Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 8, 20 February 1903 — Page 2

Page PDF (1.56 MB)

This text was transcribed by:  Jean Howard
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA, FEBERUARI 20, 1903

 

 

KA

NUPEPA KUOKOA

---------

No ka Makahiki                 $2.00

No Eono Mahina        1.00

 

(Kuike ka Rula

Schedule)

 

========================

 

 

                O NA OLELO HOOLAHA A PAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A I NA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA.

                                                                                                -----------

 

                O na Dala a pau o ka Pepa nei e hoona pelo lei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY.

                                                                                                ------------

 

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO.

---------

Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu, Panalaau o Hawaii, ma ke ano mea o ka Papa Elua.

-----

DAVID L. A-I,  Lunahooponopono

A.W. PEARSON, Luna Nui Honolulu, Oahu

POALIMA :     :   FEBERUARI 20, 1903

========================================

 

KAKOO KUMUKANAWAI KALAKAUA MA KEIA LA

--------------

 

                O kekahi hana ano nui i hanaia o Feberuari i ka makahiki 1874 a ma ka 13 no nae, oia ka hoohiki ana o ko kakou poo aupuni o na lai hala ka Moi Kalakaua i ke kumukanawai o keia Paeaina.

 

                O ke kumukanawai a kanawai palia he kauoha ia e waiho makaukau ana no ke kuhikuhi ana i ke kanaka i noho malalo ona no ka pono wale no o kanaka ame k lakou aina ame ko lakou aupuni.  He nui na hiohiona maikai o keia mea he kanawai a o na kakaolelo a kuhikuhi-puuone ma ke kanawai, o lakou ka poe makaukau loa ma ia mea he mau mea wale no i hanaia no ka pono o ke kanaka.

 

                O keia mau mea, ma o ke kino hookahi la oia hoi ke kumukanawai o lakou ka ka Moi Kalakaua i hoohiki ai e kakoo no keia lahui, keia mau mokupuni ame ka aupuni.

 

                O ka la mamua iho, Feberuari 12, oia ke manawa i loaa mai ai iaia ka mana o ka hoohiki ana no ke kakoo ana i lilo ai ua kumukanawai la i mea mana, no ka mea, oia ka manawa ona i poniia ai i moi no Hawaii Paeaina, no ka mea o ka noho moi ana a pooaupuni ana o kekahi kanaka oia ke kuleana o ka loaa ana iaia ia mana hoohiki.

 

                Aole h e hookahi manawa wale no a ka moi Kalakaua i kakoo ai, ua hoohiki oia, aka o ke kakoo ana ua mau aku kona ola ana a hiki wale no i ka hala ana o ka mea nana ua kakoo la.

 

                Eia ka haawina o ia mau hiohiona no kakou, kela haawina hoomau ma ka mea hookahi.  Mamuli o ka mau o ke kakoo ana o ka Moi pela i mau ai ka maikai o ke kulana o ke aupuni aole o ia wale no aka o ka pii ana ma na anuu.  Ua loaa no he mau kekeue aupuni a hooponopono kumukanawai a pili i na mea apau i kupono ma kona aoao ma ke ano he pooaupuni, he haawina hoi i loaa i’o aku no i na aupuni apau o ka honua, oiai aohe aupuni i nele ole i ka halawai me na kuia, aka no Kalakaua ua mau aku kona kulana a na ka make wale no i hookaawale aku iaia mai ua wahi la aku.

 

                O ua la la i hanaia ai kela kakoo pookela a ka moi oia ka la i oili aku ai ka oukou Kilohana a aole wale no hoi keia o kona hoea ana aku imua a ka lehulehu aka o ka haawina a ka Moi Kalakaua i kukulu ai oia ka ianei i hana ai o ka hoomau ana no 41 makahiki a oi.

 

                E like me ia ano pela no oia i iini mau ai e hele mau ma ia kahua no ka pono o ka hoakanaka ma na mea i pili i kana oihana.

 

                Mawaho ae o keia ke hauoli nei makou i na manao mahalo no ka oukou Kilohana mai kekahi mau makamaka mai e like me ia e puka aku nei, a ke iini nei makou e hoomaikai ae i ke Kuokoa ma ka hooikaika ana e holoi a hoopololei i na hemahema me ke ake nui e hoopukaia na mea oiaio, no ka mea oia ko makou iini o ka hele ma ke ala o ka oiaio no ka pno o ka hoakanaka.

-------------0------------

 

KA AHAOLELE ELUA

--------

 

                O ka noho ana iho la o ka Ahaolelo Kuloko o kakaou—ka Hale o na Lunamakaainana ame ka Aha Senate i ka Poakolu nei la 18 oia ka lua o na Ahaoielo i malamaia ma keia Paeaina no keia Paeaina ma kona kulana hou ke Teritori o Hawaii.

 

                Iloko o ka Aha Senate he umi Repubalika, he eha Home Rula a he hookahi Demokarata.  Iloko o ka Hale o na Lunamakaainana he iwakalua Republika he umi Home Rula.  O lakou iho la ka poe i kumu ai ka Ahaolelo Elua o ka Teritori o Hawaii.  Ma ka hoomaopopo ana e pono e loaa iho keia manao i na makaainana a i ua poe hoa ahaolelo nei e hooi ae i ka maikai o ka lakou hana mamua o kela i hala oiai o na hemahema o ke kau i h ala oia auanei na haawina e a’o ai ia lakou no ka hoomaikai ae.

