Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 42, 17 October 1902 — Ka Poka Nui ame ka Poka Iki He Moolelo no kekahi mau Opio Elua iloko o ke Kaua Kuloko wawahi Mana Kauwakuapaa o Amerika Huipuia. [ARTICLE]

Ka Poka Nui ame ka Poka Iki

He Moolelo no kekahi mau Opio Elua iloko o ke Kaua Kuloko wawahi Mana Kauwakuapaa o Amerika Huipuia.

'(Unuhiia e S. K. Nawaa.)

MOKUNA VIII. NA WA-HI AME NA KUAPO. Ua hauoll loa ko'u mau hoa no'ka loli ana ae o ko makou kahua hana, a he mama hoi kau i ka holo iluna o ka moku. Mahope mai ua lohe nj/ai la makou, ua koounaia aku ka poe i ola no ke kā'hua kaua. 0 ka makou huakai ma ka Muliwai o Potomace, oia kekahi o na huakai maikai loa, a ia'u e noho ana mamua o ka ihu me ka nana ana i ka lele ae a nfc koloa ahiu i kekahi la, ua hoea mai la o Denisa me kona wahi helehelena kolohe. "B ke kakiana, aole he kana mai o na kauwa a kela alii moku." "Na kauwa? Aole i maopopo ia'u kau mea e kamailio mai la." "Aole anei hookahi no alii nui o luna nei o ka moku?" "Peia no." "Ke nana aku no nae oe aole he kana mai." "E waiho malie pela a e ike no oe. Ua huli ae la au a hele aku la no kahi 0 ko'u poe kanaka a haawi aku la i ke kauoha e hopuhopu i na kanaka aole 1 paa ko lakou mau inoa ma ka buke ino» a ke kauka, a ua paa ae he umikumamaono kanaka, a oia ka'u i waiho aku ai ma kahi paa ma Wakinekona. Ua kaawi koke ia mai na palapala ae no ka noho ana me na hoaloha a hiki i ka hoi hou ana o ka moku. _ ' Ua hele holoholo aku maua me Denisa & hiki ma ke alanui Peneselevania a malaila maua i komo aku ai iloko o kekahi hale oki umiumi a halawai aku la maua me kekahi poe aliikoa. "Mai ke kahua kaua mai nei anei olua?" wahi a kekahi aliikoa aoo. "Ae, o ko maua hiki ana mai nei no ia maluna o ka moku lawe ma i. "Ma kekahi o na moku Komisina Malama Ola?" "Ae, ma ke Kulanakauh£j.le Elama. "Pehea aku nei ke kulana o ke kahua kaua?" "He maikai no. Ia makou i haalele aku ai ia lokataona, aia na pualikoa ke nee la imua. "Ke hauoli nei au i ko'u lohe ana i keia," wahi a ke 'liikoa me kona huki ana ae i kona halnaka nui e kau ana ma kona ai, a walho wale ana kona hoailona Mekia- Kenerala. "Aloha oe e ke kakiana," wahi hou ana a haalele mai la oia ia makou. "Owai kela Kenerala?" wahi a'u i ke kanaka ako umiumi. "O kela keonimana, oia no o Kēnerala Wadawoka, ke kiaaina o keia kulanakauhale. Ua hele hou aku maua a komo ma ka Hotele Wilada, kahi hoi a'u i noho ai ma kela huakai huli hoi a'u i hoi mai ai mai kahi o kuu aikane Tome Makala. "Aole e hiki ia makou ke kuai aku i kekahi mea i na koa," wahi a Ra 'bakipa me koa pahaohao no ko maua ike ole ia rula o ka oihana kaua. "Aole i na koa? Ke kuai nei hoi oe ia lakou nei," wahi a'u me kou kuhikuhi ana aku i kahi e noho ana o kekahi mau aliikoa. "O, he poe allikoa lakou, aole he poe koa." Ua haalele iho la maua la wahi a hoomaka hou aku la e hele. Ia maua no 'nae i kaa ae ai ma kekahi kihi, ua halaw&i mai la maua me Kenerala Wadawoka. "Pehea olua? Ke makemake nei anei olua e loaa ka mea inu? ; ' "Ae, e