Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 13, 27 September 1901 — Page 4

Page PDF (1.47 MB)

This text was transcribed by:  Bobbie Stibbard
This work is dedicated to:  Stibbard 'Ohana

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

4          NUPEPA KUAKOA, SEPATEMABA 26, 1901

 

nei i ko kakou home nei.  Ua hooholo iho wau iloko o'u e hooikaika wau e lilo oia ia'u a o ka Haku Rusawela no hoi kau.  Pehea keia i kou manao?"

            Ua like keia me ke kui e houhou mai ana i ka noonoo o ka kakou Dolores.  Ua hooholo iho oia e hooikaika e lilo mai keia Haku Opio o Kasedile iaia, aka ke ike nei oia aole oia wale ma ia haawina.  Aole hoi oia wale no ka mea nana i hoookaumaha mai iaia, aka, ua haawi ia mai la keia haku Rosawela iaia e hooikaika e lilo mai iaia.  Ina paha i ike keia kaikamahine u'i e ku nei imua ona, he mau hora wale no i hala ae nei ua hele mai keia Kanaka waiwai loa ma Enelani a kukuli mai imua o Dolores e noi mai ana me ka haahaa loa e ae aku e lilo i wahine nana pehea la kona manao? Aole hoi oia wale aka, ua hoike mai le keia kaikamahine iaia o kona kumu i kapa ia ai e na kanaka o ka Loke Keokeo no ka mea aole i lik@ aku kona u'i me ko keia Loke Ulaula.  A Pehea no hoi e like aku ai?  He nui ke kala a keia Lola a ua loaa iaia kana mau mea hoonani apau loa e makemake ai, aka no Dolores aia oia iloko o ka nele a aole hoi i hiki iaia ke kuai aku i na mea hoonani e hooi ae ai i kona nani.  Aka aole loa oia e haawi pio ana.  Ina ua manao oia he hana waiwai ole kona paio ana aku me keia nani me nei ua haawi pio oia, aka, aole pela.  Ua maopopo loa iaia ua hiki no iaia ke paio aku me ka nani o keia Loke Ulaula me kona nani nui. E hoao ana no oia a ina no hoi aole oia e makemake ia mai ana e ka Haku Opio Kasedile alaila ua maopopo loa iaia kana mea e hana ai oia hoi ka ae ana ku i ke noi a ka Haku Rusawela.

            'Makemake wau ia oi e hele kakahiaka ae i ka la apopo no ka mea ua makemake wau ia oe e nana ma i kuu lole hou.  Ina oe e olelo mai ana he u'i alaila ua hiki loa ia'u ke manao ae @ olelo pu mai ana no ka Haku Kasedile pela.  Ua makemake loa wau e makemake mai oia i ko'u lole.  Heaha ana kou lole o ka la apopo?"  wahi a Lola i pane mai ai, me ka kilohi ana iho mao a maanei.

            "Aole i maopopo ia'u ko'u lole e komo ai i ka la apopo aka ua manao wau e komo aku ana no wau i kekahi o ko'u mau wahi lole kahiko," wahi a Dolores me ka leo haahaa.

            "Alaila aole loa oe e makemake ia mai ana e ka Haku Rusawela.  He mea maikai ia oe e komo i kou lole maikai loa," wahi a Lola me ke ana hoohenehene.

            "Heaha la hoi ka hewa ke ole oia e makemake mai ia'u, aia no he nui hou aku o na kanaka opiopio e makemake mai ana ia'u," wahi a Dolores.

            Ia laua nei no e kamailio ana, aia hoi ua ike ia aku la ka Haku Rosawela i ka hele ana mai.  Ua hele mai la oia a kunou mai la i na lede, a mamua o kona komo ana aku iloko o kaHale e kamailio me ka Haku Kalifedina, ua pane mai ia oia ia Dolores penei:

            "Ina e pau kau kamailio ana maiaila e Dolores makemake wau ia oe e komo mai e kamailio kaua no kela mea o ka ponei."

            He mau olelo keia e hoopahaohao mai ana i ka noonoo o keia Lola.  Ua manao koke ae la nae oia ua hoopalau laua i keia manawa a i hele mai oia e hoomaopopo no ko laua manawa e mare ia ai.  Aole oia i ninau aku ia Dolores i ka manao o keia olelo, oiai aole ia he hana rula, aka iloko iho ona ua maopopo loa iaia ua hoopalau keia Dolores me keia Haku Rusawela.

            Mahope o ko laua nei kamailio ana no na mea e pili ana i ka laua mea e hana ai i kekahi ia ae, ua haalele mai la a Lola ia Dolores a hoi aku la no kona hale.  Ua kono aku la o Dolores e hui me ka Haku Rusawela.

            "Pehea ua hooholo oe i kou manao?  Ua olelo mua aku wau ia oe e kali ana wau a hiki i kou kakau ana ae, aka, no ka nui loa o ko'u makemake e ike koke i ka oiaio ua hele mai nei no wau e ninau hou aku ia oe." wahi a ka Haku Rosawela.

