Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 34, 25 August 1899 — Ka Liona o ka Akau He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus. [ARTICLE]

Ka Liona o ka Akau

He Mooolelo no ke Au Manawa o Gustavus Adolphus.

Kakauia e G. A. Hcnty'a umihiia e kekahi mea unuhi mooleloo ke K^uokoa. MOKUNA XIII. I ko Makamu nana pono ana aku i ka mea a ke kanaka ana i ike aku ai e auamo mai ana ike maopopo aku la ia he pahu barela, a ia wa oia i hooho ae ai: "Auwe! He pahu barela pauda ka kela kanaka e auamo mai la." I ka lohe ana o kona mau hoa i keia leo hooho ona, ua ku like ae la lakou apau iluna, me ka lalau like ana aku i ka lakou mau mea kaua, a paa ae la ma ko lakou mau lima, me ka makaukau loa e haawi i ko lakou mau ola iho no ke pale ana ia lakou, mai na lima mai o ka poe Bavaria pegana.

Ike hou aku la no hoi o Makamu, a pela nohoi kona mau hoa' i ka hoea hou ana mai o kekahi poe e ae. e auamo ana nohoi i na pahu paiula.

"He mea maopopo," wahi a Makamu i pane mai ai i kona mau hoa," ua loaa i kela poe Bavaria kela mau pahu pauda a lakou e halihali mai la, mai luna mai o kekahi kaa hali pauda o ioko o kekahi pualikoa i hele ma keia wahi. 0 ka hiki ana i kela poe e hoopahu ia lalo o ke kumu o ka hale bele nei, he mea ia no kakou e pilikia ai, nolaila, e halawai ana kakou me kekahi paio, ikaika loa me kela poe. E pono kakou e akeakea aku i ka hoahu ana mai o kela poe i kela mau pahu maloko o ka hale o lalo. Eia ka liana mua a kakou e hana ai: E hoihoi aku kakou i kela poe kino make ilalo a o ke pani puka hoi, e wehe kakou, a hoihoi aku no ka palulu ana aku a paa ka puka o lalo. O kahi e hoopaaia ai keia pani puka, ma kahi no ia o ka puka komo, ma ka pale maloko aku nei o ka puka nui. O keia pani ka mea nana e akeakea nui aku i ko lakou hiki ana e komo maiiloko nei, a loaa mai hoi ke alapii e pii mai ai iluna nei. oko oukou wahi hoi

e ku.ai, maluna pono ae no ia o ka puka, a malaila oukou e haawi iho ai i ka oukou mau oo ihe ana maluna o kela ame keia kanaka e koino mai ani kona poo. Manao nae au i elua wale no oukou ma keia wahi. "Owau hoi o kakou e hoi au ma kahi ipuka kiai, elike nohoi me ka'u i hana ai i na wa i hala ae nei.. 0 oe hoi e Camerona, e pii oe iluna o ke towera, a malaila mai oe e kiola pohaku mai ai maluna o kela ame keia mea e maalo ana malalo." Ua hookoia keia mau kauoha a ua wahi Makamu nei, a ua noho iho la na koa Sekotia me ka makaukau loa no ka hana. Aia o Makamu ke hakilo pono loa la i na hoonee hana ana a na Bavaria. Ike aku la ia i kekahi kanaka loihi, e ani peahi mai ana kona lima i ka poe e auamo ana i na pahu paiula, e hele ae ana lakou mahope mai o ka halepule. Ike iho la nohoi o Makamu aole e hiki ana iaia ke ike aku i ka hele ana mai o "ka poe e hali ana i na bareia pamla, l:e hele mai lakou mahope mai o ka halepule, nolaila, haalele iho'la ia i kahi ana e noho ana, a pii loa aku ia oia iluna i kahi a Camerona e ?noe papio ana kona alo ilalo, a e kiei ana i Ka hele ana mai a na Bavaria.

