Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 42, 11 October 1901 — Page 3

Page PDF (1.71 MB)

This text was transcribed by:  Diane Poche
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA, OKATOBA 11, 1901

HOOLAHA KUMAU

Ka Hui Alahao Me Aina O Oahu

Mahope aku o Ianuari 1, 1901

[graphic: engraving of locomotive steam train]

Manawa Holo

WAHI HOOLULU

Mai Honolulu aku

[text orientation counterclockwise]

Waianae, kaa huikau na la apau kue ke Sabati.

Waialua, kaa ohua, na la apau.

Waianae, kaa ohua, na la apau

Wili o Ewa

                                    A.M.    P.M.    P.M.    P.M.

Honolulu ...                 7:1@   3:10    5:10     5:10

Hanana ...                    8:0        3:42    5:50     5:50

Wili o Ewa ...              8:37     ­­­ 4:08    6:10     6:10

Waaianae ...                 9:@     ­­­ 4:42    . . . .     . . . .

Waialua ...                   . . . .     ­­ 2:00    . . . .     . . . .

WAHI HOOLULU

Mai waho mai ai Honolulu

[text orientation counterclockwise]

Wili o Ewa, ka ohua, @ koe ke Sabati

Waialua, kaa ohua, na la apau.

na la apau @ huikau koo koe a Sabati.

Waialua kaa ohua na la apau

Wili o Ewa kao ohua

                                    A.M.    A.M.    A.M.    P.M.

Waialua ...                              6:12    . . . .    2:39     . . . .

Waianae ...                  . . . .     7:12    10:09   3:55     . . . .

Wili o Ewa ...              5:50     ­­­ 7:47    10:59   4:32     2:45

Manana ...                   6:15     ­­­ 8:07    11:3               1:10

Honolulu ...                 6:50     ­­­ 8:40                5:26     1:45

G P. DENISON,

Luna.     F. C. SMITH,

Luna Kuai Palapala Holo.

LYLE A. DICKEY

mai na Mokupuni mai.

e hookoia na hana pili kanawai apa

Kihi o Alanui Betela me Moi. Paha

Metropolitan Meat Co

(Hui Kuai Pipi Metropolitan.)

G. J. WALLER, (Wala) - Luna Nui

108 Alanui Moi.

Poe Kuai a Hoolako i na Moku

ME

Na Io Pipi, Hipa a pala'ku.

E Loaa mau ana na Manu ame na Ma-

mano i hoohu'ihu'iia iloko e

ka Hau.

Makepono ke Kuai i na I'o Pipi mae nei.

TELEPONO HELU .  .  .

Koko

Maemae

OIA KE KUMU O KE OLA

KINO MAIKAI . . . .

KA AYER SASAPARILA

Ka mea e maemae ai ke koko, ikaika na aa-lolo, ono ka ai, pau ka poluluhi, a maikai maoli ke ola.  He mau tausani o na kanaka i hoike no ke ola o ka Laau Sasaparila a Ayer.  Ke hoea mau mai nei ka lakou mau palapala ma keia ame keia eke leta.  Aohe keia he laau no ka hoao wale ana.  Ke hooia mai nei kela poe leta apau.  "Ua ola au i ka Laau Sasaparila a Ayer."  O kekahi

WAHINE NAWALIWALI

I hele a pili mau ka ili i ka @ eia moe, i loohia i ka ma'i papaiahu ai ili. i hele hoi a wiwi, a pela hoi me ka ma'i i loohia mau ai lakou na wahine, kakau mai la oia no kona ola loa ana.  Ina makemake oe e hoopomaikaiia oe e ka pomaikai i ikeia e kela poe, a loaa ia oe ke ola kino maikai a ikaika, alaila, e inu oe i ka laau hoomaemae koko a hooikaika kino hoi.

Ka Laau

Sasaparila a Ayer.

E makaala lea no na laau hoohalike kumukuai emi.  Ka inoa o keia laau, oia ka AYER SARESAPARILA.  E ikeia ana keia inoa mawaho o ka wa-hi, a maloko nohoi o ke kino o kela ame keia omole.

NA HUAALE A AYER i uhiia me ke ko,  he ono ka ai ana.

No Keaha  I HOOKAWELEWELE LOA AKU AI OE I KELA

AME  ANU, KUNU PUU EHA?

Ua kaulana loa ka LAAU KUNU A AYER (Ayer's Cherry Pectoral) iloko o na makahiki he aneane 60, ma ka hoola ana i na Ma'i o ka Puu ame ke Akemama, ke Anu, ke Kunu, ka Ma'i La Grippe, ame ka Ma'i Mala o ka pale Akemama.  He ono keia laau ma ka inu ana, a he oiaio ke ola.

Ayer's Cherry Pectoral

Na Medala Gula mai na Hoikeike Nui o ke Ao

Mai lawe i na Laau Emi i Hoohalikeia me keia

Hollister Drug Co. Lt.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

Leone Noela

Ke Kaikamahine a ka Kana-

ka Mahiai.

Nolaila---iniha aku ana ma na iniha, nee liilii aku ana a nee liilii aku ana. keehina aku ana ma na keehina a hiki i ka huli ana o ka manao o ka Haku Sanadoa no kona haawi pio ana i kona manaoio. i kana olelo hoohiki ame kona manao kupaa.  Owau o ka mea nana i kakau ka moolelo, aohe a'u kaia ana nona---eia nae he ulia maa mau no ia a he mea hoomakeaka wale no ia na ke ao nei e pili ana no ia mea.