            "A, he mea maikai paha e kali iki kou hanohano.  Ua ae aku wau e noonoo no kena ninau, a oiai he ninau ano nui loa kena ia'u ua makemake wau e nui ka manawa au e noonoo ai mamua o ko'u hoike ana aku i ka' haina," wahi a Dolores me ka noonoo pu ana ae i na olelo ana i lohe ai mai keia kaikamahine Palani mai.

            "Alaila aole oe i maopopo i kou ae mai a me kou hoole mai?"

            "Aole loa."

            "Ahea oe e hoike mai ai ia'u i ka mea oiaio?  Ua hiki no auanei ia oe ke hoike mai?"

            "Ae, i ko'u manawa e makaukau ai, e kakau aku no wau ia oe e like me kau i ae mua aku ai, a aole mamua a aole hoi mahope oia manawa.  E oluolu kou hanohano e haawi mai i manawa no'u e noonoo ai a hiki i ko'u hoike ana aku ia oe."

            Ua maopopo mai la i ka Haku Rusawela aole e hiki ana iaia ke ike i ka manao o keia kaikamahine a hiki wale no i kona hooholo ana i kona manao.  Ua hoi aku la oia e kali a hiki mai ka la e hoolilo ia ai oia i kanaka hauoli loa ma Enelani apuni.  I kona kaawale ana aku ua hele aku la o Dolores a ma ka wahi a kona makuakane e noho ana.  Nana aku la oia i kona helehelena i hele a haikea i ka noonoo no ko laua pilikia ma keia mua aku.  Kukuli iho la oia ma kona aoao a honi aku la i kona makuakane.

            "Papa, e hele ana wau i ka ahaaina a ka Lede Filedina i ka la apopo a makemake wau e hauoli mamua o ko'u lilo ana aku i wahine na kekahi kanaka, aole i maopopo ia'u na wai la.  Mamua o kou hele ana ua makemake wau ia oe e hoopau ae i kou mau manao kaumaha, no ka mea ua hooholo wau e hoopau ae i ko kaua pilikia.  E imi ana wau i wahi e pau ai, a ina aole e loaa ana ia'u kekahi wahi okoa aku e ae aku ana wau e lilo i wahine na ka Haku Rusawela.  Ua noonoo wau i keia me ko'u naau apau a ua huli hoi i na aoao apau o keia ninau, a ua hooholo iho wau iloko iho o'u e hoohauoli aku ia oe.  Ina owau wale no ke ola nei, aole loa wau e ae e mare aku i kekahi kanaka i makemake e kuai mai i kuu ola, kuu nani, kuu kino, aka ua hiki ole. Ua hiki ole ia'u ke hoehoeha aku i kou mau la poohina a no kou pono ame kou pomaikai e kuu papa aloha, ke ae nei wau e hooko aku i kona mau manao. Nolaila e kuu papa aloha e noho me ka hauoli a na ka Makua Mana Loa kaua'e nana a e malama mai."

            Oiai o Dolores e kamailio ana i keia mau olelo me kona leo i piha ina hoailona o ke kaumaha, ua ike aku la oia i ke kulu mai o ka waimaka o kona makuakane.  Ala mai la oia a puili mai la i kana kaikamahine.  Huki ae la i kona hainaka a kawale ae la i na waimaka e hiolo mai ana ma kona papalina palupalu.

            "E kuu Dolores, kuu lei aloha.  Ua oi aku ka maikai e ike wau i kuu kino elemakule iloko o ka hale malama o na kanaka ilihune mamua o ko'u ike ana aku ia oe e haawi ana i kou kino ame kou ola no ko'u hauoli.  E hoomanao oe e kuu lei, ua elemakule wau i keia manawa a he mau la wale no keo haaiele mai wau i keia ola ana.  O oe hoi, eia no oe i na la opiopio a he nui ka manawa nou e hauoli aku ai.  Nolaila e kuu kaikamahine mai ae  e kuai aku wau i kou hauoli, kou ola, kou kino opiopio no ka hoohauoli ana mai i kekahi kanaka elemakule i aneane e hoi aku i ka home mau loa mao."

            "Aole pela e kuu papa.  Heaha ka waiwai o ko'u kino opiopio ina oe e ki@ la mai ana a kaili aku.  O oe hookahi ko'u kokua, ko'u mea nana e malama mai ma keia ao, oiai ua haalele mai kuu mama aloha ia kaua.  Ina he mea hiki ia'u ka hoohauoli a hooloihi ana aku i kou ala ana oia no kau e hana aku."

