Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 46, 13 November 1903 — HE MOOLELO NO KE KAUNAWAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS. KE ALOHA I KA MAKA PAUIKALA, [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KE KAUNAWAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS.

KE ALOHA I KA MAKA PAUIKALA,

Ua noho malie loa iho la ua kanaka nei me ka pane leo ole. Ua maka'u loa oia. a o ka mea wale no iloko o kona noonoo oia ka lilo aku o kona ola. "E Uoomaopopo oe/' wahi a ka Barona, o ka loaa ole o ka hiiinai ana maluna o hookahi hana au e haua ai ua pau na hana e ae au e hana ai iloko o ia ano hookahi. "A o kou haku aoie oia i inanaoio i kau moolelo i hal mai nei e pili ana i kou hui me keia wahine opio, ke kumu hoi i loaa ai kekahi manao e noii aku ma keia hana au.- r "A heaha hou aku ia manao e hana hou ai?" wahi a ka ninau. '*A e ike koke no oe. E aa anei oe e komo iloko o na hoao a maua ia oe no ka ike ana i kou oiaio?" "Ae, ua aa wau." "E hoomanao oe, malaila e puka pono mai ai kou ola. Aia i hea e halawai ai oe me keia wahine opio ?" <4 3kla ka lauai o ka halealii e pili la i ka muliwai, ma ke kihi kokoke loa i keia aoao." <r Heaha ke kiekie o ia lanai mai ka wai ae?" wahi hou a ka Emepera. "Kaa iho malalo o ke kiekie o ke kanaka. Ke ku ae wau mai ka waa ae e hiki ana ka papahele o ua lanai la i kuu poohiwi." <k He mea maa anei ia : oe o ka pii a kau iluua o ka lanai?" "Aole e kuu Haku. He ku aku no wau ma ka waapa, Dili aku no hoi i ka lanai, a na'u no e paa i ke kaula o ka waapa mai kahi-oioi mai o ka lauai, i ka manawa e loaa ai kekahi kuia alaila e hooliemo koke no wau i ke kaula a pabu ikaika i ka "ft*aa mai ka uwapo aku, a na ka waa no hoi e holo malie ia'u e nee ai ilalo o ka papahele o ka waa me ka ike ole ia īnai." Ua huli mai la ka.Emepera a nana mai la i ka Barona me na hiohiona mohaha a pane mai la, "Ke kamailio nei keia kanaka i ka oiaio. ,? Aka, ua nana wale mai la no ka Barona me ka pane leo ole aka.me he la i ka nana aku aole i lawa kona makemake. "Ano e hoololie mai oe me ka hoomaopopo loa," wahi a ka Emepeiu i hoomau hou aku ai me ke ano kuio niaoli 110 nae i keia manawa, "Xo ka mea e kau koikoi ana na haawina hoahewa maluna ou, ke ku i kahi o ka hewa. E hele ana maua me oe i ka waapa no ka hui ana me ua wahine opio la au, me ko maua ike ole ia uo nae e kekahi kino kanaka. Aole e haawiia e oe kekahi hoailona no ko maua ike ia, a ina e lilo kou kunu ana i mea no inaua e ikeia ai e lilo koke no kou poo mai kou kino aku. O kau hawanawana e ikeia ai maua e loaa pu ana no ia oe ia haawina. Ua pili ikaika loa anei oe i keia wahine opio?" "E like me kuu manao kuio imua ou e kuu Haku," wahi a ke kanaka. "A, he mea kanalua no ia, a hiki ole ke liilinai i ka manawa koke, aka ke ike ia ka oiaio o kou manao kuio alaila e haawi makana no.wau no kau Hilda i mahele o ka waiwai o ka wahine mare ke hookoia ka berita maemae mawaena ona ame ke kanaka hoe waa o ka muliwai o Mose-le. E aa anei oe i keia mau hoao?