Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVII, Number 42, 21 October 1898 — KELA AME KEIA. [ARTICLE]

KELA AME KEIA.

Ma.ka Poalua nei i hala aku ai ke Kahukula Nui To\vnsend no ka mokupuoi o Maui. E lawelawe aku ana o Hon. John Lot Kaulukou ma ka oihana kuai waiwai paa. Eia mai no ka maikou'mau moolelo ekolu ke oili pulelo aku nei no ma ko makou pepa o keia la. Ua huli hoi aku o W. H. Rice Opio no Kanai, mahope iho o ka hala ana o kekahi mau la iaia ma Honolulu nei. Ke lawelawe mai nei o Mr. J. L. Kaulukou i ka oihana kalepa waiwai paa. Ola ia kini ke a mai la ke ahi. Ma ka hebedoma i'-hala, he 59,825 ka nui o na i'a i nanaia e ke - aula o ka Makeke Aupuni (Mr. p. I». 'Keliiplo). Ke hoomaamaa nei ka Loio Kuhina i ke kakau ana ma kona lima hema. Aohe hewa oia, ike ka akau ame ka hema. Ua hookohuia ae nei o Mr. John F. C7tflburn (Keioni Kolohana) i lunahoopomopono waiwai no ka waiwai o Anto:ie Rosa. Ua haawi ae ke Kanikela Pake hou ma Honolulu nei he # anaina ike lahui ma ke ahiahi Poalima nei maloko o ka Hale Hni o na Pake. Ma ka hora 12 a oi o ka po Poakahi nei i ku mai ai ka mokuahi, Gaeiic mai Kapalakiko mai no Honolulu nei, ma alahele no ke komoh&na. E holQ aku ana o Kenerala King ame na koa Amerika no Manila, maluna .iku o ka mokuahi Arizona, e ku mai ana no Honolulu nei mai Honokaona mai. lle 50 makahiki i ihala ae nei, ua inanaoia hfi 250,000,000 ka nui o na kamaka apau o Europa; aika, 1 keia wa, ua oi aku na kanaka o E(iropa mamua o ::g0.000,000. Ma ka auina la Poaono «aku nel i paani popo pekupeku wawae ai kekahi poe keiki o Hanolulu. nei me kekahi noe wae o ka poe Amfirika, a ua lilo ka eo i ka poe Amerika. 1 Ma keia Sa"bati iho e ku mal ai kekahi mokuahi lawe koa Amerika no Honolulu nei, a holo loa aku no (Manila. Ua manao wale ia o ke ka niaku e ku mai .ana. Iloko o 9 la ame 15 liora i holo ia mai ai mai Kapalakiko mai e ka mo>kuahi hou o ka Hui o Poka Ma, ku mai ia ia no Honolulu nei. Ua lawe mai ia :»o keia awa, he 250 tona ukana. Ma ke āwakea Poakahi nei, ma ke . iai kudala, ua lilo ae la he apana .'iina no Kepola waliine i mke, no na <!ala he 1,525 ia Mrs. Jane C'lark, wahine a Mr. Chas. Clark. O ka hoopii a S. Ahmi, kekahi o na keiki lalawai o Maui, kue ia Henry Holmes, ame kekalii poe e ae, no kekahi aina ma Honolulu nei, mawaena 0 na Alanui Ema ame Papu, oia kekahi hoopii lehulehu loa o na loio ma kela ame keia aoao. Ma ka aoao hoopii he eono loio; >ma ka aoao hoopiiia he ehiku loio, ua like me umikumamakolu 'oio ma keia hihia imua o ka A'ha. He yapa kiure maopopo keia o na olohe Kanawai o Hawaii nei. Ma ka hopii a ka Hui Mahiai Hawaii (C. Brewar & Co.) kue ia Samuel Morris. kela <haole nona ka aina hanal h&īoholona o Kahuku, ma Kau, Hawaii, «' noi ana i ka Aha Kaulike, e ihooko mai ka mea hoopiiia i ka aelike kuai mo ua aina hanai holo'holona la i ka aoao hoopii, ma o kona kakauinoa ana 1 kekahi palapala kuai a hoolilo, ame i ukuia ana aku o ke kumukuai i •lelikieia, ua kaa ka pono o Ika 'dle]p hooholo a ka Aha i hoopukaia e LunaPerry no 'ka aoao o ka mea i hoopiiia. h

