Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 30, 29 July 1898 — UA HUI O HAWAII NEI ME AMERIKA. [ARTICLE]

UA HUI O HAWAII NEI ME AMERIKA.

K ka Luna Hooiwnopono o ka Nup*p& Kaokoa Aloha «?:—Ee &* U'u 1 k'-kah" xnaii kolamu o ka Kuoko.'i v. r ko'u mau wah; rsanao. o:a hot k«-T-? maii b«aok-".o »■ }>au a* 1 I.i maiuna. M* ka hnra 4 a. m. o ke *«akah;3ka ntK r ka Poaono. lulai lv »<:>>. ua loh» is ak« !a h«» mau U-o paapaaiina ana nna haofe na ha* AsK-rika w*) ana kihei a k»? A-i-ioa a kaai ana ke t*kpon* i ko'u hal.-?. rn<? ka nu hou e hoike mai ana "ī'a !l : n o Hawai» nel me Ansf-rika, " ua loh<? ia ma keia ma k* t.e!epone mai ma i kf; ahlahi Poaiima, luiai 1"». A ma k r ahiahi Satati. luiai 17, ua loaa mai *a ka makou mau nupepa. a ua oiaio n? m**a apau ma ke tc*lepone, E kuu Kuokoa a'oha e. ua poina anel oc fa lo«fpa l'lumaiaiii Kawainul. na-

ua i alakai aku ia oe iloko o na makahiki he lehuie'hu i haia e aku? Ma kou mau kolamu maua i paio aku ai imua o ko maua iahui ponoi no keia kumuhana hookahi o ka hoohui aina. Ma k.-k !a 14 o lanuari. 1.593, ua hookuu ke kau Ahaoleio loihi o ka M. H. 1892. oiai owau kekahi Lunamakaainana mai ka Apana aku o Hana nei, a ma ka Poalua ae lanuari 17. ua kipakuia ka Moiwahine, a kahuli ka noho moi, a, kukuiuia ke Aupuni Kuikawa. Ma ka la 18 ae o lanuan', ua lawe ia mai la imua o'u ka I'ulapaia Hoohui Aina, a o ko'u Inoa k;i inoa mua loa i paa ma ia pa!apaia. oia hoi, .1. K. lOSEPA, Jo3. U. Kawainui. alii o K.iu, Ha■waii, J. Kauhane amf W. Kamana e noho Luna Paahao nei no Kawa, Honolulu. o keia na kanaka Hawaii mua loa i kakau a i k.ikoo no ka hoohui aina, Ma ka Poaha a<\ lahuan 1 i>. ua hauilele iho la k" ia HonoIniu no Kapalakiko. <■ lawe ana ia Kakina atne kona inau hoa o lakou ke Kornisina Hoohni Aina imua o Peresidena Harisona. Ma ka mahina o Man-h *>. ua komo aku au iloko o ke keena o ka nupepa Kuokoa. a noho i Luna Hooponopono no ka nupepa Kuokoa Puka La. a noho pu me ko'u mua ma ka hana me Jos. U. Kawalnui. 0 ka Hoohui Aina, oia ka maua kumuhana i paio ai me na nupepa wahakoie oia mau la. Ka Holomua, Makaainana. Ka Leo o ka Lahui, Ke Aloha Aina. ame Ka Oiaio. Ua kapa mai iakou ia maua he "Mau Hipa Eieele o Ha-na, na Ai Kupa o Hana, he kipi i ka Moi. he aloha ole i ka aina, o liia ana maua iluna o ka pou tolepono ke hoi ae ka Moiwahine."

