Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 16, 17 April 1903 — Ka Poka Nui ame ka Poka Iki He Moolelo no kekahi mau Opio Elua iloko o ke Kaua Kuloko wawahi Mana Kauwakuapaa o Amerika Huipuia. [ARTICLE]

Ka Poka Nui ame ka Poka Iki

He Moolelo no kekahi mau Opio Elua iloko o ke Kaua Kuloko wawahi Mana Kauwakuapaa o Amerika Huipuia.

(Unuhiia e S. K. Nawaa.) MOKUNA XXIX. HOPAPA OLELO. "O kuu Matina ae keia," wahl a kahi elekule nienieie nui wale ia'u. "E Matina, eia kela hoa o oukou. Oia nel kekahi o na koa o ka Mahele Ekolu o Ve.klnia, a ola no hoi kekahi mea i eha ma kela paio hahana ma Ruy'dana. Ua nana mai la ka opio ia'u ine ka hoohuoi 1 oi aku mamua o kona makuakane. "O k& regimana hea kana i olelo mal nei oia kona mahele?" wahi a ka opio i ninau mai al. "O ka Mahele Ekolu. e ke keonimana, e Hke no hoi me ka lanel i hai aku nel ia Owai hol kou?" wahi a'u i pane aku ai. "Aole o*u pualikoa,' wahi ana i pane mai ai me ka akaftka ana a ia wa no hoi i aka iike ae ai lakou la. "O, alaila o oe kekahi o na koa klai e malama nei ia hope nei ?" wahi a"u i pane aku ai me ka hoopau ana iho i ko'u huhu oial ke makeinake la wau i ke ano o keia opio. "Aole no wau he koa kiai. Ua like no wau me oukou, eia nae aole o*u reglmana. Ke paio nei no hoi wau e ilke me oukou ka poe e paa nel i na aahu koa. Aole anei oe i iohe i kekahl mea e pili ana no Konela Mosebai?" a ia wa i hehene hou iho āi ka iala aka. "Alaila* o oe kekahi o kona mau koa? He oiaio oia kekahi o na hana ku maoli no i ka paakiki," wahl a'u i pane aku ai me he mea la ua maopopo ia'u na mea apau. "Ae, he paakikl maoll no. Ua oi aku ko makou komohla Hoko o ke kupillkii mamua o oukou." "Eia nei." wahi a kekahi o lakou i pane mai ai, "ke hoohuoi nei wau nou. Ke manao nei wau aole oe no ka Hema nei. Aole o*u manaoio no ko makou aoao nei oe." "Alaila, heaha kau e kapa mai ai ia'u? Aole. he lanaki?* wahi a'u i pane aku ai me ke koa luaole, a ia manawa no holaia ko'u puuwai ke pana la me ka awiwīl*

