Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 32, 11 August 1899 — Page 4

Page PDF (1.50 MB)

This text was transcribed by:  Janel Quirante
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Hoolaha Mana Hooko

 

            I keia la i hookohuia aku ai o W. A. Baldwin, Esq., i hoa no ka Papa Alanui o ka Apana Ohi Auhau o Waimea, Mokupuni o Kauai, ma kahi o E. E. Conant, i waiho mai. Eia ka Papa i keia wa:

            J. K. Kapuniai, Lunahoomalu.

            Th. Brandt,

            W. A. Baldwin.

J. A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Aug. 9, 1899.

2767-3t.

 

            I keia la i hookohuia aku ai o R. C. Searle, Esq., i hoa no ka Papa Alanui no ka Apana Ohi Auhau o Lahaina, Mokupuni o Maui, ma kahi o A. N. Hayselden i waiho mai.

J. A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Augate 6, 1899.

2767-3t.

 

            Ua hookohuia aku keia poe mahope ae nei no ka Papa Alanui no ka Mokupuni o Lanai, oia hoi:

            L. M. Vetelsen, Lunahoomalu,

            W. F. O. Hasson,

            H. Mertensen.

J. A. KING,

Kuhia Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Aug. 9, 1899.

2767-3t.

 

HOOLAHA HUI I HOOHUIIA.

 

            Ma ka Hana Hoopau i ka Hui Kope o Kanekoa, i kaupalenaia.

            Oiai ua waiho mai ka Hui Kope o Kanekoa, i kaupalenaia, he Hui i Hoohuiia, kukuluia a e ku ana malalo, a ma o ka mana la o na Kanawai o Ko Hawaii Pae Aina, elike me ke Kanawai no ia hana, ma ke Keena o ke Kuhina Kalaiaina, he noi no ka hoopau ana i ua Hui la, me ka palapala hooia i hoopili pu ia me ia mea, elike me ke Kanawai.

            Nolaila, ke hoolahaia aku nei ma keia, i ka mea ame ka poe apau i loaa na kuleana ma kekahi ano iloko o ua Hui la i Hoohuiia, e pono e waiho mai i na jue no ka aeia ana o ua noi la, ma ke Keena o ke Kuhina Kalaiaina, ma ka Poalua, a mamua ae paha, oia ka la 26 o Sepatemaba, 1899, a o kela ame keia mea e makemake ana e loheia kona manao ma keia mea, e pono e hiki kino mai ma ke Keena Oihana o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ma ka Hale Oihana Hooko, Honolulu, ma ka hora 10 a. m. o ua la 'la, e hoike mai i kumu, nokeaha la e ae ole ia ai ua noi la.

J. A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iulai 19, 1899.

2764-9t.

 

HOOLAHA AINA AUPUNI. -- KONA

AKAU, HAWAII.

 

            Ma ka Poakolu, AUgate 23, ma ka hora 10 a. m., ma ke Keena o J. Kaelemakule, Kailua, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea:

            Apana aina he 304 Eka, oi aku a emi iki mai paha, ma Ooma, aneane 5 1/2 mile ma ka Akau o Kailua, ma kahakai. He aina kula aa.

            Dala kuike, Dala Gula o Amerika.

            Kumukuai oi aku maluna o $152.00.

            No ke kii a no na olelo aku paha i koe e ninau ma ke Keena o J. Kaelemakule, Kailua, a i ole, ma ke Keena AIna Aupuni, Honolulu.

J. F. BROWN,

Agena o na Aina Aupuni.

Iulai 20, 1899. 2764-4t.

 

HOOLAHA AINA AUPUNI.

 

            Ma ka Poakahi, Augate 21, ma ka hora 12 awakea, ma le alo iho o ka Hale Hookolokolo, Honolulu, e kuai ia aku ai ma ke kudala akea keia mau Apana Aina Aupuni mahope ae nei:

            Waimalu, Ewa.

            1. Apana o 6 25-100 Eka ma ka Ili o Pohakupu, Awawa o Waimalu, aneane hookahi mile mauka o ke Alanui Aupuni.

            Kumukuai oi aku maluna o $150.00.

            2. Apana o 2 8-10 Eka ma Kahikiea, Awawa o Waimalu, aneane 1/2 mile mauka o ke Alanui Aupuni.

            Kumukuai oi aku maluna o $75.00.

            Aiea, Ewa.

            Apana, he .212 o ka Eka, he aina kula a wai nohoi, makai o ke Alanui Aupuni.

            Kumukuai oi aku maluna o $10.00.

            He kuike ke dala o keia mau kuai ae la maluna. Ma ke Dala Gula o Amerika Huipuia.

            No ke kii, ame na mea i koe e ninau ma ke Keena Aina Aupuni, Honolulu.

J.F. BROWN,

Agena Aina Aupuni.

Iulai 20, 1899. 2764-4t.

 

HOOLAHA AINA AUPUNI.

 

OLAA, PUNA, HAWAII.

 

            Ma. ka Poaono, Sepatemaba 2, ma ka hora 10 a. m., ma ka Hale Hookolokolo, Hilo, Hawaii, e kuai ia aku ai ma ke Kudala Akea, malalo o na kumu aelike no kahi noho ame na hana hou, a ma na hookaa oluolu ana iloko o ka manawa o Umi makahiki.

