Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 9, 2 March 1900 — KE ALOHA O KUI MAKU KANA. [ARTICLE]

KE ALOHA O KUI MAKU KANA.

Ua hala aku la o Kulurokē no Amerika Huipuia. Ua pani ku ia ae la na puka komo o kona ruml, a ua neoneo o Karumabe Hale i ke kanaka ole nana e hoomaopopo i kona mau mea e nani a e maikai ai. Hala ae la na mahina lehulehu, ua ano pau aku la i ka nalowale na mea hoonani hiwahiwa a ua kanaka makaainana nei i hooluhiehu ai i ka home o ka wahine ana i iloha ai me kona naau apau, a o ka vnh!ne hoi i hana ino aku iaia. Aka, Moko nae o keia mau la e hele nei, aooa I poina iki na kauwa o ua hile nei ka hoomanao ana iaia. Me. na leo >awanawana a piha a'oha nohol, e kanailio ae ai kekahi kauwa i kona hoa \3uwa no ke aloha i ko lkou hku opio -n?lkai a oluolu hoi. Ua ala mal nohoi na ohumuhumu ana iloko o ko lakou mau naau no ka maikal ole o na hana a ko lakou haku wahine opio i kana kane. MamuM o kana mau hana aloha ole i kipakuia "ku ke kanaka i piha kona naau iala °fcf! kona luaui makuakane. Hookahi hoi wahl kauwa i hoopuka maoll ae i kona manao ma ka o'elo ana ae:

"He wahi kaikamahine puana paha keia i ole wale no o Kuluroke loaa ai laia keia hanohano ana e olelo nei he alii, a he mea a he mea. Na ke dala paha a Kuluroke i hapai ae nei iaia a ike hou ia ai ola he alii. He keu paha keia a kahl kaikamahine hoopaakikl nūi wale i ke koko alii ona." "E hamau oe," wahi a kekahi wahi kauwa i pane mai ai, me ka hoomau °na mai hoi i ke kamailio ana mai. "Mai walaau nui loa ae oe. Ua mao"opo no ia mea I na mea apau, aka, ma ko'u manao nae, eia paha ua haku

wahine opio nei o kakou ke mihi nei no kana hana aloha ole i hana aku al i ka mea nana i hoopakele iaia ,a i kona 'uaui makuakane a ia kakou nohoi apau. Oiai i kekahi wa, e ike aku ana 3u iaia e noho ana ma ka puka aniani 0 kona keena, e nana ana kona mau maka i ke alanui, a e uwe ana hoi ke ike aku nohoi ke ano o kona mau helehe'ena i keia wa, ua hele a nananakea. Me he mea la, akahi no ia a ike 1 ke aloha o nei mea he kane. Aole paha ke!a he kane, he makua maoli no' ia nona ma na mea apau. Aloha no paha o Kuluroke. | 0 keia iho la ke ano o na kamailio ana a na kauwa mawaena o lakou iho no ka mea e pili ana i ko lakou haku opio i hala aku no Amerika. I kela ame keia wa a lanatia e hele aku ai mawaena o ua poe kauwa nei, e lihe ana no ia i ka lakou mau olelo mahalo no kana kane, ame ka nui nohoi o ko lakou aloha nona. Ua lilo keia mau leo mahalo o na kauwa: i mea hoopuipui loa ioa mai i ka ika.ika lauaa ole mai o ke aloha iloko ona no kana k:? ne. Aohe no mea nui e ae ana e kuko mau ana me ka ehaeha nui o kona naau i keia ame keia wa, i ke ao ame ka po elike me kona kuko ana o ka hoi hou mai o kana kane i ona la, ke kanaka hoj ana i hana aloha ole aku ai. 0 ka ekolu keia o na makahiki o ko ( Ku:uroke kaawale ana mai Enelani aI ku, a iloko o keia mau makahiki okoiu, e kakau mau mai ana no ia i kona makuahunowai, a he kakaikahi ioa kana mau palapala I hoouna mai ai i kana wahine. Iloko o keia mau leta apau ana i hoouna mai ai ia lanaUa, aole poina iki iaia ka olelo ana mai, aia kona naau ke ake la e kii mai ka make iaia a lawe aku mai keia ao aku i loaa ai he hauoli oiio I kana wa/hine. 1 keia mau manawa ke ike la o lanatia I kona hemahema ma na mea apau o ka nohona home. Aole hoi elike me kel-a wa e noho pu mai ana o Kuluroke, ka loaa ana mal o na hoakeukeuia ana mai ona ma na mea apau ana I makemke ai. Ma kana hoomaopopo iho, ua

