Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 42, 11 October 1901 — Page 1
| This text was transcribed by: | Joy Durighello |
| This work is dedicated to: | Romolo Durighello |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
___________________________________________________________________________________
BUKE XXXIX -- Helu 15. HONOLULU, POALIMA, OKATOBA 11, 1901 NA HELU APAU 2880
_____________________________________________________________________________________
NA MOKU KIAKAHI MA AMERIKA.
-----------------
Ka moku kia-Kahi Columbia me ka moku Pelekane Shamrock II
-------------------
Ka Manao o na Kanaka ike loa ma ka Hooholo Moku o keia ano e Pili ana i ka laua Heihei
_____________
I ka pule i hala na hoike hapa aku makou i ka heihei mua mawaena o ka moku Amerika Columbia ame ka Moku Pelekane Shamrock II ma ke awa ku moku o Nu Ioka. Oia@ ua lohi loa ka loaa ana mai o ka nu hou e pili ana i ka laua heihei mua ua hoike aku makou ma ka mea hiki iloko o ka manawa @okole loa.
Ua hoomaka ka laua he@e@ mua loa i ka la 26 o Sepatemaba @ mamua o ko laua hoomaka na e holo ua piha ka uapo i na
kanaka. Mawaena o na moku iloko o ke kai ua ike ia aku la kekahi mau o na kanaka waiwai o Amerika i piha i na kanaka waiwai me ka iakou mau malihini. Ua kauoha ia na moku apau e hookaawale i ke awa ma ka wahi a keia mau moku e holo aku ai. He mau hora mamua o ka hiki ana mai i ka hora o ka laua heihei mua loa, ua kolo ia aku la kela mau moku a hiki i ka wahi e hoomaka ai e holo. I ka hora umi @@mamak@hi ua lohe ia aku la ke kani o ka pu hoailona e hoomakaukau. Ua holo aku ia keia mau moku mahope o ka laina a maialia mai e holo mai ai a hike i ka laina alai--hookani ia ka pu no ka hoomaka ana i ka heihei.
I ka hiki ana i ka manawa i olelo ia no ka heihei ua ike like ia aku la keia mau moku e pee like mai ana iluna o ka ili kai e like me na manu au kai a kakou e ike nei. I ka hiki ana i ka laina ua oi loa ko laua hikiwawe o ka hele ana mai mamua o ka manawa @ haawi ia a no keia kumu ua kahea hou ia aku la laua e hoi hou i hope. Mai hope mai ua hoomaka hou laua e holo no ka laina e hoomaka ai ka heihei. I keia hana ana ua like ko laua pii ana mai a i ka hiki ana i ka laina ua ae ia aku la lua e na lunakanawai e holo. Ke nana aku ua like laua me kekahi mau lio heihei e holo ana me ka mama hui, a e pili aku ana nohoi ke keahi i kekahi. I ka hiki ana i ka wahi e huli ai, ua@no iohi na Pelekane i ka hooponopono ana i ka pea o ko iakou moku a e like me kekahi poka pu e lele ana mai loko aku o ka pu pela ka nee ana aku o ka moku Amerika, a haule ino iho ia ka moku Pelekane i hope. Mai keia manawa akku ua paa ka moku Columbia la mua a mahope aku ka Shamrock II a no kona kamaaina no nae paha i kona ae kai.
Oiai laua e paio ana me na ale o ka moana e nana aku ana na kanaka ia laua e ake aku ana hoi o ka ike aku owai ia o laua ka mea i oi. I ke kokoke ana mai i ka wahi a na kkanaka e noho aku ana e kali ua ike ia aku la o ke Collumbia ka oi, a mahope pono mai ona ke Shamrock II. He hookahi hora mamua o ka manawa i kaupalena ia ua ike na Lunakanawai aole e hiki ana i keia mau moku ke komo mai i ka pahu hopu iloko o ka manawa, a ua kau koke ia aku ia ka hae e hoike aku ana aohe he heihei.
Ua lohe ia aku ia na kanaka e uaua ana, a i ka hiki ana mai o ka moku Columiba ma ko iakou wahi e ku ana ua haawi ae ia iakou i ko iakou mau @@o ua a kali aku o ka hiki mai o ka Shamrock II. I ka hiki ana mai o keia moku ua haawi hou ia kekahi leo huro a o ka pau ae ia no ia o ka heihei moku kia-kahi nui loa o keia makahiki.
