Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 9, 1 March 1901 — Ka Mookuauhau ELUA O Hawaii. [ARTICLE]

Ka Mookuauhau ELUA O Hawaii.

. h ,, 1« eio O Paao i na K 'Kuair!o«po, ame Kualoa iaua, ma ka Hoohui . ; ., t ia no uīi el»*u no hoi ke Ki)Ajoa ma kana oihana ia'o . Kuamo<-ipo k? alii Kahu- '. iVi Uuk*u like no laua ma ia , a ra ih ■» ia ai ku kaawaie laua "Ku,«niwip« liii Kahuna, ua a aua me Kaiimaonalani kina ' " v ponoi no. «> ke alii no hoi m<? Kleeelekauaiii kona "" , - 4 n <» hui no hoi laua ua like • " ' " lakou mea nana e hohui ana no aiii nui. ." k A . u . ha aku la o Kai'ei'e ia Ker.ie Kualoa. au hea olua e .1 .. -i. o ia maua ua nawaliwali makua e noho aku ai o . •y.i!arna olua i ke Kauwa a i* ko olua mea e pono ai " i*'.'-..ilama ana o olua i na alii . K.^.una.- ■ - ii ka noho ana o na aln .... , t * « pau me ke kulanalana . . .. n?ai ua make o kona mau ' t " kl make aku ia no hol o Wai- ' V:, ;ua Haneri no o na Makahik. <].» laua e lua. , iho la na>l>ahui aiii eiua ' ! ~ uiinana a ka Aina, no i'»ihi ko lakou noho kau- , i hiki mai i kē kupu lau K » lakou noho kaumaha ua 1 V-, „t ya o Kauloa i alii o .V - - ; « ' al " ka'huna. MOKIINA XXVII. k«> Alii o Kekuamoeipo ke H »»'il" Lahul o Kauhi ke kiio Kuaioa no Hawaii a . -i H.malu ana'l kona lahui ka- ■' , Kekuamoipo ke aiii Kahuna ; me ko lau mau aiii ma ,;. u Jaua. me ke a'o no nae o :v, v.m i:iua makua alii Kahuna hou ■" via n->ho makua ana no na lahui aiii lahui Kahuna me ka i - :ikaainana. ; mm maikai ka noho ana o na •ni. me ka oluiolu o Wai-pa-he , iin a a Paan ke Ku-uia mana , k.ma mau alii. me ke alo alii .. n-.ho ana ma ka malu o KuHuii nui mai na lii ma ka oleio ;• .... ua hilinai loa ma kana . knpono loa no ka pono o ka r,;i alii Hanau o ka Aina, e :i niai ana no kana olelo me -1. i pomalkai no ka lehule- , . i nn-a apau. o na puie loina o m Lahui. a me na pono e a'e , ana lahui. ua aapo ia mai i , a o na Kaula me na Ki- ■; 11, <> na ano a pau. i i> ke Kahuna ~ , k#» alii no na hana maikai kaula * hiki al ke mahalo i Hooia io ana ma ka oihana v , ; wno •> ka lahui. me ka lawe . paao a hoolilo ae la ia ia i . >iWu Lahui, mo ku lana e ... :.c ; t ai oia i kana mau alii opio. \ • nui na alii me na Kahuna , . ; i' ;,io ua olelo aku la o Paao ia K ■ Kauhi ke kolu o kuu keiki .v , ~.no oukou ekolu e au alli . h •..) k" :Uiii e hoolohe mai i ke ~ K iulana. i ku no ka noho alii ' maku kau ika ike i na mea [ . (1 !ike me Kekuamoeipo, ka | • ,viu i na mea a pau aole e koe i huna iaia. < . ka'u e olelo nei e wae hou ae na Hoku. ua pau hoi na hoku , h ko na alii no ia o ke ao nei o i Aiii Akua he umikumamallma j ... tnle nae wau « lawe mai ana ia ... . ko kakou Papa Hoku ka J u e k '»h<- e a'u alii. ma ka'u ku-r.-i< •>ta ke kuhikuhi ana e iike me K. I ka pololei, pela no.wau e a'o : n-i oukou me ka poloiei. ola : *•;, ik«- a kau aku iluna o ka Oukou ponoi ia lakou aku hoi. .. * »wo ioa aku keia oihana Kilo- ' me na ike nana ouii lani. •• K . .w-oioalii kai oleio aku la Paoo. v ;iikuaana o Kauhi. ua pololei oe • " kuh o ke ola. ua a'o ia mai ma- • Kai-'ie ko makou makuakane ■ •■ * nana makou i na Hoku me i • ' i >iAni ko maua makua. aole ij t make laua. 1 >i >h«» mai oukou e a'u keiki, o| ■":,ihma ka Hok\i alii e aiakai j Kaweiolani kona kahuna. ma ] alii e hele ai maiaila aku j • ■!.»iani kona kahuna. ua Olelo * i alii Hoku keia i aloha nui . • •• Makaainana Hoku. j niau aku ana o Kawelolani; •! .k.ihuna ia kona alii e pulAma i Kaukamalama e hoolohe mai j ■ a nlii i ka oleio a'u a «kona - a Kawelolani. ua piii alo- | •ifiu Hoku ia laua iho a hiki ' ...a wa i nalowale ai. o Ikuwa :!inlama. ■ •'i" mai la o Kawe'oalii ka lua i H"ku Kahuna me konaalii me t"i,i o Kaweloalii oia ka Hoku . " ■ malama ama i kona alii i na , o Hilinehu ia malama, me -na ana i ka maluhoa i na Ho- r : ' . a puni ka paia paa o ka Le- ; nei o Makalii me kOaono na j liama ia Kaweloalii e malama | .« Hoku alii me na Hoku hoike j ' •■;•••• naoli no ke ia Hoku alii ka v kf>na mau h»oa Hoku. ua hoo- , ■-h" ia KaweloalH. i ka u'i me 1 "i-. ua uhai hele keia mau kai- ! -■■:• :•..■ o Hoku Hikilele me Hokuj " no ka makemake loa ia Ka- i ' • aoie nae ia. o ka Kaweloalii » hilinai aku ai. o ia mau wahine .«wwaie. ! 'ina Poha aina no ka Pohaku 1 ■ * . un Puka mai la ke Kamaiki '•''"■■'lakamamaono a keonalani me j ke alii Kahuna Hooulu | ! kahea iho la oPaao ma kona "■'■••■ " Paao ke kahuna o fca Moo Ho- j l, ..naka, olelo iia ai ka lahui ka- - H<-k»ulu Lahuo mai ka po mai. i ' ; ' nanawa i kahea al o Paao I tr»>h .. ka Hapuu Hou o Paao, ua ' »,nk« ae ice Akua ike ola o|Paao i ' 'ha Haneri kanawalu o kona mau ' T » ftona ola ana ua kau iho J ** inoa Paao i lee keikl hope a ke • air oplpo m e Keonoonalani. 1 oīli | a no hoi o Kualoa II i mai o Kealelani, o ka iwaka- j no ia o ka iaua kaalii, oa lawe ae la ka lahui kā-. '""•a Hooulu kanaka na lakou ka ha- "»■» ana o oa alli a hiki i ka wa e nul j r Kf.kuareoelpo no ka mea nana e ( • '• mau alil elua i na ike lehulehu

