Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 7, 15 February 1901 — CEAR vs. WILCOX. [ARTICLE]

CEAR vs. WILCOX.

KLENA A!i_VOLIILO O NA LUNAMAKAAIN'ANA, U. S„ D. -ā-laauau"i, ISOI. I ka Lunaheopo&upono o ka Nupepa A HoaoluEu; UA tO«A KE AU. l nehineii. ka. la li o Itvauari. ma ka aiiina !a. iloko o ke Keeaa Komite ma kt* i\a v guoiā L. nui V» akiueia>: i a, D. C.. a imua hoi o kekahl Seaatoa U. S. (Air.erika), o L<oio Gvar o Hawaii, a imua. no hoi o ekoliL mau keonlmana e ae, au t i aka ai i kekahi iu?;a k akau pokole i na heūke. na paiapala aiue na n<*a o:aio e ae a pau, e hiki ai ke ohiuia aku a| o ka Eieie waiwai oie mai Hauaii mai, ii. W. Wi!cox. a ua Kbopaa ko'u manao aole e kuemi hope mai keia haua mai. Aole no paaa he hana aloha. aka. uo ka makee oihana maoU no, no ka uha waie ia i kei<t ua. E ioh»2 hou aku ana no oe i ka hopena o. keia mau haea au e kue nei i kuu haumana o r.a maHahiki he 21, ka opu iolelua a awaawa, R. \V. Wiicox. Mekamahalo, CELSO CAKSAK MOKENO.

WAKINEKONA. Fnb. 1.-I keia a Iho ia i waihoia aku ai imua o ke Komiw Koho Balota o ka H&le He!u 1 ho |>alapaia hoopii kue ia Eieie R. W. Wiieox, i; hoounaia mai nel mai Hawaii mai i ka. Hale o na Lunamakaainana. O na hoopii. ua kakauia e Ge<srge D. Gear o Hawaii, ka mea hoi nana l waiho pu mal i na kope o kahi mau leka i kakauia e Wicox i na 'liikoa o Fiiipino. mau lefta ano nui loa keia. O kahi o na leka i kakauia e Wlicox, ua kakau paiuaia me kona inoa pu i hoopiliia. Ma Honolulu i kakauia a! i ka la 3i 0 lanuari. 1899, a ua hoounaia ia Dr. J. Joseph Losada, Captain Marti Burgos ame Fenor J. Luma, a e hoolauna ana i kekahi "hoaloha lnaikai loa o'u i piha l ka makaukau loa no ke kokua ana b ko oukou kulana." Mawaho ae o kahi mau mea, ua hoike mai ua leka ne\: "O j^ r> _1 kekahi mea kupono Joa no ke paio pu ana ma ka aoao o. Filipino." "Hookahi mea oiaio loa, he hiki loa ia oukou ke pale aku i kekahi puali koa nui e fcomohewa aku ana ma ko oukou aupuni no ka hapuku ana i ko oukou mana,—ua loaa ia oukou he heluna nui o na kanaka i hiki aku i ka 12,009.000 i piha i ka makaukau e loaa ni no hoi he puali koa kumau o 3tt.000 koa i hoolakoia me na pu ano hou loa. "T T a hoolioio iho nei ko'u maAo e komo aku e kokua ia oukou i ke pale ana ii .Arr.orika. ke paakiki ioa mai lakou 1 ke Kapae ana ae i ka pono o ko ouVou lahiM. Ua makaukau loa au ma na olhana pili i kou kuiana iloko o na puaii pua'u. ?Te knawale loa ia mea he miikau i ke ao hoiookoa mai a'u aku. i ko'u wa e hakoko ana no ka pono a'u i manaoio ai. Me ka makee aina oiaio o Generala Aguinaldo ame a'u, ua lilo ka ikaika o na puali koa a>vaha wale a Amerika e hoopna aku riei i mea ole. B hoike a*ku ia Genera!a Aguii#il(io, ua haawi mua au l ko'u lima kokua no ko oukou aupuni, a ua makaukau au e hooko i ke kauoha e holo aku e hapai i ka hana e waihoia mai ana ia'u no ka lanaklia ame ke kokua o ko oukou lahui kanaka, i na wa a pau." Ua kakauinqaia keia leka e Robert Wilcox. He leka okoa iho no, no ka la 8 o Maraki, 1899, e olelo ana: "Ke manao nei au e hele i Fllipino e haawl i ko'u kokua ana ia no ke pale ana i kona enemi—kela poe Yankee hookamani—kela wahi aeahaukae o Otis." Ua hoole o Wilikoki i ka pane piha ana i keia hoop'.i a Gear. Ke olelo nei no hoi, aole ona makau a hopohopo hoi. Ua ae mai nae oia ua palapala aku no ia Dr. L.osado, Captaih Burcros ame Senor Luna e hoolauna ana ia C. Caesar Moreno, i h« Italia o keia kulanakauhale, ana i kamaaina ai i kona mau la e haaheo ana ma Hawali i na '80. O na la ia o Moreno e olino ana me he hoku