ke Kenerala, ua noi aku nei hoi maua a no ka loaa ole ia maua o na hoailona aliikoa ua hooleia mai nei, a 0 kekahi poe aliikoa hoi ua loaa aku nei ko lakou." "Aole e hiki ia lakou ke hoole mai ia'u;"o u haele mai." "E lawe mai i omole eamepeina ame na kiaha," wahi a ke kiaaina i ka bakipa me kona nana ole aku/ i na hoomaikai a na aliikoa. "Ano, e a'u keiki, eia ke kiaha, e inu no ke ola o Kenerala Makalelana ame kona pualikoa. Ke makemake mai la paha olua ia la?" "Aole ia he mea e hoopaapaala ai\" w&hi a Dehisa me-kona inu ana ae i kona kiaha. "Ano, e ke kakiana, ke haawi nei au 1 ko'u aloha ia oe, me na manaolana e hoopomaikai ia olua," a nolio iho la maua a hoopau loa iho la i ka wai o loko o ka oinole. 1 ka hala ana aku o ke kiaaina, ua! hoopuniia maua e keia poe aliikoa me ke koi ana mai ia rrlaua e inu pu me lakou. O ka huluaa loa ia a ko'u hoa, noiaila, ua iho aku la oia me ka nana| ole mal ia'u, a ma ko'u nut ikaika, uaj lawe aku au iaia mai keia wahi aku. He mau la mahope mai, ua kau hou makou maluna o ka moku a holo aku no ka Hale Keokeo no ka hooili ana i na mea ai. I ko'u hiki ana ilaila, ua hele koke aku au e hoike no makou iho me ka haawi pu ana aku i ko makou mau. palapala i ka luna nui o ka oihana lapaau malaila. "Ma ke Kulanakauhale o Elama mai nei oukou?" "Ae, a o ko makou ku ana mai nei no ia: ke makemake nei au e hookuu ia mai no ka hoi ana aku no ko'u pualikoa." "Ua hiki no ia oe ke hana no ke aupuni iluna o ka moku e like me ia iloko o kou puali." "Pela io no; aka, * ua oi aku ko'u makemake e hui aku me kou mau puali." "Ua loaa mai nei na hooi ana no kou makaala i kau hana maluna o ka moku lawe ma'i a pela no hoi me kou mau kanaka. He kakaikahi loa na haawina 0 keia ano i loaa mai e pili ana no na kiai o luna o na moku lawe ma'i; hoi iho no e hoolohe ana no ke koa i ke kauoha, nolaila, e noho oe iluna o ka moku." "Ua pono, e 'ke Konela, aka, pehea ana 1& na manao o ko'u mau hoa ma ke kahua kaua, e manao mai ana paha lakon he hoohewale au." "Mal nana oe no ia mea. E hana 1 ka hana ma kahi e loaa ana ia oe." "Ua pono, a o ke ka'u e koolohe.'* •"ĪW® e pono. Ano, e ke kakiana, e

walho i kau pu a e kael ae i ka pahikaua, he lukanela oe i keia manawa, a aia ia oe ka mana koa oluna o ka moku, aia maluna o kou poohiiei ke koikoi o na hana mau." Ua haawi aku la au i ko'u hoomaikai, a huli ae ia au a hooko aku i ke kauoha i haawiia mai.ia'u. Hoi aku la au no luna o ka moku, a ia'u e hooponopono ana i na mea apau, ua hoea mai la ka luna nui o ka oihana lapaau. "Ua makemake au e hoolohe mai oe i ka'u mea e kauoha aku nei ia oe. Oke kauka e noho nei maluna o kou moku, he akahiakahi a lawelawe i ka oihank lapaau no ke aupuni, a e hoao ana keia kauka ame kona mau hope e oki i. na wahi palapu o na koa i eha. Ma keia ho.lo ana aku a oukou e hana ia, ana peieu maiuna o kekahi koa. O ka mea ma ke Kēena Kaua, aoie i ae na kauka e hana aku pela, koe wale no a ae ka mea i poino. Ke makemake nel au e malama loa oe i kela rula. Pela anei oe e hooko ai." "Ae, e