He olelo hoopaa i oi ae a i ole ia i emi mai.  he olelo hoohiki i oi ae a i ole ia i emi mai, he puuwai i hoehaehaia. he ola i hoopoinoia, he uhane i nalowale he hewa nui e kahea aku ana i na Lani no ka hoopai ana mai---heaha la ia?  Ke akaaka aku nei ke ao nei i "Ke aloha maalea; "ke olelo mai nei ke ao nei he mea ia na kahi mea e ike ai.  Ua hoehaeha ia ke kaikamahine iloko o kona mau la opiopio mamuli o kekahi hopena i oi ae ke ino mamua o ka make opiopio ana, a ke hele ala ke kanaka ma kona alahele me ka olioli nui.

Aole loa i hiki i ka Haku Sanadoa ke hehi i kona lunaikehala malolo o kona mau wawae; malalo o ka mana hoohuli manao o kona makuahine ua hoomaka oia e ike oia hoi o kona aloha no Leone ua lilo ia i mea pilikia loa a i mea make loa no hoi; ua hoomaka mai la oia e noonoo oiai ina hookahi o na wahine elua e hoehaia ua oi aku ka pono o Leone.  O ka mea imua o kona alo i keia manawa oia ka mea a kona manao i kau nui ai.  Ua aloha oia i kona makuahine, ua hoomalimaliia oia ma o ke aloha ala o ka Lede Mariana nona.  He nui a lehulehu wale na mana hoohuli manao i laweia mai ai maluna o ka Haku Sanadoa nana e haawe, ua pili paa loa ke aloha o ke alii ame ke kaunawahine i ka laua laua keiki, ua hoohoihoi aku ka Lede Mariana iaia a nui me kona ano nani ame kona lokomaikai piha, ke ano akahi maoli o kona kulana ka maha kamahao i loa iaia, ola ka mea nana i hooemi mai i kona manaoio a i hoonawaliwali hoi i kona manao kupaa.

Aia hoi ua hiki mai la kekahi ahiahi ka manawa hoi a laua elua---oia hoi ka Haku Sanadoa ame ka Lede Mariana---i noho ai o laua wale no iloko o kekahi lumi nani loa o ka halealii Alamabara.  O keia poai holookoa no apau, oia hoi ke alii Lanasawela  ame ka Lede Lanasawela, ka Haku sanakoa, ka Lede Mariana i ike iho ai o laua wale no ka ia e noho nei.  E napoo aku ana ka la---a he haneri wai hooluu like ole e lapalapa mai ana iloko o na ao komohana, e ano haalele mai ana ka la i ka nani o ka honua nei; e haawi aku na ua a pau i ko lakou aloha iaia; ua piha ke ea me na ala like ole @ owe mai ana na lau laau uliuli me he mea ala e himeni mai ana lakou, a ua ku iho la laua e hooipo nei.

"Ua hiki loa ia'u kehoomaopopo i na mea apau o keia wahi," wahi a ka Lede Mariana i olelo aku ai me ke ano akahai elike no me kona maa mau.  "Ua hiki ia'u ke ike aku i na koa ame na alii koa iloko o ko lakou mau aahu nani ame na hulu nani.  Ehia la puuwai i alohaia a i hoehaia maloko o keia mau paia, e ka Haku Sanadoa?"

"Aia ma na wahi apau na puuwai i alohaia a i haehaeia," wahi a ka Haku Sanadoa i olelo mai ai me ke ano kaumaha.

Alaila hoomau mai la no ka Lede Mariana i kana kamailio ana:

"He haohao ko'u ina he lehulehu na uhane o keia hale alii nani o Alamabara i hoea mai i o Katerine la ka Moiwahine o Arazona, i kona manawa e moe ai ilalo no ka hoomaha ana---oia hoi, ina he nui ka maha i hiki mai i ona la?"

"No keaha hoi e hiki ole mai ai ka maha i ona 'la?" wahi a ka Haku Sanadoa i ninau mai ai i ka Lede Mariana, a ia manawa ua haikea pu ae la kona helehelena oia hoi ko ka Lede Marian.

"No keaha?  Heaha ke ano o kena ninau au e ninau mai ia'u?  Aole a nei oia i lili malalo o kekahi kumu kupono?  Pehea e hiki ai i kekahi wahine lili ke ike ia mea he maha?  Ua maopopo loa ia'u me he mea 'la ua hoomanao mau oia me ka iini nui ame ka minamina, no kona home i Garanada."

"Aole loa au i ike ia me he lili iloko o ko'u ola ana." wahi a ka Haku Sanadoa i olelo mai ai.

"Alaila aole loa oe i ike ia mea he aloha," wahi a ka Lede Mariana i olelo aku ai."  Aole o'u manaoio ua hiki i ke aloha ke hele imua me ka loaa ole oia mea he lili.  E pono au e olelo aku ina ua aloha au i kekahi mea a nui loa, e lili ana au ina au e ike ana iaia ua lilo kona noonoo i kekahi mea okoa."

Ia manawa ka Haku Sanadoa i nana aku ai i ka Lede Mariana me ke ano hoomaopopo ole a olelo aku la oia me ke ano akahele ole, ina oia e ike ana heaha la ka mea e hiki mai ana, aole loa oia e kamailio aku me ia ke ano.

