Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 1, 7 January 1898 — Lubiana Kasimila [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Lubiana Kasimila

MOKUNA XIII. Ka Halawai i ke Kuluaumoe. Ma ka wa a ka mea kino eleele e kamailio mai ana, e hoholo ana he elua mau ninau nui iloko o ko Walasetona noonoo ana. Ka mua: he mea pono anei iaia ke haawi aku i na pau'.ele ana maluna ona? Ka lua: he mea pono anei iaia ke huli ae i hope a hoi aku ma ke alahele ana i heie mai ai? A ma ka wa i pau ae ai o na olelo ana a ua kanaka hookalakupua nei o ka aahu eleele, aia hoi, elike me ka nee ana a ka ohu iluna o kekahi kuahiwi, pela i poipu mai ai ke anoano ilihia maiuna ona, a hoolaie ae la kekalii manao iloko o kona houpo, he

mea pono iaia ke ukali aku i ka mea I kino eleele hoopahaohao o ke kuluaumoe, nolaila, pane a.ku la ia: | "E ukali aku no au mahope ou." i "E Walasetona, aohe oe e koiia ana e hana mai i ka hana. i kamaaina ole ai oe i ka hanaia ma na halawai ana elike me keia ke ano. ma ka.hi wa e ae au i ike ai. Oiai, ua ae mai oe me ka paule'.e oiaio, e hahai mai ma ke alahele a'u e alakai aku ai ia oe, nolaila, e ae mai oe, o ka hana mua loa j au e hana ai, i mea 'hoike no ka oiaio ; 0 kau ae ana, oia keia. E haawi mai j oe i kau pahikaua, a e paluluia hoi kou | mau maka me ka paie-uhi-maka o na i kanaHa au i ake ai e ike i ko lakou < ano." la wa i pa'i ae ai ua kanaka nei i kona mau no ekolu manawa, a ; oia ka manawa i hoea mai ai he elua mau mea kino hou aku i aahuia no ! me na aahii eleele. j Ua lilo ka hoea ana mai o keia mau kanaka hou elua, he mea pahaohao loa , 1 ka noonoo o Walasetona, nolaila, aoie \ ana hana e ae e hana ai, aka, o ka ae i waie aku no e hooko aku i na mea i 1 kauohaia mai iaia e hana aku. ; Ua 'haawi aku la ia i kana pahikaua, j alaila, ae aku la ia e paluluia mai kona j mau maka. Ike iho ia ia i ka lalauia ] ana mai o kona lima a alakaiia aku la | oia. j Ke hoomaopopo la ia i ke kikeekee

o ke alahele ona i laweia aku ai. A hala kekahi wa o ko lakou hele ana. ma ia ano, aia hoi hoea aku la lakou ma kahi ana i lohe ai i ka aku o kekahi liiea. kino a ko'iko'i, ka mea hoi ana i hoonHwpopo iho ai he pani pohaku ia i weheia Au Ma keia wahi, hai mai la ke nanā e paa ana i kona lima, e ana lakou ma kekahi ala-anuu, a lie mea pono iaia ke iho aku me ka hehi' akahele loa ana. Ke ike !a oia i ka pa huihui puanuanu ana mai o ka makani, a ma ka wa i hoea aku ai oia ame kona alakai i ka papa-ku o kahi a ke ala-anuu pohaku i kamoe aku ai, aia hoi, mamuli o ke ano kaumaha a pilipu o ka hanu e hanu ana, hoomaopopo iho la Mlaia laua i kela wa ilalo pono i kekai&i ana. *