Me ka awiawi nui ame ka mamn nohoi. komo mai la ke kanaka m;ia e i; ili ana i ka pahu paiula, a ma ia wa i k?Jla iho ai o Cameron i kana poka pohaku helu ekahi, ma kahi ana i manao ai, oia ke aiahele pololei e kanono ai ila wahi kanaka Bavaria nei, aka, ua palamimo ka eleleei ana mai o ua wahi kanaka nei, a komo ana ma ka hale hele. Ma keia alahele i komo pakahi mai ai na kanaka Bavaria apau e ha'i ana i na pahu pauda. Ike iho Ia o Makamu. aole hiki ana iaia ke akeakea aku i ka nee ana mai a ua poe Bavam nei, nolaila, haalele iho Ia oia ia Camerona, a hoi hou aku la ilalo. Ho'ea aku la ia ma kahi a na *.v«ilii koa elua ona e ku kiai ana. Ma ia wu nohoi i komo mai ai ke kanaka mua e halihali ana i ka pahu pauela, aka, m-i--mua o ka hiki ana iaia ke waiho maikai mai i ua pahu pauda nei maloko o lia hale bele, aia hoi, ua ku aku Ia ia i ka maka ihe a kekahi wahi koa Sekotia a hina aku la ia ilalo, me ka haule ana aku o ka barela pauda mai kona kua aku. a kakaa aku la iwaho o ka hale bele. I ka ike ana mai hoi o kahi po£ kanaka Bavaria e ae, e hali mai ana i ka lakou mau barela pauda i ka "huli ana o ke pine" (make) a ke kanaka mua, ua hoomanao koke ae la lakou i na koa diabolo e noho ana iloko o ka hale bele, a kiola ino mai la i ka lakou mau barela pauda me ka hooponopono ole, a holo aku la me ka mama loa. I keia wa hoi i loheia ae ai ka leo piha inaina a huhu o Makamu, i kona olelo ana ae: "He keu maoli nohoi ko'u naaupo! Aole o'u noonoo iki ma keia wahi kakou apau e houluulu ai, a ma ka wa

clike«iho 1a me keia a kakou e ike ak« la i kela poe kanaka e holokiki la, me ka pupuahulu nui, o ko kakou \va la ia e haalele iho ai ia loko nei a uhai-a-holo aku kakou mahope o kela poe; a ma ka \va pono hoi, e ahai loa aku ai kakou ia kakou iho noloko o ka ululaau. Ua maopopo ia'u, aoke kakou e loaa i kela poe ina lakou e alualu ae ana ia kakou. Ua lilo ka holo pono ole ana o ka hana hoopahu hale bele a na poe Bavaria nei i mea e kawakawau loa ai ko lakou manao hoihoi a piha uwila. Ua noho iho la kekahi poe o lakon iluna, a noke nui -iho }a lakon i ke kamailio. I ko Makamu ike ana hoi ua iilo loa ua poe la i ke ka:mailio, olelo ae la ia i. kona mau hoa: "E puka-aku ana au iwaho, a e ku hoi olua me *a makauk iu e kokua mai ia'u i Jvo'u pinana hou ana mai iloko nei, ma ka wa e uhaiia mai ai au e kela poe." I ka !hoea ana aku o ua wahi keiki Sekotia eueu nei ma kalii e muu ana na .barela pauda, ua wehewehe ae la ia i na apo o Jtekahi barela pauda me leana pahi puhaka, a ninini aku la i ka pauda lluna o ka lepo, me ka halii pono ana aku ma ke alo ponai aku o ka hale bele. Ua palekana no keia hana ana a ua wahi Makamu nei, olai he nui loa na ikino make o na kanaka Bavaria e muu ana ma ia «waihi, a ua lilo ia mau kino 1 mau mea alaii mai i kona ikeia ana mai e ka puulu Bavaria e noke nui ana i ka hoopaapaa. Kokolo hou >aku la no keia a loaa he elua mau pahu barela pauda hou, wehewe'he ae la no keia i na apo a ihemo, alaila, ninini aku la no i ka pauda mahina o ka ihonua, a 'halii aku la no ma ia wahi aku o ka ili honua.

I ka pau ana o keia 'hana a ua wahi Makamu nei, ua hoi hou mai la ia no :loko o ka hale bele. Aka, ma keia # wa nae ana i hoi mai ai, ua lu helelei mai la ia i ka pauda mai ka'lni mai ana i hoomaka ai i ka halii ana aku ia mea, a hoea i ke kumu o pani puka, a noho iho la oMafcamu maluna pono iho o ua pani puka la. Huli ae la ia a kamaiiio aku la i kekahd koa ona: ".Maanei nei au e no'ho ai i keia wa. E pii iaku oe iluna i ka hale bele, a e ihai aku oe ia Camerona, m-a kona wa e ike ai i ka na, Bavaria hana, ina e hele hou ae ana lakou mahope o ka ,hale be)le, e hoike iho oia ia mea ia oe, a e iho koke mai ho-i oe a hai mai ia'u." •Mahope koke iho no, ike aku la o Camerona .1 ka .hele 'hou ana mai o kekahi puulu o na kanaka Bavaria. Aia pu hoi me keia puulu kanaka, he poe me na pu kaupoo>hiwi. Hele mai la ua poe nei mahope mai 0 ka halepule, elike no me ka hele ana mai a ka poe mua i lawe anai ai i' na paihu pauda. E .auamo ana no kekani poe o lakou i 'na barela pauda, a xe kokoke loa mai la lakou i kahi i haliiliiia ai ka pauela e iMakamu. I keia wa 1 hoike iho ad o Camerona i keia mea i ka'hi kanaka a Makamu i hoouna aku a'i iliina, a oia ka. wa i holo iho ai ua wahi kanaka la ilalo nia kalii a Makamu e noho ana, a liaā aku la iaia no ka ihuakai a na Bavaria. Ua hoea pono loa mai la ua poe -avaria nei ma kani o ka paiula i haliiia ai e Makamu, a o ka wa ia a ua olali Sekotia nei i ki aku ai i ka poka o kana pu panapana ma'luna pono o ka moaLi paiula ana i lu helelei mai ai, mai waho mai o ka hale bele a hoea iloko o ka hale bele. He huila ana o ke 'ahi ka mea i ikeia aku ma ka moali pauda, aia hoi, olapa loa aku la ua ahi la iwaho a lalapa aku la iluna o ka paiula i haliiia mailuna o ka honua, a iloko o ka imo ana o ka maka ua lalapa ae la he ahi nui okooko pukalaki, a lapu ae la i na barela pauda e kaikai'ia mai ana e kekahi poe o ka puulu kanaka Bavaria i hele mai ai ia manawa. Ua paihu koke ae la keia mau barela paiula, lele liiliii ae ila na kino o keia poe i o a i o, a ilioee aku la ka luku a ka pauela maluna o kanakolu a kanaha paha poe kanaka Bavarki i ihele mai, a o ke koena aku i pakele mahunelhune a i manuheu ole noihoi i na hamu ana 'aku a ka p<auda, ua puehu liilii aku la ka lakou mau 'holo ana ma o a ma o. Aia na leo hooho kapailili o na kane, na wahine ame na kanialii ke wawalo la ma ka lewa.