Ma Enelani a ma Kelemania a ma na aupuni nui no apau ua kali na kanaka o ka lohe ia o ka moku i lanakila i keia ia, a i ka hoike ia ana aku ahohe heihei no ke komo ole ana mai o na moku i ka manawa i kaupalena ia ua nui loa ko iakou huhu. Ua hauoli no nae na Pelekane i ka pua wale ana o keia heihei oiai ke manao nei no iakou e lilo ana no ka helu ekahi i ka moku Pelekane.
Ma Kelemania ua ala ka Moi Willliam a hiki i ka hora umi kumamaiua o ka po e lohe i ka mea nana keia heihei. He alii makemake loa oia i na hana o keia ano, a ke manao ia nei e hiki mai ana ka manawa ana e hoouna mai ai i kekahi moku e paio me keia mau moku no keia makana.
I ka la@@ o Sepatemaba i heihei ia ai ka lua o na heihei mawaena o keia mau moku. Ua hele aku na kanaka @e ka manao e haallele loa ia ana ka moku Pelekane i keia heihei, aka ua puiwa iakou i ka @@ana i ka hole m@@ @ o keia moku, a ina aole no ka nui @@e maoli o @@ Kapena nana e hookele ana ka moku Amerika @@ hiki loa ke olelo
-------------------------------------------------------------
ia me nei ua lilo keia heihei i ka moku Pelekane, ka Shamrock II.
I ka hoomaka ana o ka heihei ua ike ia aku ia laua e nee like ana, e hoao ana hoi ke Kapena o kekahi moku e palulu ae i ka makani mai kekahi moku mai. Ua ike iho ia ke Kapena o ka Columbia ian oia e pili loa ana i ka Shamrock e pilikia ana oia, a he hookahi wale no ana hana pono o ka hoomamao mai keia mok umai.I keia manawa oia i @hoomamao mai ai. Oiai laua e kaawale ana ua hiki ole ia na kanaka e nana aku ana i ka laua heihoi hie ke ike aku owai ia o laua kei oi. Mahope o ko laua kaawale ana no kekahi mau hora ua hoomaka aku ia na kanak e ike i ko laua hoi hou ae ua hiki loa ke ike ia aku ua ano oi iki ka Shamrock II.
N kia mea i kali ae ka manao lana o na Amerika e lilo ana i ko iakou moku ka lanakila o ka ia, aka aole i loihi loa keia mau manao. He mau minute mahope mai ua ike ia aku la ke Columbia e pii malie mai ana, a i ko laua kokoke loa ana mai i ka pahu hopu ua oi iki oia mamua o ka Shamrock. I keia manawa i lohe ia aku ai ka leo uaua o na kanaka. I ke komo ana i ka pahu hopu ua komo mua mai la ke Columbia, a he hookahi minute me 22 sekona ua komo mai ke Shamrock. O keia ka heihei helu ekahi loa, mai ka hoomaka ana o keia mau aupuni e paio ma keia heihei a hiki wale no i keia manawa. Mai ka hoomaka ana a hiki wale no i ka pahu hopu ua maopopo ole i na kanaka e nana aku ana owai la o laua ke oi ana. Nui ka hauoli o na Amerika i ka lilo ana i ko iakou moku ka helu ekahi ma keia heihei, a hauoli nohoi na Pelekane i ke kokoke loa ana mai o ko iakou moku me keia moku holo loa ma Amerika. Nolaila ua lilo ia Columbia he hookahi heihei, a he elua aku i koe alaila lilo iaia ka helu ekahi o keia makahiki.
HEIHEI EKOLU.
I ka Poalua, ka la ekahi o keia mahina i heihei ia ai ke kolu e kalaua mau heihei. I ka hoomaka ana ua like ko laua pii ana mai a ina i mau ka ikaika o ka makani penei ua ike hou ia no kekahi heihei maikai loa, aka, i ko laua kaa ana mai i waho ua pohu koke mai ia a nele laua i ka makani ikakia nan e hoonee ku a komo i ka pahu hopu iloko o ka manawa i makemake ia.