"Alaila ua aloha anei oe i kekahi mea a nui loa?" wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai.

No kekahi manawa mai mahope ua mihi loa iho la oia no ke ano o kana mau huaolelo i hoopuka aku ai me kona noonoo mua ole.  Ua hoomaka mai la ka ula e pii maluna o ka helehelena o ka Lede Mariana me he mea 'l ala ke ahi ke a ala maluna ona.  Ua huli koke mai la oia me ke ano ueue mai ka Haku Sanadoa mai.

"Aohe ou kuleana i ninau mai nei ia'u i kekahi ninau oia ano," wahi a ka Lede Mariana i olelo aku ai.  "Ua lokoino oe ia'u e ka Haku Sanadoa."

Ua auhee aku la ka ula mai kona mau papalina aku a ua piha ae la hoi kona mau maka me ka waimaka.  O ka manawa iho la ia a ke aloha i hiki mai ai; malia paha ina aole loa i loohia kela wahi mea uuku, oia hoi ke aloha, aole loa e kakauia keia moolelo; aka o na wamaka iloko o kela mau maka onaona ka eha e lalawe ana iloko o keia helehelena u'i, ua oi aku ia mamua o ka mea i hiki i ka Haku Sanadoa ke hoomanawanui.

No kekahi manawa mai mahope aia hoi ua hiki aku la ka Haku Sanadoa ma ka aoao o ka Lede Mariana a lalau aku la i kona mau lima a paa iho la iloko o kona .  "Lokoino! pehea hoi au i lokoino ai ia oe, e Lede Mariana?  Aohe mea i hiki ke hoomanao aku i ko'u noonoo.  A pehea la e hiki ai ia'u ke hana aku i ka mea lokoino ia oe?"

"Aohe noonoo ana no ia mea i koe." wahi a ka Lede Mariana i olelo aku ai ma ka oluolu.

"Aka owau ka mea i noonoo nui no ia mea.  Heaha ka'u mea i olelo ai i hiki ai ia oe ke noonoo hehana lokoino ia a'u i hana'i?  Aole anei oe e hai mai ana ia'u?"  "Aole," wahi a ka lede Mariana i pane aku ai, me ka loha ana iho o kona mau maka," aole au e hai aku ana ia oe."

"Aka he mea pono ia'u e ike.  Aole anei no kuu ninau ana aku nei, ina ua aloha oe i kekahi mea a nui loa?"  He hana lokoino anei ia?"

"Aole hiki ia'u ke hoole, aka aole au e hooiaaio aku ana ia mea." wahi a ka Lede Mariana i olelo aku ai.  "Ua naaupo loa kaua no ke kamailio ana e pili ana no ia ano mea elike me ke aloha a me ka lili; ua oi aku ka pono e kapae loa ia mau mea."

Aia ka hora e kilokilo mai ana ame ka ka nainaina no ke kala ana aku i ka Haku sanadoa; aia ka helehelena nohenohea o ka Lede Mariana, ka hiona hoomahie iloko o kona mau maka ka mea hoi nana i hoowalewale aku i ka Haku Sanadoa, na lehelehe e haalulu mai ana me he mea ala e kono mai ana e honi aku ia lau; aia hoi ka hiona o kekahi wahine opiopio a u'i nohoi ke hoolei mau mai la maluna o kekahi kanaka; aia na leo mele ke mele ia mai la e na manu he tausani, ke ala onaona e puai mai la mai na pua mai he tausani no ke kala ana aku iaia.  Ua nalowale kona poo, elike me ka hapanui o na kanaka naauao i hana'i, e pokaa ana kona lolo, a e oni ana hoi kona puuwai me ka ikaika; ke waiho malie ala ka lima keokeo me ka pumehana iloko o kona mau lima, a ua akaka wale mai la no iaia ka moolelo o ko ka Lede Mariana aloha maluna o kona helehelena palupalu.  Aole loa i ike ka Haku Sanadoa heaha la ka hopena e loaa ana iaia; oiai o ka mea e kapa ana iaia iho he kane na kekahi mea okoa; aka ua huki aku la oia i ka helehelena o ka Lede Mariana a hoopili aku la me kona a honi iho la i kona mau lehelehe, oiai hoi oia i hawanawana iho ai iaia i kona u'i me kona onaona.  No kekahi manawa mai mahope ua hoomanao iho la oia nona iho, a makemake iho la ina aohe i hanaia kekahi hana o keia ano.  eia nae ua hala ka manawa---o ka manao o ka honi ana me kekahi mea elike me ka Lede Mariana he hoopalau ana ia, a ua ike no oia ia mea.  Ua ike aku ia oia i na waimaka e hiolo mai ana mai kona mau maka mai; la manawa oia i honi aku ai no ka holoi ana ae mai kona mau papalina mai, alaila hawanawana mai la ka Lede Mariana iaia iloko o ka nahenahe a oluolu.

"Pehea la i hiki ai ia oe ke koho mai i kuu mea huna?"

"I kau mea huna?" wahi a ka Haku Sanadoa i hoopuka hou mai ai i kela mau huaolelo, a honi hou mai la iaia, no ka mea aohe ia i ike heaha ia kana mea e olelo mai ai.

"Ae, pehea oe i ike ai ua aloha au ia oe?" wahi a ka Lede Mariana i ninau wale mai ai no."  Ua maopopo loa nohoi ia'u hoao au e hunakele loa ia mea."