U& kuaiia he 55 mahele o ka Hui Mahiko 0 Honokaa, Hamakua, no ka huina o $18,700, ua like me ?340 no ka maheie hookahi. * / mokuahi Kinau o ka la "Sa'bati" aku nei i huli hoi mai ai o MisJ Emma M. Nakuina, Komiaina o na Ala Liilii ame Pono Wai o Honoiulu n&if mai ke lu-lehsua mai o Hilo. Ua oleloia ae, ua loaa mai nei i ke-' kahi haole o Honolulu nei, nona ka' inoa o Niek Breham, he kuka ili (pipi) ' mai Kona, Hawaii mai. A he kuka ka ia no Kamehapeha I. Iloko o kekahi ana ma Kona i loaa ai keia aahu kahiko. 'Pela io aiiei? Ua haia aku nei ke kauoha hua kepau pai-palapala a ka Hul.jLattiui Hawaii no Kapalakiko, a me he mea he mau la wale no koe a hoea mai ia mau mea paahana hou o ka oihana pai no Honolulu nei. [ Ua manaoia, ma ka la apopo, e ulele hou ai ka hui kinipopo peku wawae ! 0 Honolulu nei me kela kama'lii Amej ri'ka na lakou i hamabaga ko Honolulu nei poe i kela Poaono aku nei. E wela ana paha kahi hao, a ala ka uwea. E paio kipu poiolei ana na koa Hawaii o na mahele B ame D ma ka la j apopo, a o ka puali o laua e ianakila ana e ai wale ia i na mea ono kuhinia j i hioomakaukauia e na hoa o ,ka puali i ki-makaahewa. Fire away B—Wela ka hao D. (Ke mahalo aku nei makou ia Mr. Sol. K. Kino, ke kakauolelo, no kona hoouna ana mai ia makou i ka moolelo i hoikeia ae la. Ena opio ame na makua, e ala nui oukou e paa i ka Hae o Karisto ma ke Kula Sabati i laupai mai ko ia la aloha maluna o kā aina. L. H.) I ■ "E hoopau e na anee alii i ka manao aroa e hoihoi hou ia mai ana e Ameiika ke Aupuni Monakia, oiai aole makemake o Amerika ia mea. E pono ia oukou e hoopau loa ia manao k u bihewa o oukou."—Mai "Ka'Elele Hawaii" maii, Oet. 6. Pololei, pololei oe, pololei loa, wahi a ha. Piliolelo. Ua hoole 0 Mr. J. M. Yivas i ke noi aua Pukiki o Honolulu nei e liolo oia no Wasinetona, no ke kiai pono ana i ka lakou palapala hoopii imua o ka Ahaolelo Hui m.a ka malama ae nei o Dekemaba. E lilo ana paha keia hana i kekalhi kanaka oia lahui e noho mai 'la no ma W,asinetona. 1 Ke Jioomaamaaia mai nei kekahi poe koa Amerika o wa;ho ae nei o Kaimana Hiia i ka noho an.a o loko o Kalakaua Hale ae nei. Ma kela Poajono i hopuia ai kahi poe o lakou a hahaoia aku la ilaiia, a pela no ma ka po iho. Maj.ia 0 lilo keia i mea e hookeonimanaia ae ai lakoft. # Ua aa mai nei kekahi koa o ka puali M o na koa Amerika mai Nu loka mai, e noho nei maanei, <e heihei baisikala me ko Manoa keiki hulu-aa ma ia hana, oia hoi 0 John Si'lVa. He 11 paiha mile ka ioa 0 ka pahu e holo ia ai e laua. O ka laua pili, aia mawaena o $10 ame ?25 e aumeume -nel. Ua kipakuia mai keikahi mau halelewa waiu onioni e ku nei ma kahi kokoke i kahi hoomoana o na. koa Ame : ri»ka, e Konela Barber. Elua haole a hookahi kanaka maoli, koe kekahi mau wahi'mea oia ano piepiele hookāhi, n wahi mea oia ano pieipiele hookahi, no ke ,ku ana o ka laua waiu onioni ma na aina Aupuni ole. Ua make mai nei ma Hilo, Hawaia, o A. K. Kaiwi, kj&kahi hoa o ika Puali. ifuhi Ohe Lahui, a keiki hoi a ko makou ,mak%maka a .hoaloha Mr. Jamesi H. K. Kaiwi 0 Lihue, 'Kauai, a ua hoilioiia mai kona kinowailua no Hont*lulu nei e ka Kinau. E malamaia a.na ihe anaina hoolewa nona ma keia Sabati ae, Oct. 23, a ma ka hale hana pahu kupapaiu o E. W. Wiiiama o Honohilu nei e akoakoa ae ai ka Puali Puhi Ohe Lahui e iioohiwahiwa ada i ka huakai hoolewa. Ua olelo ae o Kapena Tanner i 'hoouniaāa mai nei ia nei e iee Aupuni makua, ma Wasinetona, ,no ka hakilo pono ana no ke ano e hiki ai !ke hoakea a hoohohonu hou ia ilio ,ka 'nuku o Honolulu nei, a pela nohoi 'ke awa, he kulana maikai a holomua loa ,k£ hoohanaia nei e ko Honolulu nei mau mea paahana, a he mea makehewa i k€ Aupuni makua ke nana aku i kahi e i mau ikokua hou oio keia hana. Ua laweia mai e. kekahi o na lima paahana o loko o ka Hale Leta o Honolulu nei, ma ka la "Sahati" aku nei, he heluna lehulehu loa o na hu'ahu'a kai, mai ka aelkai ma ka huli ma Ew% nei mai o Waianae'mai. Ua olelo ae kekahi poe kamaaina ia ano limu kupaianaha, he mau hu'ahu'a kai ia i pae olulo ae ma ia mau aekai. He pane pili hoomana ka ka Bihopa o ka Eka'lesia "Anegalikana o Honolulu" nei (Ekalesia Enelani) i ikeia maloko 0 kana wahi huke nupepa o keia mahina nei, e kue ana i ka manaoio ana o na "Moremona" he mea kino m'oteria ke Akua. Ua loheia mai hoi, e paneia ana keia manao e kekahi 0 na alakai oia aoao hoomana ma Hawii nei. Ua hoopii ae nei o Kailikea, he wahine ihepa a inoonoo maikai ole, ia Keoni Hapa ame Kapali, e hoopau i kekahi palapal kuai aina i hanala e Kailikea a ia Keoni Hapa, no kekahi apana aina ma Moanalua, ma ke ano he palapala epa ia. 0 ka waiwai io o ua āina la he $1000 ia, aka, ma ka palapala kui he $101 wale no. O Samuel Kelka, ka mea i lawe mai i keia hoopii ma ka aoao o Kailikea.