Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 47, 20 November 1903 — HE MOOLELO NO KE KAUNAWAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KE KAUNAWAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS.

KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA.

| MOKUNA 111. ! I ■ j - ! IKE PONO I KA OIAIO. "Alia, e kuu hoa maikai," wabi a ke koa i pane mai ai me ke kau pu ana aku i kona lima akau ina ka poohiwi o ka Emepera. "He koa anei oe aole paha? v "Hookuu mai ia'u." wahi a ka Emepeia me ka leo oluolu. "He kanaka kalepa waiwai wau.*' • % Alaila t ma ke kninu hea i loaa ai ia oe ke kuleana e malama a e lawe ai i ka pahikaua e lewalewa mai la ma kou aoao? v "A ma ke kuleana hea oe e ninau wale mai nei? v wahi a ka Emr»>era. "I ninau aku nei au ia oe ma ka inoa o ka Mea Kiekie ka Akihihopa o Tarevis." "Alaila ke pane nei wau ua malama wau i keia pahikaua ma ka ae ana mai o ka Emepeia Rodolofo ia'u e hana pela he kupa hoi 110 ke kulanakauhale o Palanipoka." ,4 Aole ka Emepera Rodolofo he Kelemania oiaio no ka mea he kanaka oia o ka laliui Suwisi." "Hoopunipuni oe." wahi a Bi£ifaraj i pane ae ai me ka leo ika?ka a owili pu ae la i kana pahikaua iloko o ka lewa, "lie Keleniania oiaio o Eme]>era Kodolofo i oi pakela loa ae niamua ou a i kekalii o na oki-puu o ka Akihiiiopa o ke kulanakauliale o Tarevis nei. E welie ae oe i kou papale no ka inoa o ka Emepera Kodolofo. a i ole, e oki aku no wau i kou poo, ka papale ame na mea ai>au loa e piii ana ia oe/' j "He kipi! he kipi!!" i nwa ae ai ua koa nei me ka weiie pu ana i ae i kana pahikaua,'' "he kipi i ka Akihihopa, lie kipi! v | O keia leo uwa o ke koa oia ka mea nana i ume koke mai i na ! «aliikoa ame na koa e ae i kalii o ka hana a puni koke ae la laua nei īne lia koa li-o o ka Akihihopa. Ma keia manawa ua hemo koke ae la no hoi ka Fodolofo i pahikaua no ke ku ana ma ka aoao.o kona lioaloha ke kn i kahi o ka haimaele aka i»ka ia nei nana aku he mea makehewa loa ka aa ana aku e paio i keia auna kanaka nui i.pilia huhu a i lawa me na mea kaua. "E hopu aku i kena mau ilio," i liooho ae ai ke aliikoa, na uiea i hoao e a'eku ae i ka mana ihiihi o ka Mea Kiekie ka Akihiliopa o Tarevis, a ua hoao pu ae e lawe i ke ola o kona aliikoa.. E anelie mai ana na koa e lele maluna o na kanaka oia no ka manawa a Sigifarai i hoooho leo nui ae ai me ka owiliwili ana i kana pahikaua iloko o ka lewa. "E malama i ka oukou hana e hooko ai. Owau o Barona Sigifarāi von Burunofe!a, he kupa no ke kulanakauhale o Tarevis> nei lie mea home iloko o ia wa' i, a ua like no kona kuleana me ko ka Akihihoim. Ina he lia.na hopu kekahi e haiiaia ai alaila e pono na ka mana nona ke kuleana hopu e hana pela. Ke hilaliila loa nei v,ai. i ka hoohaahaa loa ia o ka lolekoa ma ka oiliana malalo o ka i'noho rula aiia a ka Akihiliopa e kekalii hawawa nui iwaena o na aliikoa o ka Aldbiho]>a. I ko'u nianao e puiwa loa ana ka niea | liiekie ke lolie i na hana hoohilahila a kona