Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVI, Number 43, 22 October 1897 — Page 4

Page PDF (1.59 MB)

This text was transcribed by:  Cheryl Mokuau
This work is dedicated to:  Pehe

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KULA SABATI.

 

HAAWINA V. OKATOBA 31.

 

Ko Pania hai Kuanelio ana imua o ke Kiaaina Koma. @

 

            13 A aniani mai ia ka makani, mai ke kukuluhema mai, manao iho la lakou. Ua loa ko  lakou manao, hemo aku la a holo pili loko aku la i Kerete.

 

            14 Aole i emo, pa mai la kekahi makani ino, he Eurokeludo ka inoa.

 

            15 Punia iho la ka moku, aole hiki ke hooku i ka makani, hookuu ae la makou a holo.

 

            16 A holo ae ia makou malalo o kekahi aina, ua kapaia o Kelaude, hiki apuepue ia makou ke paa iho i ka waapa.

 

            17 A hukiia iluna, hana iho la lakou i mea e kokua ai, hawele iho ia lakou malalo o ka moku, a makau iho la o haule lakou ma ka Sureti no ia mea, kuu iho la lakou i ka pea, a hooholoia pela.

 

            18 Kehulihuli loa makou i ka ino, nolaila, ia la ae, hoomama iho la lakou i ka moku.

 

            19 A i kekahi la, na ko makou lima no i hoolei aku i ka ukana pili i ka moku.

 

            20 A hala ae la na la he nui, aole hoi i ikea mai la ka la a me na hoku, aole hoi okana mai o ka ino i kau la maluna o makou, alaila pau aku la kamanaolana e hoolaia`i makou.

 

            21 A loihi ka ai ole ana, alaila ku mai la o Paulo iwaenakonu o lakou, i mai la E na kanaka, ina oukou i hoolohe mai i ka`u, aole hoi i hemo mai, mai Kerete mai, ina ua pono, alaila aole kakou i loaa i keia ino, a me keia poho.

 

            22 Ano hoi, ke nonoi aku nei au ia oukou, e olioli oukou; no ka mea aole e lilo ana kekahi ola o oukou, o ka moku wale no.

 

            23 No ka mea, i ka po nei, ku mai la kekahi anela o ke Akua, nona no wau, a oia hoi ka`u e malama nei.

 

            24 I mai la ia Mai maka`u oe, e Paulo; e pono ia oe ke ku aku imua i ke alo o Kaisara; aia hoi, ua haawi mai la ke Akua i ka poe a pau e holo pu ana me oe nau.

 

            25 Nolaila, e kanaka e, e olioli oukou; no ka mea, ke manaoio aku nei au i ke akua, e hanaia mai, e like me ka mea i oleloia mai ai ia`u.

 

            26 Aka hoi, e ili ana kakou ma kekahi mokupuni.

 

            PAUKU GULA. Oih. 27-25. E olioli oukou; no ka mea, ke manaoio aku nei au i ke Akua, e hanaia mai, e like me ka mea i oleloia mai ai ia`u.

 

            MANAO NUI. E pono no ke noonoo i ke ano like o ko kakou wa ola me ka holomoana o ka moku. O Iesu ke pailata, ka Baibala ka palapala alakai, ka manaolana ka pea, ka manaoio ka heleuma.

 

            OLELO HOAKAKA: Oiai ua hoopii aku o Paulo i ka Emepera, ua manao o Peseto e hoouna aku iaia i Roma me na paahao e ae. O Julio, ka lunahaneri, i malama i na paahao. Ua pae ka moku ma Sidona, a malaila ua launa pu o Paulo me kekahi mau makamaka Mailaila holo aku lakou ia Mura, ke awa pae moku o na moku lawelawe hua huita, ma ka mokupuni o Lukia. He moku nui malaila nona ka poe eemoku 276, me na ukana he nui loa e holo pololei ana i Italia. Aole no ka moku o kela wa kahikko he mea huli e like me na moku o ka wa ano: aole he panana: ua mau na makani ino ma ke Kaiwaenahonua Sept. 14-Nov. 14. Mai Mura aku ua holo lakou i ke komohana hema, a loihi, no ka mea ua pa na makani mai ke komohana mai ia wa. Me keia apuepue ua holo aku la lakou malalo o ka mokupuni o Kerete.

