Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 14, 6 April 1900 — Ka Pua Lilio o Faroni [ARTICLE]

Ka Pua Lilio o Faroni

- H, llk ■ K-i ■ . hak. .UOKUNA VIII. Ka Kex>makakla;a aaa—Ka Hookol<>I koloia ana—Ka Aa ana e Palo. | I ka hele aaa a hoea i ka hara umlkumamalua ponoi o ka po, ua hc«a hou mai ia ka Naiea Hugo aaie koaa aiakai hoopouo i ka puka o ke aaa i komo ( mua aku ai iaua, ma ka wa a iaua l heie aku ai maioko o ke alaheie huna | nolako o ke kuianakauhale o Nike Ma keia wahi, kamailio mai ia o Haaana jt ua Naita Opio nei. | "Ma keia wahi ke hookuu aku . rt ei au ia oe no kou hoi ana aku i ko oukou kahua hoomoana. Maaao au, e maopopo ana no ia oe ke alahele a kaua i . hele mai nei. Aole pono ia*\t ke hele j pu aku me oe, he mea auanei ia e hoomahuahua loa ia aku ai ka hoohuoiia ana mai e ka poe i maikai ole ko lakou mau noonoo ana nou. Aka, ma- , mua o kou haalele ana mai'ia'u, e hooia aku no au imua ou, ma ka wa e makaukau ai na mea a ka Lede maikai ,i kauoha mai nei ia oe, e hiki aku no au ma kou kahua hoomoana no ka lawe ana mai ia mau mea." ; Hooki iho la o Hasana i kana kamailio ana mai, me ka puliki ana ae hoi o kona mau lima i kona mau maka me he mea ia e nooneo nui loa ana oia no | kekahi mea, a ma kona wa. i wehe ae ai i kona mau lima mai kona mau maka ae. ua pane hou mai la oia imua o Hugo: "E Sir Hugo, he mau la keia i noho- , alii ia e ka pieo, a piha pu nohoi i na i mea weliweli he nui. Aole kaua I ike | i ka la e hoea mai ai kekahi o keia mau poino maluna o kekahi o kaua, aka, nou nel aohe o'u maka'u a hopohopo ia mea he poino, aka, nou, e kuu haku, oia ka'u e nana aku nei, nolaila, i hookahi a'u wahi npi ia oe, ola hoi keia, he mea pono ia oe ke ae mal e loaa ia'u ka hiki ana ke komo aku iloko o kou rumi i kela ame keia wa a'u i ike al I he pono e hana pela, Ina no paha ua | kaawale aku oe mai kou keena aku. I Ao'e hiki ia kaua ke ike i keia wa i ka mea e hoea ae ana malaik no ka hoopolno ana ia oe, aole nae he hewa o ke kaua hoomakaukau e ana ia kaua iho no ka halawai ana akii me la mau ulia poino e hookokoke ae ana ia oe." I "He manao maikai kau i hoopuka mal la," wahi a Hugo i pane aku ai imua o Hasana, me ka hoomau ana aku nohoi i ke kamailio ana, "a ke haawl aku nei au ia oe i ka'u mau mahaI lo ana no keia mea au i hoopuka mai nei. Nolaila, eia mai kuu komolima. Me keia mea e hiki ai ia oe ke komo ae iloko o na wahi apau o kuu keena, a hoea imua o ko'u alo ponoi; a ina hol ua kaawale aku au i kahi e, alai-a, e hiki ana no la oe ke komo iloko o ; kuu keena moe. E hoike aku ana au | i kuu poe kauwa no keia pono l haawiia aku e a'u ia oe, a e'hiki ole aua- ( nei ia lakou ke akeakea mai ia oe. E | lawe oe i keia komo, aka, e hoomanao pu nohoi oe, ma ka wa e pau al ka kaua hana, e hoihol hou mai no oe i keia komo ia'u." 1 Ia wa i wehe ae ai ka Naila Opio i ke komo hoallona mai kona manamanalima ae, a haawi aku la oia ia Haaana. 'Ano, e kuu haku," wahi a Hasana i pane mai ai, ma ka wa i hookomo iho ai oia I ua ko v mo la a ku iho la i kekahl o kona mau manamanaiima, "Ke ike nei au i haawi mai oe I kau mau paulele ana maluna. o'u, a nolaila, he > kauwa au nau, oiai e paa ana keia koj mo ma kuu lima. Aole e liuliu a hoea aku no au imua ou." I kela wa I hoi ai ka Naita Opio oiai hoi o Hasana I huli hou ae ai I hope a | hoi hou aku la no ke alahele huna a > laua I hele mai ai. Ma ka wa a ua Naita Opio nei e hele ana, ia wa ola I lohe ae ai i ka nakeke ana ae o kekahi mau lala laau, a lohe maopopo aku la } ia i ka owe ana aku o kekahi ma«i ka- | pual wawae. Aole nohoi l liuliu, ike aku la ia 1 ka pouliull ana aku o kekahi kino kanaka, a nalowale hou aku la iloko o ka pouli o ka ululaau. - Hoomaopopo Ipa iho la keia, he kanaka kela e hoomakakiu ana iaia. Ia wa oia I hoawiwi aku al I kana hele ana, ma ke ano e uhai aku ana oia i ke kino kanaka ana I ike aku ai, aka, ua naiowaie loa aku la ua kino kanaka la. Eia nae, ke !ohe aku la no la ! ka | nakeke o na lau laau, aka, he wa pokole wale no a nalowale loa aku ia fa. I kona hoea ana aku i kona halelole, Ike iho Ia ia ua pauhia loa la kana kauwa lawelawe i ka hiamoe. Nolaila, wehewehe ae la la i kona mau lole, a hoi aku la e hlamoe. i I ke kakahiaka ana ae, ua ala ae la ! no ua Naita Opio nel, a o kana haoa moa loa mahope iho o kona ala ana ae, oia kona hoakoakoa ana mai I kana ! poe kauwa o kona ak> aIU poaoi Iho. 1 a hoike aku la oia Imua o lakou, no kona haawi ana { kekahi kanaka opio malihini i ka ae e komo mai oia ik>ko o kona hale-lole i kela ame keia w& a ua kaaaka maiihini la e makemake al ' t komo mai. Ua hoike pu aku la noJ fcoi oia ia lakou, i mea e hikl ai ia { lakou ke ike l ua kanaka ia ana i haawi aku ai i keia ae ana, oia ke kanaka e hoike mai aaa i kona komollma hoaiiona, Ua hoike pa mat la nohoi oia 1 , ke!a mea ia De Sana Aler!, kana kau< * wa pili paa loa. Ame oa onohi maka