            Aneane 360 mau Apana Aina o 50 Eka o ka Apana hookahi ma Olaa Hou, i ana hou loa ia iho nei.

            E hiki ana i ka mea e kuai ana i kekahi Apana ke koho mai i ka lua o ka Apana e pili pu ana me ka Apana mua, koe nae na Apana ma ke alanui nui.

            O ka mea e kuai ana i Apana Aina ma ke alanui nui, ua hiki no ke koho i apana kaawale aku, aole hoi e waiho ana ma ua alanui la.

            E kuaiia aku ana na Apana Aina no ke kumukuai e oi aku ana mai ka $1.00 aku a ka $20.00 no ka Eke, elike me ke ano ame kahi i waiho ka aina.

            E loaa no na hoakaka piha no ka mea e pili ana i na kumu aelike no ke kuai ana ma ke noi kino ana mai, a i ole ai, ma ka Eke Leta paha i ke Keena Aina maloko o ka Apana.

J. F. BROWN,

Agena o na Aina Aupuni.

Iulai 3, 1899. 2762-8t.

 

HOOLAHA HUI I HOOHUIIA.

 

            Ma ka Hana Hoopau i ka Hui Huelo Sugar Mill Company, i kaupalenaia.

            Oiai ua waiho mai ka Huelo Sugar Mill Company, i kaupalenaia, he Hui i Hoohuiia, kukuluia a e ku ana malalo, a ma o ka mana la o na Kanawai o Ko Hawaii Pae Aina, elike me ke Kanawai no ia hana, ma ke Keena o ke Kuhina Kalaiaina, he noi no ka hoopau ana i ua Hui la, me ka palapala hooia i hoopili pu ia me ia mea, elike me ke Kanawai.

            Nolaila, ke holahaia aku nei ma keia, i ka mea ame ka poe apau nei ma keia, i ka mea ame ka poe apau i loaa na kuleana ma kekahi ano iloko o ua Hui la i Hoohuiia, e pono e waiho mai i na kue no ka aeia ana o ua noi la, ma ke Keena o ke Kuhina Kalaiaina, ma ka Poaha, a mamua ae paha, oia ka la 24 o Augate, 1899, a o kela ame keia mea e makemake ana e loheia kona manao ma keia mea, e pono e hiki kino mai ma ke Keena Oihana o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ma ka Hale Oihana Hooko, Honolulu, ma ka hora 10 a. m. o ua la 'la, e hoike mai i kumu, nokeaha la e ae ole ia ai ua noi la.

J. A. KING,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iune 19, 1899.

2560-9t.

 

KA MALOHI O KE KINO.

 

            O kekahi ma'i ano e loa keia, e loaa ana i ke kanaka, mahope iho o kona loaa ana i ka ma'i Grip. I kekahi wa, e loaa mai ana keia ano ma'i, mamuli o ka hana nui loa ana a luhi ino loa ke kino, a pela pu hoi me ka uluhua a inoino ka noonoo. O ka mea maopopo, ua hoea mai no keia ano ma'i, mamuli o ka nawaliwali ana o na aa lolo, ma o ka nele ana la i ka ikaika kupono. Ina e loaa na mea e ikaika hou ai na aa-lili, o ka loaa no ia o ke ola, a loaa hoi ka hauoli.

            O ka ai hooikaika maikai loa no na aa-lolo, oia no na Huaale Akala a Dr. Williams no na Kanaka Nananakea (oiai, aia iloko o keia mau huaale na mea e loaa ai he ikaika i ke koko, a pela pu hoi i na aa-lolo). He mau haneri o na haneri kanaka, na kane ame na wahine, i nawaliwali haalele ko lakou mau kino, i loaa hou i ka ikaika, ka eleu, ame ka mohaha maikai o ke ola, mamuli o ka ai ana i keia laau.

            Mawaena o na kanaka kamaaina loa o ka oihana nupepa, o F. J. Lawrence kekahi, no Fourth Avenue ia helu 435, Detroit, Mich., a no na makahiki he umikumamakahi i hala ae nei, ua ike mau ia no oia ma kona pakaukau hana. Penei kana olelo:

            "I kekahi wa, ua hele ko'u ano, a hiki i kahi o ke kauka i olelo mai ai ia'u, e loaa ana au i ka nawaliwali ano lolo; a he mea pono ia'u ke hooki i ka hana nupepa ana, a ina aole pela, alaila, e hele aku ana au i ka nawaliwali lo, ke hoomau aku hoi au ia hana, oiai, mamuli oia hana, ua hana ino loa au i kahi koena uuku loa o kahi ikaika aalolo iloko o'u. Wiwi mai la ko'u kino, a ulu mai la he mau ma'i lehulehu, na lakou i hoopuhili aku i ka ike lapaau o na kauka akamai. Ua kamailio mai la kekahi hoa hui o'u no na Huaale Akala a Dr. Williams no na Kanaka Nananakea, a hoao iho la au. I ke poho huaale mua a'u i ai ai, aole i loaa mai he wahi oluolu ia'u, aka, ma ka lua mai o na poho huaale a'u i ai ai, he oiaio, ua loaa mai la ia'u he oluolu. Loaa mai la ka ikaika i ko'u kino, a ikaika ae la hoi ko'u mau aa-lolo, a loaa iho la ia'u ka maha.

