Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 17, 28 April 1899 — Page 2

Page PDF (1.33 MB)

This text was transcribed by:  Kate Motoyama
This work is dedicated to:  brother ives averous

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

 

Hoolaha Mana Hooko

--

MA WINA AUPUNI, OLAA, PUNA,

HAWAII.

--

            Ke hoolahaia aku nei ma keia, ua hiki no ke noi mai ke Poe Hoolimalima o na Apana Aina Olaa, malalo o @a hoolimalima mai na Komisina Aina @eialii aku, ka poe hoi i lawe ole i mau aina hou malalo o na olelo o ka Mahele IX. o ke Kanawai Aina o 1895, i mau aina hou i loaa ai he kuleana ia kakou malalo o na olelo o ua Mahele IX. ia,  maloko hoi o ka Mahele o na Aina Hou o Olaa, i hoikeia ma na Apana, mai ka Apana 100 aku a ka 136, i ma, mai ka Apana 100 aku a ka 136, i ikeia ma ke Kii maloko o ke Keena Oihana o E. D. Baldwin, ka Hope Agena, Hilo, a maloko nohoi o ke Keena Aina Aupuni, ma Honolulu.

            E waihoia mai ia mau Noi ma ke Keena o E. D. Baldwin, Hilo, ma ka la 6 o Iune, a mahope aku paha, a mamua ae hoi o ka la 1 o Iulai, 1899.

            J. F. BROWN.

            Agena Aina Aupuni.

            Hanaia Aperila 24, 1899.        2752-4t

--

HOOLAHA AINA AUPUNI.

--

            Poalua, Mei 16, 1899, ma ka hora 12 awakea, ma ke alo o ka Hale Hookolokolo e kuaiia aku ai ma ke Kudala Akea no ke Aina Kula, ma ke Awawa o Waianae, maloko o laila Hookahi (1) Eka.

            Kumukuai oi aku mamua o $100.

            Ma ke Dala Gula o Amerika Huipuia.

            No na mea i koe aku e ninau ma ke Keena o na Aina Aupuni, Honolulu.

            J. F. BROWN.

            Agena o na Aina Aupuni.

            Aperila 11, 1899.        2750-4t

--

KA

Nupepa Kuokoa

No ka Makahiki - - - $2.00

No Eono Mahina  - -  1.00

 

Kuike ka Rula.

______________________________________

 

PUKA}           1          2          3          1          2          3          1

ANA.}          Pule     Pule    Pule      Mal.    Mal.     Mal.    Mak.

_______________________________________

 

   Iniha        $1.50 $2.00  $2.50      $3.00     $5.00    $6.75  $12.00

2 Iniha          2.00   2.75    3.50        4.00       7.00      9.00    15.00

3 Iniha          2.50   3.50    4.50        5.00        9.00   12.00    18.00

4 Iniha          3.00   4.00    5.00        6.00      11.00    13.50   21.00

5 Iniha          3.50   4.75    6.00        7.00      12.00    15.00   24.00

6 Iniha          4.00   5.50    7.00        8.00       13.00   16.50   27.00

_______________________________________

            O na Olelo Hoolaha a pau e hoouna ia mai ana no ka Hoolaha maloko o keia Nupepa, e hoouna pu mai me ka auhau, a ina aole, aohe hookomo ia.

 

--

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

A. W. PEARSON, Luna Nui.

JOSEPH M. POEPOE, Lunahoo-

            ponopono.

            Honolulu, Oahu.

--

POALIMA, - - - APERILA 28, 1899

--

 

            Ina e pau koke ke kaua ma Manila, mawaena o na Amerika ame na Pilipino, aole e mahuahua loa aku na koa Amerika e hoolaupai aku ia mau mokupuni.

--

            Ua lauahea ae ka lono e hoonoho ana e Geremania i ke Keikialii Heneri i Moi no kena mahele aina ma Kina.  Aohe no hoi he hewa ke hoonoho ae na Aupuni Moi apau o Europa i na koko alii o lakou i mau Moi poo aupuni ma na apana aina o Kina i loaa mai ia lakou.  E aho ia hoomamaia ae na waihona dala kuloko o lakou iho ma ka hookupu mau ana i na uku o keia poe i kela ame keia makahiki.

