Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 32, 12 August 1898 — Page 1

Page PDF (1.31 MB)

This text was transcribed by:  Ed-recco Eli
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Lubiana Kasimila

"E na kanaka o Bohemia," wahi ana i pane mai ai. "ke ole au e kuhihewa. ke mau nei no kooukou hoomanao ana i ko kakou Moi i aloha nui ia, oia hoi o Godefere. Owau no kona hoaloha pi@i paa a Kuhina. ui nohoi. Ua hoomaopopo hoi oukou ua kau mai ia maluna ona kekahi ma ʻ i ko ʻ iko ʻ i, a i ka ha@a ana o kekahi wa o kona kaa mai ana, aia hoi, u haalele mai @a oia i keia ola ana,a hala aku la ia ma kela aoao o ka muliwai eleele o ka make. ʻ Aka, mamua ae o kona make ana aku, ua @oike aku la kona kauka lapaau iaia ua kokoke mai kona hopena ma keia ho@ua, ahe mea pono iaia ke hookaukau iaia iho mamua ae o ka hoea ana mai oia hopena. no keia mau olelo @@oo a kona kahuna Iapaau, ua lilo ia imea e welema loa ai kona noonoo, a hookauma@aia hoi oua uhane me ka wa@@@ia nui. Hu mai la kona aloha no kona ohana. a no ia mea, hanini mai la na waimaka ma kona mau papalina. Ua hookaumahaia nohoi kona noonoo no ke Aupuni, oiai o kana keiki ia wa, he elua wale no on a makahiki. @oomaopopo nohoi oia, e aia mai ana no @a hoohihia ana he nui mai kona mau hoahanau mai elua, oia hoi o Ioane ame Oto. Ua ike Nohoi ia, in a ia e haawi ana i ke Aupuni ana a kona luaui makuahine, aole no e hia-moe ana na maka o kona mau hoahanau elua ma ka imi ana i na mea pau e lilo ai ke Aupuni maloko o ko laua mau lima, a hooneleia ai kana keiki ame kana Moiwahine. Nolaila, noonoo iho la ia. he mea pono ke hoone@e i kana keiki @ookahi i ka le@alii o ke Aupuni, a e hookaawale hoi iaia mai ke kuianakauhale alii aku nei, ma ke ano malu loa. Ua ninau mai la ia i ko ʻ u noonoo ma kaia mea, a ua apono aku @a au i kona manao, me ka hooia ana aku hoi imua on a, o ke alahele ma@elae kupono wale no ia e hanaia ai i keia wa, a ua hooholo iho ia maua @@ookoia ua hana ia. Ua hooia aku ia hoi au imua on a, na ʻ u ponoi no e malama i ke keikialii a hiki i kona kanaka makua ana. hooia pu aku ia no@oi au iaia, na ʻ u no e iawe aku i ka Moiwah@ne a hoonoho ma kekahi wahi e palekana ai oia. Noila, i ka @oea ana mai o ka la i kailiia aku ai kona ola, a hala aku la oia ma kela ao@o,ua lawe aku la au i ke ka@a@@u alii o Bohemia nei a waiho aku la ma kahi kanaka i kulike ola kona noonoo me ko ʻ u

"Ma ka po o ka ia i make ai ka Moi Godefere. ua lawe aku la au i ke keikialii, ka hoolina Moi o Bohemia nei. ame kona makuahine. oia hoi ka Moiwahine Magarita, no kahi a ʻ u ihoomaopopo ai, oia ko aua wahi e palekana ai mai ko laua mau enemi aku. Ma ka wa e ho@apu ana ka uluaoa ame ke pioloke maloko o ka halealii i hooko aku ai au. ka mea a ʻ u i berita pu ai me ka Moi Godefere. Ua hele mua aku la makou i ke kulanakauhale o Kielabega, a hoonoho aku ia au i ka Moiwahine Magarita maloko o ka Halehoohiki o Teresia Hemolele. i kekahi la ae, haalele iho la au i ke kulanakauhale a hele aku la au me kuu hanai alii noloko o ka ululaau o Bohemia Walde. Ma kekahi wahi oloko o ua ululaau ia, he wahi mehameha, a i hele mua ole ia hoi e ke kanaka, kukulu iho ia au i wahi pupupu-hale, a maloko o keia wahi pupupu-hale i noho iho ai au me Alii opio. Owau kona makuahine, @ owau no kona makuakane, e hanai a e malama ana iaia mai ia mau la mai. O ko maua home iho la ia , a o ko maua aku la oM@miona, ka ʻ u keiki i ka umipuuhonua hoi. Ma ia wa hoi@ ua hiki kumamaono o kona mau makahiki, ua kom aku la ia ia loko o ka pualikoa o ka Emepera o Geremania, a i ka hala ana o kekahi mana loihi o kona noho koa ana maloko o ua pualikaua@@la, aia hoi, ua loaa @o la iaia ka lokomaikai ame k oluolu o k Emepera o Germania e hoolilo iaia i Alihikaua nui no kona mau pualikoa. Nolaila, o Mamona, ke ka@aunu a Lealii o Bohemia nei, i aie  nui ai ka lahui holookoa o Bohemia nei no ka loaa ana mai o na kokua ana ke Emepera Heneri o Germania, elike me ka kakou apau e ike ku-maka nei i keia la."