He kanakolu mile ka loa o ka laua wahi e heihei ai, a i ka pau ana o ka laua heihei he uni-kumamalima wale no a oi iki mile i holo ia e laua. I ka pau ana he hapalua mile ka oi o ka Shamrock II mamua o ke Columbia, a ina paha he ikaika ka makani o keia la me nei ua lio keia heihei i a moku o Pelekane. Ua nui loa ka pahaohao o na kanaka i ka ike ana i keia modu e holo ana a haalele ino ia ke Columbia me ka makani aheahe malia loa. I ka laua heihei mua ana ai me keia ano makani ua haalele loa ia keia moku e ke Columbia aka i keia ia ua haale loa ia ke Columbia e keia moku.
He mea keia e hoike mai ana i na kaka i hele aku i keia heihei ame an kanaka i makemake nui e ike i ka holo o keia mau moku aole loa i maopopo na ai a laua i keia manawa. Ua manao ia he holo loa ke Columbia ma ka makani nahenahe aka i keia la ua ike ia he holo no keia moku Pelekane me keia ano makanai. Ma ka makani ikaika ua oi o Columbia he hookahi wale no minute me na sekona helu a ua loaa hoi iaia keia mau sekona mamuli ka ike o kona Kapena a aole ma ka holo o ka moku.
----------------------------------------------------------------
KA HOPENA O SHOLGOSH.
------
Na ka. 'Noho-Uila e Kaili
i kona Ola.
------
Ka Hoopa o ke Kanaka Nana i lawe
ke Ola o Peresidena Makinale.
-------
BAFULO, Sept. 26.--I keia la i hoopai ia aku ai o Liona F. Sholgosh, ka mea nana i kaili ae ke oia makamae o Peresidena Makinale e make oia iluna o ka nohouila ma ka Halepaahao Kalana o Auburn, i kekahi ia o ka pule hope o keia mahina. Mamua o ke kau ia ana mai o ka hoopai ua ninau ia mai la keia kanaka ina he makemake oia e kamailio, a no ka manawa mua loa ua kamailio ae ia oia, me ka leo hawanawana, "Aole he mea okoa ae me a'u ma keia hana, aole na kekahi mea okoa aku i olelo mai ia'u e hana, a aole nohoi wai i hana i keia hana mamuli o kekahi mau olelo a'u i lohe ai Aole wau i uku ia no keia hana, a aole nohoi wau i manao mua e hana i keia hana a he mau ia wale no mamua o ko'u hana ana."
Ua noho iho ia oia i lalo, a ua hiki ke ike ia aku na hoailono o ka maka'u ame ka weli maluna ona nana ae ia oia ma o a maanei me ona mau maka i hele a li-o a la manawa i haawi ia mai ai kona hoopai.
I kekau ana mai i kahoopai penei ka olelo a Lunakanawai White.
"Ma ka lawe ana i ke oia o ka Peresidena i aloha nui ia ua hana akku oe i kekahi hana kalaima weliweli he hana e hoohilahila ana i keia au naauao. Ua ae mai nei oe ua hana oe i keia hana a mahope o ka noonoo pono ana i na mea apau e pili ana i keia kalaima i hana @@ @ oe @@ @@@ mai nei he umi kum@mai@a @@@@ maikai ia oe no ka pepe@i @@@@ @@ @@ @@@
"Ma kau olelo ike, a ma ka olelo ike a na hoike o keia hihia ua hoike mai oukou aole he kanaka okoa i kikua ia oe ma keia hana, a hookonokono mai paha e hana oe i keia hana weliweli. Ke pule nei wau e ae mai na Lani o keia ka oiaio. O ka hoopai no keia hana puuwai eleele au i hana ai, ua hoakaka ia e ke kanawai, a oia ka'u e kau aku nei maluna ou i keia manawa.
"O ka hoopai a keia aha ia oe, ola keia, i ka pule e hoomaka ana me ka ia 28 o Okatoba, 1901, ma ka wahi ame ke ano i hoike ia ma keia kanawai, e kau aku ka hoopai o ka make maluna ou.
"E lawe koke aku i ka paahao mai keia aha aku.'
I ka pau aha o ka hoopai a ka aha, ua hele mai la o Lunakanawai Titus, kona liao ma keia hihia, a haawi mai la i kona lima aloha i keia enemi o ka lahui me ka olelo pu ana mai, "Good-bye."
"Good-bye,' wahi a ka paahao i pane aku ai me ka leo hawanawana.
Ua kii koke mai la na makai iaia, a me ka eleu nui ua lawe koke ia aku la oia iloko o kekahi lumi paa loa i loaa ole ai oia i na kanaka. Ma keia lumi oia e malama ia ai a hiki wale no i kona lawe loa ana ia aku iloko o ka Halepaahao ana e noho ai a hiki mai ka la e hoonoho ia aku ai oia iluna o kekahi noho-uila a na ka uila e kaili ae kona oia.
