Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 31, 1 August 1902 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Hoopukaia i na kakahiaka Poalima apau.

 

BUKE XL - Helu 31.  HONOLULU, POALIMA, AUGATE 1, 1902    NA HELU APAU 2922@

 

HE HAIOLELO.

@KUPONO NO KE AUPUNI.

 

@ heluhelu o ka Nu@ @ kau leo aku nei ka @ ole e kilohi iho i ke @ ae la maluna, no ka @ kokua i ke kanaka @ hele nei a hiki aku i @ balota o Nevemaba 1902, @ ana a alakai ana i ka  @ ka wae ana ame ke @ ana i na paahana kupono no ke @ pu no hoi e kaana @ keia mau haawina pookela @ noho pu i loaa ole ka @ nupepa Kuokoa.

 

@ loaa ke poo manao e kau ae la @ ke poolelo i weheia mai e @ ke poolelo i weheis, @ Eia hoi kekahi, e hoo- @ maiau o na kanaka, @ ke Akua, he poe ka- @ i ka waiwa alanu; @ lakou maluna o ka-

 

@ kauoha keia na ka Makua Lani @ i ka wa kahiko loa i @ ia Moke. Aohe alii e ae @ ana i kanaka o Iehova @ Akua wale no ka moi la @ ka lahui kanaka a hiki i ka  @ a lakou i kahea ai i alii ka- @ lakou pela i hooko aku ai ke  @ lakou makemake e poniia o @ moi la manawa no he moi no @ Akua @ kanaka, a i ka manawa  @ Kristo@ moi ana no ke ka- @ Akua ka moi maluna ae, @ hoole i kona mana. @ aupuni ana na ke  @ o kanaka no ke @ waiho ana i na kanawai @ lehulehu ma ka lawe @ O ke Akua no ka @ Oia no ka moi i keia @ aina i noho ia e ka @ noho moi ia a peresidena @ mau poo lakou, aka, ua ike @ lakou i ka Makua Lani he moi @ la na hooponopono @ Eia kona mana ke pahola @ Hawaii nei i keia mau la. @ makemake o ke Akua o ka hoo- @ i ke aupuni no ka pono o ka @ manao kaulana a kela @ hoopuka ai he aupuni keia no @ a ma o ka lehulehu la. A @ ka nana aku i ke au o ka manawa @ hoike mai nei ia e hele aku ana na  @ naauao e kaa loa aku na hoo- @ ana iloko o ka lima o  @ ma ke koho ana o ka lehu- @ I ka poe a lakou i manao ai e imi @ pono o ka lehulehu.

 

@ loaa keia haawina i ke aupuni o @ aia ka hapanui o na hana @ o ka lima o ka lehulehu a he no- @ no ka moi me ka mana @ aku iaia no ka pono o ka @ Pela no o Amerika, Gerema- @ Farani ame kekahi mau aupuni e @ ka konua nei. Nolaila o ka hana @ ka lehulehu e hana ai oia @ i ko ke Akua mau alakai @ ia no ke koho ana i ka poe @ no ke aupuni.

 

@ olelo a kakou-e hoomakau- @ poe maiau o na kanaka-ma @ i olelo ana-

 

@ WAE I POE MAIAU.

 

@ la ke ano o ka huaolelo "mai- @ Makaukau, noiau, aohe @ he ike i kana hana i ko- @ hana aku, ua loaa e no @ e hiki io ana no, a e pau @ la me ka maikai. Pehea @ holo moku alakai ana i @ ka moana, aia na pono @ alakai ana i ka moku, aka, @ kanaka i ka makaukau ike @ ana i ka moku, hiki @ ka moku i kahi i manaoia @ anei ka hana a kela ka- @ Aole

 

@ o ka molu ina aole @ makaukau e hoohana aku @ a hele wale aku no oia @ wale ne i na ki o ka mahu @ maopopo ole, e holo pono ana @ moku imua? Aole Pela no @ ke aupuni. Aole pono e ala- @ aole i makaukau. He @ ka maiau ame ka ma- @ poe ua ike iho he ma- @ hana i ka pono o ka @ no e ike iho ai ke hana @ hiki io ana no, A oia ka @ na-kakou e wae ai.