"Na kou mau maka onaona no i hai mai nei ia'u ia mea," wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai:  a ia manawa ua hiki koke mai la i ona'la kekahi puuwai ikaika o ka weliweli.  E na Lani kiekie e!  heaha la kana mea e hana'la?  aia la ihea o Leone?  Aole i hoomaopopo ka Lede Mariana ia mea, aka ua hapai ae la oia i kona helehelena e puapuai mai ana ka ula a pili me ko ka Haku Sanadoa.

"Ae," wahi a ka Lede mariana i olelo mai ai me ka nahenahe, "aohe mea huna i koe mahope o ka loaa ana ia oe, a aole nohoi i hoike aku kuu mau maka ia oe i ka mea wahahee."

Malia paha e haohao ana oia i ko ka Haku Sanadoa hoolohe ana mai me ka malie, i kona ume ole ana aku hoi iaia me na huaolelo ikaika a puliki aku ia mea a pili i kona puuwai, i kona olelo ole ana mai me ka hauoli nui elike me ka mea maa mau i na ipo.  Ua hoike mai la ka helehelena o ka Haku Sanadoa i ka nanakea ame ka pilikia, eia nae ua oi aku kona puliki paa ana i ka lima o ka Lede Mariana.

"He hana maikai kau i hana mai ai ia'u," wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai i ka Lede Mariana.  "Aohe pono ke loaa ia'u ia mea.  O oe---o oe---ua hilahila au ia oe e Mariana."

Ua nana aku la ua Lede Mariana ala i ka Haku Sanadoa me kekahi hiona o wa hauoli maluna o kona helehelena.

Aole paha e hana aku ia oe i ka hana maikai loa; aka aole au e hai aku ana ia oe i na mea a pau a'u i manao ai nou, o lilo auanei ia i mea nou e hookiekie ai.  Ua manao au," wahi a ka Lede Mariana i hoomau mai ai i ke kamailio ana me kekahi mino aka i like loa hoi kona nanaina ia manawa me he anela'la.

"O ko'u manao i keia manawa ua ike au pehea la ka nui o kou aloha ia'u alaila owau ka wahine i oi ae o ka hauoli maluna o keia ili honua."

Aole i hoomanao ka Haku Sanadoa no ka olelo ana aku pehea la ka nui o kona aloha iaia, a i ole ia o ka olelo aku e pili ana no kona aloha, aka me ka maopopo loa ua manao ka Lede Mariana ua loaa ia mea i ka Haku Sanadoa.

"E oluolu loa ana ka Lede Lanasawela!" wahi a ka hooilina opio i olelo aku ai, mahope mai o kekahi manawa.  E manao mai ana paha oe ua hookiekie loa au i ko'u olelo ana aku elike me ia, aka ua manaoio au ua aloha oia ia'u."

"Ua maopopo loa ia mea ia'u, owai nohoi ka mea i hiki ke pale ae ia mea?" wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai.

Ua ike no oia he hana hewa kana i hana ai, ua mihi oia no ia mea, a ua hoao oia e hana i kekahi hana makehewa no ka hoopakele ana iaia iho.

"E ka Lede Mariana," wahi a ka Haku Sanadoa i olelo mai ai me ka wikiwiki, "e ae mai ia'u e ninau aku ia oe i kekahi ninau.  Manae au ua lohe no oe. i ka moolelo o kuu aloha o na la opiopio!"

Ua ike aku la oia i ka haalulu ana mai o kona kino holookoa i ka manawa ana i pane mai ai me ka leo nawaliwali loa.

"Ae, ua ike au ia mea, a oia ka mea nana i hoomaopopo mai ia'u ia mea he lili.  Ua ike au ua nawaliwali loa au, aka ina oe i hoi i Enelani, o ko'u make no ka mamuli o ka eha i ke aloha."

Ua honi ho aku ia ka haku Sanadoa i ka lede Mariana me ka haohao ana iloko ona ina paha e hoouna mai ana na Lani i kekahi pauku hao no ka hahau ana iaia a make no kana mau hana maalea.

"Ua ike oe ia mea." wahi a ka haku Sanadoa i olelo aku ai," alaila hai mai oe ia'u---ke waiho nei au ia mea me oe.  Ua noonoo anei oe aia kekahi mea keakea mawaena o kaua, mawaena ou a me a'u?  Nau ia e noonoo a hooholo i kou manao?"

He uuku loa kana wahi mea i ike e pili ana no ia mea oia kona mea i pane hikiwawe aku ai.

"Aole, pehea la e hiki ai ia mea?  He lapuwale ia.  Ua oleo mai ka Lede Lanasawela ua poina loa oe ia mea.  Ua lilo anei kekahi wahi mea lapuwale wale no i paku mawaena o kaua?  Aole:  o ke aloha ka mea nana e hooiliwai like ina mea keakea a pau, ua ike oe ia mea."

Ua honi iho la ka Haku Sanadoa i na lima o ka Lede Mariana, me ka olelo ana iho iloko ona oia kekehi kanaka maka'u wale a oia kekahi kanaka i hana i kekahi hana ino loa i hanau ia mai ai maluna o ka honua.  Aohe ana mau huaolelo e olelo mai ai.  Alaila lohe aku la laua i ke kahea ana mai o ka Lede Kamabere i kana kaikamahine.