            "Aole aole pela e kuu lei.  Ua oi loa aku ka maikai e ike wau i kuu kino i loko o ka make mamua o ko'u ike ana aku ia oi e haawi ana ia oe.  Ua heluhelu wau i kekahi manawa i hala aku nei i ka manawa e kaua ana na Roma i ke au kahiko a ike i ke kuai ia o na kaikamahine u'i i ke kanaka e haawi mai ana a nui ke kala.  Ke hoomanao nei wau i ka moolelo o kekahi kaikamahine u'i i paapio.  He kaikamahine oia na kekahi alii i pio malalo o Roma.  I ka hiki ana mai o ka la e kukala ia ai lakou ua kukulu ia ae kona makuakane a kuai ia aku i ka mea i haawi mai i ke kumukuai kiekie loa.  Pela aku a hiki mai i ka manawa o keia kaikamahine. I kona lawe ana ia aku iluna o ka wahi e kukala ia mai ai oia ua piha koke ka hale i na kanaka waiwai oiai he kaikamahine u'i loa oia Mamua o ka hoomaka ia ana e kukala ua noi aku la keia makuakane oiai ua makemake oia e kamailio aku iaia houkahi no leo.  Ua ae ia mai la oia a hele aku la oia e hui me kana kaikamahine.  Ua noi aku la oia i ke kanaka nana kudala ana e ae mai iaia e lawe aku i kana kaikamahine mahope o ke kuahu oiai ua makemake oia e pule aku ko lakou akua e kokua mai i kana kaikamahine.  Ua ae ia mai la kana no@olai aohe wahi e hiki ai ia laua ke puka aku.  Ua hele aku la laua mahope @ keia kuahu, a aia hoi e waiho ana k@ pahi e pepehi ia ai na mohai.  Hope iho la keia makuakane i keia pahi a pane aku la i kana kaikamahine.

            "Ua oi loa aku kuu makemake e make oe i kuu lima mamua o kou lilo ana i mea hoohilahila na keia poe."  Me na maka o kana kaikamahine e nana  pono mai ana ua hapai ae la oia i kana pahi a hou aku la i ka puuwai o kana kaikamahine.  I ka make ana ua holo mai la ma kanaka e ike i keia leo uwe a ike mai la lakou ua make ka mea a lakou i manao ai e lilo ana i mea kuai na lakou.  Pela wau.  Ua oi loa aku ko'u makemake e kaili ae i kou ola, a i ole e kaili ae i ko'u ola pono iho, mamua @kou kuai ana aku ia oe i mea e hook@ ai i ka makemake o kou makuakane."

            "Aole pela e papa.  Aole wau e kuai ia ana.  Ua maopopo ia oe na olelo a ka Haku Rusawela aole oia i hele mai nei e kuai ia'u aka no kona aloha ia'u.  Ua maopopo loa ia'u he aloha i'o no oie la'u aka, ua hiki oia ia'u ke aloha iaia Malia nae paha no keia manawa iho ia a mahope aku o keia manawa e hiki mai ana ka manawa e hiki ai ia'u ke aloha aku iaia a hana aku i na mea e hoohauoli ai iaia.  Aka, mai manao oe e kuai ia ana wau, oiai ua hiki no ia'u ke hoole, a aia nohoi ia'u ka ae."

            Pela ka laua kamailio ana a hiki i ka pau ana o na manao kaumaha o ke ma makuakane.  Ua haalele iho la o Dolores iaia e noonoo ana a hoi aku la oia e nana i kona mau lole.  Ua makemake oia e komo i kona lole maikai loa, aka aole i like aku ka maikai e kona lole me ko Lola.  He lole hou loa ko Lola i hana ia me na kaila hou loa, a he lole hoi ko ia nei i hana ia i kea makahiki i hala aku, a ua pau ka maikai oia ano kaila i keia manawa, aka he mea ole ia.  Wehewehe ae la oia i kona mau lole a pau loa, a ike iho la oia o kona lole maikai loa he lole keokeo.                     

            "Maikai loa ae la.  Ua kapaia mai wau he Loke keokeo e na kanaka; nolaila e komo ana wau i lole keokeo, a e kau ana hoi i loke keokeo ma ko'u uma uma.  Ua maopopo loa ia'u na ka loke ulaula ka lanakila o ka la, aka e paa ana no wau iko'u waihooluu, ka wai hooluu o ka maemae.  Ua hiki iaia ke haaheo aka ina e ike mai ana keia Haku Kasedile i ka nani o kuu pua Loke e kau aku ai ma ko'u umauma aole loa e nele kona hoohihi mai," wahi a Dolores i pane iho ai iaia iho no.

            Wehewehe ae la oia i kona lole a nama pono ae la i na wahi ana e hana ai a u'i.  O kana hana wale no ia o ka mili ana a hiki i na hora o ke aumee a pau nohoi ka nama ana.  Ua hoi aku la oia e hooluolu a i ke kakahiaka nui ua ala ae la oia a o kana hana mua loa i hana ai o ka hele ana aku iloko o kana malapua e nana ai no ka Loke Keokeo nani loa e loaa ana iaia.  Ua huli aku la oia mawaena o kana malapua a iloko o ka malu @ na laau ua loaa aku la iaia kekahi pua Loke Keokeo nani loa.  Hoi mai la oia a hoomakaukau e komo i kona lole a i ka makaukau ana ua komo iho la oia a kau ae ia i keia loke nani ma kona umauma.  I ka paa ana o kona lole ua iho aku la oia i ka lumi hookipa ka wahi hoi a kona makuakane e noho mai ana.  Ua puiwa loa kona makuakane i ka ike ana mai i ka nani o kana kaikamahine.  Aole oia i ike i kona u'i mamua e like me keia ia.  Mohaha maikai kona helehelena a minamina wale ae la no oia i kalilo aku o kana milimili i keia kamaka aoo.