O ka hora elua o keia la ka manawa i hoike ia ai e noonoo ia ana keia hihia, a i ka hora ekahi no ua piha ka lumi hookolokolo a kuku na kanaka a puni ka lumi, me kekahi mau haneri kanaka e ku ana mawaho i makemake e komo mai e ike i keia kanaka nana i lawe ae ke oia o Peresidena Makinale a e lohe hoi i kona hoopai. Ua kauoha koke ka lunakanawai e pani ia ka puka o ka lumi hookolokolo i hookeke ole mai ai na kanaka e kuku ana mawaho. He mau minute mahope o ka hora elua ua komo mai ia ka Lunakanawai a noho ma k@na noho a hoomaka koke ia keia hihia ano nui loa. Ua kahea koke mai ia ka Makai Nui i ka paahao e ku iluna a kakau koke i ona ano ame kona mau makahiki.
He 28 ka nui o kona mau makahiki, hanau ia ma Detroit, e noho na ma Broadway, Nowaks, Bafulo, he hana uwea kana hana, aole oia i mare ia, ma na kula helela wale no oia i hoonaauao ia ai, he Kakolika kona hoomana ua make kona makuahine a ke oia nei no kona makuakane, aohe inu lama, a aole nohoi oia i hopu mua ia no kekahi hewa.
Ua ninau koke mai la ka Makai Nui ina he mau olelo kana e olelo ai e hoike ana i kona manao no keia hana ana i hana ai, aka aole i p@@e aku ka paahao.
Mahope o ka hooakaka ana mai i ka manao o ke kanaw@i ua ninau mai la ka lunakanawai iaia ina he mau mea kekahi ana i makemake ai e hoike aku i ka aha mamua o ke kau ana mai o ka hoopai maluna ona.
I keia manawa i hoike aku ak ka paahao ina olelo i oike ia maluna ae, e pili ana no kona hana ana i keia hana, e hoike ana hoi oia wale no kei hana i keia hana a ole hoi oia i hookonokono ia, a uku ia paha no ka hana ana i keia hana.
I ka la 24 o ka mahina i hala, he elua la mamua o ke kau ana mai o keia hoopai o ka make maluna o ka paahao ua hiki mai la kona makuakane, ona kaikuaana, ame kona kaikuahine i ka hale paahao, kahi e malama ia ana keia paahao a noi mai e ike i ka paahao. Ua ninaninaukoke ialiakou e ka Makai Nui ame kekahi mau makai kiu, me ka makemake ia e ike ina o lakoiu kekeahi i komo pu iloko o keia hana, a i ka pau ana ua maopopo loa aole i ike kona ohana i keia hana, a aole nohoi lakou i makemake e kokua i keia hana, aka i hele wale mai no lakou me ka makemake e noi aku i keia paahao e hoike mai ina ua kokua ia paha oia, a hookonokono ia paha e hana i keia hana, a ua makemake hoi iakou e kaia ia ae ko lakou inoa maikai mai keia hana weliweli aku. Aole lakou i ae koke ia e ike i ka paahao a hiki i kekahi la mai, a akahi no lakou a ae ia, me ka nana pono mai o na makai la lakou ame ka lakou mau olelo.
BUFALO, Sept. 27--I keia la i hoomaka la ai e lawe aku ka paahao no ka hale paahao Kalana o Auburn. I ka hiki ana aku o ke kaa-ahi i ka wahi kokoke i ka hale paahao, ua hoomaka koke ka paahao e hoololo i kekahi wawae a nakakahi mau makai i hapai a komo iloko o ka Halepaahao. I kekomo ana aku iloko ua hoomaka koke oia e uwe me ka leo nui a ua hiki ke ike ia ka nui pono ole o kona maka'u. Ua lawe ia oia iloko o kekahi lumi, a e like me ka mea maa mau i ka mamanawa e komo ai oia kekahi paahao e wehewehe ia kona lole i komo aku ai, a hookomo ia mai ka lole paahao pela i hana ia ai. I keia manawa ua oi loa ae la kona uwe ana, a hoopupule ae la oia iaia. Ua nana koke ia oia e ke kauka a ma ka ike a ke kauka he mau hana hoopupule wale iho no kana.