"Ae, he lanaki oe, aole he mea okoa

"He kanaka Vekinia wau," wahi a"u i pane aku ai: "no ke aha ko oukou mea e hilinai ole mai nei ia'u?" "No ka mea aole ou like me makou, a aole hoi ou kamaiiio mai e like me ko makou ano." "Eia nei," wahi a kekahl o lakou i kahamaha mai aJ, "o kekahl hapa o ua regimana la mai nei aku ia. Owal kau poe i ike iloko o ua regimana la?" "Aole wau i ike i na poe apau loa iloko o 'ua regmana la: aka o ko makou konela i keia manawa, oia no o Hekekona Ranalopa, a o kona wahi aia ma Laudona: aia no hoi o Mekia Koiopoka, "E, ua poiolei oe: maanei i hanau ai 0 Kolopoka, a maanei kona wahi i noho ai a hiki i kona nul ana. Aole anei pela e Matina?" wahi a ka eiekule i kahamaha mai mai i ka'u mau olelo. | "Ae, ua pololei oia nei," wahi a ka opio I pane mai al. "Ua olelo mai nei oe. oia ko oukou mekia, i ka wa hea 1 ia hoi kona hookiekie ia ana ma ia j kulana?" ! "Uo hookiekieia ae oia ma Kikimona, j mahope o ka paio ana ma Ana Akau. | Oia ame Tome Makala ka hookiekie like i ia ana. E na keonimana, ua hoomana[•wanui wau i ka oukou mau hoonieniele Ina aole o oukou manaoio mal i ka'u mau olelo, no ke aha la hoi ko oukou mea e hopu pio oie nei ia'u?" & ia wa I pii ae al ko'u huliu. "Mai huhu mai hoi paha oe, e ka *»oa. M wahi a ka oplo i pane mni ai. "Eia mai ko*u Hma: ke kaumaha nei wau no ko'u hillnai ole ana la oe e hoomanao Iho oe he wa keia o ke kaua. a he >mea pono e akahele aola hoi e puapuahulu.". "Ua pono," wahi a'u i pane akii ai me ka lalau ana aku i ka lima o ka opio. "Aole o'u huhu no ka ninaninau mai o oukou ia'u, aka no ko oukou kapa ana mai ia'u he lanakl, mahope no nae o ko'u ku ana imai i kekahl poka mai ia lakou mai, oia ko'u mea i huhu ai." "O hea kou wahi?" wahi a ka elekule i ninau mai ai. "O Matlnabuka ko'u wahi." wahl a'u i pane aku ai. ' ' . j "He loihi maoli no kou wahi e hele aku ai. Pehea la e hikl ai ia oe ke ! aku no ia wahi me kena eha ou? Ma ka nana aku I kou ana, aole he ikaIka e hiki ai ia oe ke pii aku I keia mau kuahiwj kiekle." wahi hou a ka elekule i pane mai ai. "Maoao wau ua hiki no ia'u ke heie aku. i na no nae e ae mai ana oukou e hoaumoe iho wau me oukou i keia po, a i ke kakahiaka nui o ka la apopo, e heie aku no wau ma ke alahele o Aledia. Manao wau ua hikl no ia'u ke hele aku a hikl ilaila iloko o na la elua." "Mai hēie oe no Aledta, o loaa mai oe i na lanaki," wahi a ka opio i pane mai aL "Ke paa nei na lanaki ia wahi me ka ikaika." O keia ka iono maikai loa t loaa mai ia*u. no k* mea ina wau e kokoke iki ana ma kahi o ko makou rpau pu%likoa> 0 ka loaa no la o ka pono ia'u. "Ke kaumaha nei wau no keia lono an i hai mai la. oiai o ke alahele kupono ioa ia no'u e hele aku ai,' wahi a'u 1 pane ak,u ai. "Ela ka hana kopono & kakou e hana aku ai nona, e ka olomana." wahi a Ālaiina i pane &e ai. haawl aku kak'»« i ai nana i keia ahlahl a I wahi no hoi noha e moe ai. t ka la apopo, « ! ho>kau aku kakou iaia maluna o kahl Ho ekmakui«f o kakoa a iawe aku iaia a kaa ma kela aoao o ke kuahiwi/ | "Ua pono kena manao ou, e MaUna. i He pono ia kakou ke kokua aku I ka poe e paio aua no ko kakoa pono," wahi a ka olomana l pai&e aku &L "Aole. aole." wahi a'u i pane aw!«rf ak® >t oiai aoie o'u makemake e bele aktt wta ke knahiwi. "Ke hoomaikal nei waa !a oukou. a ke hoopau nei wau i ka'u mau kamailio ana me oukou." 4 *Aole ia he men nou * poino ai; o kekahi uo hoi. aoie au ai a e loaa ana I ka poino ke hele aku sna kou aia- ! hele." j Ua ku «e la kAhi el«makule & iho «Ml iialo. maopopo Um fa la'u