            "Manao iho la nohoi au, o ka hapanui o ka eha a'u i ike ai ma ko'u kua, mamuli no ia o ke ano e ana o ko'u mau puupaa. No keia ano ma'i, he lua ole na Huaale Akala a Dr. Williams no na Kanaka Nananakea. Mahope koke iho no o ko'u ai ana i ua mau Huaale nei, ua pau iho la ka eha, a ua like au me he kanaka la i loaa ole i ka nawaliwali.

            "Ua loaa ia'u ka manaolana, mamuli o ko'u ai ana i na huaale o kekahi mau poho kakaikahi wale no, a ua paa loa ko'u manao, mamuli o ka hoomau ana aku i ka ai ana i keia mau huaale, e hoi hou ai ko'u ano a like me ko ka wa mamu." -- Mai ka Evening News mai, Detroit, Mich.

            E kuaiia ana e na poe kuai laau apau, a i ole, e hoounaia aku no ma ke eke leta e Dr. Williams Medicine Co., Schenectady, N. Y., ke loaa mai ke kumukuai. He 50 keneta no ke poho, a he $2.50 no eono poho.

 

            O kela wahi keiki i pakele mahunahuna ai kona ola, i kahi wa i hala ae nei, oiai oia e hana ana maloko nei o ko makou halepa'i a hihia ai kona lima i ka ili hookaa huila, eia oia ke lawelawe hana nei ma ke keena hooponopono o na nupepa o loko nei o ko makou hale hana. Ua kii aku no ka Hui Hawaiian Gazette a malama iaia ma ka hana.

 

Ka Liona o ka Akau

 

He Mooolelo no ke Au

Manawa

-- : o : --

Gustavus Adolphus.

 

Kakauia e G. A. Henty a unuhiia e

kekahi mea unuhi mooleloo

ke Kuokoa.

MOKUNA XIII.

            Hookahi paha hora mahope iho o ka wa i hoea aku ai kahi kiai i hoounaia aku ai e Makamu, ia wa i hoea hou mai ai ua wahi kanaka la no kahi a Makamu ma e noho ana, a hai mai la i ka Makamu ma wahi e noho ana, a hoike mai la, no kona lohe ana i ka nakeke o kekahi mau mea ana i manao wale ai, he mau pauku wahine a he mau pahu, malalo pono aku o kahi ana e kiai ana. Ua lohe pu aku nohoi oia i na leo walaau liilii loa a na kanaka, a he ano pioo me ka awiwi ke ano o ka lakou kamailio ana.

            "Alaila, e manao ana kela poe, e puhi i ke pani puka o lalo i ke ahi. Ua manao mua au e hana ana keia poe i keia hana. Nolaila, o ko'u manao maikai keia, e kuu kakiana maikai, e hele aku ai ma kau misiona. Ke ole ou e kuhihewa, aia ka noonoo nui o kela poe no kela hana a lakou e hana mai la, nolaila, aohe o lakou manao e hele ae ma ka aoao hikina nei o ka hale. Ua manao nohoi au, o ko kakou wa pono loa no keia e haalele iho ai i keia wahi, aka, manao au, e kali kakou no na hana a keia poe Bavaria, a malia e hiki ana no ia kakou ke hoopuhili aku ia lakou, a loaa ia kakou ka lanakila hanohano maluna o lakou. Ano, e Mr. Kakiana, o kou wa keia e hele aku ai."

            Ua oho like mai lo nohoi na kanaka e ae, ma ke ano ua makaukau no kela ame keia o lakou e lawe aku i ke kauoha i makemakeia no ke kahua hoo? moana.

            Ua hooholo iho la o Makamu e lilo na kahi kakiana e lawe aku i kana kauoha i kahi i hoomoana ai na koa Sekotia.

            I ka hele ana a napoo ka la, ua hoouna aku la o Makamu i kekahi o kona mau kanaka e iho aku ilalo, ma kahi puka aniani e kokoke iho ana i ke pani puka o lalo, a malaila ia, e kiai ai me ka hoolono pono ana no ke ano o kana mea e lohe ai.

            He mea oiaio nae, ma ia la a po, e noke mau mai ana na kanaka Bavaria i ke kipu ma kahi a Makamu ma e noho ana. Mamuli hoi o ka lehulehu o na pu e kani mai ana, i hoomaopopo ai lakou nei, ua lehulehu loa mai ka ka lako ana i na pu.

            Ua paa ae la ka puhaka o kahi kakiana i ka nakiikiiia i ke kaula, a hookuukuuia aku la ia ilalo ma kekahi aoao o ka hale-pele.

            Me ka malie loa ia i hookuukuuia aku ai a hiki i ka wa i hoomaopopo ai na poe na lakou i hookuukuu aku i kona ku ana iho iluna o ka honua.

            Ua loaa ia lakou keia hoomaopopo ana, mamuli o ka alu ana mai o ke kaula. Aole nohoi i liuliu mahope iho, hukihuki mai la lakou i ua kaula la iluna. E hoomanaoia, o keia kahi kanaka e hoounaia nei, me ke kauoha a Makamu no ke kahua hoomoana o na koa i loaa mai ai ia lakou na kokua.