--

            Ke hookomo nui nei na haole i ka lakou mau dala iloko o na hui mahiko ame na hui imi waiwai e ae he nui, i mea e loaa mai ai he puka no ka lakou mau dala; aka, o ka hapanui loa o na kanaka Hawaii ke hoowahawaha aku nei ia mau hana; a aia lakou ke hoolue nei i ka lakou mau dala iloko o na hui o Mika Kini ma, Mika Palani ma, Mika @a ma, Mika Pota Ela ma, Mika Waima ma, Mika Si Fa ma.  E ohi ana ka poe mua he ukupanee maikai no ka lakou mau dala; a e ohi ana ka poe hope ia Kaneoneo ma, ia Puehu ma, Kailihuae ma, Kailikole, ma, ame Kaholoaa ma.  E ao kanaka a e noonoo.

--

KA INOA KAIULANI.

--

            He wa i aka hope iki ae nei, ua @omahui wale ae la makou, ia wai la e lilo ai ka hanohano mua loa o ke kahea ana i ka inoa makamae o "Ka Lai o Hawaii," oia hoi, o Kaiulani.  A hoea mai la nae i keia mau la i kaalo @okoke loa iho la, aia hoi, ua puka-a-maka loa ae la me ka maopopo ke kaheaia ana o ua inoa hiwahiwa la maluna o ka halekula Aupuni hou loa ma aka ae nei o Keoneula.  Ua lilo no @ ke Aupuni Hawaii ka hoohiwahiwa no hiipoi mua loa ana i ka inoa o ke Alii opio.  I keia la, a mau loa aku e @ mau ana kela inoa maluna o kela kula, a e haaheo mau ana hoi na haumana e komo ana a e puka ana mailoko mai o ia hale kula, ma ke ano he mau haumana lakou ni ke Kula Kaiulani.

            Maikai ke kaheaia ana o keia inoa maluna o kekahi "halau hale" hoonaauao in a ipio o ka aina hanau o ke Alii nona ka inoa i heaia iho la.  Maikai a ku no i ka mahaloia ko ke Aupuni lawe ana ae i keia inoa a hoole i iho maluna o kela halekula.

--

HE HANA PONO ANEI KEIA A NA KEIKI

E HANA AKU AI I KO LAKOU MAU

MAKUA?

--

            I ko makou kamailio ana malalo o keia mauao, aole makou i makemake e anapuniia akuna keiki Hawaii maoli i loaa na noonoo ame na manao aloha makua oiaio i ikeia aku nei mawaena o kekahi mau ohana Hawaii e heluhelu iho ana i keia manao. Aole nohoi makou i makemake e hookomoia mai na poe apau i hoomaopopo io maoli i ko lakou mau makua ame ko lakou mau kupuna, mawaena o na lahui e ae.  Aka, o ko makou iini ame ko makou makemake maoli, e lilo keia wahi mamala manao a makou e hoaiai aku nei i mea e noonooia ai e na opio Hawaii maoli i haawi ole i ka lakou mau hoomaopopo ana i nei mea he makee a he aloha makua, elike me ka makou i hoomaopopo ai mawaena o na opio Hawaii lehulehu loa e noho mai nei.

            O ka malama ana o ke keikikane, a o ke kaikamahine paha, i kona luaui makuakane, a luaui makuahine hoi, ma ka wa i loaa ai ka nohona lako a kuonoono hoi i ua keikikane la, a i ua kaikamahine la hoi, ma ka wa i palupalu ai ka makuakane a o ka makuahine hoi, he hana pono ia e hanaia ai e ua keiki la, a e ua kaikamahine la hoi.  Aole anei pela?

            O ka haawi ana o ke keikikane, a o ke kaikamahine paha, mailoko ae o kahi dala i loaa iaia ma ka pule, a ma ka mahine paha, i ka luaui makuakane, a i ka luaui makuahine paha, i mea e malamaia ai ke oia o ua mau luaui la, a o kekahi paha o laua, he hanapono no ia e hanaia ai e ua keikikane la a e ua kaikamahine la.  Aole anei pela?

            O ka haawi ana o ke keikikane, a o ke kaikamahine, i na manao aloha, na huaolelo oluolu, ame na kiai pono ana i na wahi hemahema o ka luaui, ma kona wa palupalu, he hana pono no ia e hanaia ana e ua keiki la.  Aole anei pela?