"E ae mai ia'u e hai aku iaia," wahi a ke kaikamahine u'i i hawanawana mai ai, "e liko ana ia i mea e oluolu loa ai ka Lede Kamabere a ua nui nohoi kona makemake ia oe."  A i ka manawa a laua i nohe ai ua nana ae la ka Lede Mariana i na paia nani o ua hale ala."  E mau ana ko'u aloha ana i keia wahi," wahi ana i olelo mai ai, no ka mea ia ne'i oe i olelo mua mai ai ua aloha oe ia'u."

A o ka mea aloha oia keia o na kaikamahine opiopio a pau ame na wahine a pau ua hoolilo lakou i ko lakou manawa holookoa o ka hauoli ana iloko o ka lima o na kane aohe ia mea malaila no ka ike ana aku ma ke ano hea la na wahine i manaoio ai i na kane a pehea la hoi na kane e malama ole ai i na olelo hoopaa a lakou i hana ai.

Ua hai aku la ka Haku Sanadoa i kona makuahine ia mau mea a pau ia po hookahi no.

"Ua hana au ia mea," wahi a ka Haku Sanadoa i olelo mai ai," ua hookikina mai ia mau mea ia'u e komo aku iloko, aka ua hoohiki wahahee au ia'u iho.  Ua nalowale mai ia'u aku ko'u inoa maikai, a aole loa au e hauoli hou ana oiai au e ola ana."

Aka ua puliki aku la ka Lede Mariana i ka Haku Sanadoa me ka hauoli nui.  "Ua pono kau mea i hana ai," wahi a ka Lede Mariana i olelo aku ai:  "ua puka ae oe maluna ae o na hoopaahao ia ana e kekahi olelo hoopaa oki loa, a ua hooia oe ia oe iho he kanaka hanohano mamuli o ka aa ana e hookahuii i ka hana pupule a naaupo au i hana ai, a mai lilo paha ia i mea nana e hooponaia mai i ko ola ana.  Ua apono au i ka mea au i hana ai a pela no e apono mai ai kekahi mea noonoo maikai e ae."

A oia iho la ka maha ana o ko ka Haku Sanadoa naau, kana uku makana no ka hana ano nui o ka maalea a ke kanaka i hanai, a i ole ia a kekahi wahine i apono ai.

Ua lanakila ka Lede Lanasawela; aohe manawa i haula iaia; mamua o ka hiki ana mai o ke awakea oia la ua hoouna aku la oia i ka lohe i ka Duke o Lesa e olelo aku ana aia lakou i Garanada kahi i noho ai a he hana ano nui ka ka ohana e kali ana iaia o ka hiki aku ilaila.  Ua ike no ka Lede Lanasawela aole loa oia e hoohaule ana i kekahi manawa no ka hele ana ilaila.  Iloko o ia mau la ua malama pono loa ka Lede Lanasawela i kana keiki me ka mikioi loa; ua olelo aku oia i kekahi mau mea liilii e pili ana i ka Lede Mariana iaia, a i kekahi manawa aohe no ona kamailio aku.  I na na ka Haku Sanadoa e wehe mua mai ke kumu manao e pili ana no ka Lede Mariana, ia mawana kona makuahine e hoololi koke aku ai la kumu manao me ka olelo ana mai:

"E kapae ae kaua ia kumu manao no kekahi manawa." ua maka'u loa oia o kuemi hope auanei ka manao o kana keiki.  Ua oluolu loa oia iaia ma an ano a pau; ina e ike ana oia i ka helehelena u'i o kana keiki e hoike mai ana i kekahi hiona o ke kaumaha, luuluu, a i ole ia pihoihoi paha, e hoolana mau aku ana oia iaia me na huaolelo hoohoihoi ame na olelo hoomakeaka, a i ole ia kekahi mea e ae paha e lawe ia ae ai ke kaumaha o ka manao mai iaia mai

Aole no i loihi loa ua hiki aku la ka Duke o Lesa ilaila.  O ka mea a kana kaikamahine ma ka hanauna oia hoi ka Lede Mariana i lilo ai o kona manao no kekahi kumu ano nui no ia; aohe no ano makemake loa o ka Duke o Lesa no ka Lede Kamabere a ua nui nohoi ko na minamina i ka haawi ia ana o ka hooilina opio malalo o kana malama ana e aho nohoi i na i haawi ia i kana wahine e malama ai no ka mea he wahine oluolu nohoi oia.  Ua hele aku la oia i Garanada me ka piha hauoli i na mea hou; ua nui loa kona lohe ana no ke akamai ame ka noeau o ka Haku Sanadoa a ua hoohoihoiia oia me ka manao e lilo ana oia kekahi o ka ohana.  He popilikia koikoi loa nohoi ia i ka duke no ka loaa ole ana o kana keiki a ua nui launa ole mai ka hanohano ame na oihana like ole e make pu ana me ia.  A no ia kumu mai ua ano lilo loa kona manao no na mea e pili ana i ka mare ana aku o kana kaikamahine u'i a opiopio.

"Ina oia e mare pono ana," wahi a ka duke i olelo mau ai iaia iho, "e lilo ana kana kane me he mea'la he keiki ponoi na'u.