} kaaahia oana aku la ia i kam ; l'a i£e mai la noboi ka NaUa Hufo i kela laanao kulhe iloko' o kor:a kauwa. i noliUla, ua paue mai Ia oia: j ike no o*\ e kau heuiaha maikai, | o oe sto ko'n hoa kuka ma na naea ' as»tt e piil ana i ka u mau o keia ame keia ano, ak.i. ma keia Iwna a'n i &oike aku 5a ia w, no ka mea e pili ana i ke kaeaka opio mail&inl <r raai ana ia nei i keia ame keU ana e makemake ai> ua hoopaaia a« faa- | laio o kekahi hoohiki niaue oie, ma ke j ano aole au e hoike aku i kekahl mea 'e piH aru t kaaa haua i-kekahi mea okoa aku. ina no he hoaloha oiaio loa ohi no'u. Ua hiki aae ia v u ke hai aku la oe, ma kou wa e Ike aku ai wia e hiki uo ia oe ke hoomaopopo i ke ano o kana haaa o ka hoea aaa mai ia nei. O ka iuoa o kela kauaka opio malihi&i nona keia mea huna a'u e kaohi ae{ mai {a oe mai, ols no o Hasaca, aua makemake au e hanaiia aku oia e ko kaua pee kanaka, me oe pu nohoi ma ke ano» ua noa na wahi apau o ioko nel o ko'u wnhi laia elike me ka noa. aom ia oe. I keia wa, e aua ana au i keia mea huna mai ia oe maJ t aka. aoio no nae & iiuiiu mai kela «ra aku a hoikela aku no ia mea ia oe." ! Aole no i iawa keia mau huaolelo a ua Xaita Opio la l hoike mai ai i kana kauwa, no ka hoopau ana ae i kona kanalua nui no nel hana a kona haku. a ua hooi loa ia aku hoi ke anoninoni o kona noonoo no kooa haku, A ma j kona wa i ike mai ai i kona haku e haalele iho ana i ka hale-loie ia wa oia i hoopuka ae ai i keia mau huaolelo: "Heaha ta nei hana ano e loa a ua haku nei o'u i maka'u ai oia i ka hoike ana mai ia'u? O ka wa mua ioa keia o kona h|na ana mai ia'u i kaht hana elike me keia. Heaha la hol ke,ia?" 1 He oiaio ua haalele iho ia ua Naita Opio nei i kona hale-lole a hele aku ia oia ma ke alahele e hoea aku ai i ke kahua hoomoana o ka Naita Qodafere de Buliona. Oiai oia e hele ana, fa wa oia i iohe aku al i ke kani mai o kekahi o-le kahea mai ke alo ponoi mai o ka hale o ka Naita Buliona. Ma kana hoomaopopo aku ia wa, he leo kahea keia o ka pu puhi no ka hoakoakoi ana o na Naita aiakai apau o na pualikaua like ole na koa erusade. Ua noonoo iho la ia i ke kumu nui o ke kaheaia ana o keia halawai me ka hoike mua ole ia ana mai o kekahi iohe iaia. Aole nae i liullu ua nalohia ae la ia manao nune iloko ona. 0 Godefere de Hullona, oia kekahi o na Naiia koa ioa a wiwo ole.iwaena o na Naita apau o keia kaua Kerusade e nee nei no ka Aina Hemolele. He kanaka noonoo akahai nohoi ia, a ua piha nohol kona puuwai i ke kaulike ame ka. oluoiu. Mamuli o keia ano i loaa iaia, ua hooliio aku kona mau hoa Naita apau laia i alakai no lakou, a ma ia ano ua lilo hoi oia i lunakanawai nui no na hihi apau e ulu mai ana mawaena o iakou. Mawaho ae ona, o ka Naita Kemona, ka mea i kapaia ke Kauna o Tolusa, oia kekahi i helula mawaena o na koa kolkoi loa e hele nel no lerusalema. Ua hooikaika nohoi oia e lilo iaia ka nohona alakal nu( ana o na koa Kerusade, elike me ka hooliloia ana ae la o Godefare de Bu)iona ma ia kulana, eia nae mamuli o kona ano huhu hikiwawe loa a okalakala nohoi, ua kanalua la kona kupono e kona mau hoa Naita, ma ka hoopiha ana ia noho. 0 ke kolu ona Kaita i makemake loa e kau ma keia noho alakai ano nui no na koa o ke kea, oia no o Bohemuna, ke keiklalii 0 Terenetuma. Oiai hoi ka Naita Opio Hugo e hele aku ana no ke kahua hoomoana o ka Naka Euliona, ia wa oia i halawal mai ai me kekahl elele 1 hoounaia mai e ka Naila Bullona, a hoike mai la laia. ua hoounaia mai oia e kona haku e kimai iaia, a e hoike mai hol iaia, ua makemake ia oia e hiki aku i ka hale iole o Godefare. Hull ae la ka elele a hoi aku la me ka awiwi nui, oial hoi ua Naita Opio nei i hoomau aku al i kana hele ana me ka awiwi ana hoi, oiai, ua mauao iho la ia, he hana ano nul kekahi e lawelaweia ana maloko o ka hale lole o ua hoa Naita nel ona, a o ua hana ia ana i manao wale iho ai Uoko ona, ola ke ano e hoouka hou la ai kekahi kaua ■ maiuna o ke ku'.anakauhale o Nike; a, aole hoi oia i moeuhane iki, nona ponoi keia halawai i kaheaia ai. 1 kona hoea ana aku i ka hale lole o ka Naita Bu3iona, a komo aku la hol oia iloko ia wa oia i ike aku al, ua heie o loko a piha pu i na NaHa o loko o na poallkaua like ole o na koa Kemaade. Ike aku la ia e noho mai ana ka NaiU BuUoaa mainna o kona nohoalli, a ma kela ame keia aoao ona, e noho aaa na Haku Epikopo Adhemar ame Odo. Nana aku la oia maluna o na helehelena o kona hoa Naita apau, ike aku la ia he mau helehelena kuoo ko iakou lapau e noho mai ana. A oa k*>{a nanaina ano e o kona mau hoa ; uiaa nona e pahaohao nni loa ai &o ko ikou kumu nui o keia kuoo ?m. lie mea oiaio oae, aole i k4<u <jali ana, a hoea aku la ola \ kahi &££ i ike iho ai me ka hoohewa£>ewa ole, tuona ponoi no ia ah% haiawai o ka houluuiuia ana: 1 "B H»go o Varemanadoa/* wahl a Jka Naiea Bnliona i kahea mai ai, laa ka wa hoi a ua Nalia Opio nei i noho Vho ai maluna o kekahl noho. | "Ua kahea mai nei agei oe ia'u. e Sir Bulloaar | "Ae; ua kahea aku nei au ia oe, e i Sir Huso o Varemana<ioa, oo ka haawi ana mal i kau olelo pane no kekahi . hoopii i waihoia mai imua o'u."

