Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 21, 26 May 1899 — NU HOU HAWAII [ARTICLE]

NU HOU HAWAII

Ua wehe ae nei o Mr. A. L. C. Atkinson, he keena loio nona ma ke kihi o alanui Moi ame Betela. E oluolu na makamaka e nana ae i na olelo hoolaha e puka aku nei ma ko makou pepa o keia la. He nui ke "akule i loaa ma Waianae ae nei i ka Poalua iho nei, a hoouna loa ia mai no Honolulu nei. Hookahi wale no mea e eo ai ka Hale Hana Kaa Hehiehi Wawae, oia no ka holo ana maluna o ke Kaa Baikikala Cleveland. E panikuia auanei na ipuka o na Hale Hana Kaa Hehihei Wawae i na o na Kaa Baikikala Cleveland wale no ke kuaiia ana. I keia poakolu ae e pau ai keia mahina o Mei nei, a ma ka poaha aku e hoomaka ai ka la mua o ka mahina o Iune. E hoola koke ia ana me ka hikiwawe ka Eczema, ke poo kepia, meeau ame ka meneo o ka ili, o kela ame keia ano. Laau Hamo, a DOAN. Aia no ma kahi o ka mea pa-ipa-i laau. 50 keneta. Ua ae aku nei na hui mahiko e hooi ia ft Prof. Koehele e holo aku i Ka<>oni ame Fiji no ka hali ana i kekahi na i mea e pili ana i na mea e loaa ai a moniakeia ana o kekahi mau mea ' UiH>i>oitio mea kanu maanei i keia wa. Mai hoopoina ko makou poe heluUelu i ka hele ana ae e nana i na hana mikiala a G. DIETZ ka mea hana wati akamal loa ma Honolulu nei. Aia kona keena ma Alanui Nuuanu, ma liolu 417. Aia no iaia kekahi mau mea pahana maikai loa no na mea hoonani <> wahine. Ma ka Poalua iho nei i holo aku ai 0 Lunakahiko Greene o Ka Ekalesia o lesM Karisto i hou ia no k- kaiaulu o Waianae no ka hana ha--1 iwai ma ia apana. Ua hoomaka ka haiawai po ma ke ahiahi oia la, aole na- maopopo ia makou ka hopena o kana mau hana. Ma ka auina la Poakahi nei i hookui !i . ai kekahi kaa hapaumi o Kapai r.u\ ae nei, me ke kaa o Hope Ilamuku Hikikoki, a ua olepeia ae ka liamuku luna aku o kona kaa a waiho ana i >. Ua loaa nd iaia he mau palapn, . ua mikiala ae no nae ia i kana m me ka eleu. Oia ka hana ana. Ua hoea mai nei mai Kapalakiko niai he puulu o na paele hana keaka maluna mai nei o ka mokuahi Moaa, na hala loa aku la no Auseteralia, ma ka Poalua iho la. Ma ia la, na haawi ae la ua puulu Paele la he hoikeike o ka lakou mau hana hoowa .ika mai na kileo aku o ko Honolulu •a*'i poe, a he mea oiaio, ua owa ka aka, a ua eha ka aoao o ka poe makaikai i i.o-a aku ilaila. E pakele hoi kau i !ia :uea hoolealea a na mamo a Hama. O keia hoike ana aku aole ia he mea a aip no e hauoli ai ko'u noonoo, aka, *na ke ano he hana ia i kau iho maluna -1"u no ka porio o ko'u mau makamaka, :na ka hoike ana aku hoi i ke ola kn;»iianaha i hanaia maluna nei o'u e ka i.aau Ola a Makalena (Chamberlain) : o ka Lepo Paa, Kolera ame ka Hi, ma a wa e inu ia ai i ka wa pono. Ua '>'>hia au i ka hi-koko, a kuai iho la i i i hookahi omole o keia laau. He na i wahi manawa no ko'u o ka inu mh. a o ko'u olu loa no ia, Ua hauoli i ■ ka haawi ana aku i ka'u olelo hooniaikai no keia laau i na poe e ae i looi keia ma'i weliweli. J. W. Lynch, Hoi i'. w, Va. E kuaiia ana keia laau iapaau e na poe kuai laau lapaau apau. '» 9MITH & CO., i Kaupale- • > '. na Agena no ko Hawaii Pae Aina.