 

            13 Aniani.—ua kapaia mai ka makani he mea lolilua. Ua nui na makani ino i ka hooilo, aka hoi ua oluolu loa i kekahi la paha. Aole maikai na awa o Salemone, a me Naawamaikai, i ka hoilo, no ka mea aole lulu laua. Nolaila, ua manao ke kapena e holo aku i Poinike, he awa lulu kela i ka hooilo. Ua ao aku nae o Paulo i ke kapena, ka mea moku a me ka lunahaneri Mai holo aku i ka hooilo. He paahao koikoi o Paulo me na mea lawelawe elua. Luka a me Arisetareko.

 

            14 Eurokeludo.—mawaena o Euro (Hikina) ame Akilo (Akau), oia hoi E.N. E. Hikina-Akau-Hikina. 15. Punia,--inikila, ma ka olelo Helene. Makani,--holo pukiki keia, e like me ka mumuku ma Kawaihae. Ua iho mai ia mai na mauna nona ke kiekie 7000 kapuai. Hooku,--leha pololei ma ka olelo Helene. Holo.—imua o ka makani. 16. Malalo,--a loaa ka malie. Kelaude,--he mokupuni liilii, 25 mile mai Poinike aku ma ka hema. Waapa,--ihukiia mahope o ka moku. Ua makemake na luina e komo i ka waapa no ka hooholo ana i ka hana i oleloia ma ka pauku mahope iho. 17. Hawele,--nakinakiia a puni ka moku me na kaula i mea e naha ole ai. Sureti,--kekahi ono poho kaulana loa ma ka aekai o Aferika. Pea,--hoemila ka nui o ka pea, a lawa wale no ke holo mama imua o ka makani. 18. Hoomama,--hoolei aku lakou i na ukana. 19. Makou.—ka poe eemoku, aole na luina. Ma ko lakou pilihua hoolei aku lakou i na moen, noho, papaaina, a pela`ku. Aole he hana keia e pono ai, aka nae ua weliweli loa lakou. 20. Hala.—he mau la 14. P. 27, ka mau ana o keia makani ino. Ua nui ka pihoihoi no ka wa loihi, ka liu ana o ka moku, ka hiki ole ke hooholo i na hana maa mau. 21. Loihi,--aole he ahi no ka hoomoa ana i na mea ai, a lokokula lakou no hoi. Hoolohe,--aole kamailio pela o Paulo me ka hoohalahala ana, aka e hoolana ai i ko lakou manao e paulele hou ai iaia i keia wa pilikia. Ino.—ma na kino. Poho.—ma na waiwai. 22. Olioli,--kokoke pau ka wa pilikia. 23. Anela.—no ka hooikaika ana ia Paulo. 24. Poe.—aka hoi aole hiki ia lakou ke hoolaia. Ke ole ke kokua ana o na luina. 25. Manaoio,--nui ka mana o ka manaoio ina paha ua paulele kekahi i ka Mea Mana Loa. Naauao Loa. Loko maikai Loa. 26. Ili,--a ola nae ka poe a pau. Ua paa ka ihu o ka moku, nahaha iho la ka hope ia lakou i ika ia ilalo i kahi wiliau. Ua lana wale ka moku he mile 480, a ili ma kekahi mo-

            I. Ka makani pukiki, 13-17. I mea e kupuni liilii, o Melit ka inoa. Hoohoio ai i ko Paulo olelo hoopii, heaha ka hana o Peseto? Owai ka mea malama ia Paulo i keia wa paahao? A pae ka moku i Naawamaikai, heaha ko Paulo oleloao? Heaha ka manao o ke kapena? I ka wa hea ua hoomaka lakou e holo akku i ke awa paemoku o Poinike? Ua holo lakou malalo o ka mokupuni hea? I ka wa koke ua pa mai kekahi makani ino, a heaha ke ano o kona inoa? Pehea ka moku? Ua holo lakou malaloo kekahi mokupuni liilii nona ka inoa hea? Ehia mau mile mai Poinike aku? Heaha ka hana akamai i naha ole ai ka moku Heaha ka mea a lakou i makau nui ai? Ehia mau la ua ikeia ka moku? Ehia ka nui o ka poe eemoku?

 

            II. Ka pio ana o ka manaolana, 181-20. Heaha kekahi hana e ola`i ka poe eemoku? Heaha ko lakou hana pihoihoi? Heaha na ukana pili i ka moku? Ehia mau la no keia lana wale ana? Ua pio anei ka manaolana o ka poe eemoku a pau? Nohea mai ko Paulo maluhia ame kona mana hoomalu? Ua oi aku anei kona ike mamua o ke akamai o ka poe luina? Ua like anei kou wa ola me ka moku kahulihuli loa i ka wa ino? Ua malamaia anei ka moku a hooholoia me ka nana ole ana i na hku? Pehea kou mau manao, ua pili anei na hoku i ko ka honua wale no aole i ko ka lani kekahi? Ua maa mau anei i na kanaka hewa ke imi i ko ke Akua kalahala, mamua o ka pio ana o na manaolana e ae?