 

@ ka pomaikai pookela i na @ apau loa he mana koho @ ia mai, a ma ka aoao o @ pono e hoolohe i ka lea @ e wae i ka mai-

 

@ POE MAKAU I KE AKUA @ kekahi maikai a ka Ma- @ kauoha mai ana la Moke e @ na kanaka e wae i poe ma- @ Akua. na lakou e hoopono- @ aupuni. O ke Akua no ka @ lahui kanaka aka, ua make- @ kanaka na lakou e hoo- @ waena o ka lahui nolaila @ ia Moke e hooko e like @ makemake.

 

@ o Moke pela a e like me @ kakou i ko kakou hoo- @ aupuni ana. Eia ke kau @ a hiki mai a e wae ana @ pono o ka lehulehu a eia ka @ kakou Akua e wae i ka poa @ ke Akua.

 

@ ka makau i ke Akua oia ka ae ana @ kanaka i na kanawai o ke Akua @ ana e malama, a e hooko @ ka makemake o ua mau ka- @ Ua ikela i ke kau i @ aku nei he poe kakahi aole i ae @ i ke kanawai a oia nohoi ke @ e i maopopo ai aole o lakou makau @ Akau. He mea pono loa e na opio @ ka poa e iohe nei i keia leo e hoo- @ i ka leo o ka Makua Lani no ka @ mea Oia no ko kakou moi a o ko kakou

 

 

mea e lawelawe ai iloko o ka pono aole e nele Kona kokua mai ia kakou, a o ka loaa no ia o na paahana kupono no na hale ahaolelo kuloko.

E WAE I POE OIAIO.

E wae i poe oialo oia kekahi makemake a ko kakou Akua. Pela no o Moke i hana ai no ka pono o ka lahui, a ma ke kauoha a ke Akua i loaa ai keia mau oleio ia kakou iloko o ka Palapala. Hemolele i alakai no ko kakou hana kalaiaina. Eia ua manao la iloko o ka poolelo o kakou-e hoomakaukau oe i poe maiau o kanaka, he poe makau i ke Akua, ka poe kanaka oiaio.

O ka oiaio aole kakou i pohihihi ia mea, oia no ka hoopunipuni ole-o ka like o ka manao me ka hana a ka lima, ka olelo ame na mea like i mau kumu looiaio no ka manao. Ua loaa mau na haawina apakee i ke kau i hala, o ke kumu o ia, oia no ka hele ole malalo o ke alakai a ka Moi pookela. Ua nui no ka poe i holo moho no ka manao e lilo i mau paahana no ke aupuni, ala­

 

HE HOOMAKEAKA NO KA HOIKEIKE O HONOLULU.

ALOHA

WHEN THE LIGHTS WENT OUT

THE WOODEN HORSE LOOKED CAMLY ON

A SPORT FROM PUNCHBOWL THERE WAS A GRAND RUSH FOR ANYTHING FREE

WANTED TO SEE THE BIG PUMPKINS B'GOSH!

 

HOLOPONO NA HANA APAU O KA HOIKEIKE.

 

 

Manao e ike ia Loko o Leahi.

 

He manao ulu ka i loaa ae i kekahi o ko ke kulanakauhale nei e pao i ka puu o Leahi i loaa ai he aanui akea kupono no na makaikai e ike ai ia loko o ka lua o Daimana Head e ku kilakila nei i ka ae a ka makani.

Ua manao oia o ka wehe ana i keia puka i ka lehulehu, oi loa aku i ka poe o na aina e mai, i ake nui i na hana hoomalamalama ma ka makaikai ana i na wahi pana o ka honua o Hawaii kekahi i heluia iloko o ia huina a kakou no hoi e ike nei. Ua ike lakou i ka pae mau mai o na malihini e ike i na pana kaulana o ka Paredaiso o ka Pakipaka, pela@ no hoi i ulu mai ai ia mea hookahi iloko o keia kamaaina o ke kulanakauhale nei. eia nae ua hoohana loa aku oia a oi ae i na noonoo kumau.