Aole loa maua makau. a no ka mea aia no he poe ike naauao mahope o ko mana mau kua e kokua ana ia maua, ola no na poo Aupuni e hookele nei i "ke Aupuni i keia \va. Ua hala o Jos. TJ. Kawainui i ka make. aka, o kona mnniiolana no ka hoohui aina ua hookola. Ua haalele aku au i ke kakau uupepa a eia au i ke one hanau o mana, o ko maua mau iini a maua i polena ai lloko o na makahiki elima ame ka hapa i hala ua lanakila. Ua olelo ae nei au ma ka la 1S o laniiarl, 1593. i kakau ai ninkou i ko makou mau iona. oia la nohoi ko roako\i la i hoohiki ai e lilo i mau Ameinka, a i kali wale iho nei no makou i keia mau makahiki no ka hooholo koke ole ia mai. a holo mai la pau ka walaau ana o na nupepa hoino 1 ka hoohui ainn. Ua lanakila ka nupepa Kuokoa. oia hookahi ka nupepa "ht)lke i ka mea oiaio. he hoopunipuni iw nupe|>a e ae. Ua paii ko kakou kaleou kamaiiio ana no keia ninau, e hui %:akou i hookahi. ua komo kakou iloko 0 na hoomalu ana a ka l'niona nni o ke no nei. ua hala ka ua me ka makani, ua kau ke poo o Hawaii i ka uluna o Kulu ka po o Welehu ka malama. Makemake loa au e kakoo aku 1 na manao o ka Luna Hooponopono 0 ko Kuokoa, oia keia: ''E ku na ka--nalea Hawaii ma ka aoao o na keiki a na niikanele. a e kak<x) like ma ka hooikaika ana ma na mea e pono ai ka aina aloha. E hoomanao, ma ka va a keia lahui i alakaiia ai e kue aku \ na mikanele. aia hoi. na. hoea mai la ka hopena i moeuhane mua ole 1a e lakou e hiki mai ana. O na mikanele ame ka hikou poe keiki o lakou t»o na pouhana i paa ai o Hawaii Alii aine Hawaii Moi, aka. ma ka wa i kue ai k<> kanaka aloha alii a aloha moi i na pouhana i paa al ka halau hale o ke alii. ua kaia iho la ke aloha alii oiaio e hapapa iloko o na poai o ka hemahema." K Mr. Luna Hooponopono. ua pololel kela mau manao ou, aole- o na kanaka wale kai haalele i ke alakai ana a oa mikanele ame ka lakou poe keiki. aka. o na Moi kekahi, mai ke au e noho Moi ana o Kalakaua, a hiki ia liiHuokalani. 0 na mikanele ka poe nana i hoonaauao i keia lahui, a na lakou i alakai i keia lahui a lilo i Aupuni Kumukanawai, o lakou no ka poe nana i pale akn i na hooplliKla ia e na Aupuni e. a na lakou no i knhikuhl a imi i ke aianui e loaa ai ke kuokoa o keia Aupani. aka, ku ae la lte kanaka Hawaii oiaio a hoino nkn la l na mikanele. ka lakou poe keiki ftroc ka lakou mau ao ana, kuamuam n nku i ka po« aihue aina, ku aku 1?» kela poe hoino uiikanele imua o na pae-humu o ke alo alii, e kuhikuhl an? 1 ka Moi a e olelo ana he ino na mikanele ame ka lakou poe keiki. pun! ka Moi a haalele i na pouhana e paa si kona halau alii. o ka palaha noia a hiolo ka halau alii & Kamehameha 1 ku-

kuiu ai. hk>io ka hale makahaiau. ka iuoio. ke opu weawea. kaai e hook>r:aaho aku ai ona k-ā&aka Ha"wa ; .ī - **.•-• : a weia ikiiki moaaopa Ku'aaoa o X. Ma'aaiii. Ku a- !a ca kanaka r>la;o il'ina a h-oohio:o i ke.a ba.- . ku-ha iho !a i ka ipukai. Kio'a i k'hulilau. a wawahi *ho : sa uni *»/.«? -•• i. o>io ae ia ka waha 1 poino kfia lahui i -j ar,:.*? ka '.ak--: k?rifei. O na no k.i poe nana i £•' ka Moi Kalan; K;«"a."? lalfriopap3. e haawi ka aina i F.a •laainaoa. haawi ia rnai no kako-i k .ina. ina he* aihu» aina na m;kan-)'. %aa loa ka aina ia iakou. oiai o lako <ai ike i ka waiwal o ia mea h-? 0 na mikanele ka hiki mua o ka noL> ina ia Honolulu, ina he aihue aina ( lew H. Rinamu, Rev. L Kamika am T P. Jii'hl. pau loa o Honoluiu ia ia ;<ou. Ao!e no he aina i aihue ia e na kviki a na mikanele. aka, ma ka han? a ma ka hou o ko iakou !ae 5 loaa ai ko iakou aina, ne!e oe i ke dala kuai ka aina ia iakou. moraki oe a kaa kudaia ia iilo ka aina ia lakou, huahua aku ia oe i ka nui o ko iakou la aina. 0 ka hapa hea o ka aina i na kanaka Hawaii i keia wa' Kukulu na Hui Aloha Aina. aoie nae he aina o kekahi poe. nuku aku la i na mikanele a lilo