 

                O ka malamaia ana o ka Ahaolelo i ka Poakolu, Feberuari 18, 1903, hora umi o ke kakahiaka oia ka manawa mua loa o ka o ana mai o ka leo e hooho mai ana, o na kanawai e puka mai ana ma ka hooholo ana a kakauinoaia e ke Kiaaina no ke kakoo ana alaila ua hanau mai he mau rula hou a i n i ku i ka maikai pela no e olu ai ka noonoo pili laula a ina aole alaila e kalele ana ka noonoo pili laula ma kahi aoao.  E pono nae e hoomanaoia o ke kanawai e puka mai ana ku ole i ka noonoo pili kahi aka holopono nae no ka lehulehu he mea pono e hoopio i ka noonoo pili kahi.  Aka o na hana hoohaiki a ka poe kakaikahi me ka nana ole ae i na aoao kalaiaina no ka pono pili kahi ua emi loa iho kona maikai i ko ka hana no ka lehulehu; eia nae he mea paakiki ka hooko ana i ka makemake o kela ame keia pakahi o ka lehulehu aole nae e hala ke kupono i ka lehulehu.

 

                Ke hanaia ka @ne, pela, ke manao nei makou o lakou iho la na haha e hoike maopopo ai i ka maikai o ke Kau Ahaolelo Elua.  A i kaa ma kekahi aoao, oia no ke aniani e maopopo ai i na makaainana ke ano ame I e kulana o na hoaahaolelo, he ike e hoomakili ae ai i ko lakou makaala no ka manawa e hiki mai ana.

 

                Aole o keia wale aka o ka hele ana ma ke alanui maikai oia ka puka mai o na kanawai maikai a hoopomaikai i ka lehulehu a o ka maikai no hoi ia ame ka hoomama ia o ka lahui.  Ke hala no hoi ia alaila o ka lehulehu no ka mea auamo ia mau kaumaha no ka mea ua hanaia ke kanawai no na kanaka.

 

                O na hoa ahaolelo o lakou na kauwa a ka lehulehu, a e like no me ka olelo a ka Buke Nui, “a i manao kekahi e lilo i pookela iwaena o oukou e pono oia e lilo i kauwa na oukou,” pela e kau ai ia haawina maikai maluna o ua kauwa la aole o ke kauwa hoomeamea.

 

                Ke manaolana nei makou e holopono ana na hana o keia aha olelo o kakou, a aohe no he kumu e holopono ole ia.

 

                Eia nae, ma ka hoomaka mua ana no o ka Hale o na Lunamakaainana ua hookuiheia ka noonoo o kekahi hapa o ka lehulehu ma o na aoao kalaiaina la oia hoi na Repubalika.  Mak ak halawai o na Repubalika ua hooponoponoia na luna hana e koho aku ai no ka Hale me ka lokahi aka i ka hiki ana keia i kahi o ka hana he okoa aku la ka hana a kekahi poe Repubalika o lakou, a laweia a lilo ka lunahoomalu o ka Hale e na Home Rula ma ke koho ana o na Repubalika i ka lunahoomalu Beckley. Hookahi mea maopopo, mahope o ka noonoo maikai ana e holopono ana na hana imua me ka maikai.

----------------------

 

He Mahalo Kiekie

-----

 

                Mr. David L. A-i, Lunahooponopono o ke Kuokoa Aloha oe:

 

                E oluolu e hookomo iho ma kahi kaawale, o kau pepa i keia manao malalo iho nona hoi ke poo e kau ae la maluna, a i ike mai hoi na kini apau e kilohi ana i kona nani.

 

                Mai kou noho ana i kiai a i mea hoi nana e hooponopono i kona kino lahilahi a hiki mai i keia la, ke haawi nei au ame na lehulehu e hoohialaai ana i ka ono o na manao ame na mooleio i hoouluwehiia iloko o na kolamu o kona kino lahilahi, i ka mahalo me ka lana o ka manao e hoomau ia aku ia ohohia a hiki i ka hopena.

 

                E mau mai ke ahonui e na makamaka.  Me ka mahalo,

                                                                                                                JAS. H. S. KALEO,

                Hana, Feb. 10, 1903

                                                                                                --------------

 

Leo Mahalo

-----

HE NUI KE OHOHIAIA O KA NUPEPE KUOKOA MA KA APANA O PAIA

----------

 

Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa David L. A-1, Aloha oe:

Ma ke kulana o ka Nupepa Kuokoa ma keia Hapa o Maui nei. He nui ke ohohia o na poe, ma ka nana ana iho i na mea hou kuwaho ame kuloko ame na moolelo Hoonanea ame na Manao Haku o ka Lunahooponopono.  Nui ka mahalo o na poe apau.

 

                E piha mau ana ka Nupepa i na manao hoonaauao a waiwai nui no hoi  JNO KALINO.

 

--------------------

 

                O Horace McElron i hana iho nei ma ka banako o Bihopa a i loohi iho nei i ka ma’i pupule ua hoounaia aku nei ia ka hale pupule.  Ke nana pono nei kona mau hoaloha iaia.

===================

Ma ke Kauoha

-----------

 

HOOLAHA KUAI A KE KOMIKINA

---------

 

                Ma keia ke haawi ia aku nei ka hoolaha, malalo a ma ka mana o ka kauo ha a ka Hon. J. W. Kalua, Lunakanawai Aha Hookolokolo Kaapuni o ka Apana Kaapuni Elua o ka Teritori o Hawaii, o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, L.R. Crrok. Ke Komikina, i hookohu pno ia aku e ka Aha Hookolokolo Kaapuni, e kuai Kudala ana oia ma ke akea, ma ka Hale Hookolokolo o Makawao, ma ka Hale Hookolokolo o Makawao, Makawao, Maui, ma ka Poaono Feberuari 28, 1903, ma ka hora 12 awakea o ua la la i oleloia i na pono ame na kuleana apau ma ke ano alodio o na keiki oo ole a Keola Pupule, iloko o ka waiwai paa o Keola Pupule i make no Peahi, Maui, e like me ia malalo iho:

 

                O kela apana aina apau loa e waiho la i Ulumalu, Mokupuni o Maui, nona ka iliaina o 20 eka; oia no hoi ka eluahapakolu o ka mahele hookahi iloko o ka Hui Aina o Ulumalu.