^ u Ua aa wau, e kuu Haku." "Alaila e eleu hoi ha, i kali loihi loa ole mai kela ia oe," wahi a ka Emepera. Me ka elen nui ūa nalo aku la ua kanaka hana nei iloko o ka pouli no ka hooko ana i ke kauoha. "Ke manaolana nei wau e hiki ana iaia ke hooiaio mai i keia mau mea," wahi a ka Barona me na maka pupuku. ', "E ike aku ana kaua," wahi a Rodolofo," aka o kalii mea auo e loa ma ko kaua aoao, i mea no kaua e nalo ai, e huna ana kaua ia kaua iho iloko o na koloka o kaua a waiho iho ma ka papahele o ka waa me lie mau puolo la. O ka mea kupaianaha loa paha ke haua ia ia ano liana, —o ka lioe aku o ua kanaka nei a pili i ka lauai a o koiala lele aku la no ia i luila a kahea i na koa no kaua—he mau kanaka kipi i ka Akihihopa. A hiki mai na koa o ka Akihihopa o ko kaua la\Veia aku la no ia imua o ka Akibihopa, he mea e hoi ko kaua komo iloko o ka pilikia, ke ku i kahi o ka ninaninauia no ko kaua mau ano ame na kulana. Ke olelo nei wau he mau lopa maopopo kaua ma ke komo ana iloko o keia ano." Ma keia mea ua ku koke ae la ka Ilarona me na liiohiona kunahihi a pane aku la me ke ano pihoihoi—"Aole loa kaua e komo iloko o keia ano e kuu Haku, a aole e pono e hele ma keia huakai." "E kala mai ia'u," wahi a Rodojofo "me ka leo oluolu," e hele io no kaua. Aole au he kanaka e kukulu wale i kekahi hana me ka liooko ole ina 110 iloko o ka puikaika, aka e lioomanao oe e kuu Sigifarai maikai, aia a komo kaua iloko o ka pilikia o ia ano alaila oia ka manawa e hana aku ai oe i kau no kou hoa nei a 0 hoao wau no ko'u pakele mai ka ike ia ae e ko Tarevis nei." "Ma kahi au e hele ai malaila wau," wahi a ka Barona me ke kuio. Aole ,i liuliu ua pii hou ae la ke kanaka a hoike aku la ua makaukau ka waa no ka holo ana. "Ke ike aku nei wau e makaukau ana oukou e liele a he keu maoli hoi ka maikai o keia waina no ka hooholo pono ana i ka ai ke moni aku, a ina e pau ana keia huewai-ie, pehea ana la e loaa hou ai ko'u wai i holopono loa aku hoi ka ai," wahi a ke kanaka pana pua i lele oi wale aku ai no. "Aia ka pahu waina ma kekahi lumi mai," wahi a Sigifarai i pane aku ai oiai nae oia ame ka Emepera iloko o ka pouli ia manawa. Ua lele aku la lakou apau iluna o ka waapa o ka Emepera me na minoaka ma kona papalina no keia huakai ano e. Ua hoomaka aku la e holo me ka malie loa aole i hoeia ka waa aka e ko malie ia ana e ka wai. oiai ke kanaka e noho ana maliope no ka hoopololei ana i ka holo o ka waa me he kia pohaku la ka oni ole. aia hoi ka Emepera ame ka Barona iloko o ko laua mau koloka iue he niau puolo la o kekahi ano. Ua holo malie aku no ka waa ma ke kumupali a oiai e konane ana ka mahina ua pa ikaika iho la ke aka o ka halealii o ka Akihihopa iluua o ka ili wai ke kumu hoi i hoopouli loa ia iho ai ke kumu o -ka pali. Aole i liuliu ka liolo ana o ka waapa me ka maopopo ole i na kanaka e moe la ? aia i hea ka waa e lanahele ana, aka o ka pa*e ana mai o kekahi leo wahine ke kuma i hoomaopopo ai laua aia i kahi o ka liana i makemakeia. Ua leo nui mai la ua wahine nei~ —. „ "Lohi maoli oo." "Aole no'u ka hewa," wahi a ke kauaka kahoe iaia i ku ae ai, ia mauawa hookahi, a hoolou ae la i ke kaula o ka waapii ma kahi oioi o ka lanal a paa iwai la no i ka piko o ke kaula. ft Ke hooiaio aku nei wau ia oe, e Hilela, aole no'u ka hewa. Ua | loaa mai ia % u he mau kauoha mai kuu haku mai iloko o ka manawa a'u i holo mai ai« a'u hoi e hiki ole ai ke alo ae ia mau kauoha." <,r Makemake loa wau iua e hiki ia'u ke ike aku i kou helehelena," wahi a ke kaikamahine, alaila e ike no wau i ka oiaio o kau mau olelo ame ka ole. Me he la i ke kulanakauhale aku nei oe no kekahi poe wahine i oi ae ka u*i mamua o-0, ke kumu 0 kou lohi loa ana. O, na ike no