Ina e wae ana ka Duke o Lesa mai ka laula mai o ka honua, e aho no kona koho ana i ka Haku Sanadoa no ka mea, he noeau mikioi, makaaia ma ka hana, a he makuaku ma na oihana pili aupuni.  Ua ike oia elike me ka ike o na poe e ae a pau, a he mau wahi kuia liilii wale no kai ike ia iloko o ke oia ana o ua haku opio la, he mau mea pohihihi e pili ana ma o ke aloha la, eia nae aohe oia i hoolilo loa i konamanao ma ia mea; aole loa oia i lawe mai i kekahi mea o ia ano i mea na kona manao e kau nui ai.  Me ka maopopo lea, ua hanaia kekahi hana kuhihewa e ia, a ua hooponoponoia la mea, a ina aole i hanaia kekahi hana o ia ano, alaila aole loa e hoolauna ana ka Lede Lanasawela i ka Haku Sanadoa me ka Lede Mariana.

Nolaila ke Duke o Lesa iloko o kona piha oluolu ame kona manao maikai, ua haawi aku ia oia i ka hoopau ana o kona noono i ka hopena i ili iho maluna o ka Haku Sanadoa.  I ka manawa i hoopuka ia ae ai oia mea, aohe kuemi hope ana mawaho ae o kekahi hana haumia e lilo ai ia i mea weliweli ia a puni Enelani.  Na na huaolelo mua a ka duke i hooponopono na mea a pau; ua hoomohaia aku la oia i kona lima iwaho me ka oiaio ame ke aloha lokomaikai i ka Haku Sanadoa no kona halawai pu ana me ia.

"He mau noonoo naauao loa ka'u i lohe ai." wahi a ka Duke o Lesa i olelo aku ai," a oiai au e hauoli pu nei me oe, ke ahuoli nei au no'u iho i ka loaa ana ia'u o ka pomaikai o ke kuikahi ana me oe."  E ku kokoke mai ana no ka Lede Lanasawela ma ia wahi, a he manawa hoomaha iki iho ia ia, malia paha aole loa oia i hoehaehaia me kekahi eha ikaika o ka manao pihihua elike iho la me ia manawa no ka mea ua ike aku la oia i ka helehelena o kana keiki e aiai pu ae ana a e hoike mai ana kona nanaina me he mea aia e kuemi hope ana kona manao.  No kekahi minute mai mahope ua hoi hou ae la oia a kona ano mau, a o ia ka manawa ana i panai aku ai i ke aloha a ka duke i haawi mai ai iaia:  alaila, ia manawa wale iho la no. i haawi ae ai ke kaunawahine i kekahi leo uhu koikoi o ka maha:  aohe kuhihewa ana i koe, aohe hoi he kuemi hope ana mai na mea mai a pau a ka duke i apono ai.

Ia la hookahi no ua noho iho la kekahi halawai ohana ana. ke alii ame ke kaunawahine, ka Haku Sanadoa, ka Duke o Lesa, ka Lede Mariana Esakine, ame ka Lede Kamabere; ua akoakoa ae la lakou a apu i kahi hookahi no ka ai ana i ka aina awakea a ua noonoo pu iho la ka duke me ke kaunawahine no ka manawa e mare ai.

Aohe no he nui loa o na mea i olelo ia, aka oia uuku la ua hoopaaia ia a paa; aohe auhee ana aku i koe.  Ua manao ke kaunawahine iloko o na mahina haule lau. oia hoi iloko o Sepatemaba; a ua hoopuka ae la oia i kona manao aole lakou e hoi ana i Enelani no ka mare ana; ua hiki no ke lawelaweia iloko o ka Hale-aupuni i Parisa.  He nui loa ka manawa no ka noonoo ana i keia mau mea, o ka hana wale no i kela manawa o ka hooponopono ana no ka hoopalau.  Ua nui ka hoohauoli mai o ia mea ia lakou o ke alii, he mea oiaio ia, ua loaa iaia kekahi manao kanalua, ana hoi i aa ai e hoakaka aku i kana wahine.

"He mea pono ia'u e haawi aku i ka'u hoohauoli ana," wahi a ke alii i olelo aku ai "aka he kalaua ko'u maluna o ia mea.  He mare kupono no keia, a he kaikamahine maikai nohoi ka Lede Mariana.  Ak@ pehea hoi kela kaikamahine mua, e kuu lede?"

"He mea ole ia mea ia'u," wahi a ke kaunawahine i pane aku ai me ka haakei.  "Ua makaukau au no ka hana ana i kekahi hana lokomaikai:  aohe o'u nana nona i na he hookahi tausani manawa iloko o ka makahiki; aohe ana mea e ohumu mai ai e pili ana no kela mau hana."

Aohe no i ano maikai loa ko ka Haku Lanasawela manao, aka elike no me kona hooponopono ole ana i kana mau hana ponoi, a no kela hana hoi ua lohi loa ia i ka hoomaka ana aku i kela manawa.  Malia paha o lawe mai kuu lede i kekahi punana nalo aki a kokoke ma kona mau pepeiao---o kana hana no ia; ina he hiki iaia ke hooholo i ka mea e pono ai no kekahi mea oia hoi no kela mau mea elua, no ke ano o ka nana ana aku o ka maka a i ole ia no ke ano o kekahi mea, me nei aole loa e hookaawaleia kela kaikamahine opiopio oia hoi o Leone.

eia nae, aole no i olelo aku ka Haku Lanasawela i kekahi mea.  Ua ike oia i kekahi olelo a'o iloko o kona ola ana; a ua ike pu nohoi oia, "O ka noho malie me ka ekemu leo ole aku ua like ia me ke gula."