O kona manao e pao ma ka aoao o ka puu Leahi a pela@ e hele aku ai ka pao ana a hiki loa i ke komo ana iloko o ka lua nui e hamama ia i ka piko o Leahi, he alanui hoi e hiki ai i na makaikai ke ike i kona nani: he mea hoi i ake nui ia aole nae he loaa iki o ke alanui e hiki aku ai @aila.

O na oiwi Hawali kakaikahi i ike i ke alanui e nihi ai ma kae o ua lua la@, aohe i lawa no ka lawe ana i na makaikai i loaa ai ka ike piha no ua wahi la. Ua manaola o ka hemo io ana o keia puka oia ka mea e ume nui mai ai i na malihini e kipa mai i o kakou nei e ike i ua wahi pana kaulana nei aole hoi e hoi nele mamuli o ka mamao loa o Kilauea i Hawaii e hiki olo@ ai li lakou ke hookaulua iho no ka ike ana iaia. Eia ka hoikeike nui i kokoke loa i ke kulanakauhale o elima wale no mile wai ka Hale Mana Hooko aku o ke aupuni a e maalahi loa ai no hoi ke alahele e hele ia ai i ka manwa pokole ke holo aku ke kaa uwila a hiki ilaila.

He hana hou keia o ka hoomalamalaina a he hoailona o ka pii hou o ka holomua.

 

 

 

ila haawi mai la lakou i ko lakou mau manao e lilo ai ka noonoo o ke kanaka a i ka nana aku he ku maoli no i ka oiaio, alaila hei aku la ka manao o ka lehulehu o ko lakou la kohoia aku la no ia a noho i ka hale ahaolelo, a o na olelo i haawila i ka lehulehu ua kapaeia ae la ma ke kua a he okoa loa na mea i hanaia iloko o kahi o ka hana. Aole keia he oiaio a aole wahi hana iloko o ia ano e piha ai ka makemake o ka lehulehu.

Aole i makemake ke Akua ia ano poe i mau paahana no ke aupuni, O Kona makemake ke hanaia oia hoi ka wae ana i poe malau@, i poe makau i ke Akua, i poe olalo a o Kaua kauoha

hope -

E WAE I POE HUHU I KA WAIWAI ALUNU.

O keia kekahi ino e ulu nei iloko o ka aina o ka alunu waiwai he kumu hoopilikia i ka lehulehu. Me he la, ua loaa no keia ano haawina i kela au, a aole no e nele ka haulehia o ke kanaka iloko

o ia pilikia ka mea i nana ole aku i

 

 

TAUSANI A OI WALE KA HELUNA O KA POE MAKAIKAI I HIKI AE.

 

He lohe olelo wale no ko kakou i ka nani ame ka nui o ka poe hele aku e makaikai i na hana hoikeike e malamaia nei ma Amerika ame na wahi e ae a hiki iho la i ko kakou ike mka ana iho la i ka oiaio o ia mau lohe.

Ma ka Poakahi nei, Iula 28, i wehe mua loa ia ai ka hoikeike o keia ano ma Hawaii nei. Mai ka hoomaka ana e hemo na pani puka o na hale hoikeike e ku nei ma ke kuea paikau a hiki i ko laua pani ia ana aku ma ka po Poakolu nei, o keia ke kahua hoolulu o na lahui like ole. O ka po, oia no ka wa piha loa, ame ka hookeke wale no e hiki ai ke komo aku a ke puka mai iwaho. O ka mea maikai loa, aole i auhauia na kanaka no ke komo ana aku e makaikai e like me na hoikeike e ae i malamala.