ke konela ina lakou e hookiekie mai ana, p hoopaa no au i na kupee hao maluna o lakou a hoopaa aku iloko o ka lumi pouli." "Ua pono," wahi a ke konela me kona mino aka ajia mai» a huli aku la oia hoi no kona keena. I ka pau ana mal o ka poe i eha i ke kau iluna o ka moku, ua haalele iho ko makou moku i ka uwapo ia ahiahi. Ma ka hora 10 oia po, hoea ana ke kopala i ko'u keena oihana a hai mai la ia'u, aia ke kauka ke makaukau la e oki i ka lima o kekahi poe i eha. Ua ku koke ae la au iluna a hele aku la no kahi o keia kanaka poino. la'u i hoea aku ai ma ke keena o na kanaka i poino, aia keia poe 200 a oi ke noho la iluna me ke kaulono ana aku o ko lakou mau maka ma kahi e puuluulu ana na kanaka e ma"kaukau ana no ke oki iho i ka lima o ka mea i poino, a & uwe ana oia me kona hoole i ka hana a na kauka maluna ona. Ua leie koke aku la au iwaena o lakou me ka pane ana aku: "Heaha ka oukou e hana nei?" "Aole he mea ano nui," wahi a ke kauka me kona huki ana ae i kana pahi mai loko ae o kona waihona laau. "E oki ae ana hoi i ka lima o keia kanaka, a he keu aku ka hoi ko ianei maka'u." "Ua ae anei oia e hanaia pela, a ua noi anei oe i kona oluolu e hooko aku oe f kau hana?" "Aole, e ka lukanela; aole o'u makemake e okiia ko'u lima," wahi a ka mea i poino me kona mau maka e kaulono pono mai ana ia'u." "Aole e hiki ia oe ke oki i ka wawae, ka lima ame kekahi wahi o ke kanaka maluna o keia moku, me ka ae ole mai o ka mea i poino ame ka haawi ole ia mai o ke kauoha ia oe. I ka la apopo e hi'ki aku ana kakou i kahl hoolulu ma aibnoroe." • . "Aole ou kuleana e papa mai ai i ka'u hana. Owau kē kauka maluna o keia moku. E Mr. Meredika, e haawi aku īaia i ka laau hoohiamoe," wahi a kauka CoTe. "E ike ana oe i kau hana," "O, pela io paha." "E Kopala Harisona, e lawe mai i mau koa maanei," wahi au, a huli aku la au a pane aku la: "E kauka Cole, ke hooko nei au i ke kauoha i haawiia mai ia'u. E kukulu aku ana au i mau kiai na lakou e malama i keia kanaka; 0 ka mea mua o oukou e hoao ana e oki a e lawelawe aku i kekahi hana maluna ona, e paa no ia i ke kupee hao a hoopaa ia iloko o ka.lumi poull a hiki i ko kakou hiki ana i ke awaKopala, ke lohe mai la oe i keia mau olelo a e hana aku pela." O ka pau ae la no ia o keia uluaoa ana, a he mea Oiiki ole ia'u ke hoopoina iho i ka nanaana mai o ka mea 1 poino. ia'u m"a i hana ai no kona pono. Ua lohe mai au mahope mai, ua ola ka lima o keia kanaka ma ka lapaau naauao ia ana e kona kauka. Mahope mai o keia, ua nana mai ke ame kona mau hope ia'u me na maka huhu, a ua makau maoli no kuu hoa Ailiki o hana ino mai lakou ia'u. Ua ku kakahiaka nui makou i ke awa i kekahi la ae, a ua lele koke aku o Kauka Cole iuka me ko makou pailaka, a hele loa aku li\ no ke keena o ke poo luna nui o ka olhana lapaau. "Ke makemake nei au e hoopii aku no ka hana a ka lukanela o na koa kiai o luna o ko'u moku," wahi a ua kauka nei. j "Owai ia moku ou?" "O ke Kulanakauhale Elama. O ko makou ku ana mai la no ia." "Ka, ke manao nei au no ke aupuni la moku."