Ua hoopaneeia ka moolelo o Ka Malolo a keia pule ae. He hoolaha ka'Kauka Mori raa ko inakou pepa o keia la. Ma ke kakahiaka "Poalua nei ī hele aku ai o Adimarala Watson e ike ia Pere3ffiena. Dole. Ua hookohuia ae nei .o Kaili Kakoi ('•v) i lunahoponopono waiwai no ka waiwai o Anela Kakoi. He ku-a-ua ko ka Poaha nei i hoohakukele iho ia loko nei o ke kulanakauhale, aole i kana mai o ua lalilali. Mai poina na nlakamaka i ka nana ana ae i ka hoolaha a Kauka Miiamura e puka aku nei ma ko makou pepa o 'keia la. He nui loa na padapala i loaa mai nei ia makou e kauoha mai ana e pai buke maoli ia ka meolelo o ke Aloha o kuu Makuahine. E wehe akii ana o Cecelia K. Poepoe he ao leo mele ana i kekahi poe kakaikahi, a pela hoi 'ka hookani piano, ma kona wahi noho ma Alanui Kuakini. O keia Poakolu ae oia ka la hoomanao poe make o na Amerika, a eia na Amerika ke hoamakaukau mai nei no ia la. Aole i kuemi hope ia na hooliuliu ana a na poe mea lio holo i keia mau la e nee nei no ke kau heihei lio o ka la 11 o lune ae nei. Ma ka la 1 ap nei o lune, ma ke ahiahi oia la, e mareia ai o Miss Martha Keanohou me Mahoe Aina ma ka Kalekula Kaikamahine o Kawaiahao. Ua paniku ae na hale oihana aupuni o loko nel o ke kulanakauhale ame na halekuai nunui no hoi ma ka Poakolu nei no ka hoomanao la kiulaia no ka la haoau o ka Hoiwahine Vitoria. Ua loaa mai nei ka k>no mai Kauai mai maluna mai o ka mokuahi Mikahala ma ke kakahiaka Poaha nei. ua hekau ae la ke kuna Mokulele ma na pukoa o Hanalei, Kauai. Ma ka po Poakahi nei i ku mai ai ka mokuahi Kulanakauhale o 'Pekina no Honolulu nei. a maluna mai ona i lawe ia neai ai he hookghi haneri eke leta mai Kapilakiko mai no Honolulu nei. Ua holo malu-aku kekahi o ko makou man lima pahana mamuli o ka ae ana o na aoao apau o ko makou keena pai nei.no ka nana ana ame ka makaikai ana i na hana akamai a na Paele hana ke&ka. Ua lohe mai makou he paonioniia e hele nei mawaena o na poe kakalalo 0 ka Hni Mahiko ō Wahiawa, Waialua ae nei, ame ka Hui Mahiko o Waialna, aka. ua manaoio loa no nae kekahi poe e puhaln wale ana ka Hui Mahiko opuu hou. mamuli o ka loaa ole o ka wai. 1 Oka ulela kinipopo beki bolo i eaeia mawaena o ka Hui Hoku amt Aretirela mawaho ae nei o ke kahu: o Makiki. ma ka auina ia Poaono aku nei, ua kaa ae lā ke eo oi£ hana ika hui mua. He 11 pnni a ka nua ia 8a ka hope. Aohe no nae ne wa, pai-a-pai. O kela hoopii koi poho a Kauakahi kue ia J. A. Low no ka hoopaahao hewa no ka hnina o $5,000 ua hooponoponoia mawaho nei o ka Aha. a ua hoopau wale ia ka hoopii mamuli o ka ae ana o ka mea hoopii e lawe i $100. Ma ka halawai ana a ka Aha Ku~ hina ame ka Papa Hoopae Lāmahana ma ka Poakolu nei. ua apono loaia ka lawe ana mai i na limahana Italia no Hawaii nei, no ka hooiaupai ana akn 1 ko kakou mau kula mahiko. Aka. 0 ke ano nae o na pahana i,aeia no ka laweia ana mai no onei. oia na kanaka Italia mai ka akau mai. Ua hoopanee ka Aha Kuhina i ka noonoo ana no ke kumuhana e pili ana 1 ka hoouna ana aku i ka Bana Pnhi Ohe Aupuni no ka Hoikeike Nui o Omaha a loaa ka wa pono. He manao maikai no keia. He mea pono ina poe waiwai o Honolulu nei ame na wahi e ae o Hawaii nei ke lulu dala i lawa ai na lilo no ka hoouna ana. aku i ka Puali Pohi Ohe. E hoomanaoia hoi. o keia Mr. Weavec oia no ka moopuna a Kauka Rikeke Limaikaika i hoea mai ai i Hawaii nei ma ke ano Misionari ma ka makahiki 1832. a oia nohoi ka misionari i lilo Kuhina Ao Palapala no ke Aupuni Hawaii nei,- mai ka makahiki 1847 a ka makahiki 1859, a oia no ka i holo pu me Haalilio i no ka imi ana i ke kuokoa o Hawaii nei. He hoa o Mr. Weaver no ka Papa loio o Kapalakiko. Ua loaa mai ka lohe i Hawaii nei aole e ku hou mai ana kekahi mokn lawe koa Amerika no onei nei ma keia mua aku, aka. e .holo loa ae ana no keia. poe moku mai Kapalakiko ae no Manila, nolaila. aole e ku mai ana na moku Grant, Sheridan. Sherman. Lee ome kekahi mau moku e ae i maopopo loa ka lawe ana ae i na koa no Manila. Ma fca wa hoi e pau ai na koa i ka hooleleia aku i Mantla, e holo pololei aku ana lakou i Nagasaki e heoili lanahu ai a huli hoi loa ae no i Kaleponi. Heaha mai nei hoi keia?