Ma na ahiahi apau o ka malamala ana o keia hoikeike, malaila ae ka puali puhiohe lahui kahi i hoonanea ai maloko o kekahi hale pea i kukuluia ma ka aoao hema o na hale koikeike. Mamuli o keia ua lilo aku kekahi hapa o na makaika malaila, a loaa ai he wahi kowa kaawale ma kahi o na mea hoikeike.

O keia kekahi o na hana hoonaauao i aia mai i keia mau la. Ua like no keia me na halawai kalai aupuni ame na Ahahui Euanelio iloko o keia mau ano halawai i hai ia ae la ua loaa ka naauao i keia ame keia hoa no na mea e holopono ai ka lakou hana ma ko lakou mau kihapai iho. Pela no ma keia. Ma ka hoikeike ia ana mai o na waiwai kalepa ame na mea ulu, ua hoonaauaoia na kaaka no ka lakou mau mea e hana aku ai. Ua hoikeia mai he waiwai aia iloko o na aina a kakou i uhauha ai a lilo aku na kekahi poe okoa aku e paeli iho a loaa no ka pomo malaila. He mea keia e @ao mai ana i na Hawaii he mau kule-

 

 

ko ke Akua aoao. O ka puni nui o kanaka i ka imi loaa me ka makee nui alaila e kono ia ana lakou e imi aku me ka nana ole i ke ano o ke alanui e huli ai a ua haule pahu kekahi poe iloko o kela nenelu poho.

Ua loaa no keia pilikia iwaena o kekahi poe lunamakaainana o ka hale ahaolelo. I mea e loaa ai ko lakou pomaikai me ka nana ole ae i ka maikai o ke ano o ka loaa ana mai, oia no ko lakou hoopuiwa i ka lehulehu. Ina aia kekahi kumuhana i kue nui·ta e kekahi poe a ke noonoo ia la iloko o ka ahiolelo, a ua makemake kekahi poe e kapaeia ia mea, aiaila, o ka hana akamai o ua poe lunamakaainana nei, oia ko lakou hoonuinui leo wale no me he la e hooikaika io ana e lanakila a e hooholo ia ua bila la@, eia nae, o ke ake o ua poe la oia ko lakou kipeia mai me na dala a o ke kani no ia o ka lakou la aka, a me ke kali hou ole aku, ua hookoia aku ia ka manao o ka poe na lakou ka waiwai i lilo mai. Aole keia he haawina maikai e lawelaweia e ke

 

 

 

KE KOMOKINA WRAY TAYLOR.

 

ana ko lakou e koe nei, e mahi iho i ka aina a aole pono e hoolilo aku. He hana paipai keia i ka poe mahiai ame ka poe kalepa e hooi ae i ko lakou makaukau ma ka lawelawe ana i na mea e pomaikai ai ka noho@na o ka lahui kanaka.

Elua mau hale nui i hanaia ai keia mau hana hoikeike e like me na hoaiai o ke Kuokoa i na heklu mua. O ka hale paikau kahiko, oia no ke kahua hoikeike o na mea ulu ame na hua ai e kanu ia nei ma Hawaii nei. O ka lua o ka hale, i kukuluia no na mea hoikeike o na oihana kalepa o ke kulanakauhale nei.

Ma ka hale hoikeike o na hana kalepa elua aiahele e komo aku ai, a ma kela ame keia aoaoa, na keena hoike-

 

(E nana ma ka aoao e@)

 

 

 

keiki Hawaii, no ka mea he hana hoohaahaa ia i ka inoa ana ame ka inoa o ka lahui ame ka inoa o ke kanaka nana i lawelawe ia hana. A ua heluia lakou maloko o ka mahele o ka alunu waiwai. Ma ko ke Akua aoao ua huhu loa Oia ia mau hana a aloha no hoi i ke kanaka nana ia hana me ka manao e hoololi ae ke kanaka i kona aoao hemahema a i ke ano i ku i ka makemake e kona Makua Lani.