            "Ina no hoi he kaaka opiopio oia a he kanaka u'i nohoi menei ua makepono no hoi ka lilo ana aku o kuu Dolores iaia, aka aole i kupono keia opuu Loke Keokeo e pili aku me keia loke ua aneane e helelei," wahi a ka Haku Kalifedina iloko iho ona.

            "Pehea kou makemake e papa i kuu lole, ame kuu pua Loke?  E hoike mai oe e papa ia'u.  Ua makemake wau e olelo mai oe he maikai mamua o kou ku ana aku imua o ka lehulehu."

            "Maikai?  Aole loa wau i ike i ka nui o kou u'i mamua aku o keia manawa e like me ka'u e ike nei i keia manawa.  Ua hiki loa ia'u ke olelo ae aole loa e hiki ana i ka maka o na kanaka u'i e hiki ae ana ma kena ahaaina ke hookaawale aku i ko lakou mau maka mai ka nana ana mai i kena nani.  Ina nohoi e ola ana kou makuahine a ike mai oia i kena nani, pehea la oia e olelo mai ai?"

            "Alaila ua manao oe ua maikai ko'u Lole, e papa?"

            "Ae, ua maikai.  Aole o kou lole wale kei maikai aka ua maikai pu me kou helehelena.  Aole o ka lole ka na kanaka e nana mai ana aka o kou helehelena, a ke manao nei wau o oe ana ka u'i helu ekahi o ka la."

            "Aole pela e papa.  O Lola De Feras ka helu ekahi.  Ua olelo mai nei oia ia'u i nehinei e hiki mai ana oia m@ kona lole hou loa i hana ia me ka kumukuai nui loa a e lilo ana iaia ka Haku Kasedile?"

            "He ike ole no ka Haku Kasedile ia oe, alaila lilo iaia.  Aka ina e ike ma ana oia ia oe e haule ino loa ana ua Loke Ulaula ala."

            I ka ike ana o Dolores ua mahalo kona makuakane i kona aahu ua hooholo iho la oia e ike ia mai ana oia e na kanaka kiekie e hiki ae ana.  Ua maopopo loa e hiki ae ana ka Haku Rusawela a e hiki pu ae ana hoi ka Haku Kasedile.  O ka Haku Kasedile ka opio pio o laua a ola hoi kekahi o na kanaka u'i loa ma Enelani apuni.  He kulana hiehie kona a ua like ka palupalu o kona helehelena ke nana aku me ko kekahi wahine u'i loa.  O keia ka mea a keia mau Loke e hooheno nei.  Ua maopopo loa ia Lola e lilo ana iaia no ka mea ua manao oia ua oi loa aekona u'i mamua o ko Dolores, a no Dolores hoi ua makemake no oia e lilo iaia keia kanaka aka aia no i ka nana ana mai.  Ina oia e hooholo ana ua oi ae  ka nan@ o Lola mamua ona ua hiki no, a in@ no hoi oia e koho mai ana i kona na@ alaila ua hiki loa iaia ke hoohauoli aku iaia.

            Iaia no e kamailio ana me kona makuakane ua lohe ia aku la ka huila @kekahi kaa i ka hele ana mai a ku m@ ka puka o ko laua nei hale.  Ua hol@ koke mai la o Dolores a aia hoi, e ku aku ana o Lola  me kona nani nui ilok@ o kekahi aahu welaweka.  He nani ma oli no a aohe mea a ka maka e wa ae ai.  Ua ike hio la oia ua lilo kon@ u'i i mea ole ke hoohalike ia aku m@ ka nani o keia kaikamahine Palani.  Ua like oia me kekahi Moiwahine o ka nani i iho mai mai kona noho alii ma he mau minute wale no i hala aku.

            "Pehea oe e Dolores i keia kakahiaka?  Makemake wau ia oe e nana ma i kuu lole hou a e hoike mai oe i na u@ makemake oe ina paha aole ou makemake.  Ua maopopo loa ia'u ina oe makemake ana i kuu lole alaila e makemake pu mai ana no ka Haku Kasedile.

            "He nani hoi kau?  Aohe paha kai kamahine okoa aku o Enelani nei @ hiki ke hoole mai i ka nani o kena lol@  Ua maopopo loa na ka Loke Ulaula k@ hlu ekahi o keia la."

            "Ke nana aku nei wau i kou lole h@ lole kulana haahaa.  Heaha kou me@ kuai oie i kekahi lole nani i ike ma ai ka Haku Rusawela a makemake ma ia oi?"

            "Heaha hoi ka hewa ina aole ola makemake mai ana, e haawi aku n@ hoi paha ka helu ekahi i ka loke ula ula."

            "Aole o'u makemake e ukali mai kel@ Haku Rosawela mahope o'u.  O ka Haku Kasedile oia wale no ka'u makemake a makemake hoi wau ia oe e pa aku i ka Haku Rusawela ma kahi e.

            "E pono e hoopau kaua i ke kamaili ana oiai ke nee nei ka manawa imu@ a he mea maikai loa e hoomaka kau ma ka kaua huakai.  Aole o'u makemake e hiki hope aku kaua mahope ka@ loa mai ka Lede Filedina ia kaua."