Ao'.e t kana mai ka hoopuiwa loa ia o ua Naiia Opio nei i kona iohe ana aku i keLa mau huaolelo i puka mai ai mai ka Naiia Buliona mai. Ala mai la iloko ona ka wa na hoomanao ana no ke kanaka i hoomakakiu al iala ma ka po mamua Iho, opuopu mai ia hoi iioko ona na noonoo ana no na mea ana I lohe ai mal kana k&uwa mai, oia oj Walter. aka, aohe keia he wa nona e hookaulaa iho ai ma ka noonoo aua ia maa mea, nolaila, hoonalowale koke ae la la I kooa mau manao plhoihoi apau. a ninau aku la oia I ka Naita Buhona: "E 81r Nalta Buliona, heaha U ka hoopii 1 waiho ia aku imua ou no ke ohewa ana mai ia'u?" "E ke Alii koikoi, ua ike na mea apan Uoko o keia anaina o kou mau hoa Kalta e noho nei, i kou kuiana koa loa iloko o keha pualikaua e nee nei no ka aioa hlkina. Ua helula oe mawaena o na Nalu koikoi loa o keia pualikaua. Hawaaaa o oa wiwo ole, 000 kekahi 1 helola mawaena o lakou. Me keia maa manao hlwahlwa o kou mau hoa nou. e hiki ana no ia oe ke ike iho, i ka nal o ka ehaeha ame ke kaumaha i ioaa nal la'u. i keia wa, 00 ko'u hoike ana aku la oe, he mea oiaio ua waihoia mal kekakl hoopii imua nei o'u, a oia ho4. ma hooplila mai oe e Hugo Varemanad«a no ka hewa kipi i ka oihana hemolele a kakou apau i hoohiki ai. oia hoi, k« kakou nee ana ma keia huakal m ke kaua ana aku 1 ko kakou ma« eaeai, oa eoemi hoi o ke kea o ko kakoa iloola."