I keia wa i hooho aw ai ke anaina holookoa e noho ana iloko o ka luakini he leo hooho oluolu o ka mahalo ame ka hoomaikai no ka Emepera o Geremania. Mahope iho hoi o ka hoi hou ana mai o ka lai maliemaluna o ke anaina ap@@, oia ka wa i hoomaka hou aku ai o Manafereda e kamailio: "ua hoomaopopo oukou apau, o ka wai i make ai o Godefere, he 19 makahiki ia i kaa hope ae nei. Ua ike nohoi oukou i ka hana i hanaiu maloko nei o keia kulanakauhale ma ia hope mai. Ma ka wa i loaa ole ai ka Moiwahine Magarita ame ka hooilina moi o Bohemia nei, ua pii ae ia o Ioane maluna o ka nohoalii. Ua noho alii hoi oia no hookahi makahiki wale no, iloko o ka pono ole ame na hana hookaumaha maluna o ka lahui, a make iho la ia ma ka lima o ka mea pepehikanaka. alaila,pii ae la o Oto maluna o ka noho alii. Ua like nohoi ka ino ame ka haumia o keia Oto me ko Ioane, a ua hiki ole i ka lahui hoopono o Bohemia ke hoomanawanui i kana mau hana. Ua ike oukou, on a @li@ oiaio apau o ka aina nei i kue aku i kona makemake, ua kailiia aku ko lakou mau waiwai apau mai a lakou aku e keia Oto. pau pu me ko lakou mai inoa alii i ka hao ia mai a lakou aku, a haawiia aku la ia mau mea maluna o kuna poe punahele. Aole hoi i loaa iaia ke Duke manafereda, aka, ua loaa nae lala he hoaloha oiaio a pili paa no ke Duke Manafereda, oia hoi o Barona Lu@ewiga o Drosendorf. Ua manao loa o Oto. ua ike o Barona Ludowiga i kahi mea e pili ana i ka Moiwahine Magarita ame @@@@ keiki, nola@@@, ua haohao aku la ia @ na Barona hewa oie nei iloko o ka hale-paahao, a haawi aku ia eia i ke kaikamahine a ua Barona hoopono nei. ma ke ano he kaikamahine pono@ ola na Rupereto o Frankenstein, mahope iho o kona hooi@@lo ana iaia Duke Nui no Bohemia nei. a Hoonoho aku la iaia i haku alii ma ke kakeka o mauna Eleele.

@a ka wa pono hoi a ʻ u i ike ai, ua hoomaka au i ka houluulu ame ka hoakoakoa ana i na kanaka au i hiki ai ke haawi aku i na hilinai ana ame na paulele ana. a@pela iho ia i hookumuia  ai ke kahua o keia ahahui a kakou apau e noho nei he poe laia. ua ulu ae keia ahahui, elike me ka ulu ana o ka laau makeke, mai kona hua makalii loa mai, a ela ola i keia la, he mea mana maluna o ko kakou aina hanau. "O na @lii i hoalii ia ae e Oto, e noho maloko o na hale kakela i kipakuia mai ai ka hapa nui loa o kakou, he poe malihini loa lakou i na kuono ame ke ano o ko lakou noho ana maloko o ua mau hale ʻ la o kakou i mau mea hiki wale ke nana ia, i kela ame keia ea e makemakeia ana e kakou, a ua ikeia hoi ka ikou mau mea huna apau e ko kakou ahhui nui me ke koe koena ole.