            Ma ka wa hoi i hukiia mai ai ke kaula a kau iluna, oia ka ya a Makamu i hoonoho iho ai i kekahi kiai ma ia wahi, me ke kauoha ana iaia, e naua pono loa no ka maaloalo ae o kekahi poe ma ia wahi o ka hale, alaila, huii ae la ia ma kekahi aoao o ka hale bele.

            I keia wa a Makamu i nana mai ai ma keia huli o ka hale-bele, aia hoi, ike mai la ia i kekahi mau kino kanaka e auamo ana i kekahi mau pu-a loloa, ana hoi i hoomaopopo @ ai he poe pu-a laolao wahie, a laalaau maloo nohoi. Alaila, haalele iho la o Makamu i kana wahi e ku ana, a iho aku la ia ilalo me kekahi o kona poe kanaka. Iho aku la laua, a hoea ma ka puka makani maluna ae o ke pani puka o lalo, nana aku la o Makamu ma ia puka makani, a lohe aku la ia i ka pahu ana iho o na pu-a wahie ilalo, ma ka wa a na kanaka i kiola iho ai ia mau mea ilalo. Lohe pu aku la nohoi ia i na kapuai o ua poe kanaka nei, ma ka wa a lakou i haaleia iho ai i ua mau pu-a wahie nei.

            I keia wa i huli ae ai o Makamu a kamailio aku la i koaa kokoolua.

            "Eia mai ke kini pauda a kaua, a pela nohoi me ke kini poka. E hoopiha oe i kuu mau pu panapana nei, i kela ame keia wa a'u e ki ai i kekahi pu."

            I lawa no apau ka Makamu olelo ana, o kona wa no ia i ike aku ai i kekahi mau kanaka elua, ma kahi mamao aku, e hele mai ana me na momoku ahi a-a. Hele mai la laua me ke oolea o ka laua mau keenina wawae, a ma kahi paha he iwakalua i-a mai ke towera aku, ua ku iho la laua, a ma ia wa i poha ae ai ka leo kani o ka pu panapana, a hina iho la kekahi o laua ilalo. O ka lua hoi o na kanaka lele mai la ia imua me ka holo kiki ana mai, me kana mpmpku ahi, aia hoi, o-a hou ae la ka leo o ka pu panapana, a haule iho la no ia kanaka ilalo. I keia wa i puia mai ka leo kahea inaina o na kanaka, me ka puka pu ana ae o na leo hoonaukiuki mai a lakou mai.

            Ike aku la o Makamu he iwakalua ka nui o na laina e nee mai ana o ka hale bele. Ia wa huli ae la o Makamu a olelo aku la i kona kokoolua:

            "E, auhea oe, e Donala, e hoi hou aku oe no luna o ke towera, a huipu aku oe me lakou. E nana pono loa mai oukou i ke ano o ka a ana o ke ahi. E hoonou iho no oukou i mau pohaku ma kela ame @eia wahi e a ae ana ke ahi."

            Ke nee awiawi mai la ua mau lama nei a Makamu i ike aku ai, a i ko lakou hele ana mai nohoi a he kanaha paha i-a, oia ka wa i ku iho ai ua poe la. Ma ka Makamu hoomaopopo aku i na ano o keia poe kanaka, he keu a ke ano ahiu, a he mau helehelena pupuka ko lakou. Ua hiki ia Makamu ke ike aku i keia ano hehena o lakou apau, mamuli o ka maamaama o na lamalama a lakou e paa ana. Oiai ua poe kanaka la e ku ana, ua huli ae la kekahi o lakou a olelo aku la:

            "E aha ana ka hoi oukou e ku nei? Heaha ke kumu o ko oukou hookaulua ana? E hele kakou apau imua."

            I kela wa no i holo mai ai ua kanaka la me kana momoku ahi ma kona lima aka, mamua o kona hiki ana mai i kahi o ka puu wahie i hoahuia ai, ua ku aku la oia i ka poka hia-pai-ole a Makamu.

            Me keia wa nae a nei kanaka i holo ai, ua neeu pu mai la kona mau hoa e ae apau, aka, i ko lakou ike ana, ua haule pahu iho oia ilalo, o ko lakou wa ia i puhala hou iho ai, a ku iho la.

            I nei wa hoi, uina hou aku la ka pu a Makamu, a ku hou aku la kekahi kanaka mawaena o lakou, a o ko lakou manawa ia i uwa ae ai me na lei hehena launa ole, a paki nui mai la i na lama ahi a lakou e paa ana, ma kahi e muu mokaki ana na pu-a wahie a holo aku la i hope. Hookahi o keia mau lamalama i lele mai ma kahi kokoke loa i ka paila wahie, a e hoomaka mai ana kona ahi e a mai i ka puu wahie.

            Ma ia wa ike aku la o Makamu i ka hiolo ana iho o na pohaku mailuna iho o ke towera, ma kahi a ke ahi e a ana. Ua hoomaka mai la ka a ana a ke ahi me ka ikaika, a, aia nohoi na pohaku mai luna iho ke haule iho la me ka hoomaha ole. Ua punohu ae la ka uwahi, a lalapa ae la ke ahi me ka ikaika, aka, mamuli o ka alapine mau iho o na pohaku iluna o kahi a ke ahi e a ana, ua pio iho la ke ahi mai o a o.