i pono no ka noho ana lahuo alii, pela ka lahui - makaainana, o Paao ke ka- . hunn i wakalua kumamaono, oia i\o hoi ka Buke iwakalua kumamaono o keia Mookuauhau elua. Eia hoi na Kilokilo lani kf? ike mai nei i na opuu alii hou, me ko laua mau hoailonaalii e kau mai la ma na paia paa o ka lewa lani. O Kepoohunaikeaouli ke keiki hemolele loa a kane, ke Akua Hooulu Lahui oiaio o ke ao nei, o Kepoohunaikeaouli ke kua opio hoola kanaka, kohu ai keia /pule Hooulu lahui. malalo iho: O ī'ulu nui <> Uulu loa O Uiu lani o ma-ka ulu O (Jlu alii o uiu Kahuna O TTIu kanaka O Ulu ola O Ulu A'i O Ulu I'a O Ulu kapu 0 īīulu noa . i K Ulu i ka Aina _ • A mau K mau e Hi-ne 1 ka rnama ana o ka pule a ]<r>. lluiualii ke keiki umi a Kekuamoeipo ua ike oe ia o Kekilomakani 1 ke kalii kikiao makani e hele ino ana i ka i'-wa lanl me ka ikaika ke puehu liilii na ao Opua ke hao a ka makanipuuhiohio i ka lewa. ae la o.Kekiloopua e na li ! me na kahuna he kupueu he ka'eae'a he hookalakupua ho Ilio o Puapualenalena, me ka kakou olelo, Opuapualenalena ke a'u mal nei i ka moana Oahu me Kauai. Uwe iho nei ka Elemakule o Kauai 0 ke kahu o ka Ilio e alo mai la i ka moana o Kaieie ua hapai ae'la o Mehellialiiomano i ka inoa o Puat>ualenalena. (Olelo kumu) Olelo o kakou) Pualaine kai-o—Puapulenalena ka Ilio. Hainoa i keoloe—Hanau ia Kaelo. Kai-o Haiona kaki —Ka Tlio hanau i kukahi. Hainoa Waie malie—Hanau ia oe he kuakahi. Wae ke ka lau ne—Wili ka ea ilunala. Kane lau'i —Kahuelo o ke lii e Huwaile eu ka u—'Hawele lua i ka ao'ula. Oinu ke iau ka'ie—O oniu ka lani kaa ia mai. Kauke ai Moi nu —Kuakea a ale i ka Moana. Pile kau lukl—Popoi.ka nalu i uka. Wai la mo lou —Wawahi ale o makalii A ku nu Pualaine— Au mai Puapualenalena. I ka pipi ko o huna—T ka papa ku o ka Honua. Ni he he Pi launu—Na haha t pua lena. Kapi ko ku kei lu—Ke ,koa ku kai aulU. Weiwei ka lo kei—Wawa ka leo o kai. Heilu kainea o—Helu ka manea o Pualaine—Puapualenalena Ni Maheuli limaunu—Na Meheiiialiio mano. Kai momaio Honoa—Ka mamo Tīio au kai. o keika Haileo—O hookuu Hanalei. O Pualaine kai-o—Puapiialenalena ka llio. Hu ai ke u—Hapai kahu e. Mihulo' mauno-O Meheiliomano. B li wa kuauli—Ria wau i , Ai ma ai ma—Au mai au mai. Mau—e ITa noa. K na makamaka e hookuu i ki mai la'u ma keia wahi o ko kakou Mookuauhau elua ua ike no ka poe lawe-Nu-pepa Ko Hawaii Pae Aina ia Puapualenalena ka Ilio imi kahu e ike hou aku ana no kakou ia Puapualenalena kaeueu he'i ale o ka Moana, me limaloa ke keiki kukulu hale o Mana, alua laua o Kauai o Komopuaa ko Oahu nei oia ke kupueu Hookalakupua ke ai kanaka ma kona moolelo. Ko Molokal eueu, o Ma-ui kolohe no ia. nana i hia ka lae o ka Alaenui a a hina o kana ke kupu kolu ( o .Hawaii, Moopuna a Uli. o lakou na kakoo i paa ai keia lahui kanaka, mai pau loa 1 kn make i na Holaniku. i ka poe pakaha Aina, e ike aku ana kakou i kekahi kaua Huliamahi nul, aia i ka ewalu hanauna lahui e lke iho ai oukou i k.a puka hou mai o keia mau kupua kupueu o kakou i i&e ae la maluna, e waiho kakou ia lakou. e nana ae kakou i na keiki alii. Ua ike ia o Kualoa TI me Paao TI ua nunui mohaha ko laua pii ana ae. ua hOohui ia no laua me ko'laua mau kaikuahine. o Kualoa II no hoi me Ele- I elekiialii ka mua. iho no o P%ao 11. o Paao TT no hoi me ka Limaonalani i kaikuahine ekolu o Kualoa, ua hui lakou mn ke nno mau o ia lahui naaupo ua maemae i ke kai ka pua o ka Hala. ko lakou hui ana, kalkunane a kaikuahine. me ka liala nui ia no e na alii a pau. O na Kahuna nui\ i poni Hoohui al i na'lli *> Piopio. o Maihehl, he kahuna nui ia no ka papa Hooulu Lahui, kaikuaana umikumamalua no o Paao II o Kamaholelanlalii me Mahikulu. o ke ia na kahuna nui na lakou i poni Hoohui na lii opio. a lilo ae la o Kualoa TII ia alii no ia lahui kanaka, me Paao 111 ke Kahuna o ka moo Hooulu lahul. Eia na kilokilo Hoku ke nana nel i ke ahiahi po eleele i nh. Hoku welowelo elua, o Maiini he Hokualii no ia, me Keoahi ka Hoku kahuna, ke kau ahe ahe mai la laua i na paia lewa o ka lani paa, me ko laua mau kahiko, a ia ka Hoku alii ma ka Hikina. o ka welowelo no o kekahi mea loihi kahu kakaiapola lupe ka welo mai ia lauft aku welo ana ilalo. Elua makahiki ke kau ana o na Hoku, ua make iho la o Kekuamoeipo. me kona alii aku no me Kualoa I, ua ili iho la ke kaumaha maluna o na iii apau o ka\Aina, nalo laua Pau ko laūa palena ma keia ola ana, na iaua me ka laua olhana laahia. Pau loa. MOKUNA XXVIII. O Ku'aloa II ke AHi Nohoalii Kahuna 0 Paao II o Kekaulike ke Kiio Hoku. Ua' hoonoho ae o Kamahololanialii me Mahehi Mahikulu na kahuna nui 1 ka lakou mau alii opio i makua no keia lahui hope, na lakou e hooponopono ka noho alii e pono ai o na kahuna Hooulu Lahui ka mea kuleana ma ia wahi pela e kakoo mai ai ka iahui alii no ka noho alii o Kualoa II me Paao II ma ke kauoha a Kuaoloa I me kekua moeipo, i pono ai ka noho alil. O Kualoa II ke alii me Paao II ke kahuna Hooulu Lahui alil me na Makaainana. me na mea ulu o ka Aina, ua ike no alii i ko lakou mau makua alii opio, he oluol») he Wai-pa he ka laua huaolelo ke pine mai. me ka Honhiehie o ko laua maw helehelena i^