"iloko o keia mau makahiki he 19 a ʻ u i olelo ae nei, i malama ai au i ko kakou Moi Opio, a i keia la, ua piha pono kona mau makahiki he 21. ke ku nei au imua o oukou e na@lii oiaio o Bohemia, ame na kanaka aloha alii oiaio a hooia aku, o ko kakou Moi Opio. oia hoi o Lubiana Kasimila, ka Naita o ka Lima Gula o Bohemia nei, ua piha oia i nahaawina o ka oluolu, ke akahai ame ka maeme, a mawaho ae oia mau haawina waiwai nui, he koa oiaio oia, i hiki ke alakai aku i ke Aupuni o Bohemia nei ma  na kahua kaua apau e konoia ai oia e paio no ka hanohano o kona inoa Aupuni. ame ka palekana o kona lahuikanaka. E ninai i ka Emepera no ke kulana ko i loaa i ko kako Moi Opio, a e hai mai no auanei ia, he koa a he Nalta oialo ia, e hilahila ole ai ke kanaka Bohemia ke haaheo nona. E ninau i kona mau hoa o loko o ka pualikoa o palo pu ai ma ke kahua kaua o ke kula mauu maloo o Allendorf, e waiho papu ana malolo iho o na pae mauna o Erzgebirge, a e hooho like mai no auanei lakou, he kanaka puuwai waipahe oia, a ua piha me na haawina malamalama o ke aloha hoakanaka. A o keia ka Moi Opio a ʻ u e hoihoi aku nei i kona lahuikanaka, ka poe i kuleana maluna on a."

I keia wa i huli ae ai ua Duke Manafereda nei, lalau aku la i ka lima o ka kaua koa opio, e kuu hoa uhai-a-holo o keia moolelo, a alakai mai la iaia imua o ka nuu a lakou e ku ana, me kukala leo nui ana ae hoi o ua Duke Manafereda nei:

" E ka lahui o Bohemia, eia o lubiana Kasimila, ka Liona, i Moi a i Alii nou."

Ma ia wa i wehe ia ae ai na ipuka nunui o ka luakini o Maria Hemolele, a ia manawa i ikeia aku ai e na poe apau e noho ana maloko o ka luakini, he mau tausani o na tausani o nakoa o Bohemia me na koa Imperiala o Germania, i lako pono i na mea kaua, e ku mai ana me ka hanohano nui ma kahi he mau haneri kapuai ka mamao mai ka huakini aku. Ua pihaia na puuwai apau me ka ilihi ame ke pihoihoi nui, a ua kulu iho la hoi na waimaka he nui, no ka hoomaopopo ana ua Hoihoi hou ia mai ka Ea o ka Aina hanai, a ua lanakila ka Pono ame ke aKulike maluna o na hana hao wale ame ka pakaha wale a na lii i malama ole i ka Pono.

A ma kela wa hoi pula ae ai oloko o ka luakini i na leo huro hauoli o na kanaka o ka aahu eleele, ia lakou apau i wehe ae ai i ko lakou mau aahu,a waiho iho la i ko lakou mau aahu kila i hoailonaia me ke kii pulima e paa ana i ka pahi puhaka, me ka hooho ana:

"Lubiana Kasimila, ka Liona, ka Moi o Bohemia."

A oia nohoi ka wa i pula ae ai ka lewa i na leo hooho huro o na tausani ko@ Bohemia ame ka pualikoa Imperiela, me ka puana ana ae:

"E ola ka Moi i ke Akua o na ka@@@ka hoopono apau."

O@@@, e olowalu ana keia mau leo hauoli ma na eheu lahilahi o ke kakahiaka, oia ka wa i iek@ aku ai o Oto e hina iho ana ma kana wahi i ku ai, a lele ae la ka hanu ola mai iaia ae.

Ua hoohik@@a kaua mau @@a K@@@@ha apau maluna o ke Aupuni o Bohemia. Ua pau aku ia.

E kuu makamaka heluhel, ua hiki mai la kaua i ka pahu hopu hope @oa o ka Moolelo o Lubiana Kasimila, ka Na@@a o ka Liona gula o Bohemia. Aka mamua nae o ko kaua hookuu ana iaia no ka manawa mau loa.  he mea pono @ kou mea kakau unu@i moolelo. ke hoike @u ma keia wahi i na manao ope. @a malamala ka ber@@a mare mawena o Lubiana ame ka @@ Ariadane. ma ia ia no. ma@okko o ka luakini o Maria Hemolele. i waena o kekahi anaina hanohano uui wale.