I Alaila, hoomau aku la kona alakai i ka lawe ana iaia. E he'.e ku ana oia ma kekahi wahi. e kolo ana ma kekahi { wahi, alaila, hoopii aku la ma kekahi wahi a nee aku la hoi me ka maiaelae. Ma kekahi wahi hoi o ke alahele, he haiki loa. Aneane he hora okoa o ko laua hele ana ma keia alahele. ia. wa lohe aku '.a keia —Walasetona —i ka weheia ana aku o kekahi pani puka, a hoomau aku la no laua i ka hele ana, | aole hoi i liuliu lohe aku la ia i ka . nakeke ana aku o kekahi mau kaulahao, a hemo aku la hoi he pani-puka. i Ma keia wahi ana i komo aku ai, ike 5 iho la ia i ka mohala maika.i ana ae o | ka ea a hanu maikai ae la hoi ia. Maanei ku iho la kona alakai a pela pu no hoi me ia. Aole i liuliu kapa ku ana, ia wa i kauoha mai ai kona ; alakai iaia e kukuli iho oia ilalo. Hoo- : maopopo iho la ia i kahi ana i kukuli iho ai, he pohaku ia. Alaila, haawiia ! mai la iaia kekahi* pahi puhaka, me kona kauohaia ana mai e hoopolo'.ei : i ka wini o ua pahi la a pili ma kahi | e kokoke ana i kona puuwai, a ma keia i kulana i lawe ae ai oia i ka hoohiki o ! loko o ka Hui Naita Lima Ulaula. j Ke ike la nolioi oia. aole i paewa loa ae na ano nui o ua hoohiki la i ko j na hoohiki e ae oia ano i maa mau j iaia iloko o na hui malu e ae. ! I ka wa i pau ai kona hoohikila ana, ia. wa oia i ku ae ai iluna a weheia ae

t ia ka pa'uiu e hoopaa ana i kona mau , maka.. Ike iho la ia. e ku ana oia iloko .. o kekahi ana i hoomalamaiama ' pohin?. ia e kekahi mau ipukukui piula, i I kon;i nana ana'ku ma o a maanei o iokos ua ana nei, ike aku.la ia i kei kalii%iiulu kanaka aahu eleele e nolio ' mai ana me ka oni ole. Aia ma ko la- | kou au lima, he'mau pahi puhaka, ' a hooinanao koke iho la ia,'o keia na hoike o kana oie'.o hoohiki i lawe ai ma i& po. % | e ku ana, ūa mai la ( ke knnaka o ka aahu eleele nana oia : i lav&i aku i kekahi mau hoailpnā o ka ' hui, a liaiolelo pokole mai la nohoi imua' ona, ma ka hoike ana mai i na hana.a ka hui e hooko aku ai ame ke ; leumu nui o aifa, | Mahope iho o keia, lia uniuinuia mai ; la ka lima o kona palule a ahuwale

kona lima, alaila. me kekahi kui-pine houhou liilii iho la »ke kanaka aahu eleele nana ia i alakai aku i kona lima, a hiki i ka oili ana mai o kekoko, ia wa hooma-u-ia iho la ka maka o kekahi hulu peni kakau a kauohaia mai la oia e kakau i kona. inoa ma kekahi apana pepa ana i ike aku ai, ua paa me na inoa he lehulehu loa, a he hooluu ulau'.a nohoi ka waihooluu oia mau inoa e paa mai ana. Ua kakau iho la oia i kona inoa me

ka ilihia nui o kona noonoo apau. a hoomaopopo iho la oia, aole keia he hana kamalii wale a ano ole hoi, aka, he hana i kukuluia, maluna o ke ola ponoi o kela ame keia mea i ae e lilo i hoa no ua hui la. Me keia manao i.ihia e uluhia ana iaia, o kona wa ia i pane ae ai: " "E ke kanaka i ike ole ia § a'n, ka. mea hoi a'u e kapa aku neiNhe hoahanau oe no'u—imua ou ame keia poe apau i lilo i poe hoike no keia bapetizoia ana o'u me ko'u koko ponoi iho, e hui ana hoi ia koko me ko oukou koko, a e nakii ana ia kakou apau iloko o ka lokahi o ka manao paa, ke hoike aku nei au imua o oukou apau— Ua hauoli. loa au i ko*u lilo ana i hoa no keia poai o na hoahanau oiaio! E kūpaa no au me ka oiaio mamuli o na hana o keia ahahui ame kona ohana