I ka paa ana o kona lole ua lawe koke ia aku ia oia a hoopaa iloko o kekahi lumi, ma ka wahi e hoopaa ia ai o na kanaka i loaa ka hoopai o ka make. Ma keia wahi oia e nana ia ai me ka makaala loa a hiki mak ka la o ka make, a oia kekahi o na kanaka i ike mua i ka hora e hiki mai ai o ka make maluna ona he mau pule mamua.
Oiai oia iluna o ke kaa-ahi e lawe iamai ana no ka halepaahao @@ pane @@ la oia, "Kaumaha loa wau no Mr@ Makinale."A mamua hoi o kona hoopaa ia @na iloko @ ka @@@@@@@ la oia i ka malama hale paahao e hoike aku i kona makuakane ua kaumaha loa oia i ka haawi ana aku iaia ame ka ohana i keia inoa ino.
Ke huli nui ia nei i na anaki ma Amerika i kela manawa, a ma kela amekeia wahi e loaa aku ai keia kanaka i manao ia ua hana i keia ano hana a kokua paha i keia poe hopu koke ia oia a hoopaa ia ma ka hale paahao. Kau ka weli o na anaki i keia manawa.
------------------------------------------------------------------------------
E HOOPAHU I KA HALE KUPAPAU O MAKINALE.
-----------
Hoao kekahi mau mea
e hiki aku ilaila
ike e ia.
-------------
Hoao ke Koa e ki i kekahi o Laua
Hou ia oia i ka Pahi e kekahi.
-------------
Canton, (O.), Sept. 29-- Ma ka nupepa Kaleponi o ka la kanakolu makou i ike iho ai i kekahi moolelo kupanaha loa e pili ana i ka hoao ana o kekahi mau kanaka e hele aku e hoopahu i ka Hale-kupapau e waiho nei ke kino o Peresidena Makinale. Ua ike aku la keka@@ o na koa kiai i kekahi o keia mau kanak a kahea aku la e hoike mai iaia a no ka pane ole mai ua hoomakaukau aku la oia e kau aku i kana pu ua lele mai la kekahi kanaka okoa aku ana i ike ole ai hapai ia kana pu iluna, a leel aku kana poka i ka lewa, a la manawa oia i hou ia mai ai i ka pahi.
O ka inoa o ke koa i ike i keiamau mea oia o Deprend. Oiai oia e ku kiai ana, ma kekahi wahi kokoke i kekahi o na puka e komo mai ai lioko o keia pa, a i ka hora 7:30 o keia po ua ike aku la oia i kekahi kanaka e kiai mai ana mahope o kekahi kumu laau he kanaha paha a oi aku kapuai mai kona wahi e ku ana. Ua hoomau aku la oia i ka nana ana i keia kanaka me ka makemake e ike aku i kona manao, a i ke hora 7:45 ua holo kiki mai la keia kanak e pee hou mahope o kekahi kumulaau he umi wale no kapuai mai ka wahi a keia koa e ku aku ana. Ua kahea aku oia i keia kanaka e kua aka aole oia i ku a i kela manawa keia koa i kau aku ai i kana pu me ka manao e ki aku iaia. Iloko o ka imo ana a ka maka ua pai ia ae la kana pu a kaniaku la me ka waha o ka pu e huli ana i ka lewa. Kaili koke ia aku ia kana pu, a hou ia mai la oia i ka pahi ma kona aoao. Oiai he kuka nui kona mawaho iho, a he kuka hou iho maloko aole i komo loa aku ka pahi a loaa kona ili. I ke kani ana o ka ia nei pu ua holo koke mai ia na koa e ku kiai ana ma kekahi aoao, a holo mai la kekahi mau aliikoa mailoko mai o ka Hale kupapau, a na keia mea i hoopuiwa loa aku i keia mau kanaka a holo aku la laua me ka mama nui.
Oia he pouli ua hiki ole ke ike ia akku laua, a pakele laua mai na koa aku. Ua manao wale ia nohe makemake ko laua e hoopahu i keia hale e malama ia nei ke kino o ka Peresidena, oiai i ka la i lawe ia ai ka Peresidena no keia wahi ua lohe ia kekahi poe e olelo ana hauoli lao lakou ke hoopahu ia keia wahi me ka poka pahu, a i ka huli ana ia o keia mau kanaka ua nalowale koke iloko o ke aluka kanaka. Ua manao wale ia no o keia mau kanak no na mea nana keia olelo a o ko laua manao hoi i o ka hele ana mai.