 

                Kuike ka makemake a ma ke dala gula Amerika no hoi.

 

                Ma ka aoao o ka mea kuai mai no lilo apau.

 

                Hanaia Feberuari 9, 1903.

                                                                                                                                L.R. CROOK

                Komikina i hookohu pono ia e ka Aha 2950-Feb. 13, 20, 27

-------------

 

AINA WAIWAI NUI MA KE KUDALA

-----------

 

                Ma ka hana o ka waiwai o KAPUNIKALA (k) keiki oo ole.  Mamuli o kekahi olelo kauoha i kakauia e ka Mea Hanohano J.T. De Bolt, L,K. Mua oa ka Aha Kaapuni, Apana Hookolokolo Ekahi o ka Teritori o Hawaii, nolaila ke hoike aku nei ka mea nona ka inoa malalo iho, i ka POAONO, FEBERUARI 21, 1903, hora 12 awakea, ma ka aoao mauka o Aliiolani Hale, Honolulu, Mokupuni 6, Oahu, e kuai kudala ia’ku ana i ka mea koho kiekie loa, ke kuleana apau loa o kela me keia ano o ua keiki oo ole la iloko o kela Aina Hui e waiho la ma Holualoa 1 ame 2 ma Kona Akau, mokupuni o Hawaii, he 350 mau mahele a he 7330 eka o ua aina hui la, a he kuleana huikau ko ua keiki oo ole la, penei, he eono (6) mau mahele ua like me 125.64 eka oi aku a emi mai paha, Kona Kuleana iloko o ua aina la, a e kuai pualu ia’ku ana ua mau mahele la, he eono.

 

                He aina kupono loa keia no ka hanai holoholona, me ke kanu kope ma na uka a he maikai no hoi no na home hookuonoono makai, a ua noa loa ke kai lawaia i keia manawa e like me ia i hooholoia e ka Aha @iekie.

 

                He manawa maikai loa keia no ke kuai ana i keia ano aina.

 

                Me ka mea koho na lilo o ka palapala hoolilo kuleana, a he kuike ka rula, dala gula o Amerika Huipuia i ka wa e loaa ai ka palapala kuai.

 

                O na ninau apau me ka mea no ia nona ka inoa malalo iho, a i ole ia ia Henry Smith, ma Alilolani Hale, Honolulu i oleloia.

                                                                                                                                S.W. KALEIKINI

 

Kahu Malama, Waiwai o Kapunikala (k) Keiki oo ole

                                                                                Jan. 30—Feb. 6, 13, 20

---------------------

 

OLELO HOOLAHA A KA LUNA-HOOPONOPONO WAIWAI

 

                O ka mea nona ka inoa malalo iho, oiai ua hookohu ponoia oia i Luna-hooponopono Waiwai no ka.  Waiwai o ISAAC H. KAHILINA (k) i make kauoha ole no Waipake, Koolau Mokupuni o Kauai, Panalaau o Hawaii e ka Mea Hanohano Jacob Hardy ka Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o ka Apana Elima o ka Panalaau o Hawaii i oleloia, ma keia ke kauha aku nei i ka poe apau he mau koi ka lakou i ua Waiwai nei e waiho mai ia mau koi me na hooia kupono i hoohiki ia i ka mea nona ka inoa malalo iho ma Kapaa Mokupuni o Kauai i oleloia iloko o na mahina eone (6) mai keia la aku no ia mau koi e like me ke kanawai.  A o ka poe apau i aie mai i ua Waiwai nei, e hookaa koke mai i ko lakou mau aie a i ka mea nona ka inoa malalo iho.

                                                                                                                                S. KANEWANUI,

Luna –hooponopono Waiwai o ka Waiwai o Isaac H. Kahilina i make.  Kapaa, Kauai, Ianuari 23r., 1903

                                                                (Jan. 30-Feb. 6, 13, 20, 27.)

--------------------------------

HOOLAHA AINA AUPUNI

-------------

                Ma ka Poaono, Malaki 7, 1903, a ma ka hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka puka o ka Hale Hookolokolo e kuai kudala ia aku ai ma ke akea na hoolimalima o na aina i hoikeia malalo iho nei:

 

1.        Ka Aina kalo o Kaneloa, ma Waikiki, Honolulu, nona ka iliaina o 15,70 eka emi a oi aku.  Manawa:  10 makahiki.  Ukuhoolimalima haahaa: ---$25.00 no ka eka hookahi, uku mua i kela ame keia eono mahina.

2.        O ka lele o ka aina o Kawailoa ame ka Mokupuni o Popoia.  Koolaupoko,  Oahu, nona ka iliaina o 68 eka, emi a oi aku.  Manawa: 10 makahiki.  Ukuhoolimalima haahaa: --$150.00 no @ makahiki hookahi, uku mua i kela ame keia eono mahina.

3.        Na Apana Helu 6, 26, 27, 28, 34 ame 35 iloko o na aina Ninole ame Wailau Kau, Hawaii, nona ka iliaina o 107 eka emi a oi iki.  Manawa 21 makahiki:  Ukuhoolimalima haahaa 25 keneta no ka eka hookahi, e uku mua i kela ame keia eono mahina.

