Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 29, 20 July 1900 — HALAWAI MAKAAINANA A KA AOAO KUOKOA "HOME RULA" MA KA LUAKINI O WAIOLI, HANALEI, KAUAI. [ARTICLE]

HALAWAI MAKAAINANA A KA AOAO KUOKOA "HOME RULA" MA KA LUAKINI O WAIOLI, HANALEI, KAUAI.

Ma ka hiki kino ana mai o na alakai o ka aoao Kuokoa "Home Rula," R. W. Wilcox, D. Kalauokalani ame J. K. Kaulia, ma ke one pua rose o Mahamoku, ame ka limu ka-kanaka o Manuakepa, i ka la 10 o July, 1900. Ma ke ahiahi ana iho, ua akoakoa mai la na kane, na wahine, ame na kamalii maloko o ka luakini i aneane eha haneri ka nui o ke anaina i akoakoa mai, ma ka hora 7:30 p. m. ua ike ia a kula [aku la] o Rev. Sam. Kaili, ke kahu o ia ekalesia e hoomalu mai ana i ke anaina. Hoomaka na hana oia po me ka Himeni "Kuu aina hanau e" ame ka pule a ka Lunahoomalu.

Kahea ka lunahoomalu ia Kaulia ke haiolelo mua o ia po. A na Kaulia i hoike mai i na kumuhana o ka aoao Kuokoa (Home Rula). 1. Ko kakou aoao Kalaiaina e ku ai "Ka Aoao Kuokoa" (Home Rula); 2. E noi aku ia America i Mokuaina; 3. E noi aku ia America i na Aina Leialii e mahelehel[e] ia no ka[k]ou; 4. E noi aku ia America e hoihoi i ke poho o ka Pauahi Bubonika; 5. E noi aku ia America e haawi mai i ka pono kaulike no na Kiure o ka aina. "Na Hawaii no o Hawaii e hookolokolo." A nana no i hoolauna mai i na moho holo Senate, ame na moho holo Lunamakaainana o ka mokupuni o Kauai me Niihau. Na Senate— Mr. I. Nakapaahu, ame Isaaka Kahilina. Na Lunamakaainana—J. A. Akina, Mr. J. P. K. Leleiwi, R. Puiki, Sam. Kaili ame Mr. Brown, a paipai mai i ke anaina e makaala i na aoao kue ame ka poe kolohe. Pau kana paipai ia, kahea ka lunahoomalu ia Wilikoki, ka Elele a ka lahui i Wakinekona. Nana hoi i hoike mai i ke ano o ka hoohui aina ma Hawaii. o Kamehameha I ka loea kalaialna mua loa o ke ao nei nana i hoohui i keia pae moku malalo o ke kumukanawai hookahi, he hope na aupuni e ae o ke ao nei. he hope loa ko kakou hui ana me America, a nolaila i keia la he America kakou apau mai na makua a ka kakou mau keiki. A ke hoike aku nei au ia oukou i ko'u kumu i ae ai i Elele na oukou i America. E hoike aku au ia oukou i kekahi moolelo "Aia ma ke Aupuni o Helene kekahi wahine naauao loa. He nui na wahine waiwai, hanohano, a naauao hoi i hoike ae ma ke akea i ko lakou mau leimomi, a o keia wahine ua lawe mai oia i kana mau keiki he 12, a hoike ae ma ke akea o ko'u Lei Momi keia, nolaila, o ka'u mau keiki, ame ka oukou mau keiki, oia kou Lei Momi, a oia ka mea nana i paipai mai ia'u e hele e imi i mea e pono ai o ka kakou mau Lei Momi ma keia mua aku. Ke aupuni Moi o Hawaii nei. ka Lei | Momi a ka Lahui, i hai aku au ia oukou, ua make, ua make loa. Ke ao aku nei au ia oukou, mai ku kakou malaila e uwe ai a pau ka manawa, ua hala ia, e nana aku kakou imua. Ua ku au a nana me ka ninau ana ia'u iho penei: Heaha la kau hana e hana ai i pono nou ame kou lahui? kela manawa e noonooia ana ke Kanawai Koho Balota o Hawaii nei. Nolaila. ua hooikaika au e noi aku i na hoa'loha o kakou ma America e kapae ia ke ana waiwai o ke koho ana, ame ka hookaa ana i ka auhau kino, ua kapaeia, nolaila, he pono ia no kakou i keia la. O kekahi pono i haawiia mai ia kakou oia ka elele e noho ai i ka Ahaolelo ma Amerika no ke kiai ana i ko kakou Elele e koho ai, ooe no, (Wilikoki) paipai ia. Kahea ka lunahoomalu, e lulu manawalea kakou no na hemahema o ka hele ana mai ma ke ala o ko kakou Elele a ka Lahui. Lulu ia mai a loaa na dala. Kahea ka lunahoomalu ia D. Kalauokalani— hele mai nei au e omau aku i ke aloha o ka aina, ame ka lahui iloko o ko oukou umauma, e hai aku au ia oukou. Ua hoi mai ka Elele a ka lahui me na pono ame na pomaikai no ka lahui elike me ka oukou i lohe iho nei. Ua hoike pu ia aku nei ia oukou i keia po na "moho" ma ko kakou aoao e koho ai. Ua hai pu ia aku nei ia oukou i keia po ko kakou Elele e hele ai a noho i ka Ahaolelo ma Wasinetona oia no o Wilikoki. O ka'u olelo ao ia oukou. E lokahi kakou ma ka la kakauinoa e hiki mai ana, mai lohi oukou, mai hoolalau, mai hoopupu wale ma ka manao mua, ua hala ia, ua pau loa. Eia ka lua o ko'u manao, i ka la e koho ai, mai puni wale i ka hoonuinui leo, mai puni i ke kipe ia mai, mai inu oukou i ka rama ia la, e koho me ka lokahi, a na ke Akua Mana e kokua ia kakou, paipai ia. Kahea ka lunahoomalu ia Mr Isaaka Kahilina, e o'u mau hoa ke hai aku nei au ia oukou me ka maopopo loa, ua ae au e hookauwa ia'u iho no ka pono ame ka pomaikai o na mea a pau, ke ninau nei au i ko oukou mau manao no ke koho lokahi ana mai ia'u, "ae" paipaiia. Kahea ka lunahoomalu ia Mr. Brown o Koloa. He aa no au e hele e paio no ka pono kaulike o ka lehulehu ke kokua mai oukou ma ke koho ana i a'u e puka, paipaia [Kahea] ka lunahoomalu ia Mr. R. Puiki. Nana i hue mai i na moolelo o ka Baibala, a hoike mai ke alualu nei kakou i ka hua o ke aloha aina i loko o ko kakou umauma. Ku mai ka lunahoomalu o ka halawai Sam Kaili a paipai mai i ke anaina e hoi, a malama pono i na mea i haiia aku ia oukou, a e koho me ka lokahi, ke ae nei au e hana i ko ka lehulehu pono, ke [make]make mai oukou, paipai ia. Kokua mai o J. Kakina i na manao, ame na kumuhana i hai ia mai, e paipai pu mai ana i ke anaina e makaala i ka manawa e hiki mai ana. Hookuu ia ka halawai ma ka hora 11 me ka Himeni lahui o Hawaii, "Hawaii Ponoi" pule ka lunahoomalu. Me ka mahalo, KA WAIUINAONAMALOKAMA.