            Me keia mau olelo a Dolores ua a@ ae la laua maluna o ke kaa a no kei@ hale ahaaina ka pahu hopu.  I ko lau@ nei hiki ana aku aia hoi ua piha k@ pa i na kanaka ame na lede u'i lik@ ole.  Oiai o Lola ka mea kamaaina lo@ i ka mea nana ka ahaaina ua lele mu@ aku la no oia, a lawe loa ia aku la imu@ o na kanaka e ku mai ana a mahope aku o Dolores.  I ko laua nei hiki an@ aku aole i hiki mai ka Haku Kasedile a aole no hoi ihiki mai ka Haku Rusawela.  Ua hoolauna ia aku la lau@nei i na kanaka e olelo ana, o kolau@ nei nani.  Ua kapa ia mai la laua n@ pua nani, na kaikamahine alii, na mahine konane a pela wale aku.  Ua ik@ mai la no hoi na kanaka ma ka uma uma o Dolores e kau aku ana he Loke keokeo nani, a ma ka umauma hoi @ Lola e kau aku ana kekahi loke ulaula nani.  Ua loaa koke mai la ko laua ino@ i na malihini oia hoi ka Loke Keokeo ame ka Loke Ulaula.  Ua lohe ia n@ kanaka e hoopaapaa ana.  E olelo an@ hoi kekahi o ka loke keokeo ka helu e kahi a e olelo ana hoi kekahi o ka loke ulaula ka helu ekahi.

            He mau hora mahope o ko laua ne@  hiki ana aku aia hoi ua ikeia aku l@ ke kaa o ua Haku Opio nei o Kasedile i ka holo ana mai.  Ua hookokoke ak@ la a Lola i ka wahi a kona kaa e ku@ mai ai.  I ka hiki ana mai o ua Haku.  Opio nei, o ka mea mua ana i ike ma@ ai o keia kaikamahine u'i e ku aku@ ana.  Ua lawe loa ia aku la oia iloko @ ka hale a mahope o kona waiho ana @ kona papale ame ka ike ana i na kanaka o loko ua noi aku la oia i ka Lede Filedina e hoolauna ia oia i keia lede u'i e ku ana mawaho.

            "E Miss Lola De Freas, e ae mai e hoolauna aku wau i ka Haku Opio o Kasedile ia oe.  E ka Haku Opio o Kasedile, o Lola De Feras keia, ka mea hoi i kapa ia ka Loke Ulaula no ka nui o kona nai."

            "Hauoli loa wau i ko'u ike ana ia oe.  Ma keia hope aku e lilo ana ka loke ulaula i mea punahele na'u, oiai ua hoike mai la ka Lede Filedina o kou waihooluu ia."  wahi a ka Haku Opio o Kasedile.

            "Ua hauoli loa wai i ko'u hui ana me oe i keia ia. A ina ua makemake loa oe i ka loke ulaula, he mea maikai paha e haawi aku wau ikeia loke ma ko'u umauma ia oe i mau ai kou makemake ana i ka Loke Ulaula."

            Oiai no laua e kamailio ana ala hoi ua ike aku la ka Haku Opio o Kasedile i kekahi helehelena nani loa ana i ike mua ole ai.  Ua manao oia o Lola ka oi aka i kona ike ana aku i na maka onana o Dolores e haka pono mai ana maluna ona, ua lilo o Lola i mea ole.

            (Aole i pau.)

 

HE HOOLA HIKIWAWE NO KA UMII AME KA HI.

 

            I kekahi mau makahiki i hala ae nei owau kekahi o kekahi huina i makemake e kaapuni maluna o ko'u kaa hehi wawae no kekahi mau mile loihi," wahi a F. L. Taylor, o Nu Alabane, Bradford Co., Pa., U. S. A.  "Ua loaa koke wau i kekahi hi ikaika loa, a ua aneane wau e hoopau i ko'u manao hele, ia manawa, i koi mai ai ka Lunahooponopono a ka Nupepa Ward, o Laceyville Messenger, e hoao wau i ka laau Umii, Koreia, ame hoopaa hi a Chamberlain.  Ua kuai koke wau i hookahi omole a lawe elua manawa, hookahi mamua a ko'u hele ana a hookahi ma ke ala.  Ua kaahele wau me ka maikai ame ka loaa ole hoi o kekahi mau pilikia.  I kela kau hooilo aku nei ua loaa hou no wau i keia ano ma'i, he umii ikaika nae hoi keia.  Ua kuai hou wau i hookahi omole o keia laau, a hookau no inu ana pau loa ka ma'i."

            E loaa no keia laau ma naHale Kuai Laau apau loa, o Benson Smith & Co., na Agena ma Hawaii nei.

 

Poholo o Kauka Garrison i lok o ke kai oiai e hele ana no ka Maku-ahi Maui e Lapaau ma Paahau.