k uoia ma ke ano oia wale iho no, aohe kokoolua kupono. 0 ka Haku Care hoi kekahi i hoololi ano e loa ia o kona mau helehelena. Ua piha maoli kona naau i ke kaumaha no kana hunona ma kona kaawale ana aku, a haale'e mai iaia ame kana kaikamahine. Ua ike iho la ia aohe mea nan oia e kiai a nana mai me ke a'oha ma kona mau manawa apau e komo aku ai iloko o ka nawaliwali a ka ma'i. O ka malamaia ana o ka waiwai apau o Karumabe Hale i ksia wa, aole ia i like me k wa e malamaia ana e Kuluroke. Aia hoi maloko o ke keena kau kii o loko o ka hale e kau ana ke kii o Kuluroke. E hele mau ana o lanatia I kela ame keia la e nana 1 keia kii. A i kela wa ana e nana aku ai i ua kil la, e hiolo iho ana na ku'u waimaka ma kona mau papalina. I kekahi wa e ku ana oia malalo ae o ua kii la, a o namunamu ae ana ola I kekahi mau huaolelo: "E Haremano, e kuu aloha, e hoi mai kaua. Eia au me kuu naau apau ua makaukau e hookipa«mai la oe iloko o kuu aloha. E ke kanaka a'u i hana aku al me ke aloha ole, ke mihi nei au , I kuu hewa. Ina oe e hoi hou mai ana \ o'u nei e 11'o no au i kauwa wahine hoolohe loa nau, a o kou leo auanei ko'u haku. Kuu aloha, hoi mai kaua." Aka, he maka no ka maka o ke kii e kau mai ana imua ona, aole nae ike mai i ka hio'o aku o kona mau wuimaka. He pepeiao no ko ua kil la, aole nae lohe mai i ka leo. walohia o lanatia e uwalo aku ana. He waha no ko ua kii la, aole nae oaka mai no ke kamailio ana mai iaia. 1 kekhi la iloko o ka ha o na makahiki o ke kaawale ana aku o Ku'.uroke mai Enelani aku, huli hoi mai !a ke kaikunane hoahanau o lanatia, oia hol o Winidihama Care, mai Inia mai. I ka hoea ana mai o nel kana opio i Karumabe Hale, ua lilo loa 1 mea nana e hoonaukiuki loa ai ia lanatia kona mare ana i kekahl kanaka haahaa loa, elike me Kuluroke. Aole nohoi i manaoio iki keia kanaka alli opio o Pelekane, e loaa ana na haawina hiwahiwa o ka maikai ame ka maemae i na kan?ka o ka papa haahaa o ka aina. Ua like no a like kona noonoo ma keia mahele me ko lanatia i na wa mamua loa, elike no me ka mea i hoike mua ia aku ia oe, e kuu makamaka heluhelu. | I kekahi wa e ulu ana he wahi hooi paapaa mawaena o lanatia ame ua kalkunane a'.ii nei ona no ka mea e pili ana ia Kuluroke Ma kekahi wa e olelo hookano ana nohoi ia no ka loaa ana 0 Kuluroke ka mea nana e hoopakele i ka pilikia i kau iho maluna o Karumabe Ha!e, a kapa mai la ia I kela hana ana a Kuluroke pela, he hana mahaoi. 1 kela wa i pane pakike mai ai o lanatia iaia: "0 ka hana a kela kanaka haahaa au e olelo nei he haahaa, he hana ia I hikl ole ia oe ke hana." "0 kou manao paha pela," wahl a ua Winidihama nei i pane aku ai i kona kaikuahine, me ka o!elo ana aku nohoi. "I nahea hoi kou ike ana e hana ole ana au he wahi hana ku i ke aloha?" "O oe no ke hoike no ka'u mea i olelo aku la ia oe. He elima wahi tau- ■ sani paona dala wale no au ma ka li- | ma o kuu makuakane; aole nae oe i haawi mai ia mau tausani paona e'ima ! I mea eh oopakelela ae ai kuu makuakane mailoko mai o ka pilikia?" "Nani ia, e ke kaikuahine, ua waiho ae la no oe ia kaua 1 ke akea ma ka mea e pili ana i ko'u kokua ole I kou makuakane Uoko o kona wa pilikia, alaila e hai aku au ia oe, heaha no ka'u mea e kokua mai ai ia olua? Hele pela." "Ua maopopo mua no ia'u o kau pane ana no ia e pane mai ai ia'u wahi a lanatia. "A ina i keia hoi ana mai nei ou, aohe hiki ia Papa ke hookaa aku i ua mau tausani paona nei au elima, ina no ua hookikina oe iaia e hookaa koke aku ia oe i ua mau dala la au?" "Aohe no a'u hana e ae e hana aku ai, oia wale iho la no i mea e loaa mai ai ka'u mau dala. He nui anei hoi ka- j u mau dala elike la. me ka nui o ke dila a kela kanaka makaainana." Ke ike la o lanatia i ka like ole mawaena o kaikunane ona me Kuluroke, aka, ike iho la nohoi ia, oia iho j la no kana mau olelo i hoopuka ai no Kuluroke, ma ke ano he kanaka haahaa oia, <t he kanaka maka lepo hoi. Mamua o ka hoea ana aku i ka hapalua o ka ha o na makahiki i kaawaie aku a! o Kuluroke mai Enelani aku, aia hoi, hoea mai la kekahi lono 1 hoohauoli manao mai Amerika Hema mai, e hoike ana ua puka ka lua eli dala a na kanaka Pe.ekane ma E1 Dorado. Kaulana pu ae la nohoi, he kanaka opio Pelekane ka mea nana i lawe.awe i na hana o ua lua eli dala la, a loaa ai kona puka. He oiaio o ka lua eli dala keia i kuleana ai o Kuluroke, a i lohe mau ia mai ai hoi i na wa i kaa hope ae ua poho ua lua eli dala la. Ua pii ae la na waiwai io na mahele kuleana o loko o ua hui eli dala .nei. Ua kaulana loa ae la ma Pe.ekane a puni keia holomua o ua lua eli daia nei a ke kanaka Pelekane e hana ana. Aole nohoi i maopopo iki i ka Haku Care o ka lua eii dala keia a kana hunona e kaulana mai nel no ka puka o na mahele kuleana. I kekahi la i hoi mai ai o Winidihama mai Ladana, a olelo mai la i ka Haku Care i kona makemake ioa e hookomo i kana mau dala iloko o kela hui ell dala ana i lohe nui ai no ka