"Ae, pela no, a owau hoi ke kauka oia, moku." • y "Heaha kau kumu hoopii?" "Ua kue mai oia i ko'u oki i ka iima 0 kekahi o na kanaka i poino, me kona oielo pu mai e hoopaa ia'u i ka hao." "Ua noi anei oe i ka oluolu o ka mea 1 poino e oki aku i kona lima?" "A-a-ole. Aole no hoi ia he mea hikl ke hoopaapaaia. Ua maopopo anei iaia ke koikoi o ka poino i loaa iaia?" "Nolaila, e kahl kamipulu, i hele mai nei oe e hoopii i ka lukanela, ke hooko ia ia i ke kauoha i haawiia aku iaia, a oia kauoha, ua oi aku mamua o ka mea i hiki ia oe ke hana. No ke aha oe i haalele aku nei i kau poe ma'i me ka loaa ole ia oe o ka ae ia mai?" "Ke manao nei au ua pono no hoi ia." "O ko oukou ano iho la ia. E hoi aku me ka awiwi no kou moku a e hana i kau hana." Ua hookahaha ia'au i ko'u ike ana i na helehelena ano e o ke kauka, a naj ke pailaka i hai mai ia'u i na hana ij hanaia mawaena o ke kauka ame ke, poo o ka oihana lapaau, a maopopo ihoj la ia'u ua hoopiiia au imua o ke poo luna nui o ka oihana lapaau. Aole au i nana aku oo ia mea, a o kahi kauka hoi ua noi aku la oia e hoihoi ia oia no Wakinekona. O ko makou kauka hou, he kulana okoa kona, a ia'u e iawelawe ana 'i ka'u hana inahope mai, aole i ala hou mai keiaihaawina. Ma ka makoii huakai huii hoi, ua kau mai la kekahiJpoe wahine i ake e lawelawe aku no Ra poe i poino, a no kekahi huakai mai no ke Kulanakauhale 0 Balatimoa. He nui ka poe x i loohia 1 na poino. mai na poka nul ame na poka iki, a he lehulehu na manawa i maiama ia iai ke oki ana i ka poe i kukonukoniK.loa. O kekahi kanaka i poino, ua ae oluolu |ia e oki ia kona lima a ia'u e ku ana a nana aku i na hana a ke kauka, he ku maoli no i ka weliweli. Aia ke kino o ua kanaka la ke waiho la iiuna o ke pakaukau, a ma kona aoao e ku ana ke kauka me kona mau hoa. E ana kekahi opio wahine i ka ihoiho kukui, a e oki ana hoi ke kauka i kahi i poino. I ka wa a ke kauka i hoopuka ae ai: "Ua pau," o ka wa no ia 1 haule iho ai ka ihoiho kukui mai ka lima mai o ka opio wahine, a waiho maule aku la ola ilu-

na o ka papahele. Ua noho aku oia me ka hoomanawanui i keia hana manaonao a i ka wa i pau ai, ua nalo koke aku kona noonoo maikai, a i hiki hoi i kona kino wahine ke ku aku. Mahope o 'na kokua ana, ua pohala mai la oia. He nui a lehulehu na manawa a'u i ike ai i na hana o keia ano, a iwaena oia mau mea ko'u ike ana i kekahi kanaka i ku kona poo i ka poka. laia iluna o ka moku, ua kamailio ae oia me He ohewahewa, a ma kana kamailio ana, ua maopopo ia'u ke kahua kaua ana i paio aku ai, kona holo ana, ame ke ano o kona paio ana aku i kona enemi i ka wa i hui ai na aoao a i elua. Mahope koke mai, ua hehee iho la kona kona a waiho ana iluna o kahi moe. Kuu iho la kona hanu a paū ae la kona paio ana, no ka hānohano o kona hae ame ka pono o kona aug>uni. Ke kaea mai la au noleeia mau mea apau, a ua hauoli loa au i kekahi Ia ia'u e holoholo ana, no hui ana me ke konela o ko makou regimana. "E aha ana oe e Wilimona? Ihea oe i keia mau manawa loihi?" wahi a Konela Felita. ,Ua hai aku au i