------------------------------------------------------
Na Olelo o ka Palapala Hooilina o Makinale.
----------
Heluheluia imua o Kana Wahine i ka La 21 o Sepakemaba.
-----------
O keia malalo iho na olelo o ka palapala hooilina a Peresidena Makinale @ waiho mai ai mamua o kona make ana. Ua hana ia keia palapala hooilina i ka la 22 o Okatoba, iloko o ka makehiki 1897, us like ia me eha makahiki mamua kona make ana a aole oia i hoololi hou i keia palapala. Ua hiki loa ke ike ia o kana mea nui loa no o ia kana wahine, kona kaikuahine, ame kona ka ikuaana, aka o ka wahine no nae ka oi o lakou. I ka heluhelu ana ia aku o keia palapala imua o Mrs. Makinale ua nui loa kona kaumaha, aka ua hoomanawanui oia a hiki i ka pau loa ana. Ua kakau ia me ka lima kakau o ka Peresidenca i hala, na olelo a pau loa o keia palapala imu o kana kakauolelo ame Mr. Chas Loeffler. Penei na olelo:
HALE HOOKO, Wakinetona, D.C.--Ke kakau nei wau i keia ka'u palapala hooilina hope loa, a e lilo na palapala mamua aku o keia i mea ole.
I ka'u wahine i aloha nui ia, Ida S. Makinale ke hooili nei wau i ko'u waiwai paa apau loa ma na wahi apau, ame na loaa makahiki o ko'u mau waiwai apau, mamua o ko'u make ana, oiai oia e ola ana. Eia ko'u makemake e pili ana i ko'u mau waiwai apau loa, na waiwai paa ame na waiwai lewa: E uku mau ia ko'u makuahine i hookahi kaukani ($1,000) kala i keia ame @@@@ ma@@hike, a i @@@@ make @@@ e uku ia keia mau kala i ko'u kaikuahine, Helen Makinale. Ina e lawa oie na loaa makahiki
mai ko'u mau waiwai mai no ka malama ana i ka'u wahine me ka maikai, me ka uku ana i ka uku makahiki i hoike ia maluna ae, alaila ke kauoha nei wau e kuai ia kekahi o ko'u mau waiwai kupono no ka hoolawa ana i keia mau mea. O na waiwai apau e koe iho ana i ka make ana o ka'u wahine, ke haawi nei wai e mahele like ia mawaena o ko'u kaikuaana, ame ko'u mau kaikuahine. O ka mea nui loa a'u i makemake ai, oia no ka hoolako ia ana o ka'u wahine me na mea apau e oluolu a e hauoli ai kona ola ana, a e loaa hoi iaia na kala kupono apau ana i makemake ai no ka malama a hoohauoli ana i kona mau la e ola ana mai ko'u mau waiwai mai.
Ke kau nei wau i ko'u lima ame ko'u sial, i keia la 22 o Okatoba, 189, i ka'u palapala kauoha hope loa, i hana ia ma ke kulanakauhale o Wakinekona, D. C.
WILLIAM MAKINALE.
Ua hana ia ka palapala hooilina maluna ae i mua o maua i keia la 22 o Okatoba, 1897, mamuli o ka makemake o ka mea nona ka inoa e kau nei maluna ae, a ua kakau ia kona inoa imua o maua, a ua kakau hoi maua i ko maua inoa imua ona.
G.B. CORTELYOU
CHARLES LOEFFER.
Ua hiki akuka waiwai o ka Peresidena i hala i ka $225,000 kala ke hui ia a pau loa, a ua lilo iho keia mau waiwai i kana wahine. Mawaena o ko n mau waiwai he lua eli lanahu waiwai loakekahi a e hoohana ia aku ana keia wahi e kekahi hui i lakai ia e kona kaikunanae.
-----------------------------------------------------------
Aneane e pau hookahi Puali i ka Make.
-------------
Kaua Weliweli mawaena o na Amerika ame na Filipino.