ka ike ana o na Makaainana i ko lakou | mau alii opio ua olelo ae la no lakou ( ua kupono no o Paao II i alli kahuna ( Hooulu Lahui o Kualoa H ua kji»u j no iaua i mau alii no kakou. Ike mai nei o Kamaholoianialil, ua ; makaukau na iii opio Kualoa II me , Paao 11, ua maikal £a Hoopoaopono , ke ea hooponopono A ina ana la Paao 11, ua lawe ae la o Paao II i ka Hoo- | ponopono ana o ko laua noho alii ana maluna iho no o laua. ua hiiinai na alii kahuna me na Papa 'alii a pau. Olelo ae nei o Paao II i kona alil, ia Kualoa 11, e, ku haku, e kuu alil, I, eia kaua ke ai haaheo nei i ka pono j a ko kaua mau makua me ka Puua no nae, ke ike nei wau eia ka puu nui la he make e pahola mai ana maluna o keiqfpmau pae moku. mai kuauli nei a kulua, Maiku Weiloa kau ka welu Mauiu Ohue kauweii kunu keulalaaha me Naihea ia kakou hoi Hawaii Maui Molokai pela aku a'hiki i Nlhoa. Oielo mai la ke alii o Kualoa II ia Pna,o 11, heahp, poino nui o keia mau pae moku lelo aku la o Paao ĪI ke kaula nui Hooulu Lahui Hooulu ike me na ike i a'o ia ai ia Paao 11, he kaua'rai po, he make poipu maluna o keia mau pae moku kulou iho nei k» poo o Kualoa II ke alii kulu kawaimaka alii iiu, ea ae nei iiuna, o na iii no a pau loa e h'au mai nei na Waha o ka <«i aku no nae na Hala alii Wa'nine, ka uwe hamama. Ninau ae nei o Kualoa II ke alii ia Paao II e hiki koke mai ana no keia make ia kakou la e kuu alii kahuna nana oulilani, oleio eku nei no o Paao II aole eia ku i ka ehiku lahui kanaka o kaua mau hanauna olelo hou aku la o Paao II i kona alii, me na 'lii a pau . me ( na kahuna Hooulu Lahul. na kiio- , kiio o ka wanana no keia a ko kakou mau kupuna pela k©ia mau wanana e hoike ia aku nei ia oukou, i mea e hooinaopopo ia ai ka l'o o kela wanana, a kau aku i ka kakou mau mamo hope ioa. Olelo hou ae nei no o Paao II ia Kualoa ll' me na alii "a pau o ka Aina eia wale no ko kakou mau Puu hoomaha o kHa lahui hope aku, o ko kakou mau kupua eia lakou ke liuliu ma inei.ke hookala mai nei 1 ko lakou mau niho o Kamapuaa Puapuaienaie- . na Limaloa Mauikolohe Kana ke kino Paukukaula lino eia ko kana Inoa Puie. Hanau mai kana —Hainu mau ke. Kaloa Kukahi—Ku-lu kal e. He kino kaulua lino—Haino wei iu. He pauku kaulua—Ho pei kal-u. Hc aho ka akolu —Ha hei kaa ke. Kau o Hauula —Ku wa Hailua: Auwe Pumai'a —Auwe pai-a. Punawelewele—Pinaiwelio. Ke Karaea hiki kula—Ku'e'e hiku. Kowali hoio pali—Kiwe laika. Hiki r> p st ke I-e—*Hi-ki pai-a. Huehue ka Pa.'i—Hoi e ki-pi. Na. kino o ka-na —Nei ko ki-na. A ka ihu pi—Aki eihu ka. A ka ihu nana—A ki eihu neie . Ke-na-na waleela —Ku neie wai la. Owili pokaa— Owili kai le. Keikiauiii—Kaiki a ulu. 0 Nlhni kolohe —Nuwau ka lole Na kupu na eu Nei pu nau e. Kuia ka' ikaika —Ki-a i ko. 1 ka hoa paio—la po'l-o. Moopuna a hai—Mal-pu Hou-e A Hainakoio —A hou-e ko-li. E ola makou—E io mou-e Amama e nba —A mau e hine. E kala mai ia'u no ke komo ana o Hainakolo ma keia o kana, a e, ua komcv no e ike pono oukou he welo o Hinaaiaulunui mnkuahine o Hainakolo no ka Hooulu Lahui, me neia ka Hooponopono ana o kana, 'ma kona Moo- v lelo i loaa mai a loaa o kona he kino % eepa, a kupanaha no hoi kona Hanau paukukaula ana, e' hāna kakou ma ka moolelo Hoouiu Lahūi, o kuaikunaakama hp Akua oipi. pela i hanau kupanaha. ia ai o Kama. 0 Hainakolo komo mai nei o Keaniniulaokaiani. pu o Leimakani, q Leimakani komo aku nei ia luukal, puka o Ijonoaiol6hia. o Lonokaiolohla komo aku nei ia Pouli alii he kaikuahlno o Pauliaiii na ka Hooulu Lahui. Puka o Lonoakamano, komo aku n<M o Uli he wahine o Uli komo mai nel o Haipuka mai nei o Kana ke keiki a. TTli olelo kekahl ikk 1 hoopaa Moolelo, o Uii he kupanaha, ke olelo nei ka mea. nana e kope nel keia Mookuauhau Hooulu Lahui, aole pololet 0 na moolelo e hoopuka ia nel e kahi ope. TTa loaa mai no na kupua me na kino eepa. lahuo kanaka mai loko mai o ka Hooulu Lahui pela 1 kohu ai kela Mookuauhau > !ua e puka aku n»-l ko kakou Nn»'f»pa aloha ke kuokoa ua| olelo aku no ka mea nana e kopo Ik>l manawanui nei ko kakou Mookir'"i,>Mi ! kumu o Hawj»ii. he nul na kakon m» | na moolelo, ivi Mnokuauhau maiokīi o keia Mooknauhsiu elUa. Ke :a aku nei no 1 na poe nana h'luiu lu nei keia Mookuauhau oia kakou, no kakoil e ka lahui keia Moo 1 - !o pololei ma keia hele ana aku i mi" 1 * k»na. no kokaou moolelo poiolei, kvi" »T>oolelo Hooulu Lcfhul kejp, moole'n i>ooulu lahui a ka manawa a ke Akuii e hoopai mai ai i kona lahui kanaka. hoi ae kakou nn Alli e ai liponuunuu mai nei i momona o ka lakou ' mau Aina, ua o'" 'n ae o Paao II I na alii me na lii kwhuiia e a'o .pono kela mea keia mea i ka lakou mau kamaiki 1 na'ike lehulehu i pono ai ka noho ] ana, o na mai hoopalaleha, mai i molowa oia no ka pono o ka noho ana i kane a Wahine me na keiki, ua apo i ia mai la keia olelo a'o a Paao ke kanaka ike olelo. ! 