 

Ma ka la i hoike mua ia ae nei a ma ka hora no i hoike mua ia ae nei, a ma ke keena o E.D. Baldwin, Hilo Hawaii, e kuai kudala ia aku ai ma ke akea, malalo o kekahi mau manawa a ano o ka mahi ana ame na hana hou, o ka mokupuni e ku la ma ka aoao Hema o ka pele i kahe ai i ka makahiki 1881, i Kaumana, Hilo, nona ka iliaina o 24.20 eka emi a oi aku.  Kumukuai haahaa $6.00 no ka eha hookahi.

 

                No na mea aku i koe e hele mai i ke Keena Aina Aupuni, ma Honolulu, a io ole, ma ke keena o E.D. Baldwin, Hilo.

                                                                                                                EDWARD S. BOYD,

                                                                                                                Komikina Aina Aupuni

                Keena Aina Aupuni, Ianuari 31, 1903.

2949-Feb. 6, 13, 20.

 

Hoolaha Hooko Moraki

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI

-----

                Mamuli o kekahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki i hana ia mawaena o Waialua Hotel Company Limited, he Hui Hawaii, o ka aoao mua, ia Lewers & Cooke, Limited, he Hui Hawaii no, o ka aoao elua, ma ka la 14 o Sepatemaba, 1901, i kakau kone ia ma ka buke 227, aoao 165, a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike o kela moraki, oia hoi ka uku oleia mai o ka uku panee, nolaila, ke hoolaha la aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei e hooko ana oia ia mana kuai.

 

                A KE hoolaha hou la aku nei, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolaha ia aku na aina i hoike ia ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudala o James F. Morgan, ma Honolulu, ma ka Poaono la 21 o Maraki 1903, hora 12 o ia la.

 

                Aia ma kahi o W.R. KAKELA na olelo hoakaka no keia mea.

 

                Hana ia i keia la 20 o Feberuari 1903.

                LEWERS & COOKE, LIMITED,

                                                                                                                Mea Moraki Mai.

 

                Penei na aina i moraki ia:  a e kuai ia aku ana ma ia la ma ua kuai kudala la, ke ole e uku ia mai ka huina aie o ua moraki la me na lilo paniku:

 

                He kuleana hoolimalima i hanaia e Kepane Mele ame Kaaeamoku ia Chas. David, ma ka la 23 o Iune, 1890 Kopeia ma ka buke 206 aoao 399 a i hooliloia i ua Waialua Hotel Company Limited la, ma ka palapala hoolilo i kopeia ma ka buke 240 aoao 87, o ka aina iloko oia hoolimalima he apana o 47-100 o ka eha ma Paalaa, Waialua, Oahu,  (kokoke loa i ka Hale Hoolulu o ka Hui Alahao ame Aina o Oahu) i hoike pihaia oia ka apana 3 o ke kuleana 2903 ia -------Palapala Sila 1491, aka nae e koe ana nae he wahi apana e paaia nei e ke alahao.  O keia hoolimalima no 15 makahiki mai keia la aku, no ka uku hoolimalima o $120 no ka makahiki.

 

                Aia ke ku ala maluna o keia apana aina he hale nani o elua hale ke kiekie i kukulu maikaiia, me na rumi kupono no ke ano hotele liilii.  Aia pu no me na hale mawaho kupono ame na pno hale, e komo pu ana ma ke kuai.

 

                O ke kulana e ku nei keia aohe lua e like ai o kahi auau kai ua kokoke loa ma ka ipuka hale, he kulana nanaina ike kamahao kau e ike a ka maka e hoihoi ai maluna o ka moana, na mauna, me na kula uliuli, ma kela wahi keia wahi.  Kau Hooilo a i ole o ke kau mehana, o ke ea oia wale no ka mea i kau nui ia.

Feb. 20, 27 –March 6, 23, 1903

----------------------------

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI

-------------

                I kulike ai me ka mana kuai ame kekahi mau manao e ae o kekahi moraki i hanaia ma ka la 29 o Malaki, A.D. 1899, a i kopeia ma ke Keena Kakau Kope ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, iloko o ka Buke Helu 192, aoao 87 88 ame 89, mai a Kim You, Goo Lung, Nee Pank, Chang Kok, Young Yee, Wong Kai i ikeia ma keia inoa kapakapa Won Kok, Hung Kong ame Hung Tai, no ka Qawa o Kahana lakou apau, Koolauloa, Mokupuni o Oahu i olelo mua ia ae nei, he poe hoa hui e lawelawe oihana kalepa ana malalo o ka inoa hui o Hop Lee Wai Company ia Tai Hop Wai ame Lee Wai o ka Oawa o Kahana i oleloia he mau hoa hui e lawelawe oihana kalepa ana malalo o ka inoa hui o Tai Lee, Wai Company, a na Tai Hop Wai ame Lee Wai i oleloia, na hoa hui lawelawe oihana kalepa i olelo mua ia ae nei i haawi aku i ua moraki la no ka malama ana ia Lum Kin, Kahu, no ka Oawa o Kahana i oleloia ma kekahi palapala i hanaia ma ka la 12 o Okatoba, A.D. 1899, a i kopeia ma ke Keena Kakau Kope Aina i oleloia iloko o ka Buke Helu 193, aoao 444-450, ma keia ke haawiia aku nei ka holaha o ka mea nona ka inoa malalo iho nei Lum Kin, Kahu, ka mea malama a mea paa o ka moraki i oleloia i keia manawa, ke manao nei oia e paniku i ka moraki i oleloia mamuli o na kumu i uha’iia, e hoike ana, o ka uku ole ia i ka manawa e uku ai ke kumupaa ame ka ukupanee ame ka nota hoopaa aie i hoopaaia e ka moraki i oleloia.