wau i ko na wa i hala o ka hoomaopopo mua i na wahi e halawai ai. e like la me oe ia f u ? a no keaha la e hiki ole ai ia oe me kekahi mea okoa aku?v "He mea ano koikoi no ka hoomanawanui ana iloko o eloa hoa* hewa i ka hoopunipnni o ka po hookahi, ,? wahi a ke kanaka kuhoe. U la % u e hoomakaukau mai ana e holo % ou nei oia ka manawa i hoea n*ai ai kuu haku, ke kumu h»i o ko'u lohi loa aōa. A hookahi wale 110 mea e ike ai oe i ka oiaio oia 110 k:ou hele maoli no e halawai me ia e hooponopono ai no keia mea, i pau ai keia manao ou ua hoopunipuni wau ia oe." "Alaila e laye mai oe i ko hakn i o*u nei, e Konorada," wahi a ke kaikamahine, "i hiki ai ia ? u ke hooiaio aku, he hoike pololei oe ma

na luea apau. koe no nae na ninan pili ina wahine. He kaaal ia n»>! ko'u ia oe ma ia uiea. Heaha kau o luna o ka waapa e mai la? Ua ike mna akn nei wau i kena mau puolo ia oe e lohi mai ana." <# 0, he mau pipi keiki ia i pau ika loleia a e lawe aku ana .»1 i kanhaie aku nei ma ka lihi muliwai. Eia nae, ua iho e uuū i i au i ou nei mamua o ko'u holo ana aku nei ilaiia/' "Owai keia haku ou i noi mai ai e hana kona kanaka i k.;» r to hana?" wahi hou a ka wahine. "He kanaka f»epehi pipi oia i hauoli hoi ia ano hana." <k Ke hoike oiaio nei ke kanaka nona iho," wahi aka Km»•{.. i:i \ hawanawiina aku ai ma ke ku-e mua ana aku i kona hoa. v l a lea oia ma kana mau olelo." *E Konorado, e ha*i pololei mai oe ina aole oe i hele i k. M .. nakauhale i keia !a." wahi hou a ka wahine. 4 *Ke hoohiki aku nei au imua ou aoie wau i ke kulanakauh.>;c i keia la." | "A aohe au mea aloha e ae mawaho ae o*u." | <4 la oe wale no wau i aioha ai. aua uiakaukau keia inii i, 0 hou ia me ka ihe ma ka puuwai a pili pu i ka paia hale i <» k > t ■ pont>. e knu aloha." | "O, e Konorada." i hoooho ae ai ka wahine opio. me kt» kuk i i pn ana iho ilalo a hii aku la i ke poo 0 ke kanaka kuhoe 0 | kona man lima. "Aole he mau hana hoao e hanaia aku n.-.'u, • 1 like me ia e kuu aloha no ka ike ia o kou aloha ia'u. aka he ! man wau ika lohe mai ia oe mai no ia mea." E hele koke m;»i .. i |ke aliiahi oka apopo i nui ai ko kaua manawa e kamailio ai. ! no ka mea. ia'u 1 kali aku ia oe, ua kanalua mau wau i ka koke mai o ke kukui e a mai la ma kela pukaaniani manuui u kou : hiki mai i o'u nei." fi E Hilda, aia a pau ka hana a kuu haku i makemake ai ia'u o S hana, He kanaka paakiki oia ma kona ano» a ina oia e iko ana i keia halawai mau o kaua alaila heaha la kana e hana mai ai iu'u." <4 Heaha uo hoi kou mea e hana aku ai nona. Ina oe e haalele iaia, alaila e hele 110 wau e ike i kuu haku wahine a nana ia 0 huli i hana nau a aole o'u kanalua i ka loaa o kau hana.*' <4 Ua oi aku no ka maikai o ko'u lioomau i ka hana ana me ia o ka nolio hana ana akn me ka Akihihopa» uo ka mea, ho | lohi loa ka hoopii ia ae o ka ukuhana a i ole 0 ke kulana hana paha, (no ka nui ohua liana e like īne kona." Mai poina oe ika uioa a'u ! 