 

            III. Ka manaoio o Paulo, 21-26. Heaha, kekahi pilikia no nui o ka poe eemoku, p. 21? Heaha ka oleloao o Paulo i ka wa mamua iho? Ua hoohalahala anei oia ia lakou no ko lakou ano hookuli Heaha ko Paulo olelo hoolana hou? Ua nui anei ka ino a me ka poho? Heaha ko lakou mea i koe? Heaha ko Paulo olelo hoike e pili ana iaia iho? Aole anei he oiaio na ke Akua na mea a pau? Ua malama anei na kanaka a pau loa i ke Akua? Pehea ke ano like o Paulo ma ka moku a me ka manaoio Karistiano ma keia honua?

 

            MANAO PILI. 1. Ua kinai anei ka pono i ke ahi, hoole i na mea ai, holoi aku i na hoku: a i ole paha, ua hooili anei ka hewa i na poino ano like? 2. Pehea e hiki ai i ka mea manaoio ke olioli i ka wa pono? 3. Pehea ke ano like o ko kakou palekana a ike i ka pomaikai lani me ka palekana o Paulo ma? 4. Ina paha ua hoolaia kakou, he mea ano nui anei ke poho o na waiwai? 5. Oiai e mau ana ko kakou wa hana, e pau ana anei ko kakou wa oia?

 

UA HALA.

 

I ka Nupepa Kuokoa,--

Aloha oe:

 

E oluolu oe ma kahi kaawale o kou mau kolamu, e hoolaha aku ma ke akea oia hoi keia:

 

            Ma ka hora 10 a.m. o ka la Sabati, Oct. 10, ua oluolu i ka Makua Lani ka lawe ana aku i ka hanu hope loa o kuu mama i aloha nui ia, Elizabeth Kaholo Kaelele, a ua haalele mai oia i kana kane, D.K. Kaelele, ia`u, kana kaikamahine hookahi, ka ohana ame na makamaka he nui e kanikau aku nona ma keia aoao.

 

            He ma`i kona ma ka puuwai a ua hiki ole i ke akamai o na kauka ke hoopakele ae iaia mai ia ma`i mai, a na ia ma`i i hoomailo i kona kino no kekahi mau mahina loihi i hala ae nei a hiki wale i kona hala ana aku ma na aoao o ka honua.

 

            Ua hanauia oia ma Kohala i ka makahiki 1844, a ua hiki aku kona mau la ma keia ao mauleule i ke 53 makahiki.

 

            Ua haalele aku oiia i ka aina hanau i kona mau la kamalii, a ua noho paa ma Honolulu i ka hapa nui o kona mau la, a ua kamaaina i ko Honolulu poe.

 

            He hoahanau oia no ka Ekalesia o Kaumakapili. He lala oia no ka “Ahahui Heluhelu Baibala a Kinai Hoomanamana” i kukuluia ai e Rev. J. Bikanele, a ma Kapuukolo ko lakou kahua hana, a mamuli oia Ahahui, ua lawelawe oia me kona mau hoa ma ka hana komo kauhale, launa pu me na me na makamaka a haipule pu me lakou.

 

            Mmuli o ka loaa ana iaia o keia ma`i ame ka nele i ka manaolana mai na kauka mai no ka lanakila, ua hoi mai oia i Kona nei ma ka mahina o Maraki aku nei, a noho pu makou no ke kali ana i kona hora hope o keia ola ana. A iloko o keia mau mahina ehikau kona hoomailoia ana e ka ma`i me ka ehaeha ame ka hoomanawanui a hala wale aku i. Aloha no! Ua hala oia, ua pio kona leo, ua nalo ua pau ka hana, na kuu ka luhi, a na ka hana ana i hana ai ma keia ao e hookipa iaia i kahi i hookaawaieia a i kupono nona.

 

            He lokomaikai oia, hehea hea, he kokua i ka poe nawaliwali, a he aloha keiki; a na ke aloha keiki e alo mau ana oia i ko kakou mau kai kaulana i na manawa apau ana e lohe aku ai no ko makou mau pilikia nawaliwali.

 

            Ua hala oia me ke aloha nui, a e hoomaikaila ka Makua Mana Loa. Nana no i haawi mai a Nana no i lawe aku.