 

            I ka pule i hala ma Paauhau, Hawaii. ua loaa ia Kauka Garrison kekahi auau ana e poina ole ai no kekahi manawa loihi e hiki mai ana.  Ua loaa aku ka lohe iaia ua ma'i loa ia o Phillips, ke kupakako o luna o ka makuahi Maui.  a ua makemake ia oia e hele mai e nana i kona ma'i.  Ua iho mai la oia a hiki i ka wahi e ku ana kekahi waapa e hoopiha ko ana.  I ka piha ana ua kahea ia aku la oia e kau mai.  He ano inoino k moana i keia la, a e luli ana ka waapa ma o a maanei.  Oiai ke Kauka e hoao ana e kau mai ua pakika iho la kona wawawe a waiho ana iloko o ke kai.  Ua poina koke oia he kanaka, ma'i kana a i na iluna o ka moku a makmake e pae i ka aina me ka hikiwawe loa.  Ua hiki ia ae oia i luna a mahope o ka nana ana ina he mano ko loko o keia kai. ua hoao hou @e la oia e kau a holo aku la no ka moku e ike i keia Kupakako.  Ua hoike @e oia ua maopopo iaia ka hohonu o ke kai mai keia wahi, no ka mea ua hiki loa oia i ka papaku i ka moana.

 

HE MAKE HIKIWAWE LOA KONA

 

Hala aku ka Ilamuku Nui o Amerika Ma Hawaii Nei.

 

He Kanaka Oia i Paa i Kekahi Mau Oihana Kiekie ma Amerika a Hiki i Kona Hoouna ia ana mai ma Hawaii nei.

 

            I ke hora ekolu o ka wanaao Poalua @ haalele mai ai i keia ola ana, o Daniela A. Ray, ka Ilamuku nui o ka aha hookolokolo o Amerika ma Hawaii nei.  He ma'i puupaa kona ma'i i make ai @ ka Lapule ua loaa oia i ka ma'i puuwai a manao ia e make ana oia ia manawa, aka, ua kahea koke ia o Kauka Hodgins a malalo o kana lawelawe ana @a loaa iaia ka oluolu.  I ka Poakahi @e ua maikai no oia, aka ua hoike ma@u mai la no nae ke kauka i kona mau @oa'loha, aole he maikai o kona ola a @a manao oia e haalele mai ana oia i keia ola ana ma keia mua koke iho.  @ke aole lakou i manao mua ua koko@e loa mai keia la.  I ka aina ahiahi @a hele mai no oia e ai me kona mau @oa'loha a paani pu hoi me lakou.  He @oe kane wale no ma ko lakou hale he @ha paha ka nui.  I kona hoi ana e moe @keia po ua moe me ka oluolu a i ka @ora elua a oi o ke kakahiaka ua hoo@aka mai la kona ano e.  I ka hora ekolu ua puiwa o Mr. Bennett i ka lohe @ ke kahea mai o Mr. Ray e hele aku e kokua iaia.  Ua hooala aku la oia i kona mau hoa a komo like aku la lakou.  I ko lakou komo ana aku ua ike aku a lakou i kona hanu ana i kona hanu hope loa.  Ua kauoha ia ke kauka e hele mai a i kona hiki ana mai ua hiki @le i kona ike ke hoihoi hou mai i ke @la i kaili ia ae.  Ua kelepona koke @a @ Mr. Hendry koha hope ma ka hana @ waiho ia na mea apau ma kona lima @ mana e lawelawe ana na hana apau e pili ana i kana hana, ame na waiwai @naanei.  Ua hookohu koke ia mai no @oi oia e ka Lunakanawai o keia aha i @lamuku no Hawaii nei no ka manawa @ hiki i ka lohe ana ia mai mai Amerika mai.

            Ua haalele aku oia i kana wahine me ekolu keiki kane ame hookahi kaikamahine. Ia nei iho nei ke kaikamahine kahi i noho pu ai me ia ma ke ano he kakauolelo nana a o ka hoi koke ana aku nei no ia.  O kekahi keiki kane ana, @e kanaka koikoi ma Kikako.  Ma keia moku aku nei i hoike ia aku nei ia lakou keia nuhou kaumaha.

            Ua hoolewa ia kona kino ma ka Poakolu nei i ka hora elima, a aia ma ka lua pao o ka hui kuka malu kahi i waiho ia ai kona kino a hiki i ka lohe ia ana mai Amerika mai ka makemake o ka ohana.  Ina e kauoha ia mai ana e hoouna aku keia kini i Amerika e hana ia ana e like me ko lakou makemake.  He punahele oia na Senatoa Kolamu kekahi o na Senatoa kaulana loa ma Amerika.  O keia Senatoa no ka mea nana i haawi i keia hana iaia ma Hawaii nei.  I ka holo ana mai o keia Senatoa ma Hawaii nei ma ke ano he Komikina ua lawe pu mai oia ia Ray ma ke ano he kakauolelo nana.  He nui na oihana aupuni maikai i loaa iaRay mamuli o keia Senatoa.  Ua makemake ia e hoolilo oia keKakauolelo o ka Teritori, aka ua hiki ole oiai ua makemake ia i kanaka i noho loihi i Hawaii nei no kekahi manawa ka mea e ae ia e lilo i Kakauolelo.

            Ke hui nei makou me ka ohana ma ke kanikau ana iaia.