            O ka luaui ole ana o ke keikikane a o ke kaikamahine i na huaolelo e kiki ai na waimaka o ka makua palupalu, ma kona mau papalina i hele a lu'alu'a, no ka loihi o na la o kona ola ana, he hana pono no ia e hanaia ai e ua keiki la.  Aole anei pela?

            O ka hookomo ana i na huaolelo "E Papa e "E Mama," ma kahi o na huaolelo "E nei wahi Elemakule," a "E nei wahi Luahine," he hana pono no ia e hanaia ai e ke keiki aloha makua oiaio.  Aole anei pela?

            I ka uluku pioo ana ae o ke kuakoko o ka inaina iloko o ka naau o ke keiki, no ka makua i hoopalupaluia, e noonoo mua iho oe, e ka opio, o kou "Papa" no ia; a i ole, o  kou "Mama" no ia, ka mea au i kahea ai i kou mau la opio, "E Papa e," a "E Mama e;" alaila, ma kahi o kou puana ana ae, "E ku oe a hele pe-la," e olelo aku, "Ua pau--e noho mai no kaua."  He hana pono keia e hanaia ai e na keiki i na makua.  Aole anei pela?

            O ka hoaahu pono ia ana o ka luaui palupalu i kahi aahu kupono, ma kona wa e hele ai ma ke alanui, he hana pono ia e makaala loa ia ai e ke keiki aloha makua maluna o kona luaui, i kapaeia aku ai na nema ana a ka poe mea maka ike e nana ana maluna o kou luaui.  He oiaio he hana pono keia e hanaia ai e ke keiki.  Aole anei pela?

            He mea maopopo loa, he lehulehu wale aku na mea ano like me keia mau mea ae la a makou i hoike ae la, aka, ua manao nae makou ua lawa pana keia mau mahele hoakaka i hoikeia ae la, no ka hoomaopopo ana i ko makou manao maoli malalo o keia kamailio ana.  Ua maopopo ia makou, aole keia he mea hou.  Aole keia he leo paipai ano wale ae nei no kona maau ana imua o ko kakou mau hoomaopopo ana.

            He leo kahea kahiko loa keia, aole mai ka honua ae nei, aka, mai ka poiuiu loa mai no ia o ka lani.  Iloko o ka uwila, iloko o ka hekili i pae mai ai keia leo kahea i na keiki i pae mai ai keia leo kahea i na keiki e hoohaliu i ko lakou mau naau e aloha i ko lakou mau luaui.  "E malama aku oe i kou makuakane ame kou makuahine, i loihi ai kou mau la maluna o ka aina a Iehova i haawi mai ai ia oe."

            Ua hapaiia mai hoi ko makou noonoo e panee aku i keia paipai ana mawaena o na opio o ka lahui oiwi hookahi, no ko makou ike ana, he nui loa na elemakule ame na luahine i hoohemahema maoli ia ko lakou malamaia ana e na keiki a lakou.

--

            E hoohanaia aku ana ka hui kuai mea ai o May, ma ke kulana hou, o.a hoi, e hooheleia aku ana ia ma ka lawe mahele kuleanaia ana e ka poe mea dala.  O ke kumuwaiwai he $120,000, mawaena o ka poe paa mahele kuleana i keia wa, oia no Castle & Cooke, Brewer & Co., waiwai o S. G. Wilder ame H. E. McIntyre & o.

 

NUHOU O NA AINA E

--

HOPU PIO MALU IA E NA PILIPINO.

 

            E hoike ana kekahi lono i loaa ae i Wasinetona, mai Mania ae, ma ka la 18 o keia mahina, penei:  Ma ka la 12 o Aperila nei, hoea aku la ka mokukaua Yorktown i Baler, Luzon, ma ke kapakai hikina o Luzon, no ka hoopakele ana i na koa Sepania, he 80 ka nui o na koa, ekolu aliikoa ame elua mau kahuna, i hoopuniia e na poe kipi he 400 ko lakou nui.  Ua lako kekahi poe kipi me na pu raifela a Mauser.

            Oiai hoi o Lutanela J. C. Gilmore, me kekahi puulu kanaka o luna o ka moku, e nana hele ana ma ka nuku o ka muliwai, maluna o kekahi waapa i hoolakoia me na pu, ua kipuia mai la lakou e ka poe Pilipino i pee iloko o ka nahelehele, a lele mai la lakou maluna o na Amerika a lawe pio aku la ia lakou.  Ua lilo pio aku la o Lutanela Gilmore, Puuku nui W. Walton, Alii waapa J. Ellsworth, Alii kipu H. J. Hygarde, Alii hana pea Vendgit, na luina W. H. Rynders ame C. W. Woodbury, ame kekahi poe e ae he nui.

