Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 52, 29 December 1899 — Page 4

Page PDF (1.39 MB)

This text was transcribed by:  Mary Miller
This work is dedicated to:  HCSA papa 'olelo Hawai'i

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ke Aloha o Kuu Makuakane

 

Ke Aloha o ka'u Mea i Aihoa ole ai.

 

Ke koko Alii ame ke Koko Makaainana.

 

(Kakauinoa BOOULUMAHIEHIE)

 

            "E Lede Ianatia," wahi a Mr. Kuluroke i pane malie iho ai, "ua hapai ikaika ia mai kuu uhane e kiola iho au ia'u iho, maluna o ko'u mau kuli, ma keia wahi, a nonoi aku hoi au ia oe me ka haahaa e maliu oluolu aku oe i ka mea a ka Haku Care, kou luaui, e kamailio mai ai ia oe i keia ahiahi."

            Alaila, pane ae la o Ianatia: "O kou kukuli ana mai imua o'u e Mr. Kuluroke, he hanaia i ku ole i kou kulana naauao; a e kala mai hoi oe ia'u, he mea makehewa wale no ia oe ka olelo ana mai e haawi au i na maliu oluolu ana i na olelo a ko'u makuakane e kamailio mai ai ia'u. Oia ko'u makua, a owau hoi kana keiki, a aia kuu naau apau me ia."

            "Aka, e Lede Ianatia, aole oe i ike i ke ano o keia mea--e ae mai oe e--" ia wa i ku ae ai o Ianatia iluna mai kona noho ae, ame ke kulana hiehie a hanohano nohoi, pane mai la ia:

            "E kala mai oe ia'u, e Mr. Kuluroke; aole oluolu o ko'u noonoo e mauae kekahi mea mawaena o'u ame ko'u makuakane. Nolaila, i nonoi aku au ia oe, e kala mai oe ia'u i keia wa oiai hoi au e hele aku ana e halawai me ia."

            Me kona pane hou ole ana mai i huaolelo hou, aole nohoi i ka nana hou ana mai ia Kuluroke, aia hoi, haalele iho la ia i kana wahi i ku pu ai me ke kanaka makaainana. He oiaio, he hana ku i ka hoowahawaha kana i hana mai ai iaia--Kuluroke--aka, ua manao iho la no nae ia iloko iho ona, ua hiki no iaia ke kukuli iho i lalo, a honi iho i ka hu'a o kona kapa e nehe ana maluna o ka moena veleveta.

            Oiai hoi ua Lede Opio nei e hele ana, aia oia ke nalu la iloko ona:

            "He keu maoli ka hoi kela a ke kanaka ano mahaoi maoli? Nana ka hoi a hoonaauao mai ia'u i ke ano o ka'u mea e hana aku ai imua o ko'u makuakane--ae hoi--nana ka, na ke kanaka makaainana e kula mai ia'u ma ia hana. E ao mai ka ke kanaka o lalo loa ia'u, i ke kikamahine a kekahi alii Pelekane!"

            Komo aku la ia iloko o ka rumi heluhelu buke o kona luaui makuakane e noho ana. Ike aku la ia iaia e noho ana maluna o kekahi noho paipai, mamua mai o ke kapuahi hoopumehana. Ke ike aku la ia i na kulu waimaka e hiolo iho ana ia ma kona mau papalina. Huli mai la ia, a kau mai la kona mau lima elua imua ona me ke haalulu.

            "E Ianatia, e kuu lei aloha e," wahi ana i pane mai ai me ka leo walohia, "e hele mai oe. E hele mai oe a paa aku au ia oe, i hiki ai hoi ia'u ke honi aku ia oe. I hiki ai ia'u ke uwe aku imua ou, a nonoi aku hoi au ia oe. Mai--hele mai e kuu lei."

            Hele aku o Ianatia a noho iho la ia maluna o ka paepae wawae ma ke alo iho o kona makuakane. Nana aku la oia iaia me na onohi maka aloha. Paa mai la oia iaia, a honi mai la hoi. A liuliu, pane mai la:

            "E Ianatia. Ua loaa mai ke kokua ia kaua i keia wa. E pau ana ko kaua pilikia. Ae--e pau io ana ko kaua noho ilihune ana. E kuu lei aloha e, ke ike aku nei au i ka olino mai o ka malamalama hauoli. Ke wehe mai nei kaiao o ko kaua palekana, ke auhee aku nei hoi ka pouli. O keia ano e o'u au e ike mai nei, aole ia no ka pilikia; aka, no ka hauoli no. E kuu lei, ke ike moakaka nei au i ke alahele e loaa ai ia'u ka maha ame ka hauoli."

