Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 32, 8 August 1902 — KO KE AUPUNI KULANA ME NA LALA E AE O KA WAIONA. NINAU PILI WAIONA. [ARTICLE]

KO KE AUPUNI KULANA ME NA LALA E AE O KA WAIONA.

NINAU PILI WAIONA.

O na kanaka i hoomanala e ke aupunl e like me ia i hoike mua la ma ka helu 1 hala, o lakou wale no ka poe i aefa e hana i ka waiona, aka, aia no he mau lala e manamana ana ma-o a maanei, a ke hoomalu nei no ke aupuni i ke*a mau lala. O na lala, oia no na kanaka hoomaemae, na hui kuai kukaa a me na hale inu rama liilii. O 1ta Inoa i kapaia ma ka olelo Beritania no keia mau kanaka hoomaema« oia no keia: "rectifter." Ua loaa mai keia huaolelo mailoko a'e o ka huaoleio "rectifyingr." a o ka manao maoli "e hana I poiolel" a ma ke kulike ana n» ka olelo Hawaii kupono loa, "ka hoomoemae ana." Ua kapaia aku kela poe he poe hoomaemae, aka, ma kaiil o ka hoomaemae ana, hookomoia iho ia ka hoomaemae ole mamuli o ka hoohulhuiia ana o na walona me na mea lno e ae, a loaa mai ka pupule iloko o ke kanaka l Inu naaupo i na waiona. Ua hana lakou pela i loaa hou ai he mau galani waiona hou, a i-ka wa e kuaiia aku ai l na hale kuai kukaa ame na halekuai rama liiiii, e ioaa ana he puka mahuahua. I kumu e hiki ai i na kanaka hoomaemae ke kuai aku i kela mau waiona, e uku aku no lakou. i $200 pakahi ma ke ano pakahi, a ioa no ma ke ano hul he $200 no. O na hui kuai kukaa, e uku no lakou i ke aupuni no ka mana-kuai aku i kela mau waiona he $100, a o na halekuai liilii he $50. Me keia, ua maopopo loa ka loaa nui o ke aupuni ma ka hana waiona. Ina e hoonohonoho pono ia ana ka ioaa o ke aupuni, e ikeia no ma ka lawe ana i hookahi mailoKo o na mahele pienei: Ina ua puhi ia he 50,000 galani bia i ka makahiki hookahi, ua like ia'me $55,000 ka loaa o ke aupuni mn ka hookahi dala ame ume keneta 0 ke galani hookahi e like me ke kuhikuhj a ke kanawal. EJua haneri dala auhau no ka hui hoomaemae hookahi; $10(1 no ka halekuai kukaa hookahi, a he $50 no ka hale inu rama liilii hookalil, ua like aku ia me $55,350. Ina nui na hale hana waiona, na halekuai kukaa a me na hale inu rama liiUi, alaila, e pii aku ana keia heluna a mahuahua loa mamua o keia huahelu e kau a'e la maluna. O keia mau loaa apau, oia no kekahi hapa e kokua nei 1 na lawelawe hana ana o ke aupuni. Ma keia e maopopo loa ai ke hui pu nei na kanaka apau ma ka hana ana i ka waiona mamuli o ke komo poo ana aku o ke aupuni e hui pu ma ke kakoo ana i k& hana waiona. O ke aupuni oia no na kanaka, o na luna aupunl oia no ka poe na lakou e lawelawe hana no na kanaka. Aia no iwaena o keia heluna kanaka he poe e ku-e ana » ka hana ana o ka waiona, aka nae, ua oi ikaika aku ke kakoo ana o na kanaka i hui pu ia me na kakoo ana a na luna nui o ke aupuni, oial, aia iiaiia ka loaa o ko lakou ola ana e iike me na huahelu I Ikela a'e nel maluna.