            Ike aku la o Makamu ma i ua poe kanaka nei e nonoho mai ana, a puni kekahi ahi nui a lakou i ho-a ae ai, a he wahi hoi ia i hiki ole aku ai ka ikaika o ka pu panapana a Makamu ke lele.

            E noke ana ua poe kanaka nei i ke kamailio. Nunui ko lakou mau leo ma keia kamailio ana, eia nae, aole hiki ia Makamu ma ke hoomaopopo aku i ke ano o ka lakou mea noke ana i ke kamailio.

            Aole hoi i liuliu, ike aku la lakou nei i ke ku ana ae o kekahi poe kanaka o lakou iluna, lalau aku la lakou i kekahi mau lamalama, a puhee nui ae ia lakou ma na wahi he nui, a o kekahi poe hoi, hele mai la a hookokoke mai la i ka paila wahie e ahu ana mamua ponoi iho o oke pani puka, a ma kahi no nae e loaa ole aku ai lakou i ka poka pu panapana.

            O na kanaka hoi o lakou me na pu kau poohiwi noke mai la lakou i ke ki i ka lakou mau pu i ke towera. Aia no o Makamu ma kona wahi mua kahi i noho ai, a e kali ana ia o ka loaa he wa pono nona e hanai manu hou aku ai me kana pu panapana. A oiai oia e kali ana, aia hoi, ua hoopuiwa ia ae la ia i kona ike ana i ka wela ana mai a ke ahi malalo pono ae o ka puka aniani ana e noho ana. Alaila, lohe aku la ia i ka haule hou ana mai o na pohaku mailuna mai o ke towera, aka, ua mahuahua loa mai la ka pii ana a ka wena a ke ahi, a hoomaopopo iho la ia, ua a ia ka puu wahie.

            Haalela koke iho la ia i kahi ana e noho ana, a holo aku la iluna e halawai pu me kona poe koa. Halawai pu aku la oia me kekahi o lakou, a nana i hai mai iaia, ma ke kua ae o ka hale pule i kokolo hele mai ai kekahi o ua poe kanaka nei a hoea i ke kumu o ka hale bele. A pela i hiki ai ia lakou ke ho-a i ka paila wahie.

            "Aole no a kakou hana e ae e hana ai, oiai; ua maopopo loa no ia'u, e hiki mai ana no ka hora e ko ai ko lakou manao hoopaakiki make puhi ana i kela paila wahie i ke ahi. E kahea aku oe i kela poe o kakou."

            Ua paniia iho la ke pani puka ma ke poo o ke alapii, a o na wahi hakahaka keia o ua wahi pani puka nei, ua kikikiia aku la me na kahakahana lole, i haehae liilii ia mai na wahi awelu lole mai o kekahi mau koa. Ua hana o Makamu i keia hana akamai, i mea e komo ole mai ai ka uwahi mai lalo mai, a kahi a lakou e noho ana.

            Lohe aku la lakou nei i ka halulu paapaaina a ke ahi, ulawaena pu ae la owaho o ke towera, a lele pioo ae la hoi na huna ahi ahiu.

            "He mea oiaio, ke a ia mai la ke pani puka o lalo, a o ka enaena o ka pohaku o kahi o ua pani puka la i ku ai, a pela hoi me ka papahele pohaku, aole ia e maalili ana a hala kekahi wa loihi loa.

            He hapalua hora paha, pau iho la ka a ana a ke ahi. I ka hele ana hoi a hoea i ka wanaao o kekahi la ae, hoomakaukau hou iho la o Makamu no ke pale ana ia lakou iho, mai na lele pepehi kanaka ana aku a na kanaka Bavaria.

            Ua wehe ia mai la ke pani puka i papaniia iho ai ma ka po mamua iho, a hemo mai la mai kona mau ami mai i hoopaaia aku ai ia. Ua hoomoeia iho la ia maluna o ke alapii pohaku. Ua hoopaaia iho la kona poo maluna ma kahi a Makamu ma e noho ana, me ke kaula, i ole ai ia e hoholo aku ilalo.

            Hulia ae la o Makamu a olelo ae la i kona mau wahi koa:

            "Aole loa he mea kino kanaka e pakele ana, ke hoonana mai kana pii ana mai ma keia wahi, ke manao oia e hana pela, i mea e loaa mai ai kakou. Ua hiki loa ia kakou eha, ke luku aku i na Pegana apau o keia wahi, a hoea i ka la hookolokolo hope loa."

            I ka hele ana a puka ka la, oia ka wa i hoomakaukau mai ai na Bavaria e lele hou mai maluna o lakou.

            Hele mai la ua puali kanaka nei a komo mai la iloko o ka hale bele, ma ka hale malalo, oia hoi ke keena nona ke pani puka i a ia ai e ke ahi. Nana mai la lakou i ke alapii pohaku, a he ooloowi loa, nolaila, hoomaopopo iho la lakou, he mea makehewa wale no ka hoao ana e pii aku ma ia wahi, ua like no ia me ko lakou haawi mau wale ana aku i ko lakou mau kino e make.

            Nolaila, kuemi hope aku la ka hapanui o lakou. Aka, aia mawaena o keia poe, he poe kanaka puhi lanahu no ke kuahiwi, a o keia poe kanaka ke olelo ana i ka maka'u wale ame ka hohe wale o na poe e ae, a olelo ae la lakou, na lakou e kii i na kanaka Suedena i mea koala no na imu lanahu a lakou.