1 ha ? i aku ai ia oe no keia pule ae, <f e Hilda." j <{ yo ka hoike ana aku anei iko haku no ko kaua aloha ia kaua i iho ame ko kaua hoopalau kau e manao nei?" <4 E." "Alaila ua hoike anei oe iaia? Heaha kana pane?" i ninau aku iai ka wahine. I "lla ha'i aku wau iaia aka i ka la apopo wau e lohe ai i kona | manao." I Ma keia manawa ua pio iho la ke kukui oka pukaauiani a hoooho ae la ka wahine opio ''E, ua pio iho la ke kukui. Ua pau ko kaua manawa, E hoi au. Apopo liele mai oe." "Me ka oiaio loa e liiki liou mai ana wau. Oudihai e kuu aloha." Aia he mau muki ihu hoomaumau ana 0 na opio a elua no kekahi manawa, a kaawale ana ka waa iuai ka lanai aku, hemo mai la uo hoi ke kaula a o ka holo malie aku la no ia 0 ua wahi waa nei. A hala iki kekalii mau anana ua noho iho la 0 Konorada a hoo ikaika aku, a emoole ua pili aku la lakou ma kae o Zulobeua oiai I oia ka inoa o ka hale o ka Barona i ka muliwai. j Ua lele aku la no hoi lakou apau me ka pane leo ole, a mahope | o ka paa ana o ka puka o ka waa ua pii mai la 0 Konorada a oia 110 hoi ka manawa i pane aku ai ka Emepera. "Ua hoike oiaio mai oe ia oe iho i keia ahiahi," a e hoopaa aku ana wau i ka'u olelo 0 ka haawi makana ana i ko Hilda. Aka no kekahi manawa e paa ka waha a hamau 110 hoi he mea hoi e alakai nna ia oe i waihona nou. E hoike aku ana ka Barona ia oe e hoolohe oe ia'u no keia mau la e like me kou hoolohe iaia." Alaila unuhi ae la o Rodolofo a haawi aku la he mau dala ia Ivonorado, me ka pane pu ana aku. "Ua lawa anei oe i keia." E hoomanao pu no hoi oe aole hookahi olelo e hoopukaia no keia meā o keia po." "I ke kakahiaka, e haawi ai oe i ainakakaliiaka no ke kanaka pana pua- a hookuu pono aku iaia e hele ma kana huakai," wahi a i ka Barona Biirifarai i kanoha aku ai i kana kanaka hana me na nauaina ano hakumakuma no nae. Ua haawi mai la 0 Konorado he kunou liaahaa me ka pane leo ole nae. <f Aole au i makemake loa i kela pane a ke kanaka—ho kanaka pepelii pipi wau" wahi a ka Barona i pane aku ai i ka Emepera oiai laua nia ke ala huli hoi. "He mau olelo aloalo wale no kela a he ano ikiiki io no. aka ua oiaio ke kanaka iaia iho," wahi a ka pane a kona hoa. Ma ko laua hiki ana aku i ka hale aia ke lewalewa la ke kaula 0 ka pukaaniani a ma ia kaula ko laua pii ana a noho ana iloko o ko laua mau lumi pakahi iho. MOKUNAIV. I * KALOWALE HOXU.V KA EMEI'EIIA. No ekōlu la ka hele makaikai ana 0 ka Emepera ame ka Barona 1 lvV* k\ilanakauhale o Tarevis a ua loaa ia laua he mau ike n ii a ihoolana manao pili i keia kulanakauhale. Ma.ka nana a na kama- | h':le ua oi akji ka ikaika o na mla e maalahi ole ai ke kouu» r.na | iioke o ke kulanakauhale o Palanipoka ke kapikala hoi. oiai 0 Tarovis i he palanaiki mai no a lahilahi iki mai no ka ikaika. aka i ka naua ! ana ma kekalii ano o ka mana oi aku o ke kaulele ia oia ko ka ! Ak*bihopa, a me he la, aohe ia mea h.e O na ma- ! kemake ame ka ole o ka Akihihopa oia iho la no ke kanawai no ke | kulanakauhale. | "Ke manao nei wau," wahi a ka Emepera ia Sigifarai. "aia a I hoi mai au mai ka Aina Hemolele mai, alaila e hele mai au me ko*u ! man puali kōa e ike i ka hihopa ma ke kulana o ka oihana. no ka ! mea ke manao nei wau he nui ka poe koikoi 0 keia wahi aole i ho<> j maopopo loa i ka nui o ka mana hoomiilu o ka Emepera iloko o keia ! kulanakauhale." » I Ma keia hele makaikai ana o laua aia he elua a ekolu manawa ! o laua i hookui ia mai e na koa o ka Akihihopa, ame ke akamai no hoi ke kupale aua ua hemo mai no, ine ke ano puikaika no nae. 1 ! ke kolu o ka la o ka laua hele ana. a aui no hoi ka la, a | ko laua ala huli hoi i ka bale, ua halawai iho !a laua me kekahi ! ke'ake'a ma ke ku ana mai o kekahi kanaka a kikoo ae la i kona ipau wawae no ke paniku ana i ko laua nei alanui e hoi ana. (Aole i pau.)