            I kela wa, hamau iho la kana kamailio ana, paa iho la ia i ke a-i o kana kaikamahine a uwe iho la ia. Oiai oia e uwe ana, pane iho la ia:

            "O na Lani Kiekie wale no kai ike i ka nui o kuu ehaeha. O ka mea i maopopo loa, he kanaka poino au, e paa aku ana au iloko o ka halepaahao, e lilo aku ana ko'u mau waiwai apau mai a'u aku, e kau ana he hilahila nui maluna o ko'u inoa, e hele kuewa aku ana kuu lei, kuu keiki e hana elike me na kanaka haahaa loa i mea e loaa ai kana ai, kana i'a, kona aahu ame kahi e hoomoe ai kona poo. Aka, i keia wa, ua kaawale aku ia mau mea apau mai a'u aku."

            "E papa," wahi a Ianatia i pane aku ai i kona makukane, "aole oe i hai mai nei ia'u i na mea i hoehaeha nui ia ai kou naau. O ka mea maopopo o ka hapalua paha o na mea i hookaumaha i kou noonoo, oia kau i hoike mai ai ia'u; a koe aku no nae ka nui ia oe, aole oe i hai mai ia'u."

            "Aole hiki ia'u ke hoike aku ia oe ia na mea apau, e kuu lei aloha. He mau kaumaha, a he mau ehaeha kekahi i hiki ole ke hoikeia e na huaolelo maoli. O keia mau ehaeha ame nei mau kaumaha, oia na mea i loaa i kou luaui makuakane nei. Aka, he mea makehewa nae ia oe ke lohe a ke ike hoi i mau mea. Ua hala aku la ia mau mea apau, a ua kaawale aku hoi mai a'u aku. Eia ka malamalama moakaka ke poha olinolino mai nei. Ke ike aku nei au, he pukui makahiki hou ko'u e ola hou aku ai. Ke ike nei au, ua hanohano hou ko'u inoa, ua maemae--ke ike nei au i ka'u mau moopuna e pipii mai ana ma kuu mau kuli. Auwe! ka mea hauoli! Aole keia he hihio moeuhane. Aole, aole. He mea oiaio maoli no, e kuu keiki. Ke hoomaikai ae nei au i na lani no keia pomaikai nui ana i haawi mai ai ia'u."

            Ua olino ae la na helehelena hauoli ma na maka a ma na papalina o Ianatia, a pane aku la imua o kona luaui makuakane:

            "Ua hauoli loa au no keia lono maimai au, e papa, i hoike mai nei ia'u. O kou hauoli, o ko'u hauoli nohoi ia. O kou kaumaha, o ko'u kaumaha nohoi ia. Ina he mea hiki ia'u ke kuai aku i kuu ola nei i mea e loaa mai ai ke dala e pau ai kou pilikia, e hana ana no au pela."

            Ia wa nana pono mai la kona luaui makuakane iaia, me na maka oluolu. Paa mai la kona mau lima ma na kipoohiwi o kana kaikamahine, a nana mai la no ia i na maka o kana lei aloha. Mahope pane mai la ia:

            "O ka pau o kuu pilikia, aia no ia maluna ou."

            "Maluna nei o'u, e papa, e pau ai kou pilikia? Pehea au e hana ai i mea e pau ai ko kaua pilikia, e papa?"