            I ka loaa ana o keia lono i Wasinetona, aole no i hoohikilele anui ia na oili hopohopo o na luna Aupuni malaila, no ko lakou manaoio ana, o ka poe Amerika i paa pio ma na lima o na Pilipino e malamaia ana no lakou me ka maikai, aole hoi lakou e hoopoinoia.

            Aia ma ka paa pio ana a Kenerala Otis ame Adimarala Dewey he 1,600 hoole ana o Aguinaldo i ka ae ana e hookuu mai i na Amerika mamuli o na ael ike e kukakukaia aku ana me ia.

            Aia malalo o ka mana o ka Peresidena, he 3,000,000 a ua hiki oia ke hana i aelike me Aguinaldo no ka hookuuia ana mai o na pio Amerika, ma ka uku ana aku iaia i mau miliona dala.

SAMOA.

            Ua laulaha ae ka lono, ua hoike ae o Herr Rose, ke Kanikela Geremania ma Samoa, e loaa mai ana iaia he mau kauoha ma ke telegarapa mai kona Aupuni mai, e kauoha ana iaia e hui koeke aku oia ma ka hoopuka ana i kekahi olelo kuahaua mai na mana nui aku ekolu, e kahea ana i na kanaka Samoa e hooki koke lakiu i na hana kaua apau ame na hana hoalaala haunaele, ma ka wa e noho ai ke Komisina Hui mai na Mana mai ekolu, a e noho au hoi ma Apia no ka noonoo ana i na mea e pau ai ka hopaapaa malaila.

KINA.

Koele na Poka Mawaena o na Pele-

kane me na Pake.

            HONGKONG, Aperila 17.--Aohe i hooukaia he kaua ma ka la inehinei.  I keia la he mau tausani Pake i nee mai no ke kahua hoomoana o na koa Beritania ma Talpohu, a ki mai la i na pukuniahi a lakou maluna o na Beritania, aka, no ka mamao loa o kahi o ke ki ana mai, ua waiwai ole na kipu ana.

            Ua kauoha ae la o Mekia Kenerala Gascoigne, e noho pualikoa Pelekane, aole i hiki aku i ka 300, e kipu aku kona puali kipue e hoouka kaua aku i na Pake, e kuene pono ana maluna o na pae puu.  Ua hooleleia aku la na poka kaulahao ame na poha pahu maluna o na Pake, a ua pau nui aku la i ka hoauheeia, a ia wa i kauoha ae ai oia i na koa helewawae Inia e nee aku no mua.  Ua kuemi hope aku la naPake no na mile he lehulehu, me ke puhi ana i ke ahi i kekahi mau kauhale he lehulehu loa.

            Aole i maopopo ka nui o ka poe Pake i make, aka, ua ikeia aku nae lakou e lake ana i ko lakou poe make ame ko lakou poe i hoehaia.  Aohe poino ma ka aoao o na Pelekane.

            Ua paa ke kulanakauhale o Hongkong i ke kiaiia e na koa pualu Pelekane ame na koa Pelekane mai Wale mai.

KA LA HOOMANAO NO KA PONIIA

ANA O LEO XII.

            ROMA, Aperila 16.--I keia la i malamaia ai ke anaina haipule hoomanao no ka piha ana o na makahiki he 21 o ko ka Pope mau makahiki o kona poniia ana.  Maloko o ka luakini o Sana Petero i malamaia ai keia hana.  Ua hele aku la ka huakai mawaena o na laina koa elua e ku ana ma kela ame keia aoao e ku poai ana i ke kuahu, a hoea i ka nohoalii, kahi hoi o ka Pope i noho mai ai, me ka Papa Oihanakahuna o ke Sacred College.

            Ma ka wa i hoea mai ai ka Pope maluna o kona noho manele, e auamoia ana, ua hooho ae la na kanaka, "E ola loihi ka Pope ame ka Moi," a ua puia ae la na leo huro, me ke kani pu ana ae hoi o na mea kani.

            He anaina lua ole keia o ka nani ame ka hanohano.  Ma ka wa i ku ia ai ka Pule Mesa, ua kani ae la na bele apau o loko o ke kulanakauhale o Roma.