Ua pahu iho la na mea a pau i ka hooponopono ia i kela manawa; ua haawi aku la ka duke i kana olelo apono, a hoakaka aku la i ka nui o ka hauoli i loaa iaia; he lehulehu na poe hanohano ame kekahi mau ohana waiwai o ka ohana Lanasawela a pela nohoi me ka ohana Lesa i hoouna mai i ko lakou hoohauoli pu ana me na paa mare; o na mea a pau he maikai wale no.

Nolaila aohe hana i koe a ka duke e noho iho ai; i Parisa oia e hui aku ai me lakou no ka mare.  Aohe huaolelo i hoopukaia maluna o ke kumu manao mawaena o ka Lede Lanasawela ame ia, aka me ka maopopo loa ua noonoo ia aole e malama ia ana ke anaina mare i Enelani, o hoohaunaele ia mai auanei ka maluhia.

Ua huli hoi aku la ka duke i Enelani, me ka lawe pu ana me ia i ke aloha oiaio ame ka mahalo nui no ka Haku Sanadoa; ua ano paupauaho oia i ke kali ana no ka manawa e hiki mai ana ka manawa hoi ana e makaukau ai no ka hookuleana ana aku i ka Haku Sanadoa oia kekahi pili koko ponoi ona.  Ke koena no o ka poe i koe ua noho iho la no lakou i Garanada; he nui @a mea nani ame na hoolaulea ana aku ia lakou ma ia kulanakauhale.

I kekahi mau la pokole mahope mai o ka haalele ana o ka Duke o Lesa, ua imi aku la ka Haku Sanadoa i kona makuahine.  Ua ano pihoihoi no ka Lede Lanasawela no kana keiki ia mau la iho.  Okona helehelena e hoike mai ana ma na ano a pau he ipo oia ua hauoli; eia nae, i kela manawa ua hele ola a homa, a o ka helehelena ohaha maikai kela ona ua hele mai la a hamole pu a ano maluhiluhi.  Aole i makemake kuu lede i keia nanaina o kana keiki.  O ke kanaka i loaa iaia kekahi makana kiekie e like me ka Lede Esakine e aho oia e hoike mai i kona hauoli ame kona manao, aka aohe i lawe mai kana keiki la mau mea no ka hoomaopopo ana aku.  Ua noho iho la oia ia kakahiaka me kona ano hiehie, ihiihi  a wahine u'i nohoi, a ua kahiko oia iaia iho me kekahi lole nani loa, a he papale kapu lihilihi kona maluna o kona poo---he wahine oia i mahalo ia e na poe like ole a pau.

Ua nana aku la ka Haku Sanadoa i kona makuahine me ke kamahao ame ka mahalo nui; alaila uhu iho la oia me kekahi leo kaumaha i kona hoomanao ana ae no keaha no la oia i imi aku ai iaia.  Ua noho iho la oia ilalo ma kahi kokoke i kona makuahine me ka @o o kona manao ame ka luuluu.

"E mama," wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai me ka okalakala, "ua hoolilo ai ia'u iho he kanaka i hana i kekahi hana ino loa a he maka'u wale.

Iloko o na huaolelo kupono hea la au e kala ae ia ia'u iho?"  Ia manawa i ike ia aku ai ka helehelena o ua lede ala e ano e mai ana.

"Aole i loaa ia'u ka olioli o ka hoomaopopo ana aku ia oe." wahi ana i olelo mai ai i kana keiki  "Ua hiki anei ia oe ke wehewehe pono mai nou iho?"

"Ua hoohiki wahahee au ia u iho.  Ua uhaki au i kekahi o na olelo hoohiki eehia loa a kekahi kanaka i hiki ai ke hana.  Ke olelo hou aku nei no au, ua hoohiki wahahee au ia'u iho.  E hai mai ia'u iloko o na huaolelo kupono hea ia au e hoike aku ai i kuu hewa, a i ole ia o ke kala ana ae paha."

Ua nihi malie ae la kekahi mino aka hoowahawaha maluna o ka helehelena o kuu lede.

"Eia anei oe ke hoopilikia mai nei ia oe iho e pili ana no Leone kela wahi kaikamahine iho?  Hilahila ole oe, oiai ua loaa iho la ia oe ka wahine akahai loa ame ka hooilina waiwai loa o Enelani i wahine nau!"  Ua ano hemo pu ka leo o ka Haku Sanadoa no ka pihoihoi  i ka manawa ana i pane aku a@ kona makuahine.

"Aole hiki ia'u ke hoopoina la Leone, ua manaoio au oia no ka'u wahine, a ua aloha nohoi au iaia."

No ka makemake ole o ka Lede Lanasawela e lohe hou i ka inoe o Leone ua akeakea mai la oia i ke kamailio ana a kana keiki.

"E kuu Lance aloha, ua ike kakou a pau i ke ano o ke aloha makamua o ka wa kamalii o kekahi keiki.  A, e manaoio mai i ka'u aohe i loaa ka waiwai io, no ka hoomanao ana aku; o na poe a pau aka mai lakou i ke aloha o kekahi keiki opiopio.  Ua lawe ae lakou la mea a hoohalike aku me ke kunukalea, a i ole la he ma'i piwa @ oia ano aloha aohe mau o ka pumehana ana no ka mea he aloha no ka wa naaupo iloko o hookahi makahiki mai keia ma nawa aku e akaaka aku ana oe i ka mea au i kapa aku ai he aloha.  E manaolo mai ia'u," wahi a kuu lede i hoomau aku ai i ke kamailio ana," o ka Lede Mariana ka wahine a na Lani i kauoha mai ai nau, aohe mea okoa e ae."