            "Aka, e kuu lei aloha, o kou haawi ana i kou kino e make i mea no'u e pakele ai, aole ia o ka'u mea i makemake ai ia oe e hana. Aka, e hoolohe mai oe. He kanaka puuwai oluolu loa o Haremano Kulurose. Ua hai mai oia ia'u, e hoaie hou mai ana no oia ia kana i ka huina o umi tausani paona, a ma ia ano e hooloihi hou ia aku ai ka wa no ko'u hookaa ana aku i keia mau dala. Aole nae i maopopo ka wa i kauohaia ai au e hookaa aku. O ke ano maoli o keia hana, he haawi ana mai no ia ona ia kaua i kela huina dala o umi tausani paona, me Karumabe Hale nei, ame na aina apau i pili iaia. O kekahi hana lokomaikai ana i hana mai ai no'u, oia kona waiho ana maloko o ka banako he elima tausani paona, a oia hoi ka huina a'u i aie aku ai ia Winidama Care, kou kaikunane hoahanau, ame ke ola pu hoi o ia mau dala no ka manawa i kaa mai ai ia huina malalo o ka'u mau hoohana ana. Ua hiki ia'u ke kikoo aku i keia mau dala ma ka wa a kou kaikunane e koi mai ai. O kela huina aie weliweli loa a'u i hana naaupo ai, oia na dala he elua haneri tausani paona, ua ae oia e uku aku miloko ae o kona pakeke ponoi i hookahi haneri tausani paona; a o ka haneri tausani paona i koe iho, na'u ponoi no ia e uku mailoko aku o na loaa makahiki o ko kaua mau wawai apau; nolaila, e kuu keiki, e kuu lei aloha, ua pau kuu pilikia, ua hala ka wa auwe a'u i kanikau ai nou ame a'u. Aohe a'u hana i koe, aka, o ke komo wale ana aku no a hooponopono i kuu mau waiwai apau. Ua ola hou oe, e kuu lei aloha iloko o ka hanohano elike me ka mea i maa ia oe mai kou mau la opio mai. A ma ka wa hoi e hoea mai ai ka hopena o ko'u mau la, e iho aku o au iloko o ka luakupapau me ka hauoli o kuu naau, aole hoi me na waimaka walohia e kiheahea ana ma ko'u mau papalina. Aka, o keia mau pomaikai nae apau i hoikeia mai ia'u, aia ka pono maluna ou, e kuu lei aloha. Ae oe, pono kaua, aka, ina e hoole oe, alaila, o ko kaua nele ana ia, a lilo aku na pono apau mai a kaua aku, a, ma-make iho hoi kaua iloko o ka hilahila ame ka ilihune."

            I kela wa honi aku la o Ianatia i kona makuakane, a kahe iho la na waimaka ma kona mau papalina.

            "E papa, ke ike nei au he kanaka uhane lokomaikai kela," wahi a Ianatia i pane aku ai i kona luaui makuakane. "Aka, pehea la e pono ai kaua ia'u nei? Heaha ka'u mea e hana aku ai?"

            "Ae; eia ko kaua ola ame ko kaua palekana maluna ou," wahi a kona luaui makuakane i pane mai ai. "Aole anei e hiki ia oe, e kuu lei aloha, ke hoomaopopo iho i ke kumu nui o ko Haremano Kulurose hana ana mai ia kaua i keia hana lokomaikai?"

            "Hookahi wale no kumu a'u e hoomaopopo nei, e papa, i konoia ai oia e hana mai i keia hana, oia kona ike ana, he hana lokomaikai ia i pono iaia ke hana mai nou, i loaa ai ia oe he wa nou e imi ai i dala e hiki ai ia oe ke hookaa aku i kou mau ale apau iaia." ia"

            Nana mai la ua Haku nei maluna o kana kaikamahine, me na onohi maka ano e.

            "E Ianatia," wahi ana i pane mai ai, "ke hoomaopopo nei au, aole oe i ike i ke kumu nui nana i haawiia i keia uhane lokomaikai, nolaila, e hai aku au ia oe. No kona makemake ia oe, oia hoi, ua aloha maoli oia ia oe."

            "Pehea, e papa; he oiaio anei kau i olelo mai la, no kona aloha ia'u i hana mai ai oia i keia hana?"

            "Ae, e kuu kaikamahine. He mea oiaio loa, ua aloha oia ia oe; a ua makemake loa hoi oia e lilo oe i wahine nana."

            Me na helehelena haikea ano e, pane aku la o Ianatia i kona luaui makuakane:

            "I wahine au nana! E papa, heaha ke ano o keia? Ea, e papa, ua ike pono no anei oe i kau mea e olelo mai nei imua o'u nei kau kaikamahine? Owau nei la--o Ianatia, o ke koko alii o ka ohana alii o Care, e lilo anei ia i wahine na kela kanaka makaainana?"

            Me na onohi maka oolia, pane mai la kona makuakane:

            "No keaha e hiki ole ai ia oe ke lilo i wahine na kela kanaka opio lokomaikai ia oe ame a'u iloko o ka hora o ko kaua popilikia?"