he mea pono no'u « noho Iho o ulu boH a* ka hoohaoi Iloko o lakou. ua ae koKe aku wau i ke kono 1 paholaia mal no'u. i MOKUNA XXX. | PAKEUE MA KA APUA. "Ir t a n>ai kau hnna. i Wiliwiiiia Ko teania-i." |Ia niakou eai (ko makou PAina | kakahiaka. | kekahi ia ae. ua haiia mal {la !a"u oka oplo» Mat!na P»kuhara, ola ; ( ka nieA e hele pu ana me a'u aoU> hot 11> ka olomana: oiai ua loaa mal ke I kauoha laia e h«le aku e hui ho | Mos«?bai koa e noho ana nia ke awawa o Lauelona. Aole wau i ae no ia mea. o ko'u kaumaha nul wale no oia ko'u hele ana aku ma kahi a'u i makemako 010 ai e heie aku. Mahope 0 ko*u haawi ana aku t ko*u aloha i k» olwman» aine ka ae ana aXu t kana kono e hHe hou aku o ike ta lakou. ua hnalele iho l& wau iaia a hahai aku la mahope o Matina. Ia auwina la ua tho aku la maua ma kela aoao o kt; awawa o Laudona. a alakai loa aku la ko'u hoa ta'u no ke- . kahi &oao, kahi hol a'u i manao o\e al e heie aku. I ka uhi ana mai o ka malu o ka po ua hiki aku la maua' ma kekahl hale a maiaila maua i hoaumoe iho ai no la po. a loaa pu mai la no hoi ka lohe ta maua ala na Federal* ke paa la ia Hapa Fere ame Kaiekona. No keia alakal ana o ko'u hoa ma kahi a'u i makemake ole at, ua noho iho la wau me ka boomanawauul. a I ke kakahi&ka nul o kekaht la ae. ua lawe aku la ko*u hoa la'u a hlki l kumupali. "Ke haawi aku net vcau t ko'u hoomaikal ana he nui no kau mau hana maikai ia'u," wahi a'u i pane aku ai. "Ma keia mua aku ke loaa ta'u ka wa kupono e hana.aku no wau i k*kahl hana ta oe." "Uoki kau mau olelo," wahl a Mattna 1 pane mat al me ka leo huhu. "No ka Mahele Ekoiu hot oe o Vegtnta, nolaila aole ou aie ia'u." Ua hopu aku la wau I ka llma o ka oplo me ka pane leo ole aku otai ua hilahila iho la hol wau I ka loaa ana mai o na kokua ana mal laia mal manmli o ko'u hoopunipunl ana, Ua haalele aku la wau iala a hoomaka aku la e hele ma ko'u alahele.

Ua komo koke mai na h«K>m*nao an* no kela wahi a'u e hole nei oi&l ua ku a kamaalna wau i keia "wahi i keia \va o'U e noho ana me kuu ho«Uoha Tome Makaia. la'u e hele ana me ka nana ana ! na mea e waiho mai ana mamua o ko'u alo. he mau hiohlona ano e wale no ia e >vaiho mai ana. Eha makahikl mamua aku o kela la a'u o hele ne t i, aia ka maluhia ke pahola la k maluna o na home e ku ana ma ia \ wahi, a e waiho mai ana hoi na mahinaai me na hua ohaha maluna o na mea e u\u ana: i keia wa hoi he panoa wale no ka hapanul o ka aina e waiho mai ana. He mau la hauoli ko'u l hoohala ai ma ia wahi e hele ana l ka 1 holoholo me Tome ume kona kalkua- M hine, I keia hol a'u e hele nei, u% k JI kanaka makua, eia nae aia na ao WĒkumakuma ke luiumi iho la malunaMi ke hoao nei hoi e loaa ka pono.