 

            O wau iho no me ka haahaa,

 

ELIZAETH K. AMALU.

 

Ka mea huna pohihihi

 

[@ can’t read this line]

 

MOKUNA XXVI.

 

Ka Hale o ke Aloha ole—Ka Po Mahina Walohia—Ka Hainaka i ka Welelau Makani—Ke Aloha Ua Hiki mai.

 

            I ka hoea ana`ku o ke kaa o ua HakuTereveliana i kahi hoolulu kaa ahi, ue hele koke aku la ka Haku Adelo i ke keena oihana kaa-ahi, no ka hoopaa ana i kona inoa, ma ke ano oia kekahi ohua, e hu hoi aku ana i Ladana ma ia po, oiai hoi ka elemakule Tereveliana i hele aku ai mawaena o na puulu kanaka e huli ai no Alamira, ua komo aku la nohoi oia iloko o ke keena oihana o ke, alahao e ninaninau ai, a pela nohoi iloko o ka hale-hotele, eia nae, ua hooneleia mai oia mai ka ike ana`ku i ka oiwi o kana mea e huli ana, me ka naau mokumokuahua o ke aloha, a nele pu hohoi oia i ka ike ana i kahi e loaa ai oia iaia; no ia mea, ua hoopili kaumaha loa mai la kona noonoo, a kuu iho la kona mau waimaka ma kona papalina.

 

            Mahope iho o kona hele hoomanawanui ana i o a ia nei, e hou hele ana ma kela ame keia wahi ana i manao wale ai, oia kahi e halawai ai a e loaa ai paha kana moopuna hanai aloha, ua hoi ae la ia a ku pu iho la me Adelo ma kahi kokoke i ke kaa-ahi. Ma nei wahi, haawi aku la oia i ka nana ana me ka makaala loa maluna o kela ame keia kino kanaka e maalo ae ana mamu ona.

 

            Oiai hoi oia e ku ana, olelo aku la oia ia Adelo:

           
Maanei au e ku ai a hiki i ka holo ana`ku o keia kaa, malia hoi o hoea mai no oia mamua o ka holo ana`ku o ke kaa. Aia paha oia i keia wa maloko o na alanui o ke kulanakauhale nei kahi i holoholo ai. A ina aole ana ia e loaa ia`u maanei, alaila, e huli pono loa aku ana au iaia ma ke alanui, ma ko`u wa e hoi aku ai no Tereveli ana Pa.”

 

            I keia wa pane mai la ua “haukae nui nei o Ladana” me ka maalea nui:

 

            “Malia paha, ua hoi aku nei no oia no ka hale. Me he mea la, ua ike mai nei oia i ko`u hele pu ana mai nei me oe, nolaila, hoi aku la oia no kona rumi. Manao au, e halawai aku ana no oe e kuu Haku, me ia ke hoea aku oe i ka hale.”

 

            I kela wa kani mai la ke oeoe o ke kaa-ahi, a o ka wa ia o ua Adelo nei i lulu lima pu iho ai me ka Haku Tereveliana, a kau aku la iluna o ke kaa, a holo akku la hoi ke kaa. O ka Haku Tereveliana keia, ua ku iho la oia me ka pono ole loa o kona noonoo. A hala kekahi mau minute pokole o kona ku ana, huli ae la ia a hele aku la no kahi e ku ana kona kaa.

 

            E kuu makamaka heluhelu, maanei kaua e waiho ai i ke kamailio ana no ka Haku Tereveliana naau ehaeha e huli hoi la no kona hale kakela, a e nana ae kaua ia Adelo e huli hoi la no Ladana me ka naau hauoli.

 

            I ka hoea ana`ku o ke kaa-ahi no kahi hoolulu kaa mua, ua telegarapa koke aku la ua Adelo nei ia Rush, ka makai kiu, e halawai pu ae me ia ma kahi hoolulu kaa ma Ladana.

 

            Kau hou maluna o ke kaa, o Ladana ka pahu hopu. I ka hoea ana aku o ke kaa ma kahi hoolulu kaa ma Ladana, i na hora omamaka mua o ka wanaao. Ua halawai aku la ua Adelo nei me ka makai kiu: alaila, kau ae la laua maluna o kekahi kaa-pio a holo aku la no ka hale hotele i noho ai o Adelo.