            Me ka eleu, a piha maka'u ole nohoi, pii aku la kekahi kanaka o lakou iluna, a e paa ana oia i kekahi koi nui. A hahai aku la mahope ona, he puulu kanaka oia auna hookahi no. O ke kanaka nua nae, ua hoea aku la ia ma kahi a ke pani puka e moe ana me he puhi pakika la, e makaukau ana e haawi ae i kana mau kapeku ana, i ka mea e hiki aku ana maluna ona.

(Aole i pau.)

 

AHAHUI KULA SABATI.

 

            E noho ana ka Ahahui Kula Sabati o ka mokupuni o Hawaii, ma ka luakini o Pukaana, ma Hookena, Kona Hema, Hawaii, ke hiki aku i ka pule elua, a i ole, i ka pule ekolu o Sepatemaba, i ka manawa nae e noho mai ai ka Ahahui Euanelio o ka mokupuni o Hawaii, oloko o ka malama o Sepatemaba e hiki mai ana.

            E makaala e na lala o ka Aha, a e haka pono hoi i ka Hoolaha a ke Kakauolelo o ka Ahahui Euanelio o Hawaii.

DAVID ALAWA,

Kakauolelo.

Holualoa, N. Kona, Aug. 7, 1899.

 

HOIKE HUI O NA KULA SABATI O

HAWAII KOMOHANA.

 

E malamaia ana ka Hoike Hui Nui o na Kula Sabati i haiia maluna, ma kahi e noho ai ka Ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Hawaii. Ua hauoli nui ia na Kula Sabati apau mai "Keaukukuiula" i na lae makawalu o Kona i ka lai malino a ehu, a hiki aku i ke kai "Kauhaa a ka malihini," i "Kuu Haku hoi i Kaua-Haao," "ke lele ae la maluna o Auaulele," a hui pu mai me na Kula Sabati o na Kona, ke hiki aku i ke Sabati, la -- o Sepatemaba, a hauoli lani like ae kakou ma ka Betera o Pukaana, Hookena, S. Kona, Hawaii.

            E ala! E ala e na puali lani Kula Sabti o Hawaii Komohana, e aahu iho i na kahiko kupaa o ka manaoio hana, a e nee ae no ke kahua heihei lani, haiia maluna. Penei na Haawina i hoomakaukauia a i haiia aku hoi i na Kula Sabati: Haawina o Aperila, Sabati la 2 ame 9, ia Milolii; Sabati la 16, 23 ame 30, ia Kaohe. Haawina o May ia Pukaana; Iune ia Kepuku; Iulai ia Kona Waena; Sepatemaba, Sabati la 3 ame 10 ia Kailua; Sabati la 17 ame 24 ia Kekaha.

            Eia na Himeni Hui: Hoku Ao Nani, aoao 196, 251, 172, 97, ame 104. O ka Euanelio, 149 o ka H. A. N.

            Ua makemakeia na Kula Sabati apau e lawe mai i na Haawina a Milolii ma ke ano eleu, aole me ka loloiahili, a pela no hoi me na himeni, mai lawe mai i na himeni kohu ole i ka hana Kula Sabati.

Me ka mahalo,

Ko oukou iho no,

DAVID ALAWA.

Kailua, H., Aug. 7, 1899. K. K. S. N.

 

KA INOA O NA I'A A KAKOU E AI

NEI.

 

            Ua kono ia kou mea kakau e hoike aku i ka inoa o na i'a, papai, pupu ame ka limu, e like ai me ka papa hoike a ka nupepa Hilo Herald. He nui a lehulehu na hoike e waiho nei iloko o ke keena o ka Papa Ola, aole nae lakou i like loa me ka Hilo Herald ame keia hoike e hoopukaia aku nei no ka pono o ka poe heluhelu. Ke lana nei ko'u manao e lilo ana keia i mea hoala i na manao kanalua, no ka like ole o kekahi mau inoa ma keia papa hoike me na inoa i loaa mua ia lakou.

            Ua maopopo loa ia mea i kou mea kakau, na kumu i lilo ai, mamuli no ia o ka nee ana o ke au o ka manawa ame ka like ole o na Kuula Lawaia o keia wa me ke Kuula Lawaia nana i kau a hea mua i ka inoa o na i'a i kinohi loa. Pela iho la i paewa ai ka inoa o kekahi mau i'a i ka poe Kauai, Oahu, Molokai, Lanai, Maui ame Hawaii. Ma kekahi mau i'a he like loa ka inoa i kapaia e kanaka lawaia o keia mau mokupuni like ole, kekahi he hookahi no i'a he like ole nae ka inoa i heaia. Ua oluolu i kou mea kakau ka hoike aku i kekahi mau i'a like ole i houluuluia ko lakou mau kino no kekahi ahahui o Amerika Huipuia.

            Ke hiki mai oukou i ka wa pono mamua ae o ka hoounaia i ka aina i hoikeia ae maluna i ole pela, alaila, e loaa ia oukou na inoa ame ka launa kamailio ana ma keia kumuhana. Nolaila, eia malalo iho nei ka papa hoike no na i'a i komo mai iloko o ka Makeke kuai i'a o Honolulu a me na i'a i komo ole mai i keia wahi. Mai kona hookumuia ana i ka makahiki 1895, a hiki i keia wa e puka aku nei keia hoike.