I ko'u hiki ana ma kahi a maua me Tome i kaawale ae ai ! kela kakahiaka nui a'u i hoi aku ai no kuu home aloha, ua ku iho la wau a nana I na mea e waiho mal ana, Maanei ua nui nu e waiho ana, eia nae ma kahi 0 ka ike ana aku i na ilmalmna e hana mai ana e like me na la i haia aku, o ke ku pumaia wale mai n<>. Ma kela / ame keia wahl ua ike ak'u la wau I waiho maj o na papu, he mau hoik<; e hoike ana i ka hana a ke kaua la i hala aku. Mawaho a'e o kela, STr ike aku la wau i na haie e walho ma! x i ana me na pukapuka i loaa nkO | 1 poka iki ame na poka nul: <> kokahi M mau home a'u t ike al mamua, ua aku lakou a o ko lakou mau kahua ifl ku ai e walho ana ka lehu ahl. Ua ho iho la wau a iloko o kn'u ana no na mea i hala, ua komo mai iloko o ko'u puuwai ke aloha no poe no iakou keia mau home l h<n>l|l>flH la i mea oie. He iehuiohu oia poo IHo mal I mau hoaloha no'u. a he mn na manawa a'u I hoohala al me lak'» i ina ko lakou mau horne pakahi. Ua hiili aku 1a wau a nana aku I kahi .• jka home Makala, a ke Iko i a no wau I i kahi kumuFanu \vo!nnata <» ku ana | mamua Iho o ke aJo o ua home la. a Ikomo mai la na hoomanno ana Hoko o,'u |no na manawa a'u ! noho tho al maj lalo o kona malumaiu me Tome a iKale. Ile kakalkahl woh> no na loli ae ma ua home la, ma InSKH [aku, a ma ka nanalna o ka wa|ha «ha j mai o ka alna, ke ike la wau.aoie» he jhoomaopopo nul la i keia manawa. Ho j kakaikahl wale no na wahi hale i koe I iho ma kahi o na hale o na kauwa | .ku al, a o ka pa nani a'u i ike al e I hoopunl ana 1 ua home la. ua \vu-.va- j [hlia. Maluna o ke kaupoku »> ua home 1 |lā, ua ike aku la wau ua no*>aia ke- I ikahi wahl mamuli o ke ku ana i [ kahi poka nul. E iike no h<u u:<[kanaka ole o kela wahi a'u « noh» j peia no hoi ma ka'u ike aku 1 u i h uIHP ilau Mamali o kela mau mea a'u «■» i&mP | n«U ua komo mai la Uoko o'u ka e hele aku e makaikai ia wahi a'u j| noho ai, a hoololi ae la wau 1 ko*u i nianao jrnua tio ka hele nna ak i ma ke A Uhl kahawai no Hapa Fere. M tfa nalo aku ka la l k» la rr auiwa H a"u i hikl pono aku ai i ka uwaf«». * ko'u hiki ana mawaho o ua ua Ike aku la wau i kekahl mau pono e paa. ana no ilun i - ana mawaho iho o ka haie. I n t o*u e nōho ana maiaila, aol,» I kekahl iio eku iho mamua «• i a ma keia a'u e ike nel. ua » r popo iho la wau o keia ano hou e hoike mai ana ! <ta e ana ola. wahi,- No keia ;- 'a •> ' lo!e koa Konofedereta r?-a k- i ' naionalo, ua nihi hel* aku ■ e ike U mal ko*u het» k an,i ; 1 ko'u hik! ana nia ka »ana oku la wau iloko # Iloko o ka lumi, e * !^HHf Makala me kona al > ' . io'u ia. He nani- konii '<»"'■ r - . Wk, mua ole al mamaa. «»ia na»- 1 « '* H|' : waha ke hftlil la maluna :• W helehelena. a e paa ai?<>. kanikau. la'u e nana a«.i. wa I ku a'e ai k«?kaht k:n-> « ir waena o maua. a ik* aka tt 1 Xesie Kalekona. /^H "Heaha hol ka lari*i « ntl, ' ! anel ua aloha'keia ' kamakar* ola na ikwu:*> hll ' , - . iloko o ko'u poo a hUinai aX'i 1 heolohe ( ea oieio a iaua r -* **0{ ho! paha oe, e Kate ****•%' H hooillo i« oe i hehena " ** n ' . W Kalekona i pane aku ai* m l H ka aui o ko'u aloha ia ** H^.