Pela i kauoha ai ke Akua ia Moke e makaala i ka wae ana i poe luna no ka lahui, aole i poe alunu waiwai aka i poe huhu loa i ka alunu waiwai e like no me ko Kona ano. O ka hana a ka poe alunu waiwai e hana ai he mea hoopilikia ia i ka pono pili laula, o ke ko ale no hoi ia o ka makemake o ka lahui. Aole no e nele ka ikeia aku o ka poe aole ia lakou ka manao alunu waiwai a oia poe na paahana kupono a ka lehulehu e koho ai. Mai poina e na makamaka i keia kauoha a ko kakou Moi, ko kakou Akua, ka Hoola o ke ao nei.

 

 

 

Aihueia i ka manawa pokole loa.

 

NU IOKA, Iulai 16. - I keia la, ua komo aihuela ae ka hale hana o ka Hui Alahao Hema (Southern Pacific Railway) e ku la ma ke alanui Broadway Helu 349 o keia kulanakauhale @ kekahi kupueu a ke kalohe nui wale.

Nui na keena hana o keia hale a me ia piha kanaka no ua hele aku no ka aihue ma kahi o ka pakaukau hana o ka mea malama dala o ka hui, a o ka waiho no o ke kini dala ua lalaula@ aku la me ka hopo ole i keia nui kanaka no o ka puka aku la no ia o ua aihue la me ka haupu ole ae o na kanaka oloko, a i ka huli ana mai o ka mea malama dala i ua kini dala ia e hoihoi aku iloko o ka pahu dala, he mea e kona puiwa i ka naliwale o ke kini i ka manawa pokole loa. Ua huli koke ia aole loaa iki o ka meheu.@

Ua hoike ae ka mea malama dala, he mea maa mau no ia iaia o ka waiho mau i ke kini dala iloko o ka pahu hao, a ua kii aku oia i ua kini la, a he mau minute pokole loa kana i huli ae ai no kekahi hana okoa ma la wahi no, a i ka manawa ana i hoi hou mai ai no ke kini dala e hoihoi iloko o ka pahu hao aole no nae - ua lilo.

Wahi ana, o kana hoomaopopo aia he $5,000 iloko o ke kini dala i ka manawa i lawe aihueia ai. He mau bila ka hapanui@ iloko alaila a he $100 dala paha ma ke dala keokeo a o kahi mea bilu@ loa oia ka hiki loa i ua aihue la ke hoolilo aku i na bila dala me ke keakea ole ia a oia ka mea malama dala o ka mea e loaa ole ai o kekahi mau keakea no ka hoolilo ana i ua mau bila la.

O kekahi mea maa@ mau, oia no ka malama ana i ke dala iloko o na kini la i na la apau ma kahi o ke $15,000@ a hiki i ka $50,000, aka, i kaie ia h@ $5000 wale no.

 

 

 

O NA KINI WAIU KEIA E AIHUEIA MAI NEI.

 

No kekahi manawa loihi i hala ae nei, ua hoohuoi mau ka poe e kuai nei i ka waiu no ka lilo o ka lakou mau kini waiu e kau nei ma na home@, a ua manao lakou aole he@ hooko ia aku o ka lakou mau kauoha waiu. Ua kiai@ aku lakou me ka manao no ka lawe ole ia mai paha o ka lakou waiu ke kumu o keia nele mau, a ua ikeia ka hooko pono o na kalaiwa kaa waiu i ka laou hana. Maanei ua loaa ka naauao i keia poe e aihue nei, nolaila, aole kii hou ia o na kini waiu e kau ia nei ma na home, aka, kii ia ke kini waiu nui e kau ana iluna o ke kaa a oia ka mea e lawe ai; aole ma ka mea kupono aka lawe ia no me ke kini okoa i piha i ka waiu.

Ma ke kihi o alanui Puuowaina ame Ema ne nei i kela mau po aku nei, ua lele iho la ke kalaiwa kaa o kekahi kaa waiu a lawe aku la i ka waiu o kekahi o na home e ku nei malaila. I kona hoi ana mai, ua lilo kekahi kini waiu piha. Ma kela mua aku e makaala loa ana na kalaiwa kaa waiu, a ina hoao kekahi mea e aihue e ala mai ana kakahi mau hana weliweli ma keia mua aku.