1 ke kuka olelo ana a Paao me-kona ] mau hoa alii ua ike ae la na mea a ; pau i ke kau. Haaheo mai o kekahi : mau onohi e hiku i na paia paa o ka lani e hoopuniia e na anuenue he umi kumamalua olelo ae la ke kilokilo Hoku o Kekaulike he mau malihini kie- : kie elua ka mea e puka" mai ana 1 keia : mau ao ke nana nei na kilokllo lani i ] keia mau ao eleele elua i ko laua ho- i oku'i ana, he o lapa na ka Uwila. Ua oili like mai la o Aiahaloa me Na-na na 'lii opio mai loko mai o ko laua Hale pouli, ka Onu o koJ*ua : mau makuahme o Aiahaloa o ke* Kama «mikumamawalu ia a ElPelekualH ] me Kualoa o Na-na no hoi o ka iwaka- ] lua kumamakahi no ia o ka k«ilimaona i lani me Paao ua ike ia na Pua alii e Kane me Kanaloa o : nalkeaouli ke Akua Hooulu Lahui o ka i Honua, < Ua miki ae la k" '«h"' n'll, ka mu* i eha ae o Kualoa o Trtnai»f a ?oa mo tra- - na alii Wahine kaik"«ihire no me i laulii. lilo Inai o n* alii hou ia na lahul aIM Hk? no m* 1 ke ano mau o ia lahui r>« i na kekahi o laku e Mnal na alil 1 mea maikai no ia i ko lakou manao • ana, i

E hoalu iki iho kakou i na keiki alli| e noho me ko laua mau makua hanau e naina ae -kakou i ka Hoku Kahunal ia Kaweioaiii e hele pei ma kona ala | u i «.a pau ana o ka malama o HlIlnehu ua nalo wale aku la o Kawelo-} alii e hele me kona Haia Heku e uhai • ana ma kona ala hele nalo o Kealoalii noho mal o Halaulani. I O Halaulani ka Hoku Kahuna e hele ana i ka malama o Hilina ma 1 iUkali hele ia e kona alli e Maiuu. me ,ka malama no o na Hoku makaalnana i ka lakou ma« aiii ua hele ia o Hllina'ma ka malama ekolu a puni aia malujna me ka Hakilo ana o Halualani i na Hoku a pau ua Ike no o Halualani he maikai kona alahele me Maiuu kona alii, pau o Hilinama noho mai ia Hoku kahuna o Paumakualani na ia hoku e ?»na pono ka me ka poepoe o ka lani. | Oieie ae nei o Paao II ia Kualoa | II kona alii me ke kau like kekilokilo lanl, e, auhea olua e a'u alii ka mea |e kohu ai ke kuka olelo ana ua maikai ka hoonohonii>ho ana o na Hoku he mea e maopopo £l i na hanauna hope loa o kakou a kau aku i ka lakou mau ] mamo hope loa pela kakeiu e hoonohonoh<> mau ai wahl a Paao 11. 0 Paumakualanl ka Hoku Kahuna e hakilo ana ma ke ano nui o kana oi- < !hana ua alakai hele o Pauamakualani i kona alii ia Kaonohoalii mai ka mua mai o Ikiikl a hiki i ka pau ana oia Malama. Eia no Paumakualani ma kona ala hele pololei a hiki i ka pau ana o IklIki ua puiwa koke ae la o Paumakualani no ke poha koke ana mal o ka Hekili kui pamalo eia ka o Kepoohuna ikeaoull e maalo hele ae nei me kona niau Uhane hoopono. 1 ka pau ana o ka malama o Ikiikl ua nalo wale aku la o Pumakualani I na eo kaalelewa o ka Honua, ua noho mal la o Paullkualli ia Hoku kahuna e ukall ana aku ana mahope o kona alll o Pauamakua o Ikliki la malama. nalowa.le laua i ka la pau o ia Malama, me ko laua ku lla ole ma ko laua alahele na laua elua me ko laua mau maka'alnana Hoku. O Keahilele ka Hoku kahuna e lawe ana 1 na Hakilo ana ma kona ano maoli Hoku Kahuna me ke alll, Hoku Kealohilani aia keia mau Hoku ma ka like o ka hele ana (a oukou no e ike nel i na |w o welo koe na'e ko oukou ike ole) eia no o Keahilele ke hoomakaulil nei I kona ike kilokilo me ko laua hoomaha ole i na la e kokoke ana e pau o Welo ua nalowale aku la la mau kupueu o ka lewa o Keahilele me Kealohllani. nana a kilohi ae kakou 'i na keiki alii ia Aiahola me Na-na ela ka ua hele mal nel a huapala ai ka manu iluna he huklhuki uuiaaku hope, wela no ka hao ike iho nei o Paao .i ka laua mau lani alll na noa kahi pulehu, olelo aku nei o Paao II ia Kualoa II ua kupono no na alil opio 1 ka moe i mau koolua no ko laua noho ana aku, ua a.e mal la o Kualoa ke alii elekūle. O Aiahola moe ae nei no 1 kona niua iho ia Keaokeokeo o Na-tfi_.no hoi moe no ia ia Kahaonalani ka Na-na mpa iho no ia o Kahaonalani e like no me ke ano mau o ka hui alii ana o ia au, he mea maikai no ia ia mau hanau mua he kiko moa mai na 111 ana Makaalnana pela no nae i ulu mai ai ka lahul o ia wa. Ho'lhol pono iaiho la ka noho alii o I>ualoa maluna o Aiaholoa kana keikl hope pela no hoi o Paao II hoihoi no i kana olhana Houlu Lahui maluna o Na-na kana kelki hope, ua loihi no ka laua noho ana ua make aku la o Paao II I ka e kolu Haneri makahikl pela aku no ko Paao alli o Kualoa ua nalo llk« laua I ka Polikua a Kane, hele I ke alanui hoi ole mal ua nalo loa laua, Ua noho na alii me ke kaumaha luuluu Hanalei i ka ua nui, ku ma ke na mal la na Makaainana me na lahul kahuna. no ka make ana o ka lakou mau alil, o na Makahikl o ka laua mal kona mau la oplo, a make aku la ola iloko o kona maluhia ekolu Haneri iwakalua o kona mau makahiki a nalo aku la laua MOKUNA XXIX. Aiaholoa ke alli o Na-na ke kahuna Hoouiu Lahul o Kahilona ke kilo Hoku O Alahoioa ke aiii o Na-na ke kahupa Hooulu Lahul ia o Kaikena ke kUokilo Hoku na keia mau alil 1 hoonohonoho ho«- na hoku 1 mea e maoai i hanauna hou aku, ke a'o 'pono ia nae lakou ua oleio ae o KaikeSva i ke alo '> kona ma': alli o na ike 