"Aole o'o nana ia aloha ou. I ka J wa «u I hai mua mal ai i Kou alo'na \ no'u ua hoole aku wau e like me ka | biki l ka. wahlne ke ltana aku. I keia { wa ke hookonokono rnai ūei oe ia*u." \ "Hookonokono l& oe, Miss Makaia! j He keonimana wau," wahi a Kaleko- [ na ! pane hou aku ai me kela ano mau \ no ona a'u hoi i ike mua ai. \ "Keonlmaua! o ke ano hoi la fca ia o ke keonimana o ka iloko o ko'u haie me ko'u ae ale aku ia oe. a no kou ike ana no hoi u& heie aku ko'u nolaila ua hele mai nei oe me kau maa olelo keonimana ole no ka hiki ole ia oe ke ku aku imua o kuu makuakane. Pela iho ia | ka kou keonimana." j "Mai hoopau manawa oe, e Miss Kate | Ua haawi aku nei wau i ko'u aloha | oiaio la oe" j

"Aole he oiaio o kena aloha bu. e Nede K:tlekona a aole no hoi oe he kanaka hoopono." "Mai ka lani iluna, heaha ke ano o kau mau olelo?" like me ka'u I olelo aku nei. Ke hookohukohu nei oe o oe kekahi o na kanaka e kokua nui nei i ke kumuhana p paio ia nei e na aoao a I elua ma ke kahua kaua; aka ke manaoio nei wau, o oe kekahi o na kanaka kipi ino loa." "Oia? E akahele ma kau mau olelo p kuu mea aioha, e malama hoi mai hoinoino mai ia'u," wahi a Kalekona l nane aku ai me ka hoholo ana ae o ka hnhu ma kon-i mau maka. "O. a o!e o'u maka'u ia oe, e Mr. Kale-k'-na. Ao!e he hik« ia oe ke hanaino !rta: "Sn ke aha hoi? Ke hookonokono mai nei oe ia'u e hana, aku wau i ka mr>n i hiki ia'u ke hana aku." "Heaha ka mea hiki ia oe ke hana?" wnhl a Kate i pane aku ai me ke kuoo. "Ua hal mai ne» oe o oe wale no ka me<i i koe iho i kauhale nei a aole hoi he mnu Paele i noho pu iho me oe. A! ko ike mai la oe ua ike wau I na mea npau. Ina aole oe e hooloil ae ana 4 kou manao, e hopu no wau ia oe a hoopaa iho mamua o ko'u noho lio a lawe aku ia oe no loko o ke kuahiwi. Ina 0.-» e hiki ana ilaila. e hauoli no oe a 0 kou lilo mai no ia I wahine na'u." "E hookaawale! e uku aku no kuu j kr«ikunane no ia hana au, ame keia mau olelo hoomakaukau au ia'u," wahi u Kate me ka leo huhu. "Heaha ka naio a kou kaikunane? E pono ia oe e hoopau ae I kou huhu. E lawe nku no wau ia oe no ke kuahiki i keia po." laia i hoopuka ai 1 keia mau olelo,! ua ne e aku la oia e hopu i ke kaika- j mahine, a mamua o ka hiki ana iaia ke hooko aku i kana mea i manao ai, ua. | 1010 aku la wau lloko o ka puka anianl j a lalau iho la i kekahi noho a haawl iho i ka ai mahanahana, a iloko oia manawa i konini iho ai ua Kalekona iluna o ka papahele. , 1 "Paianike!" wahi a Kate i hooho ae dl. a ia manawa pu no hoi 1 lele mai ai j oia iloko o ko'u mau lima "Ke hoo- j malkai nei wau i ke Akua! ua palekana i wau." "Ae," wahi a'u i pane iho ai me ka| leo maJie. "E Palanike, pehea oe I hiki mai nei lanei? a mai hea mai kena lole? Aole kena o ka lole koa o na lanaki," wahl hou a Kate. "Aole. Na Tome i haawi mai I keia ia'u i hiki ai ia'u ke holomalu." W*Holomalu? Alalla he pio oe?"āka mal nana oe'la mea. Ke ae nei wau i na Lanl no ka lia ana ia'u he manawa e hoopakele J ai 4a oe mai na lima mai o kela ino e waiho mai la." v makemake nel wau e ha'i mal 11 oHinpka manao o kela mea a'u e ike : 1 ne§Jfwahi.R kekahi leo 1 poha Iho al f mw&na o maua. L : hoopuiwa like ia maua no kela, a 1 'ili like ne la maua e nana Ika mea 1 iiona ka leo a maua I lohe ai, a ike aku 1 li maua ia Mr. Makala e ku mai ana. f "Palanike Wilimona!" wahi ana ,1 ! hooho mai ai; "a he lole koa Konofedprnta hoi kona! Heaha ka manao o keia?"