            He maikai no ke ola kino o ka Pope, aohe on a ano nawaliwali.

E HUIKALAIA ANA PAHA O DREY-

FUS.

            LADANA, Aperila 19.--Ua laulaha ae ke lauahea ma Parisa, ua makaukau loa ke Aupuni Farani e huikala koke aku ia Dreyfus ma mahope koke iho o ka hoopuka ana o ka Aha Hookolokolo i kana olelo hooholo.

HAALELE KE KAKAUOLELO A PE-

RESIDENA McKINLEY.

            WASINETONA, Aperila 16.--Ua hoike aku o John Addison Porter, ke Kakauolelo a ka Peresidena, ka hoi i waiho nei no na pule elua a ekolu i hala ae nei, imua o Mr. McKinley, e waiho ana ia i ka hana mamuli o kona mawaliwali.

KA MAKEMAKE O NA PILIPINO.

            E hoike ana kekahi lono mai Manila mai, ma ka la 17, ua olelo ae kekahi kamaka nona ka inoa o La Gorda i i kekahi mea kakau nupepa, ua kohoia he 22 poe Pilipino e kukakuka pu me ke Komisina Amerika Hooponopono Maluhia, a eia na kumuhana a na Pilipino:

            1.  E loaa mai na pono aupuni akea a laula i ka lahui Pilipino.

            2.  E hooko koke ia ka nohona maluhia mawaena o na Kipi ame na luna aupuni Amerike.

            3. E hoonohoia na luna aupuni mai waena wale mai no o na Amerika ame ka poe Pilipino.

AEIA KA HOOKOLOKOLOIA ANA O

NA KUPA GEREMANIA E

NA MANA OIA AUPUNI.

            BERELINA, Aperila 17.--Ua hooiaia ae, ua ae pili aupuni o Beritania Nui, ua hiki ke hookoloia na kanaka Geremania ma Samoa e na Aha Hookolokolo Geremania wale no; nolaila, ua hoounaia mai ke kauoha mai Ladana mai e hookuuia o Kapena Huffnagle, ka luna nui o ka hui mahiai Geremania ma Vailele, a e haaawiia aku ia maloko o ka mana o na luna aupuni Geremania.  E lawe aku hoi ke kapena o ka mokukaua Beritania "Taurangn" a i ke Kapena o ka mokukaua Geremania Falke.

MATAAFA.

            E hoike ana kekahi lono ma Nu Ioka, i loaa ae ilaila mai Berelina ae, mahope iho o kela kaua kimopo ia ana o na luina Pelekane me Amerika e na kanaka Samoa malalo o Mataafa, ua kuemi hope aku ia o Mataafa, ua kuemi hope aku la o Mataafa ame kona poe poe ma o aku o na poe puu o Falchima, a mailaila o na mokukaua Haila.  Noho i ke ale ka puhi o Laumeki.

NA MOKUKAUA GEREMANIA MA

SAMOA.

            BERELINA, Aperila 16.--O ka mokukaua hou Cormon oia wale no ka mokukaua ma ke alahele no ka hoopuipui ana aku i ka ikaika kaua moana o Geremania ma Apia, pae aina o Samoa.

            Ua hoea aku ka mokukaua Moewe ma Matupi, Beritania Hou, a mai keia wahi aku e holo aku ai paha oia no Apia.

            He mau wahi mokukaua liilii no keia, ua emi iho ko laua nunui malalo o ko ka mokukaua Hertha i holo aku nei no na kai o Asia.  A in a nae e hoea ae ana i Samoa, alaila, e loaa ana ia Geremania ma ia wahi he ikaika kaua moana o na mokukaua i hiki aku i ke 40,000 tona ko lakou nui, me ka huina kanaka i hiki aku i ka 3,400.

--

KA PAPA HOONOHONOHO HANA

HOU A SEPANIA.

            MADEIRA, Aperila 16.--Ua hoike ae ka Nupepa Aupuni o keia la i ka olelo kuahaua alii, e hoonoho ana ia Duke de Arcos i Elele Kuhina Mana Nui no Sepania ma Amerika Huipuia.

            A ma ia olelo kuahaua, e hoolilo ana ia Havana, Manila, Iloilo,San Juan de Porto Rico ame Cienfuegos i mau wahi e noho ai ai na Knikela o Sepania.