fno kakou i keia mikanele a lilo ka aina. Eia ka Ahaba ninati ia Elia: 'O oe no anei ka mf>a nana i hoopilikia i ka Iseraela?" Pane o Elia: "Ao!e na'u, aka. nau no ame ka ohnna o kou hale." Xa na Mawaii ponoi amt* na Moi hooknH i hoopoinn i koia lahui. ma ka haalele ana i ke ao ame ia alakai ana a na mikanele ame ka lakou poe keiki. Ma keia wahi e oluohi mai oe e Mr. Luna Hooponopono e hookomo aKu au i ka haiolelo kaulana a Daviil Malo, kekahi o na kakaolelo a kuhikuhi puuone kaulana o Hawaii nei. Ma ka luakini o Wainee. Lahaina, M. H. 1537. oiai na alii e nkoakoa ana. na makua mikaneie Rev. D. Bald\vin. Rev. W. Rikeke ame na kumu mikanele o Lahainaluna, ka Moi Kauikeaouli. kona kaikuahine Nahieanaena, na alii, me Hoapili ma. Ma Halelu 11.5:5 kana poolelo. Ua ao aku o David Malo, i na alii e hoolohe i ke ao ana a na mikanele, o lehova ke Akiia oiaio, a o ka lakou kuhikuhi ame ka lakou ao ana oia ka mea e paa ai a e mau ai keia aupuni. a ina oukou e haalele ana i ka lakou ao ana e hiki mai ana he pilikia maluna o keia lahui. oka olelo hope ano nui a David Malo i lioike aku ai a oia iho keia: "Ina e hookuli ana oukou e na alii, e kipi ana na misionari, e kipi ana lnkou nei, aole nae o lakou nei, aka, o ka lakou nei mau keiki ame ka lakou nei mau moopuna. 0 ke alii e ola ana ia wa e ku olohelohe ana oia, o ke. Aupuni e kukuiula aku ana ia