I keia wa i lohe aku ai o Makamu ma i ke kani ana mai o na leo o qji o-le pu-hi a na koa kaua-lio Suedena, a ikeia aku īa ka 'holo ana mai o kekahi pualikaua lio me ka ikaika loa. Kamoe pololei ae la ko lakou alahele ma kahi a na kana.ka Bavaria e holo ana. O 'ko lakou aliikoa nae, holo pololei mai ia i ka hale bele, a i kona hoea ana mai e ku aku ana o Makamu ma, ma ke alo ponoi o ka hale bele. Pane mai la ua aliikoa nei: "Hauoli loa au, e Kapena Gerema, ua hoea inai nei au ma ka wa pono. Aole makou i hoomaha iki i ko makou mau lio 1 keia hele ana mai la, a hoea iho la ia nei. Ma ka hora 4 ponoi o keia kakahiaka iho la i hoea ae nei ka elele au i hoouna ae nei." Mahope iho o kekahi mau kamailio poko>e ana mawaena o Kapena- Gerema ame ke aliikoa Suedena, ua haawl mai la ua aliikoa nei i kana mau wah'i mea ai, me ka omole waina da Makamu no' kona ihoopiha ana iho i ka "iua

oka Inalna." Haawi mai Ia nohoi na koa Sueiiena i k& kikou mau "kihene" ai i na wahi koa. hootnaxtawanui 0 Makamu. ka Opio wiwo ole o Sekotia. Mahope iho o ka pau an.v o ka Makamu ma paina ana. ua luana iho la no lakou apau. a lilo i»i;> Ui ka hap;t nui o ko iakou manawa ma ke kamailio ana no na ehaehn i aloia ai .\Jakamu ame kona mau hoa. "Aka," wahi a ke ahikoa Sueaena i pane mai ai iuiua o Ma«iatuu me ka hoomakeaka," hookahi a'u mea e hu nei ka aka. oia kou paa pio aua. e Kapena Uerema. i kela poe luahine Bavaria. Ea, aole anei keia he mea hoike e hoea mai ana ka \va e paa pio ai oe i kekahi wahine opaopio o koaa mau ano apau. E Kapena Gerema," waln a ua aliikoa nei i noomau mai ai 1 'ke kamailio ana imua o Makamu. "o ke 'kaua a nei mea he wahine, he kaua pohihihi loa ia e hiki ole ai i ko kai a akamai kaua. maoli nei ke pale aktr. Hookahi wale no mea i hiki ke pai:> me keia poe, oia no ke kanaka haUamele (poet). E kuu hoaioha, e nukaaia loa ae ma keia hope aku no kou komo 'hou ana aku iloko o na lima o na jmhine. Malamaoe!" La *iu ae la ka aka a na mea apau no keia mau olelo hookaau a ke alii•koa Suedena. Ua noho dho la lakou nei ma ia waia ia la a po, a i ke kaka'hiaka o kekahi la ae, haalele iho la iakou nei ia wahi A no 'kahi kulanakauhale o Leeh. He elua la mahope iho, ua haalele iho <la o Kapena Makamu Gerema ame kona mau hoa Sekotia, me keka'hi pualikoa Suedena, a 'hele aku Ja no Ingolstadt, no ka hoopuipui ana i na Koa o ka Moi Gustavus e nono ana ma ia luvlanakauhale,va mai Keia wahi aku nee aku la lakou no ke k.ulanal&iuhale o Munieh. Aole i pau.)