 

                Ke haawi hou ia aku nei ka hoolaha o na kuleana, ma ke ano alodio, na pono apau loa o ka poe moraki mai e lawelawe oihana kalepa ana e like me ia i hoike mua ia ae nei, iloko o na waiwai apau i hoakakaia a i hoopaaia iloko o ka moraki i oleloia e kuai, kudala ia  aku ana ma ke akea ma na keena kudala o James F. Morgan o Honolulu, Mokupuni o Oahu, i olelo mua ia ae nei, ma ka Poaono, la 14 o Malaki, A.D. 1903, ma ka hora 12 awakea o ua la la i oleloia.

                               

                No na mea aku i koe e ike ae ia Mott-Smith ame Mattewman, Keena Helu 606 ame Helu 607, Stangenwald Building, Honolulu 1 oleloia, na loio o ka mea nona ka inoa malalo iho nei.  Hanaia ma Honolulu i oleloia, Feberuari 18, 1903.

                                                                                                                LUM KIN, Kahu

                                                                                                Mea Malama o ka Moraki

-----------------

 

                O ka waiwai apau i olelomua ia ae nei, i paa maloko o ka moraki i oleloia, oia na kuleana ma ke ano alodio ame na pono apau o ka poe moraki mai i oleloia oia keia malalo iho:

 

1.        O kela palapala hoolimalima nona ka manawa hoolimalima o umikumamalua makahiki, mai ka la I mai o Iulai 1899, i hanaia hoi ma ka la 29 o Malaki, A.D. 1899, mawaena o Tai Lee Wai Comapny i oleloia ame Hop Lee Wai Company i oleloia, a o na aina i hoopaaia maloko o ua palapala hoolimalima la, a e waiho la i Kahana i oleloia, no ka huina eka aina o 40 emi a oi iki no ka uku hoolimalima makahiki o $12.00 no ka eka hookahi.

2.        O na hale, na pa-laau, na hana hou, ame na hale e ae apau maluna o ua aina la i oleloia.

3.        O na lio, na holoholona hana, na puaa, na manu, na mea hana, lako hanalima, palau, ilikaa, kuaipi, na kaa huila-balala, na lako hale ame na waiwai lewa apau o na ano like ole apau ame na mea o ka poe moraki mai i oleloia a hoohanaia pili i na aina hoolimalima i oleloia.

4.        Laiki maemae ame ka laiki me ka ili maluna o ka aina hoolimalima i oleloia.

LUM KIN, Kahu

Mea Malama o ka Moraki

2951-Feb. 20, 27, - Mar. 6. 13

 

HOOLAHA MANO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI

---------------

 

                I kulike ai me na olelo o kekahi moraki i hanaia e J. M. Monsarrat ia Bruce Cartwright, Kahu Malama Waiwai o R.W. Holt ma ka la 5 o Iune, 1894, i hoopaaia ma ka Buke 147, aoao 305, e paaia nei e Henry Smith i keia manawa kona pani ma ka oihana i koho pono ia, ke haawiia nei ka hoolaha ma keia ke manao nei ka mea paa moraki e paniku i ua moraki la no ke kumu i uhaiia e hoike ana ka uku ole ia o ka ukupanee ame ke kumupaa i ka manwa e uku ai.

 

                Ke haawi pu ia aku nei ka hoolaha mahope o ka hala ana o ekolu pule mai ka la aku o keia hoolaha, e hoolaha ia aku ai na waiwai apau i paa iloko o ua moraki la no ke kuai ana ma ke kudala akea, ma ke keena kudala o James F. Morgan, ma Honolulu, ma ka Poaono, ka la 21 o Malaki, 1903, ma ka hora 12 o ka la i oleloia.

 

                E loaa no na mea i koe mai a W. R. Kakela mai a i ole P.L. Weaver (Wiwa) loio o ka mea paa moraki.  Hanaia ma Honolulu, Feberuari 20, 1903.

                                                                                                                HENRY SMITH,

                                Kahu malalo o ka Palapala Kauoha a R.W. Holt.

                                                                                                                                Mea Paa Moraki.

 

                O na waiwai i hoopaaia iloko o ua moraki la oia no kela aina apau e waiho la ma Manienie, Apana o Hamakua, mokupuni o Hawaii, Teritori o Hawaii nona ka iliaina o 13 eka oi a emi mai oia no ka aina hookahi i hoopaaia ma ka Palapala Sila Nui (Grant) Helu 1071 i haawiia la Kuaana, koe wale no kela hapa o ka aina i oleloia nona ka iliaina o 1 37-100 eka i hoolilo mua ia e Kuaana i oleloia ia Kahele, a oia no hoi ka aina i lilo i ka mea moraki mai i oleloia e Kuaana i oleloia ma kekahi palapala kuai i hanaia ma Dekemaba 2, 1889 a i hoopaaia iloko o ka Buke 122, aoao 173.

 

                                                                2951 Feb. 20, 27 – March 6, 13.

------------------------------

 

HOOLAHA PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI

----------------

 

                I kulike ai me kekahi mana kuai i hoopaaia maloko o kekahi moraki i hanaia e Katie E. Sims ame William R. Sims, kana kane mare, o Honolulu, mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, i ka Pioneer Building and Loa Association of Hawaii, i hanaia ma ka la 19 o ka mahina o Ianuari, makahiki 1898, a hoopaaia maloko o ka Keena Hoona Aina, Oahu, iloko o ka Buke 179 ma na aoao 57 a hiki i ka aoao 59, ke hoolaha ia aku nei me keia ke manao nei ka mea paa moraki e paniku i ua moraki la i olelo ia no na kumu i uhaiia, oia hoi ka uku ole ana i ka kumupaa, ukupanee, uku auhau ame ke uku makahiki no ka panai oia i ka manawa e uku ai; a maluna o keia manao paniku i oleloia ae la e kuai kudala ia aku ana ma ke akea ma ke keena kudala o James F. Morgan ma ke alnui Moiwhine, Honolulu i oleloia ma ka Poaono, ka la 28 o Feberuari, 1903 ma ka hora 12 o ke awakea o ka la i oleloia, me keia mau waiwai malalo iho i hoopaaia maloko o ua moraki la i oleloia, e ikeia:

 

1.        Aina e waiho la i Kaluaopalena, Kalihi, Mokupuni o Oahu, a i hoakakaia malalo iho:

Apana 2.  Hoomaka ana i ke kihi hema o keia apana, oia hoi Akau 51 ◦ 40’ Hik. Oiaio, 173.3 kapuai mai ka hookuina o na alanui e like me ko ka Palapala Ana Aina o ke Aupuni o na apana o Kaluaopalena, Aperila, 1899, a holo e like me ia malalo iho:

 

Akau 51◦ 40’ Hik. 150.3 kapuai holo ma ke Alanui Kamehameha.

Akau 42◦ 00” Kom. 227.8 kapuai holo ma ka apana 3.

Hem. 48◦ 00’ Kom. 150.0 kapuai holo ma ka apana 5,

Hem. 42◦ 00’ Hik. 218.5 kapuai holo ma ka apana 1 a hiki i kahi i hoomaka ai.  Iliaina 0.768 Eka, a oia no hoi ka aina i hoikeia ma ka R.P. (Grant Helu 3546.

2.        Aina e waiho la ia Kaluaopalena, Kalihi, mokupuni o Oahu, a i hoakakaia e like me ia malalo iho:

Apana. 1. E hoomaka ana ma ka huina na hema o keia apana, ma ka hookuina o na alanui e like me ka ka Ana Aina Aupuni o Aperila, 1899.  Malaila aku holo e like me ia malalo iho:

Akau 10◦ 16’ Kom. 243.5 kapuai holo ma ka alanui hou,

Akau 48◦ 00’ Hik. 45 kapuai holo ma ka apana Aupuni Helu 5,

Hem. 42◦ CO’ Hik. 218.5 kapuai holo ma ka apana Aupuni Helu 2,

Hem. 51◦ 41’ Kom. 173.@ kapuai holo ma ka laina alanui hou a hiki i kahi i hoomaka ai.

Iliaina 53-100 Eka.  O keia no ka aina i hoakakaia ma ka R.P. (Grant) Helu 2486.

Pioneer Building and Loan Association of Hawaii.

                                                                                                Ma o ka Loio la,

                                                                                                A.G. M. ROBERTSON,

                                                                                Hanaia i Honolulu, Feberuari 5, 1903.

                                                                                                2949—Feb. 6, 13, 20, 27

                                                                                ------------------------

 

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA MALAMA MORAKI

 

                Ke haawi ia aku nei ka hoolaha mamuli o ka mana kuai i hanaia iloko o kekahi moraki he palapala i hanaia ma ka la 5 o Ianuari, 1900, e D.H. Ward o San Francisco, Mokuaina o Kaleponi, Amerika Huipuia, ka mea moraki mai, ia C. Spreckels o San Francisco i olelo mua ia ae nei ame W.G. I*rwin o Honolulu, Mokupuni o Oahu, e lawelawe oihana kalepa pu nei iloko o Honolulu ma ke ano hoahui malalo o ka inoa hui a ma keia ano, “Claus Spreckels & Co.” na mea paa moraki, he moraki i kakau kope ia i ke Keena Hoona Aina iloko o Honolulu i oleloia, ma ka buke helu 247 aoao 34-37, o Allan Herbert ka mea malama o ka moraki i oleloia ke manao nei ka mea malama moraki o ka moraki i oleloia e paniku i ua moraki la i oleloia no na kumu i uhaiia e hoike ana, o ka uku ole ia o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka wa e uku ai.

 

                Ke hoolaha pu ia aku nei o ka waiwai apau i hoopaaia iloko o ua moraki la i oleloia e kuai kudala ia aku ana ma ke akea ma na keena kudala o James F. Morgan, Alanui Moiwahine, Honolulu, ma ka Poaono, la 21 o Feberuari, 1903, ma ka hora 12 awakea o ua la la i oleloia.

 

                O ka waiwai i hoopaaia maloko o ua moraki la a e juai kudala ia aku ai e like me na hoike malao iho oia keia

 

                Akahi-hapaha o ka Mokupe’a kia-kolu “Diamond Head (oia no ka mokupe’a kia-kolu Pelekane mamua aku nei “Gamsborough”) oia no hoi ka moku i hoopaaia ma ka inoa o S.C. Allen o Honolulu, iloko o ke Keena Kakau a Hoopaa o na Moku a i kau helu ia 325 (hou) a pela no hoi na kuleana e ae apau---o na kuleana pololei apau o ka mea moraki mai ma ka aoao o ke kanawai a kaulike iloko o ua moku la i oleloia, kona mau pe’a ame na i-a, na o’a moku na waapa, na heleuma, na kaulahao, na lako moku apau, na loaa ukumoku ukana ame na kuleana apau a iloko, o ka palapala inisua o ka Marine Insurance no elua kaukani elima haneri dala ($2,500.00) i hoopaaia ma ka inoa o ka mea moraki mai me ka Alliance Insurance Company of Berlin malalo o ka palapala inisua, Helu 681 a iloko o na dala apau e uku ia ana malalo o ua palapala la.

                                                                                                                                ALLAN HERBERT

                                                                                                                                Mea Malama Moraki.

 

                Kuike ka makemake a ma ke dala gula Amerika no hoi, a ma ka aoao kuai mai na lilo palapala apau.