Ua llke iho la ua Nalta Opio nei me kek&hl k&n«ka 1 wilila mai kona kino holookoa e kekahi moo naheaa nui, alea, lloko nae o ka wa pokole ua maha ae la la mai ka iklki launa ole i loaa laU mai na hnaolelo a Bullona i hoopuka nai ai imua ona. I kela wa, hele ak« U la a ku iho la mamua pono aku o kahi a ka Nalia Ouliona e noho lunakanawai mai ana, ku iho la oia me ka pakui ana ae hoi o kona mau lima ma koaa umauma, alaila, pane aku la ola:

"R kuu haku, e oluolu anei oe e hai ma! ia'u i na hana i oleloia ai oia na hana 1 ku ai au I ka hewa kipi i keia puallkaua hemolele?"

"0 na mea ano nui loa i hoopiiia mal al oe no ka hewa i hoikeia aku la ia oe, oia keia: Ua hoahewaia oe no kou hui molu ana me ka Emepera Alexius. ma ke ano e hana ana oe ma kou ano he ahik&i no kekahi mahele koa o loko nei o ko kakou pualikaua, no ka 11lo pio a&a aku o kakou apau malalo o ka mana o ua Emepera nel, a oiai ua ike nohoi oe, he enemi ia no kakou. 0 ke ano nui maoli paha o keia hoopiiia ana mai ou, oia kou lawe ana l ka hooliiki ma k& wa a kakou I hele mai nei ma kela huakai no ka hoopakele ama i ka Ilina Kupapau Hemolele o ka Hoola o na Kartfltiano. Ua hoopii pu ia mai oohoi oe no kou ohumu malu ana me kekahi alii Tureke maloko o na Mauna, a o ke ano nae oia ohumu 1 hanaia e oe ame kela alii Pegana, oole la i hoikela mai la'u. Ua hoomaopopoia mai hoi ka oiaio o keia mau kumu hoopH i hoikeia aku la imua ou, mamull o kou ikeia ana e komo ana oe iioko o ke kulanakauhale o Nike, ame kou olli hou ana mai nohoi mailoko mal o laila. Ua ikela hoi, e hiki ana ia oe ke komo aku a ke puka mai mailoko mai o keia kulanakauhale me ke akeakea ole ia. 0 keia na mea i hoopiila niai ai oe, a ke lana nei kuu manao, ma o ke kokua ana mai o ke Akua o na Karistfaino e hiki ana ia oe ke hoolaio mai 1 ka oiaio ole o keia mau kumu i hoopiiia mai ai oe?"

"E 81 r Naila Ouliona, aohe a'u pane e ae e p&ne aku ai imua ou 110 keia mau kumu hoopll 1 walhola aku al imua ou, o kela wale iho no, he wahaheo loa ke kaaaka a mau kanaka paha na lakou i waiho aku i kena mau olelo imua ou. Ua puka mai kena mau olelo mailoko mal o na kanaka i hoopihaia ko lakou maa naau e ke Dlabolo ame ka Makua hoi o ka wahahee. Ake nol aku nei au ia oe, e Sir Naita o Buliona, owai ki ke kaaaka,« ona kanaka paha na lakou i waiho aku i keia mau olelo Imua ouT°

"E oluolu ka Na!ta Kemona o Toiusa e pane mai I keia noi a ka mea i hoopliia/' wahi a Uuliona i kanuilio mai ai a huii ae Ia ma kahi a Eemona 6 noho oml ana. 1 ka iohe ana o Hugo i ka inoa o Remona, oia ka mea nana i walho ae 1 ka hoopii imua o ka aha, ao'.e i kana mal ka nui o kona piholhoi, oiai ua ike iho la la ma ia wa, ua alakal hewa loa ia oia ma keia mea. 0 keia no ka luaui o ka wahine hoi ana e hoo~ Ikaika ana me kona ikaika apau e aoopakeleia maKoko ami o ka aohona pio ana maioko o ke kulanakauhaU o Nike. Me kc pihoihol pane ako la ka Naila Opio: "Auwe, o oe anel o Kemona ko'u mea nana i hoopii imua o keia ahaT Auwe» e kuhi ana au he kanaka okoa aku ko< a mea nana I kauaiako mii imuao keia aha hookolokoio. Eia ka, o ka io no o kuu io, oia no ka mea nana au e olelo mai he kumakala a he kipi hol." I ka wa hoi t kn ae ai o Kemona iluaa, ua nana mai la oia i ka Kaflta Oplo, *a mea I aneane e UIo 1 hunona nana* alaila. huli aku ia ia Imua o ka Naita Huliona, a pane aku ia: "O kela mau kumu hoopli I walhola aku imua o keia noho hookolokolo, a* ole la na'u ponoi Iha O ko'u wahl kuleana wale no ma keia hana, ola ko*u Ulo ana 1 mea nana « waiho aku I keU W knma hoopll I haawiia mal ia'u

