i lohe mai ai ma ke ano nui no ua koi la. oia keia: Ua koiia aku ke Aupuni Hawaii e hoike mai nokeaha la oia i uhaki ai i ke kuikahi; a ua koiia aku nohoi ia e ike mai I ke koi poho no ka iioino ame ka pilikia i ioaa i kela arno keia lapana i hoihoi hou ia aku no lapana. 1 ka nana i keia mau mahele elua o ka lapana kumuhana i hookau mai ai maluna o Hawaii, ua ikeia, aole o lapana i noo mai nei ma ke kulana ninaninau a noii paha i ko Hawaii nei pono a pono ole palia ina kona hoihoi hou aua'ku i na lapana i laweia mai ai no onoi nei; nokamea. ina he kulana ninaninau a noii oia ano ka lapana i makomake ai e launa mai me Hawaii nei, alaila, he makehewa ka waiho ana mai i ke koi poho. 0 ka mea maopopo nae, ua waiho mai o lapana he palapala hoopii koi poho maopopo imua o ke Aupuni o Hawaii. a ina aole e loaa aku he pane kupono (i ko lapana manao), alaila, ma kahi o ko lapana ae ana e komo aku keia ninau iloko o kekahi Aha Uwao e noonooia ai. e hookomo aku ana paha oia i keia kumuhana i loaaai ona haina ku i kona makemake. iloko o ka "Aha Hookolokolo" o ka limaikaika ame na mokukaua oolea.

I ka mawaewae ana i kekahi mau 01010 a ke Komisina lapana, ua hiki k»? ike maopopo ia iho kahi i kamoe aku ai ke au oia mau oielo, a oia hoi. o ka hookala ana i na mea oi mawaena 0 na aoao paio elua. ka hana e manalo ai ka ihiihi. ke kapu ame ka hanohaweo o ka inoa o ke Aupuni o lapana 1 hoohaahaaia e Hawaii. A ma keia nane nohoi a ke Komisina lapana, ke nana aku nei ia maluna o Amerika Huiia. ma ke ano oia ka opu malumalu o Hawaii nei, elike nohoi me ka makou i hoike mau aku ai i'mun o ka lehulehu. 0 ka pane a ka Repubalika o Hawaii he "he panaiki" no ia ame ka moakaka lea. no ka hoike ana'ku imua o lapana. no ka manao i hooko ai ka Repubalika 0 Hawaii i ka hana e niaauia nei oia i keia wa. 0 ka manao maoli o keia pa e a ke Aupuni, oia no keia: Ua hooko aku ke Aupunl i na koi ana a t\a kanawai i kauia e kona Ahuo\ei>. Aole loa o Hawaii e ike aku i na hoakaka kanawai ana a kahi mna e a*», mawaho aku o na men i hooholoia o kona Mana Hooko ame kona Mana Hoekolokolo. A q ke kahua nui i ku ai keia pane a ke Aupuni. oia no ka a?'o1? ana aku 1 ko lapana leo koi. i kakooia e kona ikaika "kaua," e haawi pio wale aku 0 Haw&ii ma ka ae waie ana ua liewa ke keehina hooko kan\wai ana \ lawelawe ai. oiai nae o kn hana poro no ia a Hawaii e hana M no ka puhma ana i ka "neno-ili kipu" o kona mau kanawai. l'a hoomakaia ke alahele o ka nee ana'ku o keia ninau ūo ka hoea ana'ku 1 kona hopena. aka. o keia hopena nae e »rpuia aku nei e na mea apau mawaena o ka poai o ka poe i makemake e hoomauia na launa aloha a makamaka mawaena o na Aupuni elua» aole ia i ikeia aliii i keia -wa. TTa hoonohoia iho la ka pohaku-kihi o ka helau o ka iwio pili Aupimi mawaena o Hawail uuku ame lap&na, ka Enelani o Asia. Ma keia hookui mua ana o na hoonee

e;*iii ana & na «lua. aa «kea so iāua Es.ii kuiana i ku ai. t'a soi oai 0 lapaua i pane mai a Hawaii aku: a ua paee aku o Hawaii ia iapana, o ke kaeaw'aī o ka aiaa ka niakou i h 4 X*ko ;-.y ii aī. Ua makemake oie ioa ko iapana Kuhiaa no keia paae a HawaiL A ina paha e pane aku o Hawaii. 'Ua h.--wa ioa au i keīa hana i kou mau makaainana i hoao ai « komo kue mai 1 ko makou niau kanawai." ina paha ua apono koke ia keia pane. A oiai hoi, aoi Loaa aku ia lapana h« pane kupono i kona maaao, mai a Hawaii aku. a-aiia. o ka mea maopopo i>a. e hoon. iiou ae sio puha Kuhiua la- . r;a linua o ke Auouni i Soaa osa houkaka hou. A ina ho: e loaa o!e a>:u h*.- 5-ane kupono ia lapana ina: ke Aui,ui»i HawaU aku. aiaiia. he-aha ka u.ipena ? O keia ka kakou mea e makemake ioa nei e ikrir;aku, aka. aoie n.ae mea i ike i keia hopena. Aoie paha o iapana e hooh>:v»ahewa iho ana i ka Hawaii i hoikeia ae la, ma ke ano he pahe ia e puhi ana i ka leo ka "hoo-na-na." O keia maoli iho la no ke kulana a ke Kuhina Nui Kupa i kukulu aku nei ia Hawai} imua o lapana. Pehea la ka loihi o ke ku ana o keia kulana •"hoo-na-na" o ke Aupuni o Hawaii me ka hoee oie ia mai e kekahi wiliau ikaika e uhalu ai oia? Me he mea la, e lilo ana o Amerika Huiia i hoa hooponopono pu ma keia ninau ko'iko'i. oiai aole i poina ia makou kana olelo kukala akea imua o ke ao nei apau, ma ke ano elike me keia: Na Hawaii e hooponopono iaia iho ina kona mau hana pili Aupuni kuloko: a o ke Aupuni auanei e maua'e ana i keia mau hooponopono ana a Hawaii'. he enemi ia no Amerika Huiia. Ao!e o makou kanalua iki e ku ana no ke Aupuni o lapana ma ka aoao kakoo i ka pono o kona man makaainana. A pela nohoi, e ku ana no ke Aupuni Hawaii ma ka aoao kakoo i ka pono 0 kona mau kanawai. A ma ko makou manao ana, ina e mau ana keia kulana "hehipaa" a kela ame keia Aupuni— Hawaii ame lapana—aole loa e hiki ia lapana, me kona ikaika apau, ke ne ole e komo keia mau ninau iloko o ka noonooia ana e kekahi Aha Uwao. Aoh? loa e hiki iaia ke hoole i keia horeva e lioea mai ana. Na ko M?waii nawaliwali e onou ia lapana ikaika e komo ae ma keia kulana. O ko Hawaii nawaliwali, oia kona ikaika e ku nei i keia la inuia o lapana. Malia palia e hoea aku ana kakou 1 kahi e hookaawale mai ai o lapana i kana mau launa a noho aloha ana me Hawaii nei; a me he mea la, oia paha ka wa e konoia aku ai o Huiia e hoike mai i kona lima kokua ia Hawaii, ma ka hoomalielie ana ae i ka ooloku ame ka pioo e ulu mai ana mahope iho o ko lapana welie ana'ku i kona launa aloha ana mai a Hawaii aku nei. Ke manao nei makou. e lilo ana keia ninau i kumu e hoike maopopo mai ai o Amenka Huiia iaia iho me ka hakalia ole.