"Ae, o Palanlke Wllimona keia me ka 1010 hoonalonalo." wahl i pane akvi ai. "He pio w»u, a na kau keiki i kokua nmi ia'u ma ko'u holomalu ana mai nei. Mnnao wau j ka la apopo, e palekana ana wau." p e papa na Paianike i hoopakele y ad ia'n mai kekahi o na hana iapuwaie l ike ia," wahi a Kate i hooho ae -S"Heaha ka manao o kau mau oieio JBkuu lei aloha." Iw'Oia hoi, ua ioaa mal oia ia*u iioko 9fka poino maJ ka lima mai o kekahi L«armka hilahila ole, ua lele koke mal [ fwnu a kokua aku iaia. Aia ua ino, ' wahi a'u i pane aku ai me ke kuhipu ana aku i kahi a'u i waiho al ia Kalekona. K' l'Auwe. ua hoio aku nei oial" wahi a S& «.Lio i hooho ae at "K hai mai hoi paha olua I keia mea 'V»na a olua." w*ahi a Makala ,i pane ai me ka uluhua. "Heaha ka mea i hana ia? Owai keia lapuwale? Owai hoi ka moa i hoio aku nei ?" Ua hai aku la wau i na mea i hana ia. a i ka wa i puka aku al ka inoa o Kaiekona. ua pii koke ae ke kai o Mr, Makala a pane mal la, *0 Nede Kalekona? Nana I hana 'ho nei i keia hana? E uku no ia tio |a hana iapuwale ana! B Mr. WiUina, pehea la w&u e hoomaikai aku °er* 'He oiaio. aole wau e noi aku ana I i hoomaikai." ,Mai manao iho oe ua lawa kau mea lm»na iho nei ma ka Kate mau olelo r brttnaikn?," wahi aka olomana I pane -aai ai. "Aka. e Palanlke. ke hai -aku | jsdilvvau ia oe o kela Kalekona lapuI w»* i haia aku nel. e hana ma( ana I osi i kekahl hana mailuna ou. la'u i «ei. ua iohe aku «rau l ke o kekahl Uo e holo no kahi o na koa kiaJ. ,Ke manao I jnei wau o keia. Me he me» la f aole oia i hoohewahewa la oe, a ina k e h°P« Pio ia ana oe me kena loie Ko* &of<Ki*peta o'u, e ii ia ana oe ma ke ?he kiu. E pono la oe ke haaleie iho fa hale, a aole he manaw» 1 koe |"Ae. e Palanike. ua poioiei ka papa» \ mea pono ia oe ke> bel* koke aku oaa k a manawa kupono ia oe." wahl Z&te i oane mal «i ka hana pono wale no ia. a'u a * «I. aka ke manao nei wau he |a hoohewaie ko'u hele ana «ku e "■ \me kela." j (Aola! pauj