• welowelo la. He raau la kona noho Kufhina Nui ana. Ke oielo nei o Wtlcox o kela !eka i kakau oie-ia ka inoa, i& Mch reno no ia i hot>unaia mai ai, aka, ua ihiki ole iaia ke pane pololei mai i kona wa i ninaninauia ai, laa he kope oialoua mau palapala la i waihoia aku ai me ka hoopii. Ua hoike mai k» htx>p»i & Gea, aole kak he "mekini" i hoohanaia ma ke kolio Elele ana i Novemaba 1900. iho nei, a he lehulehu waie ka na poe koho i nuvnao. aole loa i mana keia koho ana, a oia no ke kumu i koho oie ai. Mahope oia mau hoakaka ana, ua waihoia aku he mau kumu hoopii piiikino e hoike ana i ko Wilcox mare ana, ame kaua mau hana malaio o ke aupuni Moi o Hnwaii. Ua oleI«ia no hoi, iloko ka? o ka Wilcox mau haiolelo ana i kau wa holo balota iho nei, "ua hoopuka oia l kahi mau 0100 kupono ole i ka Ameiāka'* i mea e loaa ai iaia ke kohoia. t ka l ana aku i na Hawaii ua aihueia ka aina e k Amerlka (**A pehea la ka hoi?**), a o ka balota e haawiia ana iaia, he balota ia e hoihoi hou mai aaa i ka Moiwahine; a he "kipi" kona. hewa e j>iti nei rae ia i na. wa a pau mamull o keia niaa olelo kue ia Amerikt>i Huipuia, a ma kona hookikina ana, wahi a ka hoikeia i ka mea hoopii, a hoouna ana i na leka e hookikina ana e kipi aku i ke aupuni o Ameiika Huipuia mahope mai nei no o ka hoohuiia ana o Hawaii. a ua haawi maoli aku no hoi i kona kokua ana ia Generala Aguina!do me ka noho makaukau ajia no ka hol<> i Filipino e komo pu ma ke kaua ann mai ia Amerika Huipuia, o na kope hoi 0 ua mau palapala 1», ke hoopili pu ia nei." Eia na olelo hope o u& palapala hoopii la: "Oiai. mamuli o keia mn.u kumu hoike oiaio loa i waihoia aku la maluna ae, ke olelo hou nei ka mea hoopii. aole loa 1 kuleana o Wilcox i ka noho El f le ilokry o ka Hale o na Lunamakaainana i ke Kau Kanalima-kumamaono, a i ole ia, i ke Kau Kanalima-kumamahiku. a e kipakuia hoi oia mai laila mai no na kumu penei: "Ka mua—No ka mea, aole he koho balota i malamaia malalo o ke kuhikuhi ana a ke kanawai e pili ana i ke ano, kahi, ame ka manawa e malama ai ia hana, i hoomakaukauia e ka Ahaolelo o Hawaii. "Ka lua—lna i kullke ua koho la l ke kanawai, e kipakuia no o Wilcox no ke kumu, aole ia he kanaka kupono a makaukau no ka malama ana i na pono o ka Panalaau o Hawaii, a no kona kue a ua hewa hoi ma ka hana karaima ana, —no ka mare lehulehu." "Ke kolu—E kipakuia ua Wilcox la no kona kakau ana*a hoolaha ana t na olelo kipi i ke aupuni o Amerika Huipuia iloko o na makahiki elua I hala ae nei."