'k-.l«» ola l hop ,-; ia e ke Akua 'e Kane m»> T -'n.nalo!» Kealiipoohunakau .ikeaouli ka ī T aV'> kiekie loa o na pala paa o ka lani. V Ua makomake loa ke aill opio o Aiaholoa i ke kilokilo Hoku e a'o ia na lil oplo o -a i ke kiloklio Hoku e ' me na ike a i pono no ko noho lahui ana me :iV> 1 na mea e pono ■ ai ka Aina ka MnM i. ka lawa'ia kukulu Hale, ka lai kahi olona na 1 pono a pau oia ano n;* Wahine no hoi 1 ma ka lakoū niau na kahuna Hooulu ma ka lakou nrn» oīhana alai-1 • la pono ka noho ann o Vr>'. i ka Aina I |e hoolohe ikria e a'u keiui. i I Pela no hol ka poe lawai'a Waa kai' ilaau palau ka hole : Ihe na mea no al pau oia ano, aole hoi kakou e hema-l hema olelo ae nel na alii me na kahu- j na na ana maoli o Alaholoa ko kakou |' alii ua eleu ae na mea a pau I ka leo alii ua mikiala na mea a pau no ka' 1 lakou hana pakahi i haawiia ai olelo : ae la o Kahilona la Na-na me Aiaholoa o ko kakou oihana hoi kekahi e au ( alii. o ka-nana ana i na ike kllokllo . HokU. ' Olelo ae nei o Na- na ia Aiaholoa me kahllona ua pono kakou ke ua o.lelo mai o Paao la Na-na kanal. keiki, o Keahilele ka Hoku i koe o-Keahilele eia oia ke hele nei 1 ka malama o Welo me kona alii me Ke alohilanl eia kela mau alii ma ko laua alanul hele me ke kaulu ole iho, ke 'kaa akau nei. laua ma na Paia lewa o ke aouli o na paia lani, i ka la o*. jMauli ua nalowale la mau alii Hoku. ( [ I ka malama hoi o Kamahoemua I ka la io hookaua puka ae ia Hoku ka- f huna o Hokulele ma kona alanul poiuiu ike mal nel ko Hokulele alli o Ulu- y l'oa ka Hoku alil o ka malama o ka j Mahoe mua ua hele Uke ae !a laua ma ko laua aianui hple ia ka ike ana mai 0 na Hoku a pau loa i -HokuWe ke kaona alli ua nalowale aku la laua ka la pau o ka o ka ma- < Ihoe mua 'nalo laua o Muku ia la. TT a puka mai o ka Panipaa fa Hoku i kahuna aia hoi na ueue ae'la ka lewa ' « kekahi kupua e uhai aku ana ia ke 1 Panlpaa o kela knpua n na Mokuewalu no ia he Hoku Makaau wale Iho no ia I 1 ke o Kepanipaa ke Hoku kahuna laji

ia na Mokuewalu e holo aku ana ma kona alanul hele. Maka'u ioa iho la o Kepanipaa I kn Hoku auwana o ka hana a na Hoku ewalu he haoli ma nui I ko hol pono ike mai nei ka Hoku alii o Ael ke alii ne la o Kepanipaa ka ia aku nel o na Ho kuewalu e ua kanaka Hoku o Aeo nalowale aku la o na Hokuewalu nalo like aku nei me Kepanipaa -i ke ae o ka la ia o Muku o ka Mahoehope ia. Puka mai o Ho laniku ka Hoku kahuna nana i wawahi na pani paa o ka lewa ike ia na Akua mana o Kane me Kanaioa o KepookapuhunaikeaouU ke Akua opio i ka la mua o Hilo o ka malama o Nanana; o lli pulelo ae ai ka Hoku kahuna o Hoiani ku m? kona alii Wahine Hoku o Mauwahlm Ua pili o Mauwahine me Holaniki; 0 Hokulanlku no ke kane a Mauwahlne kaikamaalli a kane me kanaloa kaikuahina hanai nā. Kane me Kanaloa kalkuahine no Kepookapuhunaikp--1 aouli ma ka hanau ohana ana, kuai Hopuna olelo o Hoianiku ka Ho[ku kahuna nana i wawahi na pani pa?. 0 ka lewa nalo laua i o Mauli ka la pau o Nana nalo loa laua. Ma keia hoonohonoho Hoku a:ia kilokilolani. He nei ana no ke oiai ua puka mai la o lolilo ke keiki hope a Na-na mai mai ka puhaka o ko laua mau Hapuu alii puka mal la no hoi ka Aiaholoa alii, mai ia kona Inoa <» Pauakahaloa o ka Iwakalua kumamakolu o ka laua mau lani alii. Ua hiu ae la ka lahui alii na lakou ka hanai ana o na alii opio ;ua maikai no ia ia i na lahul alii elua, eia ia kanipookala kunane kane o Kaolaumu ka ka mua eha aku o Aiaholoa. Olelo ae nel ke Kaula a Kahuna Hooulu Lahui o Na-na i kona alii ln Aiaholoa me Ka ike maka kahuna kilokilo lani e hoonohonoho kakou i na lii Hoku aole kakou e kaukai aku nana kilokilo Hoku ia hana na kakou no maikai kela olelo a Kaikena ke liilokilo lanL Eia o Halanialii ka Hoku kahunn ke hoekepue mai la i Kahikina o kn la o ka pau ae e na olelo a na kaula Honua o kona hele ae no la ma kona alanui hele ua pii mai ia o Holanialii 1 ka la mua o Pauahilani ke alil o Holanialii ka Hoku kahuna i kona alii ua nalo laua i ka la hope o Hinaaka I'aiki. Puka ae laka Hoku kahuna i ka la pau o Hina aka I'aiki o Muku ia la o Haaka ae la ia po ka Po mua o Hinaa kai'anui eia ka Hoku kahuna Papolohiwa ke kau aheahe mai la i konn po mua o Papolohiwa kekahi Hoku kn. huna maikal o ka noonoo Nolaila pipili paa na Hoku Makaalnana iaia, p»>la me kona alii me Kahuilani ua hr-l-laua no ka Malama o Hinaakaianui i o lono pau ko iaua hele ana nalowallaua. Ua puka ae la o Aeaeahiwa ka hoku kahuna i ka po mua o Welehu o Hoaka ia po o Pamaele ka hoku alii ua puka ae la o!a i ka Pookolua oia Malama no me ko laua kaa hele ana e makaikai ma. ko laua niau ku'.eana lewā me ka ike mai no o na Hoku mnkaalnana I ka hele o keia mau alli H«ku kahuna huhu no i ke kanaka o Aeaehiwa ka hoku inoino ioa ma na paia lani ua h*le laua a nalo i ka la pau o Welehu nalo laua me ke keakea ole ia aku o ,ko laua.alahele nalo laua. Puka mai la ka Hoku kahuna Kek-».