na mea apau, me ko'u hai pu ana aku i ko'u makemake e hoi aku iloko o ko'u regimana. "Heaha no hoi kou mea i hoi ole mai ai?" "Ua manao au e hana pela, aka me ka palapala ae wale no e hiki ai." "Ina pela io kou manao, alaila, e hahai mai ia'u. Aole hiki ia lakou ke hoole mai i ke konela." "Pehea la e hiki ai ia'u ke haalele i ka'u hana? Ua oi aku ka hilinai o ka luna nui o ka oihana lapaau ia'u, a he mea pono ole no'u e hookomo aku i na manao ino iloko ona no'u?" "O, na'u ia e hana. E kakau aku ana au i kela wahi kauka rkamipulu a hai aku i na mea apau." "Ua pono, a e hui no kaua ma ke kahua hoolulu kaa-ahi iloko o ka hapalua hora, a e lawe mai ana au i ko'u hoa." "Mai makau oe e hana aku pela." Ua hoi aku wau no luna o ka moku a hai aku la ia Denisa i ko'u halawai ana me ko maua konela. Ua kii aku maua i ko maua mau wahi pono, a ia po iho aia maua ke hui hou la me ko maua mau hoa o ke kahua kaua. He mea kaumaha no'u ka ike ana ua hoemi ia mai ko makou heluna: na maka a'u i kamaaina al, aole ae nei lakou, no ka mea, ua pulumi aku ka make ia lakou, a o na maka o na hoa i koe iho ke hoike mai la i ke koikoi o na hana i hanaia. Ae, he koikoi io no, no he kiina na ka poka nui ame ka poka iki. MOKŪNA IX. HE HANA HUPO. "Palua ka puka ana o ka la maluna o ke kahua kaua, A puka hou eia no ke hakoko nei." O ke kulana kahua kaua o Kenerala Makalelana i kela manawa aia no ia iloko o ke kupilikii. I kona hoao ana e nee aku no Rikimona, ame kona hoao ana e hoonee aku i kekahi hapa o kona mau pualikoa ma ka Muliwai o Kikahomine, ua panai koke ia mai oia e na Konofedereta; o ka hopena o keia, oia no ke kaua i hoahuee ino ia ai kona mau pualikoa ma Fea Oka. Ua ku iho la ko makou Kenerala iwaena o na lokowai opilopilo me ka hiki ole ke loaa na kukai ana mawaena o kona mau puallkoa ke nee aku ,a ma keia kahua mai malaria i ku iho ai na mea apāu iloko o ka poino nui. Hoi iho no, ua nee mamao loa mai kana alakai ana mai ke kahua hoahu ai, nolaila, ua oi aku kona hoohana ana i kona puali i hiki ai iaia ke hoomau aku i na launa aha, o ka hopena, ua lilo aku ka ikaika o kona kahua paa, a ua hoemi ia mai ka ikaika o kona mau pualikoa. Hui pu me ka inoino o ke ala, ua hiki ole i na puall pukuniahi ke nee aē, a ua ku iho makou no ke pale wale ana no i ka lele kaua ana mai a na enemi. I ka wa i haulehia ai ka nee ana ma ka puali, ua ike iho la makou ua hookomo ia aku makou, lloko o ke kulana kupilikii a ua hawawa maoli no na lawelawe ana. Aka, aia no ka hilinai o na koa maluna o ko lakou mau Kenerala, a ua hookoia aku na kauoha me ke kunukunu ole, e hiki ai no ke loaa na manaolana no ka la-, nakila. '