Ia manawa i kuiou iho ai ke poo o ka Haku Sanadoa @alo, a ua manao aku la kuu lede e ha'uha'u iho ana oia e uwe no ka mea ua ike aku la oia i ka hoailona ma kona mau lehelehe.  No laila ua apo aku la oia i kana keiki. a noke aku la i ka hamohamo i kona lauoho.

"Ke komo pu aku nei au me oe e uwe ai e Lance," wahi ana i olelo aku ai i kana keiki, me kekahi leo ano hoomalimali; a i ka manawa a ka Lede Lanasawela e koho ai no ke ano lokomaikai aohe mea e hiki aku ke pal@ pu me ia.  "Malia paha, ua hana @ i kekahi mau mohai liilii o ka hilinai ana ma ka naau, aka, e manaoio mai ia'u, ua hana oe i ka mea pololei, ua haaheo au nou."

Ia manawa ka Haku Sanadoa i hapai ae ai i kona poo iluna me ka nanaina haikea a nana aku la i kona makuahine.

"Ua manao au no'u iho, owau kekahi kanaka hohe wale, a i hana hoi i kekahi hana ino loa, e mama," wahi a kana keiki i olelo aku ai.  "Ua oi aku ka pono ina i hoi au i kela kaikamahine e noho mai la i Enelani; aole au i pono i ko'u hoohala manawa ana me na hoowalewale.  Ua aloha au ia Leone me ke aloha a pau o kuu puuwai a owau kekahi kanaka nawaliwali a maka'u wale, no ka mea aole au i hana aku iaia i ka mea oiaio.  Ua nalowale mai ia'u aku ko'u inoa maikai, a aole loa e loaa hou ana ia mea ia'u."

Ua hoomanawanui kuu lede i ka hoolohe ana i na mea a kana keiki e noke aku ana i ke kamailio iaia.  O na olelo hoohenehene ame na olelo loiloi oia kana i haawi aku ai ma kahi o ke ahonui, oia, kekahi hoi o na wahine akamai loa ma ka wehewehe ana i ka manao, ua apo aku la oia i kana keiki a milimili iho la iaia me ke aloha me he mea he pepe liilii oia iluna o kona u-ha.  Ua haawi aku la oia i kona mahalo iaia ua olelo aku la nohoi oia i kona maalea me he mea ala he hana koa ia ana i hana'i; ua kuhikuhi aku la oia iaia no kona hana ana i kekahi hana haahaa i kona mahaoi ana aku i kona aloha.

"Aka, e mama," wahi ana i olelo mai ai, "ua uhaki au i kuu manaoio, i kuu hanohano ame na huaolelo a'u i haawi aku ai i kuu ae," a o ka pane a kona makuahine i pane aku ai oia kela:

"No kela hana naaupo ana i hana'i a ana hoi i manao ai he hana hanohano ia ua hiki wale no ia inoa ino ke hoopau ia ae; a ina no kona uhaki ana i kona manaoio me keia wahi kaikamahine ino ana i malama ai, a pela pu nohoi me kona manao kupaa, i ka inoa ame ka manao ana i haaheo ai, e pono oia e hoopaa mai i kona manaoio me a'u kona makuahine me ka Lede Mariana."

E like me na wahine naauao e ae apau, ua hiki iaia ke wehewehe aku i k@ manao o kekahi ninau a hiki i ka hoomaopopo ana mai o ka mea e hoolohe mai ana, a i na no he mea ia e ku-e aku ana i ka manao o kana keiki, ua hiki loa no iaia ke wehewehe aku me ka pololei loa a hiki i kona hoololi ana i ka hewa i pono.

Ua hoolohe mai ia kana keiki iaia a hiki i ka hiki ole ana iaia ke haawi mai i kekahi pane.  Iloko o kona puuwai e inaina ana ola a e hoopailua ana iaia iho; ua kapa iho la oia iaia iho he kanaka maka'u wale a he kanaka kumakaia; aka ma ka hoike ana mai nae a na maka o kona makuahine he kanaka oia ua aa i ka auamo ana i na pilikia he nui.

"Hookahi mea i hiki ole ia'u ke hana," wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai iaia, ka mea hoi a'u e kumakaia nei ia'u, me he mea ala ua oi aku ia o ka hana lokoino mamua o kue hou ana aku i kekahi pahi oi loa iloko o kona puuwai."

Ua akaaka mai la ka Lede Lanasawela i kona lohe ana mai i kela mau huaolelo.

"O kena mau mea a pau he meau manao ma'i wale no e kuu Lance aloha.   E waiho mai oe i na mea a pau me a'u, a na'u ia e hana aku me ka oluolu ame ka lokomaikai; na'u e hooponopono aku na mea a pau me ia ma ke ano maikai a i kupono hoi i kou manao.  Nolaila i kela manawa e hoohiki mai oe ia'u no ka hoao ana e hoopoina loa iaia, a e hoohauoli hoi ia oe iho me ke kaikamahine akakai a hoilina waiwai, ka mea hoi i haawi mai i kona pauwai a me kona aloha a pau ia oe."

(Aole i pau.)