            Ma keia papa hoike, ua hoomakaia ma ka huapalapala (a) a e pau ana ia ma ka (u). O ke kapena akamai kilo ana ma keia papa hoike e loaa no iaia ka ike i kahi i komo ai ka ohana, a i ole ka papa o kela ame keia i'a pakahi me ka huikau ole i kona noonoo maikai. (a). Akeele, ahaaha, aha, a'ua'u, a'u, a'uku, a'ulepa, amaama, anae, awa, awa-kalamoho, awa-aua, aholehole, alalaua, aweoweo, alaihi, alaihi-kalaloa, aoao-nui, awelo, alo'ilo'i, aku, aeaea, a'ea'e, aawa, aawalelo, amoomoo, aniholoa, ahuluhulu, akee-kinau alamoo, ahi-mahaoo, ahikihikihi, ahi?paloha, ahi-poonui, ahimaoli. (e). Ea, enenue or nenue. (i), I'apake, iheihe, i'aulaula, i'aulaula-ula, i'aulaula-kea, iiao. (o). Opule-lalii, opule-uli, ohua-paawela, ohua-lii, ohua-nihonui, ono-malani, ono, ohu-palemo, ohua-aliko, o'u, oio, omaka, ahe, oopuhue, oopukai, opule-palahu, opelu, opelu-kika, opae-oehaa, opae-kalaole, opae-hune, opae-lolo, opae-kai, okuhekuhe, oila, oililepa, olali, oukuuku, omilu, oama, opakapaka oolola. (u). Uhu-makaokae, uhu-palukaluka, uhu-ula, uhu-uli, uhu-aa, uha, uu, uoauoa, umaumalei, uwiuwi, uwiuwilua, uukanipo, ulaia, ulae-uli, ulae-ula, ulaula, ukikiki, ula-ula, ula-koae, ula-poni, ulapapapa. (h). Halalu, hinalea-ololi, hinalea-niau, hinalea-nukuiwiuli, hinalea-nukuiwiula, hinalea-akilolo hinalea-luahine, hinalea-eleele, humuhumu-lii, humuhumu-meemee, humuhumu-kapa, humuhumu-hi'ukole, humuhumu-nukuapuaa, humuhumu-maneoneo, halahala, hihinanu, hahalua, hapuupuu, hilu-ula, hilu-uli, hilu-pano, hou, hauliuli, hinana, honu, honu-ea, honokahiki, heape, hee, hee-okaiali, hee-pali, hee-makoko. (k). Kupoupou, kupoupou-lilo, kapa, kowali, kawelea, kala, kala-palaholo, kihikihi, kawakawa, kawakawa-kinau, kekee, kahala-mokuleie, kahala, kalekale, koae, kumu, kalaha, kupipi, kanio, kole, kokala, kaku, kupala, kala-uli, kahuli, kala-niau, kala-pala, kakala-hooulu, kaapeape. (l). Lai, laenihi-eleele, laenihiikea, lauhau, lauhau-kikakapa, lauhau-wiliwili, lauki-pola, lauhau-kapuhilo, lupe, laumilo, laihala, lolohau, loulu, lehe, lelu'ona, lauhaumahauli. (m). Mano-lalakea, mano, mano-ihuwaa, mano-kihikihi, mano-paele, manini, maiii, maikoiko, manoni, moi, moi-mana, mai-lii, ma@ puu, malolo-eheuula, mahimahi, @ no, moano-papaa, moano-ukuli @ auki, moano-lehua, malamala@ malamalama-ula, moamoa, ma@ makapuu, mahamahaoa @ maomao. (n). Nehu, @ naenae, na'u nihokomaka, @ pili, nai'a, nukumomi. (p) @ na, palailai, pauu, papio@ lani, pualu, pakuikui, paoo, @ paoo-moana, paoo-puhi, po@ pahopuu, puhikii, pipio, @ paakaihelelei, pakii, paop@ poau, pilikoa, pohopoho, po@ ha, pua-ii. (w). Wela, we@ weke-pueo, weke-moelua.

NA PAPAI.

            Aama, elekuma, paie'a, @ na, ohiki, elepi, kumimi, pok@ kipoki-kuapaa, pokipoki-au@ loa, papa, opeapea, moala, k@ kuau.

NA PUPU.

            Opihi, haukeuke, papaua, @ ina-ula, ina-uli, owakawaka, @ pipipi, wana, lepokolea, leho-ula @ paulue, leho-okala, leho-kupa @ leho, kuapaa, wi, pioe, kup@ naka, hawae, halula, loli-kae, @ loli-koko, pahikaua, okupe, @

NA LIMU.

            Lipeepee, lipuupuu, lipala@ ko, limu-kala, koeleele, loloa@ pahapaha, limu-eleele, limu-l@ luhuluwaena, pepeiao, akiaki, @ panahonoho, wawahiwaa, na@ ula, oolu, panoonoo, kaihee, lim@ limu-kohu, limu-make.

            O na mea i koe no keia ku@ oia ka moolelo e pili ana i k@ kela a me keia i'a pakahi, ke @ ka wa pono, alaila, e hoopukaia @ kou ma keia hope aku.