            "Auwe no ka hoi, e papa!" wahi a ua kaikamahine nei i hooho ae ai, me ka puili ana ae o kona mau lima ma kona alo, a hiolo iho ai na waimaka ma kona mau papalina; a hoomau aku la nohoi ia i ke kamailio ana: "Pela iho la anei oe, e papa, e ninau mai ai ia'u, kau kaikamahine? Aole anei e hiki ia oe ke hoomaopopo iho, he kaikamahine au na kekahi o na alii koikoi loa o Pelekane nei? Aole anei hoi o kela kanaka au e kuu papa, e makemake nei ia'u, e mare aku, he kanaka ia no ke kulana makaainana? He koko hoi kona i oi aku ka haahaa i ke koko alii o kuu makuakane? E nana aku anei au ia oe ma ke ano, aole oe he alii no ka aina nei? Ae--owau ka, o kau kaikamahine nei, ke kiola aku ia'u ilalo i ka nohona makaainana; a ma ia hana ana hoi a'u, huki pu ia aku la e a'u ke koko alii o kuu mau kupuna."

            I keia wa, i ku ae ai ua kaikamahine nei iluna me ka hiehie nui o kona kulana, a hoike mai ia hoi kona mau onohi maka i ka hoowahawaha.

            Ku ae la nohoi kona makuakane iluna, me ka helehelena kunahihi, a hopepe hoi, ame ka leo haalulu, pane mai la ia:

            "Alaila, e Ianatia, e hoole ana ka paha oe i ka puuhonua hookahi e pakele ai au, a pakele pu hoi kaua? Hai mai nei oe, e hiki ana no ia oe ke haawi i kou kino iloko o ka make, ina ia he mea no'u e pakele ai. Aole kaia he mea no kou ola e lilo aku ai, eia nae ke hoole nei oe, oiai nae, he mea keia no'u e pakele ai, a e pakele pu ai nohoi oe."

            "Ae; ua ae aku au ia oe, e papa, e haawi no au i kuu kino i luahi na ka make ina ia he mea nou e pakele ai. Make au nou, e papa, e pakele hoi oe mai kou mau pilikia apau, he make waiwai ana ia o kau kaikamahine nei; aka, oiai au e ola ana, a haawi au i ku kino alii i wahine na kekahi kanaka makaainana i mea nou e pakele ai, e papa, aole oia ke ano o kuu haawi ana i kuu kino e make mamuli ou. Aole loa e hiki ia'u ke mare i kela kanaka kaulana makaainana, ke kanaka hoi a'u i haawi ole aku ai he lima o ke aloha makamaka ana. Ina ua haawi mai oia i ka umi tausani paona au i aie ai nau ia, a pela pu hoi me Karumabe Hale nei ame na aina apau i pili i keia Hale, aole hoi oia wale no, aka, o kona hoopakele ana ia oe mai ka hiki ole ana ia oe ke hookaa aku i ka elima tausani paona a kuu kaikunane; a pela no me ka huina o hookahi haneri tausani paona, he mea pono iaia ke haawi mai ia oe me kona manao ole ana, oia iho la ke kumukuai e lilo aku ai kuu kino iaia. Aole. Ina he uhane lokomaikai kona ia kaua, e haawi mai oia ia mau haawina dala ia oe, e papa, ma ia ano; a pela nohoi oe e lawe mai ai ia haawina lokomaikai. E manao anei oe, e papa, e kipe mai ana o Haremano Kuluroke ia oe i mea nou e hookikina mai ai ia'u, e mare aku au iaia, me kuu makemake ole iaia? Alaila, e papa, e kudala aku ana ka paha oe ia'u, e kau kaikamhine nei, no ke kumukuai o 115,000 paona wale no? E kuu makua, e kuu papa e, o ka waiwai iho la anei ia o ko'u ola ana mai a ike i keia la i kuaiia aku ai au, e kuu makua, no 115,000 paona?"

            Ua ike iho la ka Haku Care i ka oiaio welenia o na olelo a kana kaikamahine i pane mai ai imua ona; nolaila, me ke ano kukule, a manaolana poho, noho iho la ia ilalo, a haikea laukea pu ae la kona helehelena apau, oia no oe o ka ili o ke kanaka ua kaawale ka hanu oia mai loko aku o kona kino. Me ka leo nawaliwali, pane aku la ia:

            "Heaha la hoi auanei, ua hoike mai la oe i kou manao. Aole no au e hookikina aku ia oe, e kuu keiki. Ua maopopo ia'u, ua nana mai oi ia'u, i kou luaui makuakane nei, he popo lepo waiwai ole no ka hoopakeleia ana ae e na lima aloha o kana kaikamhine. O ka malamalama o ka wehena kaiao a'u i ike mua iho nei, ua pouli hou ae la ia, a ua lohe hewa ka au i ke kani a ka moa, e hai ana ua ao kaua--aole ka. He moa kani hewa ka keia o ka po, a he malamalama wahahee ka, ka'u i ike ai, a i manao ai, ua kokoke mai ke ao, ka la hoi o kuu pakele. Aole ka!"