 

            I ko laua hoea ana`ku ilaila, ua pii loa aku la laua no ko Adelo rumi. Maanei i noho iho ai ka haku hana, oia hoi o Adelo, ame ke kauwa hana, oia hoi o Rush (Hukamakani). A hala kekahi mau sekona o ko laua mau kike olelo ana, ma na mea e pili ana i ko Adelo noho ana ma Tereveliana Pa, ua pane mai la o hukamakani (Rush) ka makai kiu:

 

            “Eia nae hoi,” wahi a Adelo i pane aku ai, me ka hoomau ana`ku nohoi i ke kamailio ana, “ua telegarapa ae nei oe ia`u ma Tereveliana Pa, ua hookoloia e oe ua Lede Beatirisia la a hoea i kona lua huna?”

 

            Pela no Ua ikeaia e a`u kona lua huna. Ma ka auina la o nehinei ua ike au iaia e haalele ana i ka hale Kakela Hametona, me kekahi pahu lole uuku ame kekahi eke, a holo akku la oia maluna o ke kaa no kahi hoolulu kaa-ahi, me he mea la e holo ana oia no kahi o ka ohana Kaletona, ma na kua aku nei o Ladana. Ua kau ae la nohoi au maluna o ko`u kaa a uhai aku la mahope ona a hoea i kahi hoolulu kaa. Ike aku la au i ke kau ana aku o ua Lede nei iluna o ke kaa, a kau aku la nohoi au ma kekahi kaa helu elua e pili koke ana no i ke kaa o ua Lede nei i kau aku ai. O ke kumu o ka poolei o ka`u uhai ana mahope ona, na kekahi kanaka lawelawe o Hametona Kakela i hoike mai ia`u no kahi a ua Lede nei e hele ana. Holo aku la hoi makou a hoea i Daiton, he aneane 50 mile mai Ladana aku nei, ilaila lele iho la ua Lede Beatirisia nei, oiai hoi au i holo loa aku ai no ka helu elua o na wahi hoolulu kaa mai laila aku. Ua hana au penei i mea no ua Lele Beatirisia nei e hoohuoi ole ai ia`u. Noho iki au ma keia wahi a hiki i ka hoea ana mai o kekahi kaa e hoi ana no Ladana ne, o ko`u kau mai la no ia ma ia kaa a hoi mai la. I keia hoi ana mai o`u, ike hou mai la au i ua Lede Beatirisia nei me ka aahu ano hou loa, eia nae, ua hoomaopopo aku la no au iaia. Kau mai la oia maluna o ke kaa, a holo mai la makou a hiki i kahi hoolulu kaa ma Limela ilaila lele aku la oia a holo loa mai la au no kahi hoolulu kaa maanei iki mai. Hookahi hora mahope iho, kau au maluna o ke kaa mai Ladana ae nei, a hoi hou aku la au i hope no Limela. I ko`u hoea ana`ku ilaila, aole ka Lede Beatirisia malaila. Ninau aku la hoi au i ke kanaka malama kaa-ahi oia wahi no kekahi wahine a`u i makemake ai e ike a hoakaka pu aku la au iaia i ke ano o ua wahine la. I kela wa, hai mai la oia ia`u, ma ka hoike ana mai, ua ike oia i kekahi wahine oia ano, aka, ua haalele nae oia ia wahi, a ua holo aku oia no ka hale noho o Senor Arevalo. O keai kanaka o Senor Arevalo, he Kauna Sepania ia, a o kona wahi i noho ai, aia ma Evergreen Home Na ke kaa lio o ua Kauna Sepania nei i lawe aku i ua lede nei. Mamuli o keia mau olelo hoakaka a ua kanaka nei ua ike iho la au, he mea pono ia`u ke hookolo aku ma ke alahele e hoea aku ai au i ka Evergreen Home; nolaila, haawi aku la au i ka`u mau hoomaikai ana i ua kanaka la, a kamoe aku la ko`u mau kapuai ma ke alahele e hiki aku ai i ua wahi la. He mea oiaio hoi, ua hoea aku la au i ua wahi la. He wahi keia i hoopuniia me kekahi pa pohaku kiekie, a ua kiia kona puka pa a paa. Ma keia puka na i ku iho ai au a hoohana aku la i kekahi o na hana maa mau loa ia makou na makai kiu, oia hoi ka lawe ana mai i ke kii o ka laka e paa ana ma ka puka. A ua hoi mai la au ia nei, a hoomakaukau iho la i ki e hemo ai kela laka, a ua manao au i keia la au e hele aku ai ilaila a wehe i kela puka pa a oiai nae ua huli hoi mai la no oe, e kuu haku, nolaila, e aho no au e haawi aku ia oe i ua ki la.”