 

                No na mea i koe e ike ae ia Holmes and Stanley na loio o @a mea malama moraki.

 

                Hanaia ma Honolulu, Ianuari 29, 1903.

                                                2948—Jan. 30, Feb. 6, 13, 20.

-----------------------

 

HOOLAHA MANAO PANIKU A KUAI A KA MEA PAA MORAKI

-------------

 

Ke haawi ia aku nei ka hoolaha, mamuli o kekahi mana kuai maloko o kekahi palapala moraki i hanaia ma ka la 18 o Dekemaba, 1899 i hookoia a hooiaia e Wiliam C. Achi, mea moraki mai, i hui pu mai ai me Mary Achi no ka hookuu ana i kona hapa kuleana o ka wahine mare no Honolulu Mokupuni o Oahu, ia Charles M. Cooke Limited, he ahahui e ku nei malalo o na Kanawai o ka Paeaina Hawaii, mea paa moraki, maloko o ua moraki ia i oleloia ua hoopaaia no ka hookaa ana i ka huina o $135,000.00 nona ka ukupanee o 6 pakeneta o ka makahiki hookahi, a i keia manawa e kuai ia aku ana no ka hookaa ana i ke koena i hookaa ole ia nona ka huina o $71,575.00 ma ka la 18 o Dekemaba, 1902, ame ka uku pu ana i ka ukupanee ame na auhau i uku ole ia, he moraki hoi i kakau kope ia iloko o ke Keena Hoona Aina ma Honolulu, ma ka Buke Helu 204, aoao 63-66 a e paaia nei, a e onaia nei e Charles M. Cooke, Limited, ke manao nei ka mea paa moraki e paniku i ka moraki i oleloia no na kumu i uhaiia, e hoike ana no ka uku ole ia o ke koena kumupaa ame ka ukupanee ame na auhau e like me ia i hoopaaia maloko o ua moraki la i oleloia.

 

                Ke hoolaha pu ia aku nei no hoi e ka mea paa moraki i oleloia, mahope iho o ekolu pule mai ka la aku o keia hoolaha, e hoike ana i ka Poaono, ka la 14 o Feberuari, 1903, a ma ka hora 12 awakea o ua la la i oleloia, e kuai kudala ia aku ai e ka mea paa moraki kela mau hapa a mahele o ka waiwai i hoopaaia maloko o ua moraki la i oleloia, a i ikeia malao iho nei no na kumu i uhaiia, maloko o ke keena kudala o James F. Morgan ma ke Alanui Moiwahine, Helu 42 iloko o Honolulu i oleloia.

 

                Na loina o ke kuai ana:  Akahi—hapaha o ke kumukuai e hookaaia ma ke dala kuike; a o ke koena e hookaaia iloko o hookahi makahiki me ka ukupanee o 7 pa-keneta no ka makahiki hookahi.

 

                Na lilo palapala ma ka aoao o ka mea kuai mai.

 

                Ua hoikeia mai i ka mea paa moraki ua loaa i ka Union Land Company @ ahahui, he kuleana iloko o na aina i morakiia, i ka manawa i hana a kop@ ai ua moraki la i oleloia.

 

                No na mea aku i koe e pi@ ana i keia kuai kudala ana, a e ike hoi i na palapala aina e hoike ana i na aina @ kuaiia aku ana, e ike ae ia D.H. Ca@  ka loio o ka mea paa moraki, 602 S@genwald Building, Honolulu.

                                                                                                                CHAS. M. COOKE, LIMITED

                                                                                                                                     Mea Paa Mo@

                                Hanaia ma Honolulu, Ianuari 19, @

                                NA KUHIKUHI O NA WAIWA @  PAU

 

                O na mea malalo iho oia, na hoa@ o ka waiwai apau loa i hoopaaia @ loko o ka moraki i oleloia:

 

                O kela mau apana a mahele@ apau loa e waiho la ma Kewalo Honolulu, Mokupuni o Oahu a i hoakaka @ ia e like me ia malalo iho nei:

 

                O kela poe aina apau loa i kua@  ka mea moraki mai (William C. A@ G.N. Wilcox ma kekahi palapala @ i hanaia i ka la 15 o Dekemaba. @ i kakau kope ia iloko o ke Keena @ Aina, ma ka Buke Helu 200. Aoao @ 338, a koe mailaila mai h e apana @ waiho la ma ke kihi komohana-ak@ ka aina i oleloia i hooliloia e ka @ moraki mai i oleloia la Charles @ Cooke, Limited, ma kekahi palap@ kuai i hanaia i ka la 18 o Dekemaba @ 1899, a i kopeia ma ke Keena II@ Aina ma ka Buke Helu.....aoao.... nona ka iliaina o 5 42-100 eka. Oia no hoi ka hapa o ka Palapala Sila Nui Helu 5715, L.C.A. Helu 10605, ia Piikoi, pau pu me ka aina e waiho la ma ka @ hikinina-akau.  A pau pu nae me ke kuleana mau o elua iniha kuleana wa@ kahe mau ai mai ka Iuawai eliia o @ ame ke kuleana hoomoe paipu wai@ mau paipu wai maluna o na aina i @ ia i haawiia mai e ka mea moraki @ i ka mea paa moraki ma ka palapala kuai i hoike mua ia ae nie.

 

                O na palena-aina o na aina i hoopaa@ ia maloko o ka moraki i oleloia a i @ ia maloko o ka palapala kuai a G.N. Wilcox ia William C. Achi (Mea Moraki mai) oia keia malalo iho:

 

                O kela apana a mahele aina ka @ kahi-hapalua o ka Ili Aina o Kew@ ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, @ hoakakaia malalo iho:

 

                Apana II.  E hoomaka ana ma ka kihi Hikina Akau o ka Apana Helu @ ma kekahi omole i kanuia ma ka ao@ makai o ke Alanui Waikiki, a mala@ aku holo.