man aliikoa." | I ka lohe ana o na koa i keia, ua kueiui koke aku la lakou me ke kunana nui me ka maopopo ole loa o ka mea e hana aku ai, a ia nianawa 110 ua oili mai la kekahi o ka auna koa a liaawi mai la i ! kona lima no ka lululima ana.me ka pane pu ana mai, | . "Haniama ka ipuka o Tarevis nou e kuu Haku. Ua manao au l.eia no oe i Palanipoka." "Ko'u hoea ana iho nei no ia," walii a Sigifarai, "eia ka he hoohokaia mai ka hoi e keia aliikoa ike rula ole, <4 he hooliilahila h< i ka'u malihini.'' i "Aole i maopopo ia'u kona kulana,-' wahi a ke aliikoa nana i | hooknmu mua i 'ka hana hooliaunaele. V, E kala mai oe ia'u no keia j hana hooliilaliila maluna o olua. e kuu mau Haku." I Aole i pane aku ka Barona aka ua huli ae la no a hoi aku la j no ka hale me ka loaa pu no nae o na noonoo nui ana 110 keia mau j hookuia inau ana. - Ua hoomaopopo koke.ilio la oia i ko laua pakele ma keia liana mamuli o ka hoike kulana ana. l A ina e lolie ana ka Akihihopa eia oia i Tarevis nei e anoe ana kona noonoo 110 keia huakai, 110 ka inea, o ka mea niaa inau oia no ; ka hoike mua ana aku o ka Barona iaia no ka liele ana mai ilaila ! (Tarevi»). A i keia, ua kapeke ae i ka rula mau a aole e nele koiia hoohuoi i ke kumu o keia hele ana me ka hoike inua ole ana a lie mea pono iaia (Barona) e hele aku e ike i ka Akihihopa mamua o ka puka ana mai o na hoohuoi mai ka Akihihopa mai ka mea hoi e hoohaili loa mai ai a ike ia ae ko laua ano. j He mea oiaio ua lohe lanaheaia ka hala o ka Emepera i ka Aina Hem«lele ? aka o ka oiaio aole lie mea i maopopo, koe wale no ka Emepera ame kona hoaloha ka Barona Sigifarai. Aole no he mea i ike aia laua iloko o ke kulanakauhale o Tarevis oiai eia laua ke hakilo nei i ke ano ame ke kulana o ka Akihihopa ame ka nui o kona mana hoomalu maluna o na kanaka. Ma keia noonoo ana o ka Barona ua loaa ihoT la iaia keia manao, he mea pono loa i ka Emepera e hoomakaukau no ka hookaawale mai ke kulauakauhale aku mamua o ka ike loa ia ae o laua a lilo i mea hoopilikia nm ko laua aoao. "E ka Barona," wahi a ka Emepera i kahea aku ai, k< e kala mai oe ia'u f ke kahamalia aua i kou manawa e noonoo nui nei no kola hookuia ia ana mai nei o kaha. aka, ke manao nei wau eia kana ke makai ia mai nei." . I "'Makai." wahi a Sigifarai i pane leo ikaika ae ai me ka alawa | pn ana ae i hope "e ike i ka oiaio, a oia no lioitka manawa i liolo pie ae ai kekahi aliikoa hookalii me elua inau koa ukali ma ka pipa j alanui. eia nae ua ike aku no ua Barona nei. "Ke ike hi laua ua ikeia ko laua manao hoohuoi," wahi a ka j B;trona, a heaha hoi ka waiwai o ka laua hoohuoi ke hele pololei wau aft\e kun malihini i ko'u hale, kahi a laua e hoomaopopo ai 1 ka oiaio o ka'u olelo. ' . * 4 Ke manao nei wau ua makemake iki no paha oe e hōoliauoli ae ia lana," wahi a Rodo!ofo r "i kahl no nae e like me keia ke ano kuakapu." u l ko*u manao he mea ia e hooiaio akn ai i ka oiaio o ka iaua manao hoohuoi, a i mea e ko ole ai e hoi