Na ka Aki Epikopo o Perague i kau iho i ke ka@aunu alii maluna o ke poo o ka Moi Opio. Lubiana. a na ka Emepera Heneri o Geremania i kau iho i  ke @@raunu maluna o ke pooo ka @@ Ariadane, ka Moiwahine o Bohemia. Hookahi pule okoa i nualama ai ka lahui i na ahaaina ame na lealea ana no ke au hou o ka aina.

Nolaila, e kuu makamaka heluhelu alohe oe a hui hou kaua ma keia mua kokoke iho.

kou mea unuhi. moolelo.

HOOLALE-A-KA-UA-KUKALA-HALE

-----------------------

KELA HIHIA PILI MANA HOOKOLOKOLO

-----------------------

Ma ka hora 10 o ke kakahiaka o kela Poaono aku nei, i noho ai ka Aha Kiekie, ma o Luanakanawai Kiekie Alapaki la, e hoolohe i ka hoopii a na loio Davidson ame Davis no ka pono o ka palapala kuu kino no W.D. hamilton ko laua haku.

O Mr. A. L. C. Atkinson ka @oio ma ka aoao o ke Aupuni.

Mahope iho o ka heluhelu ana o Mr. Davis. kekahi kokua o ka mea noe palapala kuu kino, i ka palapala hoopii, a pela hoi ka heluhelu ana o ka palapala pane, ua ninauia o Kuhina Kupa, no kana mea i ike no ke kulana o ke Aupuni Hawaii e ku nei i keia wa (ma ka wa i hooloheia ai ka hihia) ua pane mai oia, ua loaa mai no i ke Aupuni Hawaii he hoike pili Aupuni no ka hoohoia ana o ka olelo hooholo hui a Lunamakaainana Newlands e hoonui ana ia Hawaii nei me Amerika. Ua hoike mai nohoi Aupuni ma ke ano pili Aupuni maoli, aia ia ma ka Poalima ae nei (Aug. 12.)

Mahope iho o ka hoolohe akahele ana o ka Lunakanawai Kiekie i na olelo hoonohonoho ame na kuhikuhi kanawaimaloko o keia aina, in a no ua hooholoia ka olelo hooholo a Newlands e ka Ahaolelo Nui o Amerika Huila, a  kakauinoaia hoi e ka Peresidena iloko o Iulai aku nei. A ke manaoio nei au, a o ko ʻ u manao maoli nohoi ia, a no ia mea ke hoopuka nei au i ka ʻ u olelo hooholo, aole i hoohanaia ka mana Aupuni o Amerika Huiia i keia wa ma o kona mau luna Aupuni la maanei, ma ka oihana koa, oihana kaua moana, a oihana kuhina hoi, ala a lawelaweia ia hana, aole auanei i ku i ke kanawai ka hapai ana i ka ninau ni ka mana ole ma ke kanawai, o ka Aha Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Ekanhi, no na hana a ia. Aha e pili ana ia Hamilton.

Oiai, ua hooholo au. ma keia ano, nolaila, aole o ʻ u manao he mea waiwai ka noonoo ana aku ma ka ninau me ke kue ana o kela mau hana i ke Kumukanawai o Amerika Huila.

Ina hoi ela lo no ke ku mai nei na kanawai Hawaii, me ka oia mau o ko lakou mana, a hoea mai i keia wa, a ke manaolo nei nohoi au,ela lo no ke mau mei no ka mana o ia mau kanawai, alaila, he mea makehewa ka noonoo ana aku no ka ninau no ke kue o ka aeia i ka mea i hoopilia i ke Kumukanawai o Amerika Huila, a nolaila, ua hooi@ au i ka noonoo ana ia ninau.

---------------------------------

Ma ka Poaja o keia pule aku mei. i make ai o Antone dos Santos, he Pukiki. O ke kumu nui o kona make ana, ola ka moku-moku a ano e ana o kekahi mau mea paahana o kona kino,no kela hukihuki kaula i malamala ai ma ka hale keaka a Willison, ekolu mahina i hala ae nei.