O keia iho la ke kulana o ko makou mau puallkoa ia'u i hoi hou ai. Oiai no nae ka aoao hema o ko makou kahua kaua e ku ana he mau mile helu wale no mai ka iHuliwai Kimo, ua hiki ole i ko laila mau puali ke haawi mai i na kokua ana, ole loa aku hoi ko Pamanaki. Mai loko mai o kanallma tau-1 sani i akoakoa ma Iokataona, he kana-' kolu-kumamalima tausani koa i make mai na poka ame ka pulumi a ka ma'i ahulau. 0 ko'u regimana, oia kekahi e ku ana ma ka. aoao akau, e kokoke ana i kc Kahua Hooluiu Savage. Maanei i hoohalaia he mau pule e kall ana no ka hana nui a hoea mai. 1 ka auwina la o ka la 26 o Iune, ua hoohikileleia makou i ke kanl pinai ana mai o na pu a na koa kiai, ame ka hoohoia ana mai, "Ua lele kauaia mai kakou. Ia wa koke no i wawalo ae al ka leo ohe kahea e hoomakaukau na mea apau. Ia'u e ku ana mahope o ko'u pualikoa, ia wa i kani mai ai na pukunialii ame na pu raifela ma kahi owi.wa o Beva Dama, a Ike ae la makou aia na enemi ke paio mai la me ka hāhana me na koa o Mekola. Ua ikaika io no na enemi. no ka mea, aia ka leo o ka lakou mau pu ke hoopiha la i na kualono a ke nee mai la me ka hikiwawe; ia wa no i hoohana ia aku ai ko makou mau puali pukuniahi e hoolete ana i na poka paa ame na poka pahu. Ia makou e nee ana no ko makou kahua, ua ike aku makou i ka pualikoa kumau a Sake e onou ae ana ma owawa; a i ka wa i hiki ai makou i ko makou kahua, aia lakou ke paa la i ka palena o ka ululaau ma ko makoa aoao aka.i. "E nee ae a pili, a e ku me ka mak&ukau!" wahi a Konela Fglita. Ia wa pokole no 1 nee mai ai he eha regimana mai ko makou aoao hema no ka aoao akau. Ia lakou i kaa ae ai mahope o makou, ua ike aku la ko makou konela i ke ano hopohopo. o na koa 0 keia mau regimana, a ia *wa oia i kauoha mai ia makou: "Hoolohe pono, bataliona! E hoomaha!" Ua hoolohe pono ia keia kauoha me ka akaaka ana ae o na mea apau i mau hana hookahakaha a ko makou konela oiai ka make e nee mai ana; aka, oia hana ana a ko makou koneia ka mea nana i pale aku i na haawina makau iloko o n koa o na regimana 1 nee ae mahope o makou, a ua nee ae lakou me ka maikai no ko lakou kahua Iloko o ia manawa i hoomaka aku al na pualikoa kumau e paio me ka ka-

hana., a o ka wa no ia i oili mai ai ka makamua o na pualikoa Konofedereta, a leie kaua mai la lakou e like me na nalo meli." Iloko no nae o ko lakou nui, aole i naha ae ko Sake puaii> a hiki i ka wa i oili mai ai ka puali pukuniahi a hoomaka mai ia e haawi i na ai a ka' papaa. j Ua ike koke aku la ko makou k.mela i kona manawa, nolaila ua lele iho ia oia mai luna iho o kona lio a wehe ae la i kona papale a owiliwili ae la ma- ! luna o kona poo me ke kahea ana mai, "Imua me ka awiwi." { Ua ike koke aku la makou i ka ma- j nao, a iloko o na leo hooho i hoio iike aku ai na mea apau. O ka mamao o ka puali pukuniahi mai ko makou wahi he eono haneri i-a, a ia makou e holo aku ana, ua hoohuii koke ia-mai ka pu o ka aoao hema maluna o makou. I ke koa kipu i nee aku ai ihope a hopu aku i ka huila, oia no ka manawa i kauoha mai ai ko ( makou konela e moe iho ilalo me kona moe pu ana iho. Ua| hookoia aku ke kauoha, a ia wa koke no aia na poka ke lele la maluna koke iho no o makou. I ka hala ana o keia puu make o makou, ua ike koke aku Ia makou i ko makou hae i ka pulelo hou ana ae, a ia wa no i ala ae ai na mea apau a nee hou aku la me ka awiwi. j Mamua o ka piha hou ana o ka pu, aia ko makou rekimana iloko o ke aluka o na