pololei kaua i kaahale i mea no laua e ike pono ai. Eia nae ke manao nei wau he' niea pouo ia oe e haalele koke ia Tarevis nei a e noho iho wau m?.ho:H? nei no ke ku aku imna o ka Akihihopa no ka pane ana i kaua inau niuau oiai he kanaka neii kela i na mea o keia ano. O ko'u mauao oia ko kaua hele ina ka puka pa nui i ka la apopo a iiia e nioauia mui kaua alaila e oielo aku kaua e hele ana kaua e ike i ka Akihihopa, a ke loaa ko kaua>akeakea ole ia alaiia e hele loa kaua i Zulohena kahi a kaua e lialawai ai me Konorado a malaila akn e ukali ai o Konorado ia oe no Palaoipoka." "Ke manao nei wau e knu Barona maikai. oiai miii a'u ako ko kaua komohia ana iloko o keia mau ano maikai ole, ma kahi ou e noho ai malaila pa no wau. a ma kahi aw e hele ai hele pn wau malaila. Aole e hiki ia'u ke haalele ia oe!** 44 Aka. he mea ]mno no'u e noho i hope nei no ke ko ana aku imua ona no na ninau a|»aii e waihoia mai ana no ka |>iine aku, olal ke ikaika loa la ko ? u hoomaopopo e nele ole ana ka ai mai i O'O nei no keia mau mea apan. A i mea e pakele ai kaua mai mt hoohooi ana apau he mea pono iaii e noho i hope nei a e haalele koke oe i ke kulanakauhale me ka hakalia oie/* ' i4 Ke kaumaha aei ao no keia mao mea, aka, ina ua ike oe oia

ko kaua |utlekana alaila he mea pooo e hanaia e like lue kau ». oianao nei." wahi a Rodolofo. Ma keia kuka oielo ana ua hauoli iho la oia iloko iho ona no hmakila o keia uiau upu ana no ko hiua lanakila. Ua hiki aku la laua i ka puka a o ka hamama koke mai la nt> >.i ao ko laua koino koke aku la no ia. Mahoj>e oka |Miua auialu an.v ua hoi aku ka Eiuepera i kona luuii uioe a o ka ftarona luwluana iho la uo hoi no kekahi mauawa, Aole i hix>aunioe loa iho ua hele holoholo aku la ka !iarona. ;l i kma nana ana akn, 114 ike aku la oia he elua mao kmi. polol».; , puka pa uia kahi mamao lea aku no nae, e ku kiai ana a luanao koke ae la oia e kiaiia ana koua l ale. A i kona nana ana ma kekahi aoao ua ike hoo aku la no «na aia ia mau koa kiai elua e ko kiai ana a hoomaopopo loa iho la oia t ka oiaio o ia manao ona. No keia mea hou ana e ike nei, ua lilo ia i mea nana e n»h.m w nui ai, ke kumu hoi i ulu ae ai kekahi manao iloko ona e tu ir „ia hoohalua ina paha e aa mai ana kekahi e keakea mai iaia. E anehe aku ana oia e hele, aka ua noonoo koke iho la oia no ka EniejH»ra, no ka mea, aia oia maloko o kona home, a ua kaa k. 'k<k aku ka malama ana i I>ona maluhia maluua ona, Nolaiia e.a ;i (1 - iho la oia e hele mua oia e ike i ka Kmepera opio 110 ke kn*a ;»u ana, no keia ninau hou, a ina he uiea pono e kaawale aku ka K:»i* ia po i pakele ai lana mai ka ikeia ae, alaila e hooikaika i.u ..u <, ae mai ka Emepera i koua manao e holo ia po. Ma keia manao ona ua hele aku la oia a kikeke i ka ouk.» «> ka lumi o ka Emepera e moe ana, eia nae. aole i weheia mai ka :«uka. Elua a ekolu ana kikeke ana, aole uo i weheia nuii a wnlaau uia: hoi, nolaila i hooholo iho ai oia e waiho i ke kumuhana jK*la. Iloi