 

            I KA POE KULI:       Ua haawi ae kekahi lede waiwai i hoola ia mai kona kuli ame ka halululu iloko o ke po@ mamuli o ka pahu hoolohe hanalima a Dr. Nicholson he, $25,000 i kana kula kolua kuli i hiki ai ke loaa keia pomaikai i na poe kuli me ka lilo ole. E kakau. mai, THE NICHOLSON INSTITUTE, 780, Eighth Avenue, New York 1564.

            1 Makahiki mai Iulai 1.

 

            Ua hooholo na koa o Hawaii nei i lole lahilahi ko lakou e like me ko na koa o Amerika (Khaki) a ua noi aku nei i ke aupuni makua no ia mea.

 

            The Hawaiian Realty and Maturity Co., Ltd.

 

            Na Lunanui     L. K. Kenewela           Peresidena, W. J. Robinson    Hope-Peresidena, L. Aho      Puuku, P. H. Burnette     Kakauolelo.

            Ke haawi aku nei ka Hawaiian Reality & Maturity Co., Ltd. i ka lehulehu @ kekahi hana maikai loa no ka malama ana a hoululu ana hoi i na wahi kenikeni i kela ame keia mahina.  E kukulu no makou i hale nou a hoopuka i $200 ma koui noa, a haawi aku makou ia oukou i 75 mahina e uku mai ai i keia mau daia, me ka loaa pu aku o kekahi mau pepa no lakou ka waiwai pakahi he $50, ua like ia me 19 mahine e uku ia ai o ka pepa hookahi, alaila kaa keia mau dala.  He elua wale no au dala e uku ai i kela ame keia mahina a i ka pau ana o 75 mahina ua uku ia e oe he $150, oiai no nae, he $200 i loaa aku ia oe.

            He 45 apana aina i kupono no ka ku kulu hale a makou i keia manawa.

            No na mea aku i koe e hele ae i ko makou keena.

The Hawaiian Realty & Maturity Company Limited

Maluna ae o Kakela ame Kuke.

Alaui Moi

Aia kekahi Keena o makou ma Hilo

O M. E Silva ko makou Agena

 

HOIKE HUI O NA KULA SABATI O KAUAI KOMOHANA

 

            Ma ka la 25 iho nei o Aug. A. D. 1901 ua malama ia ka hoike hui o na Kula Sabati o Kauai Komohana ma ka Luakini O Lihue.  Hora 10 A. M.

            Hoomaka ia na hana o ka la ma ka himeni ana ma ka aoao 17 Hoku Ao Nani, ame ka Pule a Rev. J. B. Kahaleole, pau ia Himeni hou ma ka aoao 120 o ka H. A. N. i ka pau ana o ke mele ana ia himeni a hoolai iki iho la ke anaina, ua ku mai'la ke kahu Kula Sabati Nui me kona kulana keonimana a hanohano no hoi ma ka oihana hoolaha mai la oia imua o ke Anaina, oia hoi ke koho ana i na Komite nana e nana i na hana o ka la, a eia lakou Rev. J. B. Hanaike, Rev. G. L. Kopa, Rev. J. K. Kaauwai.

            O na kula Sabati i hiki mai ma keia hoike ana.  Waimea, Hanapepe, Koloa Lihue ame ke kula Sabati o Kapaa.

            Ua hoonee ia na hana imua, ma ka papa o na pokii kane ame na poki wahine Lihue i hoohuiia e alakai ia ana e Lusie Akamuhou, huina o na haumana 12, manawa i hana ia 7 minute.  He nani na mele i himeni ia mai e na opio, pau ia, ua kahea ia ka papa o Nawiliwili e alakai ia ana e ke Kahu Kula Sabati Nui he eono haumana, manawa hana 8 minute.

            O na himeni i mele ia mai e lakou he ku i ka nani ame ka eehia, e poina ole ai i ka puuwai o na Kula Sabati a me na makaikai, keia iho la ka mahele elua o ke kula Sabati o Lihue, i ko lakou hoi ana a noho iho iluna o ko lakou mau noho ua hapai ia ka hana Lulu Kula Sabati, i ka pau ana oia hana ua himeni hou e anaina ma ka Aoao 70 o ka H. A. N. pau ia, kahea ia aku ke Kula Sabati o Waimeai ka wai ula iliahi nona ka huina haumana i hiki mai 8, he mau pokii kane ame pokii wahine i hoohui ia o na himeni ame na haawina ma ka olelo haole e alakai ia ana e Mrs. Wright.  Manawa hana o keia kula Sabati 5 minute, Nee mai ka manawa i ke kula Sabati o Hanapepe i ka Manawaiopuna, ekolu no haumana he mau pakii wahine no lakou, ao kekahi no o lakou ka mea nana e alakai ia lakou oia o Miss Kahaleole, a he koa wiwoole hoi no Kristo.  Manawa 7 minute.

            Kula Sabati o Koloa i ka ua noenoe he ehiku ko lakou nui manawa hana 8 minute na himeni i mele ia mai he nani mai hoi kau o na haawina he u'i mai hoi kau e alakai ia ana e D. Kapahee.