no ka nooaooia ana « keia aha banohano o sa Saita o ka hoak&i kaaa bemo!e!e." No keia pane i loia aiai mal ka Nalta Kemona mal. aa hoomamaia aelaka noonoo pioioke o ka Xaita Hugo, a ma ia wa noboi i olelo hoa akn ai oia, no kona makemake loa e !ke pono i ke kanaka. a o na kanaka paha na lakou 1 lawe mal 1 na kumu hoopii i ku ai ola he kanaka e hrx>ko'oko'oU aaa imoa ofa aha. | E hooiohe mai oe. o ka poe na iakoo l hoopii mai fca oe, ma o ke Kaana la o ToiUia. oia na Naita Guisekada, ke Alli hanohano hoi o Grillon; Petero, ka Makuha o Bnrebona; ame Arenola, | ke Kauna de la Marche. He mau Naita hanohano keia, a he mea pono no ke haawiia na hoomaopopola ana o ka lakou mau olelo hoahewa nou he oiaio, a hlki i ka wa e hooiaio ia ai ka oiaio o!e ana otek mau oiek> hoopii no kou hewa. 0 kela ka poe sa lakou oe i hoopii mal, a ke aa n«d lakou apau e kakoo i ka lakou mau kumu hoopli ia. oe ma o ka ike ia a na hoike."

"No'u iho, ke hoike aku nei au, aohe oiaio o ka lakou mau mea i hoopii mai ai no'u; a o lakou apau, a o kela ame keia mea pakahi o lakou, he poe hohe wale no*imua o ka oiaio e laweia mai ana imua o lakou, a ua ike no ko iakou mau lunaikehaki ia mea. Aohe o'u manao he mea waiw-ai ka lawe ana mai i na olelo hoike a ka poe I like ko iakou mau manao me ko keki poe, a ke manao nei au, ua oi aku ka pono o ka hooiaioia ana o keia mea ma ka oi o ka makakiia mawaena o iakou ame a'u. Eaa ana no anei lakou e ku mai hc alo a he alo me a'u ma ke kahua kaua no ka hooiaioia ana o ko lakou wahahee. Eae mai anel oe e Sir Naita Buliona e ninau ia iakou i keia ninau?"

"Ua poina anei oe, e kuu haku o Varemanadoa," wahi a Godefare i pane mai ai imua o Hugo, "ua paa kakou hoohlki mawaena o kakou iho/aole loa kakou e lawelawe i na mea kaua mawaena o kahi ame kahl ina e ulu mal ana kekahl hoopaapaa mawaena o kakou?"

"E kuu hoahanau," wahi a Hugo i pane aku ai imua o ka Naita Buliona, me ka hoomau ana aku nohoi i ke ka-1 mailio ana, ae mai oe ia'u e hoakaka aku au i ko'u manao ma keia mee. Ua ike no oe me ka hoohewahewa ole, aole paha he Naita e ae i oi aku kona hiipoi a malama makahehi nui ana i na olelo hoohiki o na ano apau i lawelaweia mawaena o na hoa Naita o loko o keia pualikaua Kerusade elike !a me a'u; aka, ma ko'u manao, aole loa he NaiU i makee i kona kulana e ae ana e hookuu ae i ka pono o kona ku ana a paio no ka hanohano o kona inoa. Ua maopopo ia'u, aole loa he Naita hookahi mawaena o kakou neJ e unuhi ole ae ana i kana pahikaua no ke kue ame ka paio ana aku i kona hoa Naita ina ia he mea e malamaia ai ka nene ihikapu o kona inoa, mamuii hoi o na imihala ia ana e kona hoa Naita. He mea ole ke ola o ke kanaka ke hoohalikeia ae me kona inoa maikai. Ano e o*u mau hoa Naita, ua lawe anei oukou apau i kekahi hoohiki no ke kaohi ana i ko oukou mau lima, aole e hapaiia ae a hahau aku maluna o ko kakou mau hoa Naita ponol iho, ina e hele an& ia poe e holnoino a hoopaa wale hoi i ko kakou mau inoa maikai? 0 keia anei ke ano o ka hoohiki a kakou i lawe ai maluna iho o kakou? 0 ka'u mea e hoomaopopo nei, oia keia, ua hoohiki au, 'Aole loa au e hapai ae i ka'u mau mea kaua no ka hakoko lealea wale ana no me ko'u hoa Naita.' Aka, ma kela mea a'u e koi nei, aole au e koi «usa e komo aku au ame kuu mau hoa paio iloko o ka rina hakoko no ka' hoolealea wale ana no la makou iho, ame ke anaina e nana mal ana ia makou, Aole, aka, e komo ana makou iioko o ke kahua hakoko no ke ola ame ka make, no ka malama ana o kela ame keia o makou i ko makou mau hanohano lho."