 

O Honolulu no ka Oi.

 

HAULE PAHU KA HUI KINIPOPO O NA HONOAPIILANI I NA MOOPUNA A KAKUIHEWA.

 

Ma ka auwina la o ka Poakahi nei i ulele iho ai na keiki loea ma ka paani kinipopo o Honolulu nei me ko Maui poe keiki. O ka hui kinipopo Honolulu ka nui i paani aku me ko Maui hui kinipopo. Mai ka hoomaka ana a hiki i ka pau ana, aole he wahi ai puni a na keiki o Maui a he eiwa ai puni a ko Honolulu. No keia huahelu i hoike ae. "O Honolulu No Ka Oi." He maikai no ka paani nui wale no mamuli no ia o ka hiki ole i na keiki o Maui ke hili@ ka popo a ka mea nou popo o Honolulu. He uni-kumamaono ka nui o na keike i lilo o ko Maui hui kinipopo mahope o kahi e hahau ai a he kakaikahi ko lakou mau keiki i komo aku i na pahu. I ka ewalu o na komo ana, ua eha ae ka lima o ke keiki hopu popo o Maui a ua hookomoia ae he keiki hou ma kona wahi. O ke keiki nou popo o ka hui o Maui he nawaliwali kana nou ana a oia no kakahi kumu i hiki loa ai i na keiki kinipopo o Honolulu nei ke hili aku: ua lilo no nae kekahi mau keiki o Honolulu nei ma kana nou ana aole nae ia he mea e hiki ai i ko Honolulu nei mau keiki lae oo ma ia ano hana e haule iho malolo o Maui.

Ma ka auwina la Poalua mai, ua paani hou ae no na keiki o Maui me@ ko Oahu nei mau keiki i wae la mailoko mai o na hui like ole o ko Honolulu nei mau hui kinipopo. UUa manao nui na keiki o Maui e loaa ana ia lakou he wahi lanakila ma keia hookuku hope ana, aka e like no me ko lakou hale ana i ka la mua pela no ma ka elua o na la o ko lakou paani ana. He umi ai puni a ko Honolulu nei mau keiki a he elima no a Maui.

Ma keia e ikela ai aole i hiki i ko Maui mau hui kinipopo ke hoohaule iho o ko Honolulu nei mau hui kinipopo. Ua loaa mai no je mau manao e hoi ana keia hui kinipopo o Maui a hooikaika e oi@ ae ko lakou makaukau no keia mua aku. Ma keia hui ana o na keiki o Maui me ko Honolulu mei ua loaa mai he manao hoaloho mawaena o lakou, ma ka lakou mau paani ana iho nei. E haawila na mahalo ana a nui i na keiki o Maui no kela kipa ana mai e ike i ko Honolulu nei mau keiki puni lealea, aole wale oia, aka, ua hoike mai lakou he mau keonimana lakou ma ko lakou mau manao.

 

HE LALAU.

 

HALAWAI A KA HUI PAKE KUPA AMERIKA.

 

Ma ka poPoalua, Iulai 22, i hui ae ai ka Hui Pake kupa Amerika ma kona keena no ka noonoo ana i ka lakou hana e hana ai ma kela kau koho balota ae. Ua kohoia ae o W. Y. Kwai Fong, A. L. Ahio, Tong Kau ame Lau Fook i mau iala komite na lakou e hele, aku iwaena o ko lakou mau hoakanaka no ka imi ana i ko lakou mau mamao e pili ana no keia kau @ balota ae, me ka hooikaika ana e hui aku me na Repubilaka.

Ua manaola e kohoia na luna nui ma ia po, aka, mahope o na kuka ana ma waihoia a kalawai hou lakou me keia po Poakolu ae. O na luna nui i keia manawa oia no@ Wong Kwai, peresidena; La@ Cheung, hope peresidena; W. Y. Kwai, kakauolelo; Wong Leong, puuku.@