enemi a lilo ae la na pu iloko o ko makou mau lima, ua hoohuli koke ia ae na pukuniahi a ka enemi ame na poka a lakou i hoomakaukau ai no makou, i 1 hoihoi hou ia aku ai na lakou no e al, .1 ka lakou mau hua momona. Ua ike koke mai na enemi ia makou a hoouna- i ia mai la kekahi mau pualikoa no ke' kokua ana i ko lakou mau hoa, aka, ua kaa ma ko makou aoao ke oolea, a ua hoihoiia aku lakou no ka noho hope loa. j Ua ki ia mai no makou a aia he heluna; nui o makou ke waiho mokaki la iluna o ka lepo; o kekahi e waiho ana aole. he poo; o kekahi o ke kano wale no, a' 0 kekahi o ka peahi lima wale no ke waiho ana. O Kapena Patona oka pu-, ali koa ma ko makou aoao akau, aia' oia he kino kupapau e waiho ana ma-' lalo o ko'u mau wawae, a o ko lakou lukanela-konela ua kaikaiia aku oia i hope me kona eha nui. Eia makou ke ku nei iloko o kahi pilika a ma ka hoo-; mau ana aku o makou i na ki poka ana, ua emi aleu na enemi, a loaa ae la he wa e nee mai ai o ka pualikoa kumau. .O na pu i lilo mai ai ia makou ua pau ae la i ka hakihaki, a ma ko makou aoao aKau hoi, aia malaila ka hahana o ke kaua. Ua ike mal la no na Kono-1 federeta ia makou a hoouna hou ia inai he mau pualikoa hou, aka, ua hiki ole ia lakou he nee hou.mai i ka wa i haawi paapuia aku- ai n£ poka iki, a i ka wa i hoea mai ai ko makou mau kokua, ua hoemiia aku na enemi, a neenee hou aku'la ka pualikoa kumau imua. Ma keia lele kaua ana a makou ua lilo aku he liookahi hapa-lima o ko makou he-, luna; aka, ua hookaulanaia ae ko makou regimana, a hapaiia ae la kd makou konela i«a ke kulana Birigidia. ' i Aka aole keia o ka hopena o ke kaua; I oiai, ia makou e emi ana ihope me ko makou haaheo ua ike aku la makou i ka oaka mau mai o na olapa ahi o na pukuniahi e hoio ana mahope o makou. 1 keia wa ke nalo aku la na kukuna malamalama o ka la a ke nee mai la na eheu malu o ka po. Heaha la ka manao o keia. | "E, Wilimona," wahi a Kopaia Poka ia maua e ku ana a nana aku i keia mau mea, "me he mea la ua hoopuniia kakou." | "Aole paha pela! He mea oiaio aole; loa e hiki i ka enemi ke hoopuni ia ka- j kou." | O -na kupinai o na leo o na pu raifela ame ka e hoopoull ana i ka lewa oia na mea e lohe ia aku ana a e ike, ia ana ia manawa, a ma ka hoomaopopo ana, eia makou ke nee nei i hope. Mahope mai ua ike aku la makou i poe lawe mai e nee mai ana io makou, a he mea kupaianaha ia oiai ai kahil hoolulu o Savage ma kekahi aoao.. I "Imua e na diabolo," wahi a kekahij leo i pu-a ae mai kekahi awawa malalo iho o makou. I ka nana ana aku ike ( aku la makou i ka pualikoa Ailiki ma-, lalo o ke alakai ana a Generala Meaga ( e nee ae ana, a ua hiki ke hoomao- } popoia na helehelena wiwoole maluna o kela ame keia koa pakahi. I keia pu- \ alikoa i hiki ai ma kekahi wahi kiekie, ua ike aku la au i ko lakou Kenerala. i ka oniu ana ae i kana pahikaua ma- I luha o kona poo. Ua hookoia aku k • manao o ko lakou Kenerala, a ia wa v • i komo aku ai keia pualikoa wiwooie iloko o ka ululaau h, nee aku la no kahi e hahana ana na hakoko ana. (Aole i pau.)