Ia wa i oho Hko mai ai na Naila apau o loko o ke anaina, e koe kakaikahi ana kekahi poe eha a elima paha ko lakou nui, no keia mau ole'.o hoakaka a

ka Naita Oplo. Ua apono mai la lakou i na manao o ka Naita Hugo. i! kela wa hoi ua kunou aku la ua Naita Opio nei Imua o Buliona, alaila, huli mai Ia oia imua o ke anaina a kamailio mai al me ka o!elo ana mai: I o'u mau hoa o ka oihana a kakou apau i hoohikl al e aiana i ko kakoir mau ola no ka nani o ko kakou Hoolapanai» e haawi mal oukou i ka oukou mau hoolohe ana ia*u. Ua ole!oia mai nei, ua ohumu malu ka au me ka Emep#ra Alexius, ma ke ano e haawi aku! aua au i ka'u man kokua ana iaia i mea e hiki ai iaia ke lawe pio aku i ka Pwalikaua o ka Laau Kea Hemolele. No keia olelo ke ku nei au imua o oukou, a hoike aku. aohe olalo oia mau o;elo, a ua ku hoi ia mau olelo maluna o ka wahahee. O ka mea e noho nei I lunakanawai no kela aha, ola maoll no kai ike 1 ka oiaio ole o keia mau olelo, olai ola ponoi no ka mea nana au I hoopakele malloko mai o kou hoopaapio ia ana e kela Emepera o na Helene. Ua ko'u wa i pae oluio aku ai ma na kapa kahakai o kekahi o kona mau aina, ua hopu ia iho la au a laweia aku ia he pio imua ona, a ua hoopaa ia iho la au ma ia ano. Ma ko'u wa e noho plo ana malalo ooa, ua hookikiaaia iho la au. e lawe I kekahl hoohlkl, aole au • hapei ae I ka*n pahikaua no ke kne ana aku laia ma ka wa e ulu mal al kekahi man hakoko ana mawaaoa o kooa mau koa ame iia

koa Kari3tiano. Ua hewa. anei aa i ke'u sawe ana ae i keia hoohikl. oiai hoi he Emepera no ;a eiike nohoi me na Alii Karis:iano eae apau? Va hilinai aku au l kona ano hoopono, aka, ma ka wa a'n i ike ai ua kue oia i kaea oleio hoopaa i hana mai ai me a'u no kona hoao oie ana e hana i na hana e hoala oie ia ai he kuee mawaena ona ame kakou. ua kiola aku la au i ka hooh&ki a'u i lawe ai no ko'u kaohi ana i ko'u lima mai ke aia kue ana aku iaia. Nolaiia, mal ia wa mal ua pau ko'u noho ana malaio oia hoohiki. Aole anei keia he mea oiaio, e kuu haku o Buiiona?" wahi aua Naita Opio nei i' huii ae ai a ninau aku la ia Godefare, j ka Naita Peresidena o ka Aha halawal.. Ua hooia mai la hoi o Bullona i ka oiaio o na mea a ka Xaita Hugo i hoike aku ai, a ua lilo ae la ia i mea na ka hapa nui ioa o na Naita e noho, ana maioko o ua anaina ia e apono ai. j Alaila, hoomau bou aku la lio o Hugo i ke kamailio ana: "Ua oieioia mai nei nohoi, ua kuka malu ka au me kekahi Alii Tureke o na mauna, no ka mea e pili ana ia ka- ] kou iho. Ke ku nei no au a olelo aku, | aohe no he oiaio o ia mau olelo i hoo- j kauia mai maluna o'u. He oiaio, ua halawai au me kekahi kanaka i hiki ke oleioia he aiii a he moi oia no kona lahuikanaka iho, aole nae oia he kanaka Tureke. Ua oleloia mai nei nohoi, ua komo aku au iloko o na pa 0 ke kulanakauhale o Nike, a ua puka hou mai hoi au mailoko mai oia kulanakauhale o Nike, a ua puka hou mai hoi au mailoko mai oia kulanakauhale me ko'u hoopilikia ole ia ana, ke ae aku nei au ia mea, he oiaio ua komo aku au, a ua puka hou mai hoi mailoko mai o ua kulanakauhale la, aole nae mamuli o ka aeia ana mai e na kiai Tureke o ua kulanakauhale la, Hookahi waie no manawa a'u i komo aku ai iloko o ia kuianakauhale, a o kou komo ana aku ilaila, mamuli no ia o ke ano malu loa. Ano ko'u kuleana hoi ma keia hana ana, manao au aohe kuleana e ae o kekahi kanaka ma ia mea, aka, owau wale wale no, oiai he pomaikai pili ponoi ia'u iho ke kumu nui o ko'u konoia ana e komo aku iloko o ua kuianakauhale la. Ke paa nei au i kekahi hoohiki no ka mea e pili ana i keia hana i hanaia ai e a'u, a e hiki mai ana nohoi ka wa ma keia mua kokoke iho e ike ai na mea apau 1 ke kumu oiaio o ko'u lawelawe ana i keia hana."