-uhiwa me kona nani nui i ka la mua loa i o maka ae ai o Kamalama o Hiaieleele puka ae o Kekauhiwa i kauina la. o Hllo, po iho o Hoaka .ua oill mai la no hoi o Pakonane" ke alii maluna ae o Kekauhiwa ka Hoku kahuna me ko laua mau alakai me Hillei Hiikua Kahulialii aia lakou ke hele e ia e pau ai o Hina ia eleele ua pokole n ku la ua nalowale i ka la hope o Muku po iho no Hilo ia po nalo laua. O Keehuhlwa ka ho'ku kahuna e jali mai ana ma kona alahele Huna. ike ole ia e na mea kino e like me na kupua oki loa aku kakou na kino kanaka koe i V,9 p-><> kilokilo ua like ko lakou iv> w Akua o Keehiwa kekahl Hoku kahuna } like me ko ka Honur\ k:> lapaau i kfikahl Hoku no o lakou. Ua ; e. ae o Keehuhiwa ik)ko o Muku la pau o ua hek? o Keehuhiwa i na po me na la o Kaaono o kokahi Hoku maemae loa m* ka wahine a no-no-no kona ula o llke me ke (ino mau o na wahlne hoohie 1 kana mea e makemake ai ua hookaha no o Luahoomoe kona alil aole no i onionl la mai e uwa Iwa lewa nei ua hele laua i ka malama o Nana ma ko laua mau alahele 1 na la a pau loa o Mauli ia po. nalowale laua. Puka mai o Palohllani ka hoku ma ka po he "kahuna oia i ka la mua o Hillnehu ua hele like ola me kona Haku me Hinaalalii i na la ikiiki loa o Hlllnehu makemake malama no o kh na alli ia Palohilani a hiki i ka la pan o Hllinehu oia Palohilani a hiki i ka la pau o Hilinehu oia no ka po o Mukn nalowale laua rfo Ikuwa aku ka mahina mua. Helu aku ,<a Hoku hoik» (alua papa hoku i pau la koe aku no ka nui makolukolu.l ! E aui ae kakou i na keiki alii, eia ka leaua ala hele wale.lehia 1 ka lehe' kawa o ka al aku no nae o ke kelki hanohano lae Uhu a Aiaho'o^» 0 Lolio ke lii kahuna. aia no ka mea hoolohe i ka leo o kona Na-na ua a'o like ia no laua i na me* ike e pono ai ke noho ana lahui he manawa pokole ua olelo ae Ia o Aaiaholon 1 kona. alii kahuna Hooulu Lahui ua nui na lani alii okaua e hoomoe n' 1 lāua i mau hanaukama na laua o auanei ka pono a kaua i a'o ai i ole ua ae aku no o ī ka leo a!M Ua hoohui ia o Lolio me Kekoluonalani ka mua Iho no o Lolio i»a hui r Lolio kaikuahine a kaikunane ua malkai no ko laua hoohui la ana o Lolio Haku alii no hoi o Paukuahaloa u»» hul no laua me kona kaikuahine aiii me Paalualll I ka po ia o Huake ke'* mau alii i hoohui ia ai e like me kp mea mua ia lahui kanaka e like no •me ko lakou ano mau. t ka ro i hoohul ia ai o me Paalunlii ua haalele mai la o A-a-holoa i keia ola ana i ka ekolu Ha" ' o kona *"au makaHkl hele nu akr V no hoi. kor>a alii kahuna o Na-na 1 • J ekolu r? me kanaha o kona rr makahik! o like me an§ mau o b >■ lahui h#, Maewaewa no ka w:a loihl loa ka hopena. MOKUNA XXX. r -.n■ o No v oolH o T,olfo HA*. or'T» Io Malo?o kp v H.ovno. Ka r>oho all ana o lim a o Vo*a hpawi««' r o|"j> e'Ui ma» " r> n roT inf ka lua o j» a i„ e mau makaa'nana ' " !a ma ka walu o ia nul I; pe„Ka ho;

a hoonaueue ole ia ko lau* te>hoalil. T 0 Pauahaloa ke nlll o Lolio k« Hooulu Lahui Hooulu i na mea * 35 no aika Aina me ka lahui %4 malolo ke kahuna kilokilo oialo o mea hura a ke Akua i ike ole ai * «a maka kanaka, ia malolo ka pu*. *%- kilo lari a Honua he mea ole w«J« la i kela ka'ea'e» noii i na me* 1 nalowaie loa. Ua lawe n.al o Lollo i k& Hoop* l **- pono ana i ko laua nohoalli m ano he kaula Alna he klei ana 1 ha maluhia o na makaainana rre n« |B ua lawa ia ia Lollo malalo o u tiiMiti> hana ana me ka noeau ua Ike na. Iah«l alii me na makaainana i ka holopom o na hana mikiala malama 0 Lolio i kokua pu ia e kona man kuaana. Ua kiei a holo aku la o T.oMo m*. *n wahi a pau o ka Aina eia nae ke kalna ike wale no ka noho ann o "i', men b pau aole wahi pli o kaikai iki oa m»« kahi ka Waikoloa aoie mea nana * hoonionl ne ua makau na mea a pau ua luahiwa me Keakahiwa be mav eueu kupua laua aole rae mea nana e kaohi ka laua r>7lnu e hiki loa ia laua elua e luku 1 kek&hi puali kaua nui aole o laua mea e maalili ai a kanalua iho hoi. 1 kekaH wa loihi o Vo nna alii o Pakuahaloa me Loiio Mn'olokal ua ike'ia ke powewehi o ka lewa m» na hoopoluluhi pahaohao ana o n<v pala lani ua heie na ao hanupa o ljaikoo ka Moana pa mai 'n makani Puahiohio ua ka ua kahe kawai p»uli ka Aina i ka noe o iUU' ma' la na olelo manamana o ka Uwiia kul ka Hekili nei ke Olai. Ua oili mai la kekahi mau kuptreu elua i ka manawa hookahl o laua na kaeaea oiaio (maloko o ko laua mooīel» 1 hoopuka ia ai i ka Nupepa fcapa Pakipika me ko Hawaii Pae Alna 1 hale aku la mahope) me neia ka wehewehe ana o kela fnau eueu elua, o Kaulnlaaii ke kupueu o Lahaina me Ma'a kona one hanau meo aku nei o Mokuhina Wahine ia Kauaula ke kanaka kuklni mama no Kauaula ka lepe e wlll man ana I na la o ke kau ke maViakn*» no ia o Kaululaau ke keiki uholrf n'n e Lahaina oia ka Ulu o Lele a kek&hi poe no o kakou 1 lohe ai i k& lloolelo 0 Kauluiaau. Ua holo pu o Kapapaialaka ka m«k akane o Iwa i ke kaua mo Vona afli ime Mahuimua o Iwa kekahi Iloko o la. huina kanaka i ke auhee ar>« o na koa 0 Lanai i na koa o Molokni papanl |Paa aku la o Iwa i na koa o t ami aoīe e papa ua hapai ae la ke kmiH Hoonlu | Lahui o Iwa i kana laau hahau aku la ! 