            Ia lakou i hoi aku ai i kolakou mau noho ua kahea ia ka manawa no ke Kula Sabati o Moikeha, he 11 ka nui o na haumana o keia kula Sabati e noho alakai ia ana e James Apolo, o na pali o Kalalea, o na haawina ma ka olelo Hawaii ame n himeni he nani hoi kau ke hoolohe aku i ka mea maikai, manawa hana 11 minute.

            Ua lawe ae ka mahele ekolu o ke Kula Sabati o Lihue i ka manawa no lakou nona hoi na haumana he 10 e alakai ia ana e Rev. S. Kaulili na himeni ana Mr. Kaaihue na ninau o ka haawina, a he nani no na himeni i me le ia, me e mea la e kono mai ana i ke anaina e hoomau aku i ka hana maikai, o keia ka pau ana o na papa Kula Sabati i hoike ia a mahope oia manawa na manao paipai mai a Rev. C. Hyde mai, ame Rev. J. B. Kahaleole.

            He ku i ka eehia a me ka nani na manao paipai i hoakaka ia mai e na makua.  Hiki mai i ka manawa o na komite o ka la.

            Ka lakou olelo hooholo oia keia hookahi no wai o ka like.  Ka hoike a ke Kakauolelo, huina nui o na haumana 57 na kumu 7 na makaikai 112 huina pau 176, na dala i lulu ia $29.50.

            Hookuu ia na hana ma ka himeni a na ma ka aoao 40 o ka H. A. N. a me ka pule a Rev. S. Kaulili.  Ua hookuu ia aku ke anaina no ka hoopiha ana i na mea e oluolu ai o ke ola kino, ua ai akena i na mea ai i hoomakaukau ia e ke Kula Sabati o Lihue.

            Me ka Mahalo,

            W. ELIIS.

Kahu H. S. Nui o Kauai Komohana.

            J. K. MAHI

                        Kakauolelo

 

            Nui na Kepani ame na Pake e hoole ia nei aole e loaa ka laikini kalaiwa kaa.  He ninaninau mua ia lakou i keia manawa mamua o ka hiki ana ia lakou ke loaa ka laikini.  He iwakalua i hoole ia i kela mau la aku nei aole e loaa ka laikini no ka hiki ole ke pane i na ninau.

 

            Ma ka Poalua nei i haule ai kekahi wahine haole mai luna aku o kekahi alapii ma ka Hale Kuai o na mea kani, Bergstrom, ma ke kihi o alanui Papu me Beretania, a haki kekahi wawae.  Ua kahea koke ia o kauka Wayson a mahope o kona @ana pono ana i kona eha ua kahea ia ke kaa o ka Halewai a lawe ia ola no ka Hale ma'i Sanatariuma.

 

HOOLAHA KUMAU.

 

Ka Hui Banako hoahu

            Malama Dala o Hawaii

                        (Kaupalenaia)

Buina i hoahuia           $250@

 

Peresidena       Kikila Barsu@

Hope Peresidena         W. P. Robikane

Puukuu            W. G. Cooper

 

Keena Hana Nui:

Alanui Papu, kokoke i Alanui Kai@

            Keena Lala ma Hilo, Hawaii

e Lawelawe ana i ka

Oihana Banako Hoahu Dala

            ma Honolulu ame Hilo

            E laweia mai no na huina hoa@ me ka haawiia o na ukupanee no na ho@ makahiki ma ka huin@ o 4 1/2 pa-kaneta no ka makahiki.  E loaa no na Rule a me na hooponopono ana ke @ ae ma ke Keena Hoshu.

            @828-1yr.

 

DR. L. F. ALVAREZ

 

Keena Oihana a Wahi Noho:

Alanui Emma.

            Na Hora Haua:            8 a 10 a. m.

                                                3 a 5 p.m.

                                                7 a 8 p.m.

Telepona White 211,   @@@@@

 

Dr. T. Mitamura

 

Keena Oihana 534, Alanui Nuuanu

Telepona 152   Pahu Leta 842.            Wahi

noho, 524, Alanui Nuuanu

Na hora keena:  8-10 a.m., @-3 p.m.

 

KAKELA met KUKE

(Kaupalenaia.)

Poe Kalepa ma ke Komisina

a he

Poe Lawelawe Kopaa.

Agena.

 

LEWERS & COOKE

Ltd.

(Lui  & Koke, Kaupalenaia.)

 

Na mea Hookomo mai a Kuai i na

Lako Kukulu Hale

o kela ame keia ano.

 

Malaila e loaa ai na mea malalo iho:

            NA PAPA N. W., NA PAPA HOLE, PILI HALE, NA PUKA, NO OLEPELEPE.  AME NA PONO PUKA ANIANI, NA KUI, AME NA MEA PILI I KA OIHANA KAMANA, NA PONO PENA.

            NO PENA LIKE OLE, AME NA HULU PENA, NA ANIANI, NA PEPA HALE, PALE PUKA ANIANI, MOENA, ETC.

 

            O na kauoha pono hale apau loa hiki mai ana ia makou e hooko koke ia no me ka eleu ame na KUMU KUAI HAAHAA LOA.

 

LEWERS & COOKE, LTD.