wa oia ke aupuni paa o Hawaii nei." He 55 makahiki i hala o keia wanana a hiki i ka M. H. 1893, lanuari 17.. kahuli -ai ka noho aiii. ua hoike mai ke Ak.ua i Kona mau manaopaa ma o kana kauwa la o David Malo ma ka makahiki 1887. 0 Kakina ka moopuna a Rev. A. Kakina i hlki mai ai i Kailua. Hawaii. Marc-h, IS2O. oia ka mea nana i hookahuli i ke Kumukanawai o Kamehameha V. 0 Kakina no ke alakai o ka hookahuii Aupuni o ka M. H. 1893. O C\ W. Akepoka ma kai koi e kipaku loa ia Kalakaua mailuna ae o ka noho Moi. 0 keia Kakina, ame na keiki a na mikānele o lakou kai hoole i ko Akefoku ma manao. a no ka mea o na keiki a na mikanele he aloha lakou i ka Moi Kalakaua, no ka mea. ua hanau i« lakou ma Hawaii nei, ua nui ko lakou māu waiwai maanei a 0 ko lakou home keia, nolaila, ma ke Kumukanawai ka hookahuli. Make o Kalakaua pii ae o Liliuokalani i ka noho alii, haale ia aku la ke ao ana a na keiki a na mikanele puni ka, moi 1 ke alakai a ka poai kue mikanele, hoino mikanele, hahai i ke alakai ana a \V.- White. J. Nawahi ma ame na haole kue mikanele o Honolulu. a koi I ka Moiwahine i Kumukanawai hou. Mahope iho o ka hora 12 a. m. Poaono. lanuan 14, 1893, oia ka la i hookuu ai i ka Ahaolelo a makou. A ma ia la i ao aku ai kekahi keiki a na mikanele i ka Moi maloko o ka Hale Alil. oia ka Lunakanawai Kiekie e noho nei i keia la, Hon, A. F. Jud(l: Mai kukala oe i Kumukanawai hou o hiki mai ka pilikki maluna ou." Aole hoolohe ia mai, o ka hopena ua ike ka iahui mai o a o. aia a hanin! ka waiu i lea lepo uwalu iho la malumu Ua oiaio keia manao ou e ka Luna Hooponopono e kuilima pu me na keiki a na mikanele, aole loa he mau makamaka olaio e ae no kakoi' na kanaka Hawaii elike me na keiki r na mikanele, o ko kakou mau hoaloh oiaio ia. Nolaila. e o'u mau makamaka Ha oiaio a puni keia mau pae mok' ka Repubalika o Amerika Huip« , i> •* hootohe kakou a e kuilima pu kako *ne na keiki a na mikanele, o lakon n *a e hookele nei i keia lahui aole h *K>e e ae. Mai hoolohe i ke aiak&i an i na haole 1 akaka ole ko lakou alolro i keia lahui. mai puai i na ole' nelo, e hoike mai ana e kipaku ia ar \akou t ke kuahiwi. a elike ana -ne na Ilikini, aole, aole loa, no k \<tkou kue i na }H keokeo. pepehi «k nepehi mal. Na Ameiika kakou i hoe naauao, i kona alo kakou a nui. a hoi

iiku la nohoi kaXoa i koaa poll. Aole ■ kaaoa e ho>ka«wa kuapoa sa aaa. na ; iahe ke koko o na Am»?nsa no ki ) hookwkoa ana i ca Negero. ke kau | mai nei o Araerika no fc«? k«okoa o n ' Cnba. ara<? Da Eoknpuni o Pnlpin*. K } >he au : na wa*a!o o ka :»>• | kue hc::hut aina !foka o k»?fa Ap.;-.r.- • P5 5 .? v\2-,i k3kon : ke kipzkna, + I arui kikou iiv mau a KU.sp.us i Ao!*r :-.*a 0 ka horue k»?".a o v J 'anak'ūa. a o ka o ka w.w-.> <•••• ! Acf- h* kauv?a k*K\p-aa sa:a:!i. a- I '- ; t vii ►> haaaia mai kakou pea. aole -o no * hiki ana •: na niha anaī ci o k rr.anawa, ke hoihoi hou aku la Ha waii i hopv a o ki;pc-e pu ;tku me r. pom.iikai holonn.ia a ko au o ka ma :;ar/a e ko nei imua, no ke aha keia'A no ka mea, ua kau ka hae o ka <?u,ne'io ma na puu kiekie. Ma na ku • lono a ma na kaha ene ou e Hawaii He Aupuni Karisiano a piha i ka mi lamalama o ka Baibala o Amen'ka H*r puia, a oia malamalama hookahi kri kukuluia ma Hawaii nei. Pehea e maka'u wale nei na Hawaii? Aole h* pueo nana e ke'u ka aha. aole he iole nana e akiaki ko-ko a Makalii, he ale kuwaho e popoi mai iluna o ka waa Hawaii, a aole nohoi he ale kuloko e omo iho ma kuaiako o ka waa Aupuni o Hawaii, no ka mea, ua hiu ia kakou a pili pu me ka Repubalika nui a kaulana loa o ke ao nei. Ua hui o Hawaii nei me Amerika. he poe Amerikn kakou apau. Ua hoike mai ke Akua ma kana olelo: "0 ka hana i loaa i ko kakou mau liina. hana kakou a'pau me ka ikaika. oii! ko kakou alaniii hele o koia mua aku. Me ka mahalo. J. K. TOSEPA. Hana. Maui. Amerika Huipuin. lul.ii 19, M. H. 1898. - i