 

            Me ka helehelena hauoli lalau aku la ua Adelo nei i ke ki a ka makai kiu i haawi mai ai iaia, a pane aku la nohoi:

 

            “Ua holopono kau hana. E loaa ana ia oe he uku mahuahua A ma ko`u aoao hoi, e hai aku au ia oe, ua hooponomaikai nui ia nohoi au, oiai ko`u mau la ma Tereveliana Pa aku nei, eia au ke paa nei i keia wa i kekahi mea hoike maopopo loa e pau ai ke pohihihi o keia mea huna a kaua e hookolo nei. A ke manao nei au, o keia Kauna Arevalo au i hoike mai nei, aole ia he kanaka Sepania, aka, he kanaka Pelekane no ia, e like me oe ame a`u. Pehea la, ua ninaninau wale aku anei oe i na kanaka oia wahi no ka hana a keia kanaka, e oleloia nei he kauna Sepania?

 

            “Ae; ua ninau au i ka poe halekuai. He kakaikahi loa ka poe i ike iaia. He paamau loa oia iloko o ka hale aohe ona hele iwaho. O kana hana he kaukau buke moolelo, a no na nupepa nohoi. O kana wahine, wahi a ka lakou hoike mai ia`u, he wahine hana keaka ia maloko o kekahi o na hale hana keaka kaulana loa o Ladana nei, a he wahine himeni nohoi. Ua oleloia, he alii Sepania maoli keia, a ua kipakuia nae oia mai Sepania mai O keia ka`u mea i lohe no ua kanaka la. Eia nae ua hoopuiwa loa ia mai ko`u noonoo i kou hoike ana mai nei he kanaka Pelekane no oia elike me kaua nei, wahi a kou noonoo.”

 

            “Pela ko`u manao koho wale,” wahi a Adelo i pane aku ai ia Hukamakani, aka, no ka mea e pili ana i keia wahine hana keaka, a himeni paha, manao no a, aole ia he wahine e ae, aka, o ka lede Beatirisia no ia o Hametona Kakela.”

 

            “Aole hiki ia`u, e kuu haku, ke hooia aku imua ou no ia mea; aka, ua hiki nae ia oe ke hoomaopopo iho, elua hale e loaa ai ka Lede Beatirisia ma ka Hale Kakela o Hametona a ma kela hale o ke Kauna Sepania a`u i hai aku la ia oe. Ua hai mai nohoi ke kanaka lawelawe o Hametona Hale ia`u, e hala ana he hookahi pule okoa o na Lede la e noho ai i kuaaina, oia hoi kela wahi a`u i hookolo ai iaia; nolaila, na lawa loa ka manawa nou, e kuu haku, e hele kino aku ai a halawai me ia ma keia hale, ke manao oe e hana peia, mahope iho hoi o kou maha pono loa ana mai keia huakai mai la au mai Tereveliana Pa mai. Nolaila, e kuu haku, pehea la; ua pau ae la paha ka`u hana, a i ole, e hoomau aku ana no paha au i ka hana?”

 

            “No keia wa, manao au ua pau kau hana a`u i hoouuauna aku ai la oe a i hookoia ai hoi e oe me ka holopoo; aka, malia no paha e makemake hou aku ana no au ia oe. No kela wa, ua lawa na mea i ikeia e oe i mau mea na`u e paahana aku ai, elike me ko`u makemake. Nolaila, eia mai kou uku; a ina nohoi e makemake hou ana au ia oe, e hoike aku no au ia oe a no ia kuu e noho mau no oe me ka makaukau.”

 

            Haawi aku la ua Adelo nei i ka makai kiu i kekahi mau bila dala i biki aku ka heluna i kekahi pua mahuahua loa. e hauoli ai ka naau o na makai kiu nei ka wa i ku ae ai ua makai nei a huli hoi aku la no kona home.

           

            Ia kakahiaka holookoa apau, he wa ia no Adelo @ hiamoe ai. A ma ka auina la oia la mahope iho o kona komo kapa ana me kona kahiko ana iaia iho a “maemae ka pua o ka haia i ke kai,” ua holo aku la oia no Hametona Hale, e ike ai i ka Haku Hametona. I ka hai ana mai hoi a ka Haku Hametona iaia aohe ka Lede Beatirisia o ka hale, ua pane hoonalonalo wale aku ia no ia, no kona kaumaha no ka halawai pu oie ana me ka Lede Beatirisia. I ka hiki ana i9 ka hora 12, ua hele aku ia ia e paina i kona aina awakea ma kona hale hui. i kapa mau ia, he kalabu.