1 ka moana o Pailolo. 1 Ua pii ae la ke kai me he p«*H ala « ku a moana maanei ua huli hoi akn la na koa o Lanai. maloko o ka monna n Alenuihaha me ka pilikia ole ua haha! mai nei na koa o Pelekunu mn'oko «• ka moana 9 pailoio 1 na kni o Twn. e alakai nei i ka ike ana o Iwa «a nan loa na koa o Mahuina i ka pae 1 ka Aina Maloo o Lanni. Oieio ae la o Iwa i ke Aku*. hoonlu jlahui ia Kepookapuhunaikeaoiili e hoohniia na ale o Pailolo \ia hooko mnl la ke Akua i ka olelo a ke kaula hoo«T\i lahui o Iwa ua iike no keia kauīa me Moek ke kaula nana i hahf>u k<* Kaiula 1 kona kookoomana a pakele ni ka lahni īkalaela mai pau I ka make I na koa o Palao ua iike iaua ma na olelo like o ka Balbala. \ E ike aku ana kakou i kela rnau eueu mamua aku o keia e hui aku ana no keia mau koa elua me Komopuaa ma ka hiki aku i na ia o ka hooiii kaua ana me na kunūa o Ho'aniku He mau keiki kane waleno »0!«» .'nkou i ka walmaka keia hann he hakaka ma na ihu kaeaea o Ho'anlku Va Alna 1 paa i -na kupua 1 liko ko iakou iuna me ka naonao. E ho iae ko kakou alanui ma kahi o na keiki aiii e hoolal nmt la iloko o ka oluoiu o ko i»vr«n nolt» ana no kekahi mau makahlki lotl»| Ho» ke kau meha hoonaauao a«a o ka »0Iwaiii maluna o Pakuaha'oa ua pnT»a mai la o Aiaholoa mai k* pnhakaalH mai oPaaluaili ka Iwakalua kMmamaha o ka laua mau hapuu aMi nvka tron nb na lii o ka po kahea ta ka inoa ote.V> Aeiahahaioeu Ua hanau mai ia no hoi *■«» •»t1! tnhine o kekoluonalanl ia 1«a ka iwakalukumamahiku o kn hapuu alii kahuna me TvO'»o ks malniakane b keia mau aliLik* keH alll 1 ka malamalama o ka la o v an tut hao ae la na 111 kahuna n? '«Vmi ka hanai ana o na lii onio nv« mo ka makemake o ka lahni knhnna hooulu lahui na lakou ka hanai ara 0 na opio. O T nlin kiinua, me ''"""'nhine alii Kahakuoauole ke kn'knnMno mna eono 0 k»'ll onio o K""*"-neia no o I-ol'okunua he tt„v„ 0 Kuwaikahe ua i>i o la na lii mamua nae ua P* I *''» ia nalH oplo e na kahuna Aina e Mehani me Nunnui o r«TM kah"r>n i poni ia ai Kuwaikahe me Aiaholoa. E wplho kakou i na •» ala e ko inua Voivnoo-» T Tnyn ie.i ani ae Valronl«i Mnlo<o V° i#-"~i-»m V(ak!tit I np T-0110 Hooillll T.3 v "' 'i'W :Ufii kllohl nel ma na pala r,m*uke: ka aknu m® Vi mnkt luna o ra n«ia naa o ka 1 a **.'rt **nf ua,-, ike a na loa onli o ka lewa ua ilee llk* kiIo»-. r ; lani a nau. 1 s ' ,r 0 t f:i Olelo ne la-o T.ol!o -wiWl-, lei i ra hoplHlo Hoku >0 r>i v-» 0 na 1i? HoVii i krt;ihW»«r> v kaV>nra V*wa«* ana I "ir>orio e al Vo lakon ku al" he i*onlp)r ,r '* v*flwnu. Ta **alo'o ma o ' 'Va na i'una iia .IVe 11V#> ae '1 i l,o r?n tika<i HoVu hoiVki i Va - ni»Va pV»«.n»» ' Ve,aW*;,' ahl o Va ro o plijqoi«» 1«»' holV<» kHf 1f» p JoVnti it<i.iKf>l n >ho\k« aku i Hwk ua'naii'io he. nnHn'iNa 1 ko ka pd>:hej''m'>V!;a v, ana |p> ke ao. ' :•» ;* holi*c f<»: i» koi)» ■*r,,1,„ 1«, ir>n H» lona 1 »'V"-t TToku r *>*nrtuh —me< •; T~t>r"4 no" "W'' 'V> *R6i#fniltt' 1 TWn V«» alf|'<rr»A. , .'v-< < rti -naii^kl«o». « i V«> no O' ;rri»AV*r;<.»> r»o i«v im' Tr>»>o»*/4r»»>n nM } kilt>tnr.^ VAJ b" 'MahiheWiTTttv !« H6kn\rr^t»ro.J' '<( •' " ii 'i i«w j r»« I-. G<VCO»,„IK I r c*hi ItO «" j-»r*v'<.'Kv»Kw« II..; nx: n Maul* „o- y»i-i. 14, <f> y;«.K«.fl>airrtiß Htj»f i-.»,**f»7*«v«n T> n lM±» r>f> aM'^ -n »''<» ra wi-w" n *•* Horiti* li : kb !lo Ana. A r,t :f iJ 1

lffr pnka mai la o Olliku me ka haalieo loa no ka ike iho i na kilokilo o ka Honaa « nana pono ae ana na maka iiol o LoMio ke alii kahuna Hooulu lahtrf ne Malolo ke kilokilo lani 1 ke ahl«tii po eleel- ku puka ana ae o Oillku • ka po o Hlli». o Hilinama ia mahina aaiowale o Oiiiku 1 ka po o Hilo ka la mua • ke kaulua. JJm pvka mai o Paapulani ia Hoku hoikf wini! < ahiahi o Hilo o ka la mua 1«& • HlUnehu hele mai la keia Hoku hoike ouli ma kona ala h(,'le molaelae « ■<*! 1 ai ina Hoku inoino aole nae e loaā fa mea la Paapulani a I ka po o de j>au ua hakaka iho la lua me Ole yaa na o oip <Ote ka olelo a ka lahui Hawaii o Ole pau o ri oie keia eha i na eola keia Q(e e helu ana na ole a hjki i ka ehiku e koomanao iho kakou e hiki ana I o Kua pau na ole ekolu mawaena o Laau pau me .ka Kaloa e kahi.) Ela kekahi hana nui o Lolio me malolo na Kaula kilokilo pololei ma ka hoohanohano ana i ka la mau la i ike ia ae la make o Ole ua hoopaa ia kona inoa o <~>le t>ru helu aku no o Hua Mohalu Hua Akua Hoku a pela wale aku a hlkl !o Laaupau na Lolio me Malolo i hoonohonoho hou. mai na oie ekolu a loaa aku na kaioa pololei ai ka helu ana o ka Honua.) Ua hele o i'aapulani a ka po hope • Kaulua pau kona heie ana puka n.ai o Keohl ka Hoku nana hoiko i ka po araa o Ikiikl o Hoaka ia po no ia Hokw hoike onll i hee kona mau po a ka pav o Ikilki o Mauli ia po pau ka hele ana o Keahi naiowale ia Hoku no ka mea o Hoku keoahi o ia kekahi Hokii elemakule loa 1 heie a kolo pupu Iml Ua oill mai Ia o Hokuahi i ka po mua loa o Makalii o kekahi ia po na HokuAhi ka Hoku hoike nana ouii i kele a*ku ia mau po a. ka po pau o Makalli ua loaa iho ia ia Hoku i ke omaua kii mai la o Kaweoiani ka Hok« kahuna e lapaau ia a pau kona piHkia mai haalele i ka po o 'HHo ola no ka po pau o Makalii. 