holomua. Ika lohe ana hoi o ua Hakrr Care la i keia manao o ua keiki hoahanau.nei ana, ua oni ae la ka pioo iioko ona, 1 kona hoomanao ana ae, ua poh» na dala a ua keiki ia ana iloko o ia mea he lua eli dala, a o ke dala <> paa ana ma kona lima ia wa, oia ka huina. dala a Kuluroke i haawi mai ai. I ka halawai ana hoi o ua Winldthfcma nei me lanatia, ua olelo aku la ia, ina nohoi pela ka holomua o ka loa. eli dala a kana wahi kane makaainana e poo nui mai la ma Amerika Hema. Ua hoopukapuka aku la nohoi ia l na olelo ino apnu no Kuluroke, a ua hoehaeha loa ia ko lanatia noonoo no keia mau hana ino a kona kaikunane i kana kane a i kekahi wa e loheia. ana kana pane ana ae: "Ke hoi hou mai nei no na oleio ino apau a'u i hoopuka aku ai Imua o km» kane, a ke naii mai nei no ia'u." He mea oiaio, o kona aloha no kana kane, aole hiki ke hoopauia mai iaia aku. Ua mole iho la ia aloha iloko ona, a ke hiaa nui ia hoi kona o ka hoi hou mai o kana kane i ona la, ina e ulia mai ana ka pomaikai oia haawina.