            Alaila, kulou iho la ke poo o ua elemakule nei ilalo, paa ae la kona mau lima i na aoao o kona poo, a kulu malie iho la kona mau waimaka. He mea oiaio, aole hiki ia Ianatia ke hoomanawanui i ka walohia aloha e hana ana iloko o kona houpo no kona luaui makuakane.

            "E papa," wahi ana i pane aku ai i kona luaui makuakane: "Aole loa e hiki ia'u ke kuai i kuu kino no ke dala. Ina he manao lokomaikai ko Haremano Kuluroke ia oe ame a'u, a mamuli wale no oia manao kona haawi ana mai i keia mau dala ia oe, alaila, e hana mai oia pela, me kona manao ole ana mai no'u nei."

            He mau minute Ioihi ko ua Haku nei kulou ana, a mahope aea ae la kona poo iluna, a pane mai la i kana kaikamhine:

            "E kala mai oe ia'u. O ka mea oiaio aole loa oia i hoopuka iki mai i kekahi mea e pili ana nou; aka, na'u ponoi nei no, na kou makuakane, i hoopuka mua aku no ka mea e pili ana i kou mare ana aku iaia, mahope iho o kona hoakaka ana mai no kona makamake e haawi mai i kana mau kokua ana ia'u. I ka wa a'u i hoike aku ai i ko'u manao no kou mare ia ana me ia, ua hoike mai oia ia'u i kona manao kanalua loa no kou ae ana e mare me ia, oiai, ua ike oia i kou ano; a ua waiho mai hoi oia na'u ponoi no keia hana e kamailio pu me oe, a, aole hoi e pono e manaoia o kana hana kokua lokomaikai i haawi mai ai ia'u ha kumuwaiwai, a kumukuai ia o kou kino. ?Eia nae, ua hoike mai no oia ia'u, ua aloha oia ia oe me kona uahane apau ame kona puuwai hoi apau; a he mea nona e hauoli ai ina e ai ana oe, e lilo i mea nana e kaana i ka nui o kona waiwai ame kona kuonoono. Ua hoike mai oia ia'u i ke kumu nui loa o kona konoia ana e hana i keia hana, oia, kona ike ana, ua holoholo pu olua i ko olua mau wa kamalii, a, o oe ka mea nana i hoohauoli i kona mau la opio, na la hoi ana e noho ana iloko o ka ilihune. A i kona wa i ike ai i ka pilikia i kau mai maluna ou, ka wa hoi ana i ku ai iluna o ka waiwai ame ke kuonoonoo, ua haawi mai la ia i kona lima akau o ke aloha no ke kokua ana ia oe. Wahi ana i hoike mai ai nohoi ia'u, ua hoomaka mua loa mai ka ulu ana o nei mea he aloha iloko o kona puuwai nou, mai kela mau la no o ko olua holoholo ana. Aohe a'u mea e hoike hou aku ai ia oe; aka, e hoomaopopo nae oe, aole oia i haawi ai i kona lima kokua mamuli o ke kumu, ua kauoha mai oia ia'u o kou mare ia ana me ia, oia ka mea ona e hooko mai ai i ka lokomaikai ana i haawi mai ai ia'u. Na'u wale iho no keia mea i noonoo, oiai, ua ike au aohe a'u waiwai e panai aku ai imua ona no kona hoopakele ana ia'u. Ua manao nohoi u, mamuli o kou mare ana iaia e hooi loa ia aku ai ka palekana o ke ano e hookaaia ai ka huina aie i koe o kaua, oia hoi, kela hookahi haneri tausani paona; aka, nani ia ua hoole mai la no oe, e kuu lei aloha i keia a'u i nonoi aku la ia oe, nolaila, aole au e ae e lawe mai i ka pomaikai ana i haawi mi ai ia'u, a lilo ia i pomaikai no kekahi kanaka koko alii i haawi ole mai i kana mau kokua ana i kou la o ka pilikia, e kuu kaikamahine."