---------------
MANILA, Sept. 29, ---Ua ike ia kekahi kaua weliweli mawaena o na Amerika ame na Filipino ma ka ailan o Samar, Filipino. Ua hele mai kekahi puali nui o na Filipino, oiai na koa Amerika e ai ana i ko lakou aina kakahiaka a hoomaka mai e kaua mai maluna o keia poe. Ua paio aku na Amerika e like me ka ikaika i loaa ia lakou aka ua nui ino loa na enemi a hiki ole hoi ia lakou ke pale aku i ka ikaika o ka enemi. Ua aneane e pau loa ka Puali C. o na koa helewawae o Amerika, a mai loko mai o keia puali holookoa he iwakalua=kumamaha wale no i pakele mai. Mai loko ae o keia iwakalua-kumamaha i pakele mai he 11 o lakou i ku i ka pu a eha aole nae i make. Ma ka hoike a ka poe i pakele mai he 72 ko lakou nui iloko o keia puali.
Ua pau ka lakou mau mea ai i ka hao ia, lawe ia na lako kaua apau e waiho kokoke ana i ka wahi o keia kaua, a he 26 wale no pu laipela i waiho ia mai.
Mahope mai ua ike ia na kekahi alii koa no i haawi pio mai la Amerika a i manao ia hoi he hoa'loa no na Amerika i alakai i keia mau Filipino ma keia kaua. Ua huna ia kona mau koa ma kekahi wahi e ike oie aku ai na koa Amerika a kali lakou a hiki i ka hele ana o na koa e ai i ko lakou aina kakahiaka ua waiho mai lakou i ka lakou mau pu. I ka ike ana o na koa iloko o keia kulanakauhale e ai ana na koa Amerika ua hookani koje ia na bele pule a ma keia i maopopo ai i na Filipino o ka manawa keia. Ua holo mai lakou a maua o ko lakou ike ia ana ua komo mai lakou mawaena o keia mau koa ame ka hale e waho ana ka lakou mau lako kaua.Ua kaua aku na koa Amerika me ka ikaika i loaa ia lakou ame na wahi pu panapana kakaikahi aka ua hiki ole ke ku aku imua o keia puali nui me ka lako ole i na pono kaua kupono. Ua auhee lakou a pakele mai he 24 wale no mai loko mai o keia nui kanaka. Aole no he nui loa o na pu laipela a na Filipino a o keia kumu pakele kekahi o keia mau kanaka. I ka lohe ana o ke alii koa kokoke i keia wahi i keia mau mea ua hoomaka koke oi@a e hele aku me kona mau koa e paa aku i keia mau koa Filipino aka ua nalo aku lakou i kekahi wahi ike ole ia. Ke nana pono ia nei lakou a ina e loaa ana e loaa ana ia lakou na poka.
I ka hiki ana akku o keia puali koa i ka wahi o keia kaua ua loaa aku la na kino ua okioki ia, ua ninini ia kekahi i ka aila mahu a kuni ia i ke ai, a he ku i ka manaonao ke nana aku. Ua loaa aku ke kino o na kanaka apau loa a koe wale no ke ehiku i koe, ole i maopopo ko lakou wahi i hele ai, a ka wahi hoi e waiho nei ko lakou mau kino make ian ua make.
--------------------------------------------------
HE LEO I NA MAKUAHINE.
-------
O ka @oli o na mea ai ame ua wai e inu ai, ame ka nui o na mea hoonawaliwali i ke kino ma ke alahele kekahi mea e hoike mai ana i keia ame keia kaahele e hele ma ka makaukau. @oi@ila mai h@@lele i ka hale me ka p@@ oi@ i kekaho @mo@@ hoopa @@ Ko@@la, ame na amii a Chamberlain. E loaa no keia l@@@ m@ k@ hale kuai Laau O BENSON SMITH & CO. na A@ena @@ Hawaii @@@.
PAPAIA E KA MAKAI NUI.
-----
Ka Pelepele mawaena o Agnew ame Fox inehinei.
------
Ua ae ia laua e Pelepele imua o na Lala o ka Hui wale no m@ ka Uku komo ole.
---------
O ka po nei ka manawa i hoohoio ia ai e hoao na kanaka akamai loa i ka pelepele ma Honolul nei i ko laua akamai pelepele, a mai ike ia ka mea akamai ame ka mea ikaika o laua ina aole i uhaki ia ka olelo aelike mawaena o ka hui nana i makemake keia hana lealea me ka Makai Mui. I kekhi manawa i hala aku nei ua hele mai kekahi o na luna nui o na Hui Hooikaika Kino o Oahu, a noi mai i ka Makai Nui e ae ia o Fox ame Agnew e hookuku i ko laua ike pelepele ma ko lakou hale hui ma Palama, e kokoke aia i ka Hale Hoolulu o ke kaa ahi. Ua ae aku ka Makai Nui e pelepele lauai imua wale no o nalaia o ka h ui ma ke ano lealea, a aole e keki ia kekahi uku komo no ka komo ana aku o lala e ike i keia pelepele. Ua maopopo keia a ua ae mai keia poe hana ia ana peia.