 

            I ka pau ana o kana paina ana, ua kau ae la ia maluna o kekahi kaa, a holo aku la no kahi hoolulu kaa-ahi ma Vitoria. Hoopaa aku la oia i kona inoa e holo ana oia i Limela. Aole hoi i liuliu kana kali ana, a ahoea mai la ke kaa-ahi a holo aku la ia, ma ke alahele hookolo e loaa aku ai ka Mea Huna Pohihihi o Hametona Kakela.

(Aole i pau.)

 

HE HOOMAIKAI I KA MEA LOKOMAIKAI.

 

Samuel Kamaiopili

Honolulu, Oahu:

 

            O makou, ke Komite i kohoia e ka Ekalesia o Wainee, Lahaina, Maui, ke haawi aku nei makou i na hoomaikai nui ia oe, no kau makana nani a maikai i hoouna mai nei i ka ekalesia o Wainee, oia hoi ka Wa@i Nui no ka luakini nani o Wainee, a ka Mea Hanohano Henry P. Baldwin i kukulu iho nei me kona puuwai lahalaha, a ke ukali aku nei kau wahi makana ma ia meheu, i kia hoomanao no kou makuahine haipule a hoahanau hoi no keia Ekalesia, a e hoala hou mai ana hoi i ka inoa o kou papa aloha nui i hala ma o.

 

            A ke nonoi ae nei ka makou mau leo poloai i na lani, e hahaiia kou mau la opio e na pomaikai, a e hooloihiia hoi kou mau la.  Me ka mahalo,

A. Pali, Pilipo Pali, D. Kahaualelio, D.H. Kahaulelio.

Komite

Lahaina, Oct. 18, 1897.

 

HOALOHALOHA NO DR. J. K. SMITH.

 

            O makou o na hoaloha o Kauka Kamika (Dr. J.K. Smith), e noho ana ma Koloa nei, oiai mamuli o ka lawe koke ia ana aku o ke ola o ko makou hoaloha e ka lima menemene ole o ka enemi ma ka hora 10 o ka po o ka la 27 o Sept., i ka wa hoi i manao ole ia, uhi ae la ka poouli maluna ona, a pani i kona mau pahulono, popoi iho la kona mau lihilihi maka a moe aku la iloko o ka maha. He maha mai na inea, na luhi o keia ao. He maha iloko o ka maluhia mai na kupinai o keia noho ana. Oiai hoi i kona wa e ola ana, he nui kana mau hana kokua aloha ma na ano apau ia makou. A no ia hoi, mamuli o ka hoopokoleia ana o kona ola e ka enemi, ua ili iho maluna o kona mau kaikuahine ame ka ohana apau ke koikoi o na haawina ehaeha a ke aloha walohia. Ua hala ke kino, aka, ua ola nae kona uhane, aia iloko o ka Paredaiso, ua hui pu aku la me kona mau makua i hala e aku iwaena o na uluwehi i hoonaniia. E olo aku anei ko kakou mau leo e hoihoi hou mai iaia iloko o na inea? Iloko o ko ke Akua lokomaikai, e hauoli kamakou.

 

            Aole he kino hookahi e hoopakeleia e ka make, maluna o na kau eha o keia ola ana, a nana mai la i ke kanaka me na maka henehene. Nolaila, ma o ko makou mau komite la, e

 

            Hooholoia. 1.—He makua oia no makou iloko o ko makou mau pilikia a inea o keia noho ana. Nolaila, ke komo pu aku nei makou me kona mau kaikuahine ame ka ohana e auamo pu i na luuluu kamakena o keia ole ana nona.

 

            2.—He makua aloha a oluollu oia iloko o ko makou nawaliwali ma ke kino ma kona ano kauka.

 

            3.—He makua a hoaloha oiaio loa oia iloko o na hana o ka Uhane, e ao ana me ka pauaho ole, a e paipai mai ana me ke aloha e hana i ko ke Akua makemake i loaa ai ka maha ame ka pomaikai naue ole. Nolaila, e lalelale kakou no ka halawai pu ana me ka make e maha malaila, elike me kona maha ana aku la.

 

            4.—O ka makou poule, ke noi aku nei a ke kalokalo aku nei i ke Akua Mana Loa e hoomama mai i ka naau pilihua o ka ohana, me na manao hauoli e hui hou aku no me ia ma ka Paredaiso nani ma o me ka olioli.

 

            “Pokole paa ole kuu noho maanei,

 

            No keaha e ohumu ke kau paapu mai,

 

            Na eha, na luhi, na kaumaha e?”