            O keia mau olelo hope loa a ua Haku Care nei i kamailio aku ai i kana kaikamahine, ua lilo ia i mea e hoonaauaoia ai ka noonoo o ua kaikamahine nei. Ike iho la oia, ma ka wa e poipu nei ka pilikia maluna ona ame kona luaui, aole loa i haawi mai kekahi alii koikoi o ka aina i ke kokua ana e hiki ai laua ke hoopakele ia. O ke kanaka hoi keia i makemake ai e mare me ia, i kona lohe ana no i ka pilikia i kau iho maluna o kona luaui makuakane aole ana wahi huaolelo hookahi no ke kokua mai, aka, ua ku ae la ia a haalele iho la ia Karumabe Hale, me ka olelo ana mai, no ka pilikia o kekahi hana ma Ladana, nolaila, e hoi ana ia ilaila.

            Ike pu iho i nohoi ua lede Ianatia nei, aole ka o Haremano Kuluroke i haawi mai i kana kokua ana i kona luaui makuakane me kekahi kauoha iaia, aia ka loaa mai o keia mau dala i kona makuakane, a ae oia e mare aku iaia. He oiaio, o ke aloha iloko o Mr Kuluroke nona, aole ka ia he aloha no ka wa pokole loa o ka ulu ana ae; aka, he aloha ia i hoeweia mai o lilo loa mai no, mai na la mai hoi a laua e holoholo kamalii ana; a ma ka wa a ua keiki koko makaainana nei i ike ai, he wahine ilihune haalele loa ia ma ia hora, ua pua ae la kona alona mai o lilo loa mai, a haawi mai la he mohai aala maikai i kona luaui makuakane, a, e ola ai hoi laua. Ke ike la nohoi ia, aole ae kona makuakane e lawe mai i keia lokomaikai mai a Mr. Haremano Kuluroke mai, ke ole oia e ae e mare iaia i mea e lilo ole ai ka pomaikai o kana mau dala i kokua mai ai ia hai aku.

            Hoomaopopo iho la, ua kaikamahine nei i keia mau mea apau, a mahalo iho la ia, a ike io maoli iho la no ia, he waiwai nui a he pomaikai nui nohoi nona ke mare oia me Mr. Kuluroke; aka, oiai ia e noonoo ana pela, aia hoi, olapa hou ae la no ka manao uilani alii iloko ona, a wanaoa ae la na kukuna o ka hoowahawaha iloko ona no ke kanaka makaainana, alaila, pane aku la ia i kona luaui makuakane:

            "E papa, o kau mau mea apau i hai mai nei ia'u, he maikai wale no ia mau mea i kuu noonoo; aka, aole loa au e hiki ke mare i kela kanaka mahaoi. Aole, e papa. Aole no au e mare i keia kanaka makaainana. Ua oi aku ko'u mamina i ke koko alii iloko ou nei mailoko mai ou, e papa, mamua o ka waiwai ame ke kuonoono o kela kanaka. Aole o'u makemake e mare i keia kanaka i loaa kona waiwai mailoko mai o na kue-maka lepo. Ae--loaa kona kuonoono mai loko mai o ka hana ana e he kauwa kuapaa ia."

            Aka, ua hoopuiwa loa ia nae oia ia kona ike ana iho i kona makuakane e aluhee ana ilalo. Manao iho la ia, e maule make iho ana la kona luaui, aka, iaia i huli iho ai a nana pono iaia, ike iho la ia e kukuli na kona luaui, me ka o ana mai o kona mau lima imua ona.

            "E kuu lei e, eia au kou luaui ke nonoi aku nei ia oe, e aloha mai oe ia'u, i kou makuakane nei. No'u nei, no ka luaui, he wa wale no koe a waiho aku kuu kino palupalu nei iloko o ka opu o ka honua, aka, oia wahi manawa pokole o'u i koe, ua makemake au e olaia e a'u me ka maikai ame ka oluolu. Mai hoolilo oe e kuu lei aloha, i kumu e make koke iho ai au, kou luaui nei, mamuli o kou aloha ole ia'u, a o kou nana maka ana mai hoi."

            Aole hiki i ua kaikamahine la ke paa iho i kona mau waimaka. Ua hele mai la ke aloha iloko ona no kona makuakane a like me ke ahi. A ia wa oia i hopun aku ai i na lima haalulu o kona makuakane, a pane aku la:

            "Mai kukuli mai oe elike me keia au e hana mai nei imua o'u. Aole--aole. Nani nohoi kuu ehaeha ia oe!"

            "Alaila, e ae mai ana anei oe i kuu noi ia oe, e hoopakele mai oe ia'u?" wahi a kona luaui i pane ae ai me ka uwe ana me ka ehaeha.