 

                Hem. 5 37” Kom. 930 kauloahao (@ keia wahi aku aia he kuleana alanui @ kekahi wahi mahele aina uuku i kon@ kuleanaia e ka apana 13, e holo ana Akau 82 Hik. 332 kaulahao akea a hiki i ka akau o ka laina), malaila aku holo @

 

                Hem. 13 14’ Kom. 350 kaulahao:

                Hem. 19 51’ Kom. 1563 kaulahao:

                Hem. 62 49’ Kom. 100 kaulahao:

                Hem 76 48’ Kom. 456 kaulahao:

                Hem. 3 45’ Kom. 122 kaulahao:

                Hem. 25 15’ Kom. 1319 kaulahao:

                Hik. 439 he mau kaulahao e holo k@’a ana ma ka auwai kahiko a hiki i ke kiekiena o kona ka’e:

                Akau 43 47’ Hik. 723 kaulahao;

                Hem. 36 43’ Hik. 185 kaulahao;

                Akau 81 Hik. 488 kaulahao;

                Akau 20 19’ Hik. 200 kaulahao;

                Akau 35 Hik. 363 kaulahao;

                Akau 46 47’ Hik. 231 kaulahao;

                Hem. 43 56’ Hik. 84 kaulahao;

                Akau 45 28 Hik. 850 kaulahao;

                Akau 54 30’ Hik. 850 kaulahao;

                Akau 58 30’ Hik. 530 kaulahao;

                Akau 16 30’ Hik. 900 kaulahao;

                Akau 35 Hik. 810 kaulahao a hiki i ke kihi o ka puka-pa o Kapena Luce ame malaila aku holo ma ke alanui.

                Akau 78 45 Kom. 2540 kaulahao a hiki i kahi i hoomaka ai; nona ka iliaina o 68 eka emi mai a oi aku;

                Oia no hoi ka aina i hoakakaia iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 5715 ia Kamakee Piikoi a i kuaiia mai ia’u u@ kekahi palapala kuai a Lydia Piik@ Ena ame John Ena, i hanaia i ka @ 16 o Iulai, 1878, a i kopeia ma ke K@ Hoona Aina ma Oahu, ma ka R@ Helu 55, aoao 267; e koe ana a hookaa@ wale ia na hapa apau i hooliloia e @ no na pono alanui a me kekahi a@ ae.

 

                Pela no hoi:  O kela apana a mahe@ aina e waiho la ma Malookahana iloko o Honolulu i oleloia, i hoakaka a @ e like me ia malalo iho:

 

                E hoomaka ana ma ka ma-ka ma ka aoao komohana-akau o ke Alanui Sheridan 475 kapuai makai o ke Alanui M@ a holo;

                Hem. 34 18 Kom. Oiaio 150 ka! Holo ma ka laina hou o ke Alanui Sheridan;

               

Akau 30 55’ Hik. Oiaio 90 kapuai holo ma ka laina kahiko o na aina o Wilcox ame Wright.

 

Akau 38 40’ Hik. Oiaio 60.2 ka@ holo ma ia wahi hookahi no a hiki i kahi i hoomaka @ nona ka iliaina o 375 kapua@ kuea a oia no hoi ka aina i lilo mai @ mai ia Sanford B. Dole ame Anna S. Wright mai, ma kekahi palapala kuai i hanaia ma ka la 27 o Aperila, 2898, a i kopeia ma ke Keena Hoona Aina ma Honolulu, iloko o ka Buke Helu 181, aoao 29-30.

 

Mamuli o na mea o ka moraki e panikuia aku ana ua hoolala aku a mahelehele aku ka mea moraki mai i ka waiwai i hoopaaia maloko o ua moraki la i oleloia ma ke ano kuea (mahele aina nunui) a apana aina kupono no ke kuai hoolilo ana, a ua kuai @ ia aku ma ka hooko i’o ana.

 

A malalo o keia manao paniku a kuai malalo o ka mana kuai i haawiia mai, e kuai aku ana ka mea paa moraki i ka waiwai i hoopaaia ma ua moraki la i lawa ai ka manao o ua palapala moraki la i oleloia a koe kela poe apana maluna o na aina i oleloia no lakou na helu malalo ino:

 

Apana helu 1 a hiki i ka helu 10 pau pu me ka helu 10; helu 12 a hiki i ka helu 19, pau pu me ka helu 19; 29 a hiki i ka helu 35 pau pu me ka helu 35; @ a hiki i ka helu 48, pau pu me ka helu 48; 50, 51, 53, 55 a hiki i ke 62, pau pu me ka helu 62; 65, 66, 67, 68, 71, 72, 73, 75, 87, 96, ame 162.

                                                                --------------------

                Ma ke noi maoli ana mai a William C. Achi, ka mea moraki mai, a o ka Union Land Co., ka hui e olelo nei oia ka mea malama waiwai o ka mea moraki mai, ame kekahi poe e ae i kuleana iloko o keia kuai, malalo o ka mana i pili ilaila, ke hoopanee ia nei a ua hoopaneeia ke kuai kudala o ka waiwai apau loa i hoakakaia maluna ae a hiki i ka Poaono, Feberuari 21, ma ka hora a ma kahi i hoakaka mua ia a malalo o ia mau kahua hookahi no i hoakahaia maluna ae.

                                                                                CHARLES M. COOKE, LTD.,

                                                                                                         Mea Paa Moraki

                                                                                2947-Jan 23, 30,--Feb. 6, 13, 2@