 

Henry Spalding, Ekeka, M.A. Rego, B. Luces, R.K. Ainaike, Wm. M. Kekoa, Komite.

Koloa, Kauai, Oct. 14, 1897.

 

Theo P. Severin

(Kapolema ma).

 

He Mea Pa`i Kii Hooleleaka

 

            E hana ana oia i na kii nani loa ma Honolulu nei no ka uku haahaa loa. E palia ana na Kii Ahaaina, Mare, Hoolewa, na Hale Noho, a pela aku.

 

            E hoonuiia ae ana na kii mai na kii liilii mai.

 

            Alanui Nuuau, ma keia aoao aku o ke Alanui Pauahi. Ala Iluna.

2664-12ms

 

Hoolaha Kuimau.

 

Ola Nawaliwali

MAMULI O KE

KOKO INO.

 

            E heluhelu iho i ka mea i hanaia e kay Ayer Laau Sarasaparila no ka Rev. Z. P. Wils, he misionari kamaaina loa maloko o ke kuianakauhale o Nu loka a hoahanau nohoi o Lunakanawai Wilds i make, he kanaka kaulana

 

            “No na makahiki lehulehu he l@ au na ka ma`i p@-palabu ame na @ aai e ae, i puka noloko mai o ke koko ino. Ono ole mai la ka`u ai a nawaliwali mai ko`u nui kino apar. Mamli o Kou ike ana i ke ola ana o kekahi poe e ae no ko lakou inu ana i ka Laau Sarasaparila, ua Ayer a hoomaka iho la au e inu i ua laau la. A ua

 

ONO AE LA KA`U AI

 

Mai ko`u inu mua loa ana mai no i ua laau la: alaila, hoomaka mai la ka maikai o ko``u ola. He han@ri pa-keneta ka oi o ko`u ikaika ae i keia wa, a ua loa mai keia mai ka Laau Sarasaparila Mai A AYER, ka laau hoi a`u e hoike aku nei me ka oialo. Oia ke pookela loa o na laau hoomaemae koko i keia.’

 

            No na ma`i pau i loaa noloko mai o ke koko ino e lawe i

 

Ka Ayer Laau Sarsapailla.

 

KA AYER HUAALE Ka Laau Hoola ao ka Ma`i Awaawahia o ka Op@.

 

Ke pookela o na laau no ka malama ana, ka hooulu ana me ka hoonani ana i ka lauoho, oia ka

 

Ayer Laau Hooulu Lauoho.

 

            Aole e kepia ke poo, ola na ma`i puupuu, aole hoi helelei ka lauoho. Ina maloohaha mai ka lauoho, hinawanawe a ano hina mai, alaila, na keia laau e ho`iho`i hou ae a kona ano mua, a hooulu lupalupa ae la i ka lauoh@. Ma na wahi apau, o keia Laau Hooulu Lauoho a Ayer ke pookela, a ua lik@  ia i punahele a i hoapili no na lede ame na keonimana.

 

Ayer’s Hair Vigor

 

I hoomakaukauia e

 

DR. J. C. AYER, LOWELL, Mass., U.S.A.

 

Na Medala Gula mai na Hoikeike Nui o ke Ae

 

Hollister Drug Co. Lt.

 

Na Aagena ma ka Paeaina Hawaii.

 

Kakela me Kuke.

 

Ka Halekuai Nui

 

O NA

 

Waiwai like Ole

 

O na Mea

 

HANA KAMANA A PAU

 

Na Lako Pili Hao Kukulu Hale,

Na Kepa hele,

Na Lei Ilio,

Na Kaulahao Ilio,

Na Pahi,

Na Upa,

Na Kope Hulu,

Na Pulupulu

 

Na Palau Lio

Na

Mea Mahiai,

Na Au Ho, Na Au Koi,

Na kua bipi, Na lei bipi, Na kalahao bipi,

Na uwea pa, Na kaa palala,

Na mea piula, Na

Ipuhao.

 

Makau ME Aho Lawaia

 

Na Iliwai                                 Na Pakeke

Na Kula                                   Na Pakeke Hao

Na Hulu Pena                          Na Kapu  Hao

Na Pulami                               Na Panda

Na Pena me Aila                     Na Kukaepela

Na Kopa                                  Na Uwiki, a me

Na Aila Mahu                         Na Ipukukui

 

Miki Humuhumu Kaulana a

 

Wilcox & Gibbs

 

Hookahi Lopi,

 

KA REMINGTON, Elua Lopi.

 

            A me na ukana he nui wale o kela a me keia ano.

 

Kakela me Kuke.