            E hoihoiia au ana o Senior Larrea, e noho Kanikela nui i keia wa ma Antwerp, i Kanikela ma Havana; o Senior Bonilla, i keia wa Shanghai, e hoonohoia ana ma Manila; a o Senior Uriarte e hoi aku ana ia i Antwerp.

POINO KA MOKUKAUA GEREMA-

NIA.

            BRISBANE, Queensland, Aperila 16.--Ua ku mai nei ia nei, ka mokukaua hao Geremania "Cormon," mai Kina mai, ma kona alahele no Samoa.  Ua loaa oia ika poino ma ka la 23 o Maraki, ma o kona hookui ana me kekahi pukoa ma ka Pae Aina o Bisimaka, mawaena o Kaiswer Wilhelmsland ame Irelani Hou, a ua mo-ku oia malaila no eono la.  E holo aku ana ioa no Kikane no ka hooponopono hou, ana i kona mau wahi poino.

--

HOOLIULIU NO KA UWEA OLELO

MOE MOANA.

            KAPALAKIKO, Aperila 18.--Ua hoomakaukauia @o nei ka mokuahi lawe lanahu mamua, nona ka inoa o Nero, a ua makaukau pono oia no ka oihana ana hohonu moana.  I keia wa, eia oia ke ku nei ma ke kaikuono o Misiona, a ke hoopiha nei i ka lanahu, no kona alahele e hoea aku ai i Honolulu ma ka la hope o keia pule.  E ana aku ana oia i ka hohonu o ka moana mai Honolulu aku a hoea i Midway Ailana ame Guama.

--

            Ma ka hoopii a Wong Kwai kue ia Lydia K. Dominis, imua o ke Kaulike, no ka hooko i kekahi aelike (kuai aina) ua ae ia e ka Aha, ma o Lunakanawai Perry la, ke pale kanawai a ka aoao hoopiia.  Ma ke ano, o ka aelike i koiia e hooko aku, he aelike ia i paa ole i ke kakauia.

 

MAI NA AINA E MAI.

--

            Ke hoolaha aku nei makou i ka olelo hoalohaloha i loaa mai ia makou mai kekahi poe Hawaii mai e noho ana ma Mauna Pohaku.  He hoalohaloha hoi keia no William Kahananui Kahalemanu i make.

--

OLELO HOOHOLO HOALOHALOHA

NA NA HAUMANA O KE KULA

SABATI O IOSEPA NO KO LA-

KOU MAKAMAKA A HOAHANAU

I ALOHA NUI IA, WM. K. KA-

HALEMANU.

--

I ko makou makamaka a kaikuahine hoi i aloha nui ia, a he wahine kanemake hoi i keia mau la, Mrs. Helena Kahalemanu ame ka  

            Ohana.

            Aloha oukou apau loa:--Oiai ua ili iho maluna o oukou ke kauniaha ame ka pilihua o ka @au no ka oukou mea i aloha nui ai, a pela hoi i ili pu iho ai maluna o kakou pakahi apau.

            O Wm. K. Kahalemanu, he pookumu, a he kauwa hoolohe ma na hana a ka Haku; a mamuli o ka haahaa ame ka oluolu o kaua mau hana, ke poina ole nei makou nona.

            Hooholoia:  O makou o na lala o ke Kula Sabati o Iosepa, ame ko kaou Peresidena Bishopa ma o ko makou mau komite 'la, ke komo pu aku nei makou me oukou iloko o ke kanikau pu ana no ko kakou hoahanau i aloha nui ia Wm. K. Kahalemanu.  E ka wahinekanemake i hoohemahemaia kou noho ana, ame na keiki makua ole, pela hoi me na moopuni e uwe alala ana i ke kupuna, e hoolana i ko oukou manao a e hoomana na ka Makua Lani e kokua mai.

            Hooholoia:  Ke pule nei makou i ka Makua Lani, e lawe aku i na kaumana ame na luuluu ame na ehaeha mai ka ohana aku; a e hoomama mai i ko oukou mau pilihua, a e noho me ka oluolu ame ka manao lana iwaena o oukou, a e alualu mahope o kana mau hana pono.  O ke Akua ke kiai mawaena o oukou ame ia, oiai ola i kaawale aku ai mai ia oukou aku.  Amene.