0111 mal la Halmoeipo i ka po mua *> Welo.l malama o ka po no ia o Hoaka ua klel a holo ae la ia Hoku hoike oull ma kona alanui me kona makaala loa no kona alanui hele me ka malama ana I kona wahi kino paakiki he he uuku nae o Haimoeipo o ka po pau o Welo o Muku la po nalo aku la o Halmoelpo ka Hoku hoike f>uli. Eia hof o Kauanonoula ia Hoku hoike oull ke kau aheahe mai la i ka lewa ma ka po o Hoaka o Kauanonoula l 0411 ae al o ka Mahoe mua ia malama ke hoolai malle e ia o ia ia mau po me ka holopono o kona alanui heie i na po a pau nalowale o Kauanonoulua i ka po pau o ka Malama o ka Mahoe mua pau ae la kona nani ka Maha'o. Puka mai o Mauwele ka Hoku i olelo la e na kilokilo Honua he soku holke ouli e noho ana ka palaualelo lie molowa he anee puka Hale i kekahi poe Hoku loaa kona wahi ola me ksC hilahila ole o kona po i puka ae ai o Kukahl o ka Ia o ka Mahoehope a no nalowale koke no ia hoku Nauweie 1 loko o Kaloa pau o ka Mahoe hope no kona Inoa Mauwele i pau ole ai kona mau >a koe aku kane lono Mauli Muku pau kona hele ana. Ua oiM mai la o Kololio ka Hoku hoike makani puahiohio i ka po o Kane •o ka malama o ka Mahoehope ua hele ia e Kololio ia mau lame ka eleu o kOna kino Hakau wale no o ka Iwi wale no I paa i ka aiuaiu ae o waho ne hea ole mama mai ka po o Kane o k* malama o Kamahoehope a hiki lo Hoaka o Hinaakai'aiki no aono la maaaahl la Kololio haile o Na-na i wāena o Kolollomadama no ia o Na-na. Oili mai la o KauhlahiwA ka hoku hoike ouli io Hilo o Hinaakaiaiki ia Malama ua hele o Kauhiilhiwa i kona mau po a hiki lo Muku ua nalowale o Kauhlahlwa noho ana mai kana keikl oluolu waipahe ka olelo aia Hoku ,no ke ano kaukau alii no. Puka mal la o Paloa ka Hoku hoike ouli, ke keiki kanakou a Kuhiahiwa o Paloa ka Hoku hoolohe 1 ka leo o Katfhiahlwa i ka po o Hina a ka ianui k'a nialama o haha o ka ia me ke kanaka ua ike ia o ia e Maalo ae ana ma kona iUanul'helei po pau o Hina akiian\fl ka la o Muku naowale ia Hoku Hoike. o Kee ia Hoku m&lama kanaka aUi na Makaainana o ola ka' Ht»ku Uoike hai pule ime ka olūōlu 'maikai <> koni( Hele ana i ka malamā o, Kaaono no ka maikai o kona (Mahlna) maiama aloha la oia e na iii a pau io Hiio ka p« pau o Kaaono o Muku ia po nalo wale o kee-i. Ifa poka ae o Lanalii ke Hoku hoike ouli i ka pō mua o Welehu o Hilo ia koena po ua hele ia e lau alii kona mau po me ka maalahi a malaelae kona alahele ana ma kon'a mau alanui i> hele A pupupu kinikini i na Hoku aoie nae lakou i kue mai ia Laulli no makau o pau lakou i ka ai waha iafe"fvatilil o Laulii he hoku. ai hoku ia if kkA po pau o Welehu o Muku ia po milrt 6' r Laulii. Kailimoku ka hoku holke ouli hapa hoku hapa i ke Akua o keia kekahi 6k a hoku aloha i na Hoku a -paia lani ua oiii ae o Kallirtrokd T I Ifa' po o- Hilo oka mahina mal!Ufiw •©• Hlhaiaieleele ua hele mau kela Hofkti' ma koira alanui liele me ka hooklpA ia' Hoku alii a pau aole •nae oia- e rhaalel» i kona manawa a iiikl I kte po • i0( o-Muku ka maiama paU' 'o M(He: makahiki ia kakou hoola hoemi ia ka ; helu malama 0 Hawall i 'umlkumamalua- mahina ia fcafcou he 15 : he 14 13'o ,ka- malama o k® "kākou' mati kupuna;) > . r t 0 o'u" hoa "kakeiekele e- ai 1 ko kakou Mookuauhau Hawaii e a ninau 'iho pahar a uai',pui oHkt>ir"ho' lwt kakou mau -aHKPuuoo ;e ho6i(il 'mrtt 'la i ka poM o.fij:o flaua»roati makua h. e ole -eipr -kakpni 1 I»' Tnea "hiaikfti-&' mrfu'matno hdpe'ioa 'hcrHra ia e"-tf<»j|Qe no' W-a- y> -lia! -Hoku r|a-/kakou ne TnoaC wale nofk»na Hoku.- rr ,; TSk"«<»h& r 'mfea maikai- er «e ro: KoarMr>r,okualih'aU ō ke kilokilo Hoku walen' w ak\i ana ka- hxrikear>a ona-H«*;r; me-na-Hllokllo a pau *ia?»>-M©kiHia.r..* Ke4»"nl0olelo he' kei* taiea kamahao.-iea? a*>le~kakou -i lk©f«ttrt ko kakou - mau» la<.opk>T-»iai a-4|ikM keia au-hqtV! k-Oleu'hoi *nsu. na Ifaißiiec>a< he' ole •no -ia. rtA*kakou hoikeilee 1» *e ,, <ft£i-TnalaW>'»a<4*v'a-'i ika-4a. » — -Ufc' ike tia -1i1.,A ,pau. Aiaholoa k* ; r«ifit 'O Kuwttikahe ua pli ae laua me ka>-nut: molhiha' maikai-menka'makaukau i .a'o laua'Hiau luai makuakaoe u#. i«nO?i>u'la-laua-'me na hOoponopono. nah©?alii> ana o-JCuawß4kahe hol ma oan»A ii?ooulu'»i».«a aiiea .. Hooulu.-O .ka. aiw* me*e a'-o la-o iaAia .L ikail«Sf -Ihe 4aumer U» fke maoli

Lolio ua kupono ka laua mau kama alii i ka malama Wahine ua Hoohui ia ae la o Aiaholoa a me kona Kaikuahine Hanau mua iho no me Kalanikapu. Hui iaua elua me ka maluhia hui ae la no hol ke alii kahuna me kona kaikui' e alii me Kalauor.alani o Ku>vai kahe aiii ke alii kahuna opio na laua e hooulu aku ka lahui hope. He manawa loihi mahope mai ua haalele mai o Loiio ke alii kahuna i keia ola ana i ka ekoiu jtianeri kanawaiu makahlki o ke ola ana hele pu aku la no me kona alii ma ia ala heie i 'ka ekolu Haneri me kanalwa makahiki o ke ola ana o Pakuahaioa me ko laua kolopupu ola loihi no la ea. (Aole i pau.)