j Ma ka aoho ana paha aka Aha Ku- ' h/na i kela ia e maopnpo ai ka ioaa o ! na pono kanawa; i ka Hui Aiahao o Hilo me Honolulu. •' E ukuia ana na maliele puka o ka Hui Mokumahu Oeeanika ma ka la 1 0 lune ae nei. He kanalima pa kfineta ka puka no ke dala hokahi. Pela io anei hoi? * E mareia aku ana o George A. Ordway o Honolulu nei aie Miss Viriginia McAran o Sana Jose maloko o ka luakini o Sana Anaru. Ma ka la apopo paha laua e mare ia ai. Ua loaa mai nei he lono hope lea, e hoike ana he elua mau moku lawe koa Amerika no Manila e ku mai ana no Hawaii ,nei. Hookahi ma ka Poalua ae nei. oia ka moku 'G: ant, a mahope. aku ,hoi kekahi. Miss Kulia Kamika, kaikuahine o W. O. Kamika me J. K. Farley, luna helu a luna ohi auhau nui o ka mokupuni o Kauai. He mau kamaaina like no laua no ua mokupuni kaili la nei o lalo. E holo aku ana kekahi poe o makou no na kaiaulu o Koolauloa ae nei, ma ke alahele aku o Ewa, a lioea i Waianae, a kaalo ae ma Waialua, a kiei i ka-wa-i 6 Waimea, a hoohiki loa 1 Kahuku. Ua loaa mai na lono mai Samoa mai, aia na aoao paio elua ke kali la o ka hoea aku o na Komisina no ka hooponepono ana i na hihia mawaena o na Aupuni o Europa ame na Sarr.oa ponoi iho nohoi. He elua mau wahine lapana i hoounaia aku e ka Papa Ola i ka halemi ua mahuka mai la laua mailaila mai ma ka la i nehīnei. a ua paa koke no nae i ka hopuia. Eia laua ke pa uei maloko o ka Halewai. Ua kakau hou iho nei o Prof. Alexander he mau aoao pakui hou no kana a ua kuai nui ia iho nei na kope o kpia buke hou e kekahi kuai buke o Honoliiln nei. O ke kumukuai o ka buke hookahi he $l.ōd. I keia la e haalele mai o Komisina Umsted ame kona ohana ia Hawaii nei ma ke alahele e hoea aku ai i ka hoikeike nui o Omaha. Oia kekahi komisina no keia hana, a pela pu nohoi me Daniela Ix>gana o Honolulu nei. O ke kino make o kekahi lapana i loheia mai ai maluna o ka mokuahi Malulani. ua pae ae la ia ma Keauhou. Kona Akau ma ka Poakahi iho la. He lapana malihini loa keia ma ia wahi. Ua hoolahaia ae ua hoopalauia o O ke kulanui ia o Sana Lui e malama mai nei i ka moo i kapaia he Aligeto. Ua hanaia ae nei he punawai hou me ona pa hou no ua moo la. Aole i maopopo ka bana a nei moo ma keia mua aku i aoopunahe'eia ai kona malamaia ana. He nui a lehulehn loa na Pukiki o Waialua ae nei i lawe i na hoopaa poho ana i ko lakou mau ola iloko o ka Hui Hopaa Ola Geremania i kela pule t aku nei. He poe Hawaii no hoi kekahi i lawe ae i keia pomaikai. Ua nonoi ae nei nohoi o Keiki (w> e kohoia oia i lunahookauoha no ka waiwai o Jesse Amaru o Waialua i | make. Oka huina waiwai io oka waii apau ua hiki aku ika $S.OOO. ona keiki na hooilina o ka wāiwai. Ua waiho ae nei o Ellen Albertina PoHyblank he x>oi imua o ka Aha Kaapuni o Honolulu nei e hopukaia ona hookoliu luna hooponopono waiwai o \uhea Kekauluohi i make. O ka nui o ka waiwai i ikeia he $700 ma ke dala maoli. a ma ka waiwai paa me na wairnewa.ua hikUUmi ka $4,000. Ma ka noho ana o ka Aha Kuhina ma ke kakahiaka Poalua nei. ua hooholo iho la ia Aha ame ka Mana Hooko e hoomanao i ka la o ka Moiwahine Vitoria, oia hoi ka Poakolu nei, he la kiulaia aupuni maoli ia. Ua oleloia o ke kumu o ko k% Aupuni kukaia ole ana hp la kiulaia ia, mamuli no ia o ka loaa ole ana he man launa prli aupuni ana mawaena o keia Aupuni me ke Aupuni o. Beritania Nui, ma ke ano diplomatic.