I kela wa a ka Naita Opio e kamailio ana, ua ikela aku la o Guiseka e noke mai ana i ka hawanawana ma na pepeiao o Kauna Remona, a ma ka wa i pau oi ka Hugo kamailio ana, ia wa i ku mai ai ua Kauna Remona nei, a ninau mai la ia Hugo, ina paha ua kamailio iki a ua hoike iki aku paha oia i keia *a«a- imua o kana kauwa hoolohe a hoopono, oia hoi o Walaka de Sana Valeri.

La hoole aku 1-a hoi o Hugo. I kela wa i hoike mai ai ua Kauna nei o Tuiusa i ka nui o kona kaumaha no ka hiki ole ana laia ke h&awi i na paulele ana no na mea i hoikeia aku e Hugo o Varemanadoa, oiai ua ikeia e mea i hoikeia aku e Hugo o Varemauadoa, oiai ua ikeia e na mea apau o Walaka de Sana Valerl, oia kana kauwa hoopono loa, a he mea nae e hikl ai ke haohao nui ia ka holke ol e ia <ana o keia mau hana malu a kona haku iaia; a nolaila, ua manaoio loa oia he hena i oi aku mamua o ka mea kupouo ke loheia e kekahia kanaka mawaho ae o ka Naita o Varemanadoa ka ua Naita la i hana ai.

Mamuli o keia mau kamailio a ua Kauna nei, ua ike maopopo iho la no o Hugo ua alakai hewa loa ia kona mau noonoo apau, a ia wa i hu mai ai ka manao aloha iloko ona no ua Kauna aoo nei, ka makuakane hoi o kana mea i aloha ai, a olelo wale iho la no ia iioko iho ona, "Ina paha e hoomaopopo ana oia, ua hanaia keia mau hana apau eia no ka palekana o kana kaikamahine, alaila, e hoohuliia ana kona neonoo mai ke kuhihewa mai a ka pololei maoli."

Nolaila, me ke ahi o ka aa hopo ole i'oko o kona umauma» ia wa i pane ae ai oia (Naila Hugo), ma ka wa i noho iho ai o Hemona Ualo:

"E o'u mau hoa iloko o na puili ana o na ipea kaua, hookahi wale no mea hiki ia*u ke hoike aku iaiua o oukou no ka mea e pili ana i keia hana a'u i ! hana ai, Ma ka inoa hoano loa o ko ) kakou Hoolapanai, ka Mea hoi Nona 0 laahia a'u e auamo nei, ke nonoi nei a u ia oukou e hoolohe mai ou- : kou i ka'u mau olelo. I keia wa a*'i I e f ei ' ao!e hiki ia'u ke hoike I oukou ia mea; aka, o ua mea ia hana ole ia o ka eleeie ame ka Powa i hanaia e kekahi poe mawaena 0 kem anaina, O ke kipi i oleloia i kewaTr ? ke klpl ! O!eio,a 1 *ela aia ia maluaa o'u, e hai aku au me ka oiaio, o ua hana kipi la e kau ana 1 maluna ° n» poo *me na klpoohlwi o keahl poe e ». Ke ku nel lm ua o ke Akua I keU wa, he poe paomaele ko lakou mau Uma me la heva eleele loa. No'u nel; he mea paahana wale no au Iloko o ko ke Akn» lima, no ka imi aDa 1 ka oiaio o ka hana | jj]o j Karalma. A ina e ioaa ia'u ka hoomauia ana mai o ke oia a'u e ola ne! i keia wa, a haia kekahi mau )a kakaikahi, aiaila, e hiki aa la'o ke hoike aku la mea imua o oukou «pau me ka hiki ho* oie ana ia oukou ke hoohewahewa a kaaalua hoi Noiaiia, o ka'u mea wale no e noi aku nei ia oukou, oia keia k« aa oei au e paio me ka poe na

lakou an i hoopil mai imaa o keia aba| i mea e hoomaeaaalola ai ka awahia o| ka. lakoa mau ole!o hoahewa no'a net; ] a i o'e T e hooia la ai paha ka hewa o'e o ka mea haia o!e. Ke ae nei au e ha-' lavai pak&hi me lakoa ma ke kahuahakaka e kohoia asa e lakou; a e paio, hoi a hiki i ka laweia ana o ke o!aj mailoko aku o ko makoa mau kino. I Ke ole hoi e ku ae kela ame keia o| makou a hoike ae i ka mea oiaio no j keia hana i ku ai aa i ka hookoiokoioia < azta imua o oakou. e o'u poe hoahanau | oka makakila. Nolaila, ke kiola nei j au i kuu mikioilima kila maluna o ke- j - ia papahele i hoailona e kukala aaa ua | weheia ke kaua mawaena o'u ame ke kanaka a poe kanaka paha e kii mai aaa & lalau iho i keia mikinilima kila." la wa i wehe ae ai ua Naita Opio nei 1 ka. mikinilima o kona lima akau, a klola aku la maluna o ka papahele, a | o ka wa no ta i hoolai iho «i ka meha papuhea maluna o na mea apau o loko o ke anaina. A hala kekahi wa o keia hoolai ana, aia hoi, ikeia aku la ke ku ana ae o Guiseka de Grilion ekuae iluna, a peIa pu nohoi me Peter o Burebooa ame Arenala o Marche, a hele like mai la lakou ma kahi a Hugo e ku ana. I ko | lakou hoea ana mai ma kahi e waiho ! ana ka mikiniiima kiia o ka Naita Hu- ' go, ia wa i iaiau iho ai o Guiseka i ua | mikinilima la, alaila, ku poloiei ae la I ia iluna, a pane ae ia:

"Me ka laau ihe, me ka pahikaua ame ke koi, maiuna o ka lio, a ma ka hele wawae ana hoi, ke aa nei au e paio aku me Hugo o Varemanadoa, no ka hooiaio ana i 'ka'u olelo hoahewa maluna onau A na ke Akua auanel e malama i ka aoao pono."