            Hooholoia:  O Wm. K. Kahalemanu, oia kekahi i haalele i ka aina ka ohana a hele mai i ka hana a ka Haku, a he paionia no hoi oia maluna o keia aina o Iosepa nei a hiki i kona hoi ana aku la i kela Home hou a maemae, aole hoi he luuluu malaila, aole hoi ke kaumaha.  Ke lana nei ko makou manao, aia no he lei nona i hoomakaukauia mai e ko la Lani mau kini.

            Hooholoia: E hoouna a i hookahi kope o keia i ka wahinekanemake ame ka ohana, i hookahi kope e hoounaia i kekahi nupepa ma ka olelo Hawaii.

            O makou iho no me ka haahaa.

            J. K. N. MAHOE,

            K. NAWAHINE,

            MRS. AKPUKINI.

            Komite.

--

HE LEO PAIPAI.

--

            Ke paipaiia aku nei na Kula Sabati a puni ka mokupuni o Oahu, e hoomakaukau i na haawina no ka Hoike Hui ma ka la 10 o Iune e hiki mai ana, ma ka Luakini o Kawaiahao ma ka hora 10 a. m.

            Penei na haawina i hoomaopopoia no kela ame keia Kula Sabati:

            Kaneohe ame Waimanalo, Haawina o Iune 1898.

            Kalihi ame Moanalua, Haawina o Iulai, 1898.

            Waikane, Haawina o Augate, 1898.

            Kula Kaikamahine Kawaiahao, Haawina o Sepetemaba, 1898.

            Hauula, Haawina o Okatoba, 1898.

            Ewa, Haawina o Novemaba, 1898.

Keoneula, Haawina o Dekemaba, 1898.

            Waianae, Haawina o Ianuari, 1899.

Kawaiahoa, Haawina o Feberuari, 1899.

            Makua (ma Waianae), Haawina o Maraki, 1899.

            Waialua, Haawina o Aperila, 1899.

            Kaumakapili, Haawina o Mei, 1899.

            O keia ae la na mahelehele ana o na haawina a kela ame keia Kula Sabati a puni ka mokupuni o Oahu nei, a na kela ame kela Kula Sabati e wae i mau himeni no lakou iho, e pili ana i ka lakou mau haawina.  Ke paipai pu ia aku nei nohoi na alakai o kela ame keia Kula Sabati e eleu mai i holo na hana, a pau i ka wa pono.

            Ma ke kauoha a na Kahu Kula Sabati Nui o ka mokupuni o Oahu.

            D. L. NAONE,

            E. P. AIKUE.

--

KE OLA KUPANAHA ANA O KA

RUMATIKA.

--

Kenna, Jackson Co., W. Va.

            Aneane ekolu makahiki i hala ae nei, loohiaia iho la ka'u wahine i ka rumatika, a waiho oia maluna o kahi moe no hookahi mahina a oi, a hiki ole iaia ke hele ke ole oia e kokuaia aku, oiai ua pehu mai la kona mau wawae a oi papalua aku ka nunui i ko ka wa mau.  Ua koi hoopaakiki mai la o Mr. S. Maddox ia'u e lawelawe ai i ka Laau Hamo a Kamalena.  Ua kuai aku la hoi au i omole no kanalima keneta, a kau iho elike me na kuhikuhi, a i kekahi kakahiaka ae, komo mai ana ia no ka aina kakahiaka me ke kokua ole ia ana, a mai ia wa mai, aole oia i loaa hou ia ma'i.  A. B. Parsons.  E kuaiia ana e na poe kuai laau apau.  O Benson, Smith & Co. (Kaupalenaia), na Agena o Ko Hawaii Pae Aina.

 

KE ALAHELE KINA KAUA

--

            Ma ke ku ana mai nei o ka @ ahi "Rio" ma ka la inehinei ma Kapalakiko mai, i loaa mai ai @ kou he lono hou loa, e pili a@ alahele kina kaua a Peresidena McKinile i manao ai e hoohana @ Pilipino ma keia mua iho.

            WASINETONA, Aperila 19.  Ua @ no aku nei o Peresidena McKinley @ kahi manao e kaohiia ka hoouka@ aina ana a na koa Amerika i na @ kipi a hoea i ke kau haule lau ae @ . A mai keia wa aku hoi a hoea ia manawa, e ku kiai ana na aumokukaua Amerika apau ma na kai o Manila, @ ka hopu pio ana i na moku ame@ auwaa e lawe mai ana i nalakou @ ia Aguinaldo.