I ka hiki ana mai nei nae i na ia kokoke aku i keia pelepele ua ike keia poe he nui loa na kanaka e makemake nei e ike i keia pelepele a ina e kaki ia ana he $2.50 uku komo e nana e piha ana no keia lumi o lakou a nui hoi ke kala e loaa mai ana. Me ka noonoo ole ae i na olelo a ka Makai Nui ua hoomaka koke keia poe e kauoha e pai ia kekahi mau kikiki no kekomo ana e ike i keia pelepele a he $2.50 ka uku komo. Aole aia wale ak aua hooiaha lakou ma kekahi mau nupepa e hoike ana he pelepele ka lakou a ua ae ia kela ame keia e hele aku e ike ina euku he $2.50. I ka lohe ana o ka Makai nui i keia ua makemake koke oia e ike i ka oiaio a hoouna koke oia i kekahi mau makai e hele e kuai i kikiki. I ka hele ana aku o keia mau makai e kuai ua ae koke ia mai la e kuai la lauaahoi mai laua e hoike i keia mea i ka makai nui. No keia kumu ua papa koke aku la ka maki nui aole e hania keia hana.
O kekai kumu nui no paha o ka papa loa ia ana oia no ka hoopaapaa ana o keia mau kanaka pelepele no ka lunakanawai nana e nana ka laua pelepele a e hooholo ka mea akamai loa o laua. Oiai laua e hoopaapaa ana no keia mea ua kapa aku la kekahi i kekahi ma kekahi inoa ino, a ia manawa hoi kekahi i haawi mai ai i ka ai a waiho ana kakahi ilalo. Mahope mai o keia ua lohe ia laua e olelo ana ina alua e hui ana e hoao ana kekahi e wawahi i ka puniu o kekahi. Oiai aole i oo loa na hua niu a laua ua mak'u ia o naha, a noiaila ua papa loa ia elike me k manao o ke kanawai.
---------------------------------------------------
Hiki mai he Hui Keaka Lio.
------
He mau Lio Hana Keaka mae na Poe he Umikumamalima.
-------
No kekahi mau makahiik loihi aole kakou i ike hou i nakeaka lio a i keia manawa e ike ia aku ana kekahi keaka o keia ano, oia ua hiki mai nei kekahi hui keaka i ke kaona nei o keia ano i ka Poakolu nei.
Aole i maopopo loa ka wahi e kukulu ia ai ka iakou Hale Pea, aka i ka Poaono paha o keia pule e hoomaka ai lakou e hana i ka ikou mau hana keaka, miuna o na lio ame kekahi mau li akamai a lakou i lawe mai nei.
Aia iloko o keia hui keaka he umikumamalima poe hana keaka a ma ka nana aku he poe kamalii ka hapanui o lakou. Oiai he loihi loa ae nei na la i hala me ka ike ole ia o keia ano keaka ua hiki loa paha ke olilo ia e piha ana ka lakou keaka i ka po mua, a ina he maikai ke ano o ke keaka ana e piha mau aku ana a hiki i ko lakou hoi ana.
--------------------------------------------------------------
HALA IA MAKUA.
--------
Mr. Lunahooponopono,
Aloha oe:
Ma ka la 25 o ka mahina o Sept. i haia, ua haalele mai ia o Joseph Waialeale i ko keia ao apau, a hoi aku la i ke kanaono-kumaha o k@@a mau makahiki.
Ua kaa oia i ka ma'i ao ekolu pule, a haalele mai la ia elima mau keikikane, elua mau kaikamahine, a @@ eiwa mau moopuna, e paiauma aku ma keia ao.
Ma Honaunau, S. K@@a oia i haalele mai ai, a o kona one @@@ no ia.
Aloha ka mea i hala aku @@ keia ao.
--------------------------------------------------------------------
Oiai aole i uku mai kekahi poe i ka uku makahiki o ka pepa @ pea ia ana ka lakou pepa a hiki i ka loaa ana mai o ka lakou mau keia. @@@@ o ka pe@ aole i uku mai mai @@@@ no ka loaa @l@ aku @@@@@ pepa.