            "E papa, e hookuu mai oe i manawa no'u e noonoo ai. I ka la apopo au e hoike aku ai ia oe i ka'u pane. I keia wa la, aole hiki, ua hele au a pioo. Eia au i keia wa mawaena o kuu koko alii au ponoi, e papa i haawi mai ai ia'u, ame kuu aloha pau ole hoi ia oe, e kuu makua. E ae mai oe, a ka la apopo au pane aku ia oe."

            Alaila, kulou iho la ua kaikamahine nei a honi iho la i kona luaui makuakane, huli ae la ia a haalele iho la i ka rumi.

            I ka eu ana ae o ka Haku Care a noho iho la maluna o ka noho, ia wa i pane ae ai ia.

            "Apopo--apopo, wahi ana i pane mai nei. Apopo ka la o kuu make a o kuu ola hoi."

(Aole i pau.)

 

AOHE MAOPOPO KEKANAWAI O HAWAII.

 

He Kulana Aumeume Kona

 

            Ua loaa mai nei i ka Aha Kuhina o kakou nei he mau olelo hoakaka a mau manao alakai mai a Mr A. S. Hartwell mai, ko ke "Aupuni Hawaii" elele kuikawa ma Wasinetona, no ka mea e pili ana i ka Bila Kanawai o Hawaii nei ame Hawaii Aupuni nohoi ma Wasinetona.

            Ma ka noho ana a ka Aha Kuhina ma ka Poakolu nei, ua hooholo ia Aha e noonoo i na mea a Mr. Hartwell i hoike mai ai, ma keia mua koke iho. No ka pomaikai hoi o ko makou poe heluhelu ke ike i keia mau mea a ka Agena Kuikawa o Hawaii nei i hoohuli hope mai nei ke waiho aku nei makou ia mau mea ma keia wahi o ka makou pepa:

            1. Ka wa e mana ai ka Bila Kanawai.

            He lehulehu loa na Pauku o loko o ka Bila e mana koke ana ma ka wa e apono koke ia ai ka Bila Kanawai, a i ole ma ka wa e hoolahaia ai no kekahi wa pokole no kona aponoia ana, maloko o na nupepa Hawaii.

            O n Pauku e pili ana i ka Oihana Dute ame ka hoonoho ana i na auhu Dute o Amerik Huipuia, he wahi wa iki paha e kaulua ai, a lilo i mea mana.

            O ka hooponopono ana a hiki i ka pau loa ana o na hana o ka Banako Hale Leta, e hala ana paha kekahi mau mahina ihuihu--me he mea la, eono ana paha mahina a e oi aku ana no paha. * * *

            2. E hoaoia ana no e hoopanee aku i na hana kau kanawai ana no Hawaii, mamuli o ke kumukanawai, o na kau kanawai an apau no na panalaau, ua kupono ole ia i keia wa. E hooikaika ana no ka Hui Hoomaemae Kopaa Pookoi e loaa ka hoopaneeia ana.

            3. O ka Pauku 54 o ka Bila Kanawai mua, e ae ana i hoomauia ana aku o ka hoohanaia ana o na haawina dala ke hooholo ole ka Ahaolelo i Bila Haawina hou, me he la e kapaeia ana keia e ka Ahaolelo Nui. Manao lakou, he ano Amerika ole keia, he waiwai ole, a, aohe nohoi he mea i ikeia elike me ia ano hana mamua.

            4. Hoolaiki Mana Koho Balota--He mea keia e loaa ai ka mana i ka hapa uuku o ka poe koho balota iloko o ka Ahaolelo, a malia e hooholoia ana: aka, he kanalua nae.

            5. Na Aina Aupuni--Aia wale no mamuli o na kumu kupono a ikaika, no ka hoomaopopo ana i ka waiwai o ka hoomau ana aku i na kanawai o Hawaii i pili i keia kumuhana e hiki ai keia wahi o ka Bila ke hoomauia aku.

            6. Ka noho ana o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie ame ka hookohu maoli ia ana hoi, ma kahi o ko lakou kohoia ana ma ka Balota (Pauku 81 o ka Bila)--E kuai ana keia mau Pauku e ka aoao kue, ma ke ano he hana Amerika ole keia.

            7.         Na kue kaha balota--He mea kanalua ole, aole ka Ahaolelo e ae ana na ka Oihana Hookolokolo e noonoo i keia ninau; a he mea makehewa ke kue loa o na kanaka o onei no keia kulana hana.