hoahanau a hiki i ka hopena o ko'u ola ana." I kela wa i lohe aku ai oia i ka leo hamumumu o na kanaka aahu apau o loko o ua aiia nei e hooho mai ana ma ke ano apono no keia mau olelo ana i hoopuka ae ai. Mahope iho, ua lalau mai la ke kanaka aahu eleele nana oia i alakai 'aku i kona lima, a alakai hou aku la iaia ma ke alahele a laua i hele mai ai. I ka hala hope ana ae o kekahi mau pani puka ia laua, ua hoea £vku la laua ma kahi e ku ana ke alapii pohaku a laua i iho mai ai. Maanei e a ana hookahi ipukukui lamalama o ka po. I keia wahi ku iho la laua, ma ke ano o laua wale no. Ma ia wa i wehe aku ai ke kanaka 0 ka aahu eleele i ka uhi e paa ana maluna o kona poo, a waiho wale mai la kona helehelena apau. Me ka piha pahahhao nui ike aku la o Walasetona aohe ia he kanaka e ae, aka, o kona hoa paahana no ia o loko o ka hale kakela, nona ka inoa o Seinafota, a o kona wa ia i hooho ae ai: "Auwe! 0 oe no ka keia e kuu hoahanau, e Seinafota." Me ka mino aka, paine mai la ia: "Ae, owau ho keia o kou hoahanau, e Walasetona. Owau kou mea .nana i' ala.kai mai nei, a o kou mea hoi nana 1 kuhikuhi mai nei ma keia hana. E hoomanao oe, aole o' oe hookahi wale no ka mea iloko o ka hale kakela i lilo i hoa no keia ahahui, aole hoi o kaua kokoolua wale no, aka, he lehulehu loa kakou. E hoomanao oe, aohe wahi o keia kalana aina a kakou e noho

nei. i nele ole ai lakon na hoaloha ī like ko lakou awaiauluia ana iloko 0 na hana o keia ahahui me ko kaua nei, A o keia poe apau, he mau hoaloha oiaio lakou apau i kahi ame kahi. 1 piha i ka makaa'.a amo ka eleu." Maanei haawi ae la laua i na lulu lima aloha ana me ka piha liauoli o ko laua mau manao, alaila. huli loa aku la laua- ma ke alahe'e a laua i hele mai ai. Oiai laua e hoi ana, ia wa i hai mai mai ai o Seinfota i kokoolua, no ka mea e pili ana i ke ana i hooliloia ai oia i hoa no ka hui. oia hoi. hc w;ihi ia aia malalo o ka mauna, a o ke alahele a laua e hele ana ia wa.'ua.lianaia no ia e na liina o kanaka ary% ka noeau o ko lakou mau poo. "E hoomaopopo oe," wafri a ua kanaka Ia i pane mai ai, "o ka'hale kakela a kakou e noho nei, he .waiwai ia no ke Duke Nui o Aledeinahama. He alii hoopono keia ame ka oluolu. Malalo 0 kana mau alakai ana ame na kuhikuhi ana i hanaia ai keia mau alahele huna; a he mau a'ahele hoi keia i ike ole ia e ko kakou haku e noho nei i keia wa." "Ae," wahi a W alasetona * Pane a%u ai. "ua lohe nō āu no v Aledeinahairwi He alii maikai, hoopono a oluolu.e& He naita puuwai koa oia a he kaAaKa - naau wiwo ole hoi." "He mea "fciaio ia au i lohe ai, e kuu lioahana.u. Oiai ia'e noho ana i alii no keia hale kakela, ua haaauia iho la au. Aole nae i ike ke Kauna e noho • nei i keia, wa i -.va. A, e kuu hoae hai aku au ia oe, ua kōkoike loa ka la e hoea mai ai ka mea ana . kaupaona oiaio a kaulike; ka mea ana hoi e ikeia ai ka pono 0 ka mea pono, ame ka hewa o ka mea hewa." I ko laua hoea ana aku iluna i kahi e ku ana 0 kahi halepule, ua ike iho la o Walasetona i ka hooneeia ana ae o ke kuahu pohaku 0 loko q ua wahi halepule la, a waiho mai la he puka e hamama ana i'.oko o ka. lūakini. I ko laua kaa ana ma kela aoao o ua kuahu pohaku nei, ua hoihoi hou ia ae la ia ma kona kulana mua. L Maanei hoopio iho la o Seinafota i ka lamalama ana e paa ana, alaila, haawi mai la ia i kon lima i kona hoaloha, a olelo mai la: • (Hapenuia. Ao'.e i pau.)

MAJ. C. P. lAUKEA.