Oiai ua Naita Ouieeka nei e kamailio ana, ua hiki i na mea apau ke hoomaopopo aku i ka haalulu o kona leo; ame ke ano apuepue nohoi i hoea aku ai oia i ka hopena o kana kamailio ana. I ka pau ana hoi o kana kamailio ana, ua haawi ae la ia i ka mikinilima kila ia Peter o Burebona. A elike nohoi me ka Guigeka i hana ai, pela nohoi keia. Elike no me ke ano haalulu a pioo i ikeia ma ka Jeo o Guiseka, oia ano hookahi no kai ikeia aku e na mea apau maluna ona. Ika pau ana o kana, aia hoi, haawi ae la ia i ka mikinilima ia Arenola de la Marche. E like no me ka kona mau mua i hana ai, pela nohoi kana i hana ai; a i kona waiho ana iho i ka mikilima ilalo, ia wa i lalau aku ai o Hugo a paa ae la ma kona lima. Ma ka hoomaopopo ana aku a na mea apau, aole na Naita ekolu i aa ae ai e paio me ka Naita Opio, i kamailio ae ma ka leo o na kanaka i loaa na houpo o ka wiwo ole ame ka hopo ole hoi, ma ke ano o ko lakou ieo ame Jce ano apuepue hoi o ka lakou mau olelo ana, ua ikeia ka mohala maikai ole o ko lakou mau lunaikehala.

Ua maopopo, ua aelikeia iho la ka paio ana mawaena o ka NaUa Opio ame na Naita ekolu 1 lilo i mau enemi nona; a o ka wa i hooholoia ai no keia hakoko ana mawaena o iakou, aia no ia ma ka hora 10 o ia la.

Ua haawiia aku la hoi ke kauoha i na elele e hele aku e kalahea ma na wahi apau o ke kahua hoomoana no ka malamaia ana o keia paio mawaena o ka Naita Hugo, Keikialii o Faranl me ka Naita Guiseka f ka Alihikaua nui o na koa o Kauna Kemona, ame na hoahanau Burebona. I ka hoomaopopo o na mea apau no keia hakoko, ua uiu mai la ke ohohia iloko o na mea apau no ke ake ana e ike i kekahi o na hakoko kaulana loa i ike mua ole ia mawaena o na Naita Kerusade, oia hoi, hookahi ia ekolu a i ole, o ekolu ia hookahi.

I ka hookuuia ana ae o ka halawai, ua nui na hoaloha o ka Naita Hugo ! hele mai a lulu lima aloha pu iho la me ia. Ma ka wa hoi i huli hoi aku ai o Robata, ke Kauna o Falanada me Robata o Noremandi, ia wa i huli mai ai ka mua a pane mai ia i kona kokoolua:

"Aole o'u wahi kanalua iki, e loaa ana no ka lanakila 1 ke Keikialii Hugo." A ua pane aku la hoi o Robata o Noremandi:

"0 ko ke Akua makemake ke hanala\ E hoike aku au i ko'u manao ia oe, ua nui ko'u kanalua no keia paio i aa ia mai nei e ke Keikialli. Manao au, aole i loaa iaia ka ikaika o k »na kino 1 keia wa no ka hiki iaia ke paio pakahi me kela mau Naiia ekolu. Ua ike no kakou apau, īloko oia o kekahi ma'i ikaika loa l kekahi wa poko,'a i kaa hope ae nei, a, akahi no oia a pohala makoko mai oia nawaUwali. Aole o'u kanalua iki, e loaa ana iaia ka lanakila ma ka hakaka mua ana, aka, aole o*u manao e loaa ana laip ka lanakUa maiuna o ka iua o kona hoa paio. O kekahi nohoi a'u e manao nei, he laki ioa nona ke loaa iaia ka lanakiia maluna o kona hoa pa?o mua. (Aole i pau.)

Ua maikai ioa i keia wa ke aianui o Nuuanu, mai Kahaukomo aku a hoea i ka nuku; & pela no ma ka huii mu kai nel.

Ma ka la Sabati nei, Aperila 7, e ku mai ai ka mokuahi Hongkong Mara mal Kapalakiko mai no Honollu nei, a haia ioa aku i Kina ame lapana.

Ua hoolaha ae nei ka oia e loaa o&a kaoaka akamal i ka hopa ioie. Kah&ha! laa paha e oia a&a o PUeoiataalali iaa 2a oa ioaa ke iole &a ka Papa Ola.