            8. Ke ana Waiwai Paa no ka poe koho Balota i na Senatoa (Pauqu 62).--He nui ke kueia o keia Pauku, a he nui nohoi ke kanalua ina paha ke aponoia o keia Pauku e ka Ahaolelo.

            9. Maloko o ka Bila Kanawai mua, ua oi ka mana i haawila i ka Lunakanawai Apana o Amerika Huipuia ma Hawaii i ko kekahi Lunakanawai Apana ma kekahi Teritori e ae, a o loko nohoi o kekahi Mokupuni lunakanawai ka mana Aha Kaapuni. E nui ana ka paio ana ma keia kumuhana. Me he mea la nae, u oi aku ka pono e waiho no pela. O ka hoohewahewa, ame ka hala wale hoi o ka manawa, ma ka lawe ana i na hoopii hoohalahala mai ka Aha Apana aku (ma Hawaii) a i Kaleponi, kahi mea e noonooia ma keia wahi.

 

Aole he mea i haohaoia ai e ka poe i kamaaina loa me na haawina maikai i loaa i ka LAAU HOOLA KUNU A KAMALENA, ke ike iho lakou, eia na kanaka ma kela ame keia wahi ke hookani nei i ka lakou mau mahalo ana no ko lakou inu ana i keia Laau Lapaau maikai loa, a ma ka hai ana hoi i ka pomaikai i loaa ia lakou mai keia laau mai, no ke anu inoino loa i lao i keia laau, no ka ma'i numonia i aneane e komo mai iloko o ke kino, a i hoolaia hoi, ame ka nui o na keiki liilii i hoopakeleia e keia laau mai na ma'l he mai a kunu kalea hoi. He laau waiwai nui keia, a maikai nohoi. E kuaiia ana e na poe kuai laau apau. O BENSON SMITH & CO., Kaupalenaia, na Agena

 

HOOLAHA KUMAU.

 

Kaa Baisikala

Kalivalana

            No 30 @ iho na @ Kaa Baisikala Kalivilana @ iho:

 

Kalana @        $30      Man@

            "           35        $40      "           @

            "           61        $50      @

            "           66        $60      @

            O keia ha wa e kuai ai @ aku ana na kumukuai iloko o keia makahiki ae, 1900.

Honolulu Bike Co.

 

DR. T. MITAMURA

            Keena Oihana, 427 Alanui Nuuanu Pahu Leta 842; Telepona 132; wa noho 542 Alanui Nuuanu. Hora @ 12 a.m. ame hora 7 a 9 p. m. @ Sabati, 2 a 6 p.m.

 

DR. I MORI,

            Keena Oihona, helu 427 Alanui Nuuanu, Pahu Leta 842. Telepona @ Hale Noho 524 Alanui Nuuanu Halemai, 530 Alanui Nuuanu. @ hora: 9 a 12 a.m., a mai ka hora 6 a 8 p.m. Na la Sabati, hora @ 6 p.m. @

 

W.C. Aohi.                  Enoch @

ACHI & JOHNSON,

LOIO! LOIO! LOIO!

Keena Hana, Helu 10 aoao Komo@ Alanui Moi.

 

W. R. KAKELA

@ a he Kokua ma ke K@

HE LUNA HOOIAIO PALAA@

2370

 

LYLE A. DICKEY

Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

Notari no ka Lehulehu

@ hookoia na hana pili kanawai a@ na Mokupuni mai.

Kihi o Alanui Betela me Mo@ Paha Leta 786. Telepona 806

 

Papa!   Papa!

Aia ma kahi o

LEWERS & COOKE

(Lui Ma)

Ma ke Kahua Hema o na Alanui Papu me Moi.

 

E LOAA NO NA

Papa Nouaiki

O kela a me keia ano.

 

Na Pani Puka

Na Puka Aniani

Na Olepelepe

Na Pou

Na O'a

Na Papa Hele

Na Papa Ku

Na Papa Moe

 

* Na Pili Hale

* O na Ano apau.

A me na

Wai Hoohinuhinu Nani

O Na Ano Apau.

 

Na Palaki o na Ano he Nei Wale.

 

            Ke @ aku nei oukou o na makemake a pau, ua makaukau keia @ makemake @ ouhou e hoolawe aka me na mea a pau e pili ana ma ka laua Oihana no ka

 

Uku Haahaa Loa

 

E like me ka mea e hele ana @ Le@ a me ka Mea Kuai.

@ Hale @ o Wae no Oukou @