MAKE O MAKUA REMONE

------------

Ma ka hora @ @ ke kakahiaku "sa@@@" aku nei. Auga@e @. ua make @@@ la o Rev. Father Raymond Delalan@@ kahi keia o na Kahuna Ka@@@ka ka hiko loa i haalele mai la ia Hawaii nei, a ua piha iaia na makahiki he 51 o ka noho ana maanei.

@a noho oia ma Lahaina, Maui ma Ahuimanu ae ne. Koolaupoko, ma Ewa a ma Waialua nohoi.

ua ike a ua kamaaina makou la@@ ma kona wa e noho ana ma ke Kulanui o Ahuimanu. ma ke ano kokua kumu no ia kula, malalo o Rev. Father Livino. He kanaka oia i hoopihaia me ka naauao ma kekahi mau olelo kahiko o ke ao nei. elike me ka Hebera, Suria, helene ame ka Latiana. He wahi kanaka akahai ame ka haahaa, he oluolu nohoi. Aole paha poina ko Ewa, ko Waianae, ko Waialua ame ko Koolau poe ia Remone e hele wawae ana, me kahi buke pue i ka lima, a e alakai ana i kona wahi @io, ma na alanui oia mau wahi i noho kamaaina ia e ia.

Ua holo aku no o Epikopo Gulekana no Heeia e ike i keia kauwa a kona kihapai.

--------------------------

UA KUU KA LUHI

------------------------

Ua haalele mai i keia ola ana ma ka wanaao Poaha, Augate 11, ma Kamanuwai. o Enoka Naukana. kekahi o na hoa paaua like o keia pepa i kekahi mai makahiki i hala ae nei. ua hoomailo ka kekahi mau mahina loihi i hala ae nei. a ma ka Poakahi nei ua hooikaika loa mai la ka onawa@iwa@i maluna o kona kino a hiki wale i kona hele ana aku la ma ke ala hoi ole mai. Ua noho hana oia malaio o J.U. Kawainui ma ke keena o ka nupepa Ko Hawaii Pae Aina  no kekahi mau pokii, a he mau pokii, a he mau hoaloha lehulehu ma keia aoao e paiauma aku ana nona me ka luuluu. Aloha wale ola.

-------------------------------

KUAI WAIWAI PAA

-------------------

Ma ka Poakolu nei i lilo ai ma ke kualia aku ia J.W. Schnack ame F.L. Dortch ka aina o John @na ma Punahou no ka huina o $20000. Ola Ke,a wahi mahope ak o ka pa halehula o Punahou. O ka nui o keia wahi, ala ma kahi o 18 a 19 eka (aina.) He aina maikai keia. Aole i maopopo ka hana a na on a hou o na aina ia i keai wa. He kukulu hale paha, a i ole he kuai liilii paha ma na apana.

--------------------

KA LAAU LAPAAU MAIKAI LOA LOA NO KA MA ʻ I KEWE.

---------------------

Penei ka olelo a Mr. John Matthuas, he kanaka kuai mahele o na hui waiwai o Pulaski, Ky: "Mahope iho o ka waiho a ma ʻ i ana no hookahi pule a oi me ka ma ʻ i kewe a hiki ole hoi i ko ʻ u kauka ke hoola la@u, ua aola mai la au e ho@o i ka Laau Ola a Kamalena no ke Nahu. Ko@e@@@ ame ka HI, a ua loaa hoi la ʻ u ka hauoli o ka hoike ana aku, ua loaa la ʻ u ke ola i ka pau ana o ka hapalua omole laau." Ekualia ana e na poe Kawili a Kuai Leau Lapaau  apau. O Benson, Smith & Co. na gena no ko Hawaii Pae Aina.

----------------

Augate 11 1822, malamala ka mare mua loa e ka oihana Karistiano mai Amerika mai, ma Hawaii nei. Hui ae Ia ke kane me ka wahine maiaio o ka mare ana a ke kanaka Amerika. A ma keia ia 12 o Augute, hui o Hawaii aina me Amerika aina.

-----------------------

Ua hoike ae ka Nupepa Cali o Kapalakiko, la 29 o lulai aku nei, e hoopukaia ana ma kekahi o kona mau ko@amu he manao akea mai ka peni aku a ke Alii Liliuokalani no ka mea e pili ana i kona mau manaolana o keia muaaku. Oka pepa e puka ai, ua manao ia, oia ka nupepa call o ka la 7 nei o keia mahina.