            Ina e holo lea ana keia hana, @ e hoonawaliwali ikaika loa ia ana @ ikaika kaua o na Pilipino, a he m@ no lakou e hookikinaia ai e haawi@ mai ia lakou iho iloko o ka lima @ Amerika.

            Ua kokua loa o Kuhina Kaua N@ Alger ame Kuhina Kaua Moana @ i keia alahele, a e hoopuka ana ka@ Peresidena i mau olelo kuhikuhi a h@ auao e hookoia aku ai e Adimarala Dewey ame Kenerala Otis.

--

KE KOMISINA KUIKAWA KIN@

--

            Ma ke ku ana mai a ka mokuahi Mariposa no Honolulu nei, ma ka Poa@ nei, mai Kapalakiko mai, i hul ho@ ai o Komisina Kuikawa Kiai mai Wasinetona mai.

            Aohe no ana mau mea hou i @ mai ai, no na mea e pili ana i ka @ nau Hawaii, mawaho o na mea @ mua ia ma na nupepa.  Aka, ua @ nao loa nae oia, me he mea la, e loaa mai ana ia Hawaii nei he kulana Aupuni hooponopono kuloko elike me k@ kulana Aupuni i makemakeia e haawiia aku ia Porto Rico ame na Mokupuni o Pilipine.

--

            O ka la hope o keia mahina k@ apopo.  A Poakahi aku, hel@ ka @ o Mei.

--

            Ua waiho aku o Mr. L. O. Kehip@ ka noho luna nana ana no na @@a o @ makemake hou.

--

            E ukulu aku ana o Kauka Kobayashi he halema i ma Alanui Vineyard, ma uka ae nei o Peleula.

--

            Ma ke kakahiaka o ka Poaono i @ i haalele mai ai a mokukaua Italia @ Honolulu nei, no Iokohama.

--

            O ka la Sabati aku nei, Aperila 2@ oia ka la hoomanao no ka la han@ o Peresidena Dole o Hawaii nei.

--

            O Miss A. S. Cleveland, kekahi wahine haole hou mai nei i aela e @lawe i ka oihana kauka ma Hawaii nei.

--

            Ke oolea loa mai nei ua hoo@ ame na hoomakaukau ana a na p@ mea lio holo no ke kau h@ lio @ ka la 11 o Iune ae nei.

--

            Ua ku mai ka mokuahi lawe k@ "Warren" no Honolulu nei, ma ka inehiuei, me na koa Amerika @ no ke alahele i Manila.

--

            He wahi hoomana hou ia e paap@ hana nei ma Honolulu nei i keia w@ Ua kapaia ka Hoomana Paniela @ ano like no me ke Salvation Army.

--

            Piha nohoi ka Hale Mele Hou i k@ mau po e paani ia nei, na paani le@ loa i kakauia e Hoonaueueihe o Enelani.  He poai keia o na poe maka hanohano.

--

            He heihei lio hou no ke malama @ ana ka auina la o ka la apono@ @ waena o na lio mua no i heihei @ keia Poaono aku nei, no ka huina ma kana o $400.

--

            Ke hoomomonaia la ka lepo o ka aina mahiko o ka Hui Mahiko o ke Kulakamaomao, me ka lepo hoomomona i loaa ai he amu tona kopaa kiekie loa ma ka Hui ae nei o Ewa.

--

            Ua hoea ke kopaa hoomaemae ole ia i keia wa i ka 4 508 keneia no ka paona ma na makeke o Amerika.  Ua manaoia, he kumukuai kiekie loa keia i loaa i ke ko i hoomaemae ole ia.

--

            Ma ka po o keia Poaono ae, e paan@ia ai ka moolelo waiohia o "Rumio me Julieta," maloko o ka Hale Hele Hou.  O kekahi keia o na paani maikai loa kakauia e Hoonaueueihe.

--

            Oiai ua lapaauia iho nei ka mokuahi Mauna Loa maluna o ke Ala Hukimoa@ i keia mau la iho nei, nolaila, i ka hora 10 o ka la apopo e olail hou aku a oia no kona mau awa ma Kona ame Kau, Hawaii.

--

            E maheleheleia ana ka aina o "K@e Moie" ma, elike me ke kauoha a k@ Aha Kaulike.  O keia ka aina mauka a@ nei o Kapalama, ma ka aoao mauka o ke Alanui Moi.  He aina waiwai nui kela.