Kou oiaio,

L. D. KELII@

July 19, 1899. Fish Insp.

 

HE MOOPUNA I ALOHA NU@

E ka Nupepa Kuokoa e,

Aloha oe

            E ae mai kou ahonui ia'u ma @ Lunahooponopono 'la, i kahi ka@ o kou kino, e hoike ae i ka lehu@ kona mau pili makamaka.

            Ua hala o Miss Emma Hana@ kela aoao o ka muliwai Elee@ make ma ka home noho o kona @ makuakane, ma Lihue. Naw@ Kauai, he 15 minute i hala ae @ hora 1 o ka auina la Poakahi. Iulai 1899, a ma o kona hala ana aku @ haule a hina aku la ia Pou-hana @ Hanaike hale, ka lima akau a @ hoomanawanui hoi nana e pulama @ ame ko'u ohana, a he makamaka @ a heahea hoi e kipa malihini mau@ ana e ike ia lakou oiai kekahi mau@ i hala aku nei; a ma o kona hala @ hoi, owau ame ko'u ohana, aohe @ maka paa i ka wa i loaa mai ai ka @ kaumaha ma ka le@ ia maua ma@ mkua mai, ka Rev. J. Hanaike. A @ keia kanaenae ana nona e hoike @ lalo iho:

            "Luuluu maeele loko i ke aloha @ e ka maua moopuna. A@ e ka @ Lalo--e--ua ike anei oe? Mahea la i niau ko-lo-lani aku nei? Oia h@ hi wale no, aohe koolua, a malia @ A! e na nalu haki-nua hoi e ke k@ ie-ie o Nawiliwili e--ua ike anei @ E ha'i mai hoi oe? Oiai hoi kou @ ehu-kai aloha e kipehi ae'la i na ma'lae ou, a ho'ale aku la i ke ka@ ou e Niumalu--Oia no anei ia @ aku la i ka ae one me he kapua @ naka 'la, a me na lima o ke aloha ani peahi okoa mai la no i ka l@ Kalanipuu e aloha. Oia no anei@ Ae--oia--ua hala aku nei, aia la i @ aua-nihi-nihi-ula, a i ke one lau-ana @ Kane. E kuu hoa pili, a makamaka hoi o ka hale i Lihue i malama nu@ Aloha kahi wai kulou poo o Kapua aloha na uka o Wailua ame na wai@ kaulana o na uka o Walehu. Aloha @ mau wahi a kakou i pili ai. Hala@ hala me kau mau hana lokomaika@ pau, a waiho iho ia ia i kia hoom@ na kou mau makua aloha a me @ kaikunane ame makou ka ohana @ Aka, Oia no ka mea nana i hana @ nana no i lawe aku ia.

            "E hoomaikai nui ia Kona @

NA NA KUPUNA
Kalihi, Honolulu, Augate 9th @

 

HE ITAMU KULOKO

 

            He nui loa keia mau ano itam@

            Ua loaa i kela ame keia nupepa @ haawina.

            Nui na olelo pohihihi, a po@ hoi ka manaoio ana aku.

            Oia na olelo mai na wahi m@ mai.

            Oia na olelo a na kanaka @ Ioka.

            Na olelo nupepa nohoi mai K@ mai.

            I kahi wa nae, he waiwai ik@ olelo oia ano malaila.

            Aohe nae he waiwai ia nei nei

            Makemake ko Honolulu nei po@ ke alo iho nei mau hooiaio.

            Oia hoi na olelo a na hoalau@ hoaloha ame@ na kamaaina.

            O na hooia kuloko iho, oia na @

            Aohe hiki ke kanaluaia keia olelo.

            O keia iho la ke ano o na olelo @ e kakoo ana i keia ame keia o na @ ale a Doan no ke Kikala Ha@ ame na Puupaa.

            O Mr. John E. Bush o Ala@ waina, o keia kulanakauhale a @ kahi hoa o ka Poe Unuhi a Mak@ lo Hawaii o ka Aha Kiekie. P@ na olelo: "Ua loaa au i ka ma@ ko'u mau puupaa, a ma ka olelo @ mai a kekahi hoaloha, a me mea @ oia i hoao i ka oukou laau waiwai @ ua kuai aku la au i kekahi mau @ a Doan no ke Kikala Hanene@ na Puupaa ma ka halekuai o Hu@ Drug Co. Ua loaa la'u ka pom@ elike me ka loaa ana i kuu @ He mea maikai loa ke hoo kaul@ waiwai nui o keia mau huaale @ mau laau maikai loa keia no na @ ka puupaa."

            O kekahi keia o na mea hoi@ waena o na haneri mea hoike m@ nolulu nei, no ka mea e pili ana @ laau. He poe kanaka hiki keia @ kou ke kamailio pu, a ninau aku@ a ua kamaaina nohoi oe ia lakou.

            E kuaiia ana na Huaale a Doan ke Kikala Hanenenee ame na Puu@ e na poe kuai laau lapaau apau@ mukuai he 50 keneta no ke po@ hoouna mai i ke kumukuai ia Holl@ Drug Co., ma Honolulu nei, na a@ no ko Hawaii Pae Aina, a e hooun@ aku no ma ke eke leia.