aku la oia uia ke keena nui a malaila kahi i hoohala i kekahi manawa o ka po me ke ie waina ana, a i kekahi mau manawa e hele ana oia e hoomakakiu iua poe kiai nei. iVIa iho la <«ia i ala ; ai ia po me ka hiamoe ole a liiki wale i ka wanaao ana. ka uianawa ana i ike ai i ua mau kiai uei e hoi awiwi ana me he la t a> iwi ana mamua o ka puka loa ana mai o ka la a ahn>\ale ka iak«m kauno'a. A hala ia. ua hoi akn ua Barona nei iluna o ke koki i»n ka : hoomaha iki ana a hakalia 110 a waino ke poo ika nluna ka ii-.la i aku la no ia o ua Barona nei i ka malapua o Niolopua. I I kona ala ana ae mai ka hiamoe mai ua .awakea l«»a. Va ! kahea aku la oia i kekahi o kana niau kauwa hana a nimn ak«« I ke ; knmu o kona hoala ole ia aua, a iua paha ua ai ka Enu }1 i a i iv..aa i ainakakahiaka. Ua hoikeia aku iaia aole i ai ka Eme]»era a aole n» i ik. i, ( ..'a 'a hiki wale ika ha'iia ana aku la iaia. No keia mea u;\ i k ( .k»> J aku la oia i ka halē ihina a i kona hiki ana aku aia no ka''puk.i •> s ka lumi. nona ka pukaaniani e hookankuuia ai o ke kaula. Ua nui loa kona haohao i keia mea, nolaila ua |>ii loa aku la oia i kahi a ke kiai po e noho mau ai 110 ke kiai mau ana 1 ke . kukui o ka ]>o. * | "Ua ano ke kukui ma oo ka muliwai aao wale no. Ike aiauia [ okoa 110 ua liuki wau i ke kanla iluna nei, a pani au i ka pukaai iani. | Aolie mea i komo ma-i." Oka paue keia ake kanaka kiai < <.. j "Heaha kou inea 0 ka hoike mua ole ana mai ia'u 110 ia ;m;t ; ia manawa?" "Ua mauao 110 la wau ooeno ia e puka mau nei a e h«*i man mai nei, a o ke kolu keia o ka po. M "Ekolu po?" wahi a ua Barona nei i puoho ae ai me ka !»ujnik»i ona maka. "Alaila, e 'olelo mai aua oe, ua hoohana mau k»' kaa'.ii iloke o kela mau po ekolu." k 'Ae, e kuu Haku," wahi a ke kiai. "Aka, i ka po i,«*i aoU i hoi mai a hiki wale no i ka 0-0 ana o ka moa." Aole i ninau hou aku ai ka Baroua aka na iho muiuule akn ia oia a hiki i ka hale o lalo. I ka weho ana i ka lumi 0 ka Ernepera, aia hoi, aohe kauaka oloko a e waiho maikai ana 110 ka 11100. iue he la, aoh* i moeia. Mahope o ka noouoo ana, ua hooliolo koke iho la oia e h»*le ' kahi o ka hale i ka muliwai a ma kona hiki i\> ana aku ilaila he I'.oailona kanaka ana i ike ai. Ma ka ha-lo ana e haiuama nna ka pukaauiani a he mehameha pu wale no. Ua 11111 hewahewa loa ka haoliao o ka Barona no keia ma.u nanaina ana e ike nei a o ka mea oi loa aku aole ka KmefHM a a. Aia la oia a hea. Ina ua komo oia iloko o kekahi piiikia alaila ua nra kaukau ka pahikaua a ka Baroua e hoopakele iaia ke halawai k'm«> ive ka eneini. Aka o ka.ninau nui o kahi e nolio paalmo nei ina ua paa i<». Ahiila haupu liou ae la oia 110 ka nalowale o Konorado, kona kanaka hana, ke kumu hoi o kona liooholo koke ana mahope o ka n»»oimo iki ana iho, oia ke kumu o ka pilikia o ka Emepeia, ma koua hoike ana aku paha i ka Akihihopa ina ua haua oia ia hana n nie he ia i ka noouoo iho a ka Barona ua hana io 110 ke kanaka ia mea. E like nie ka hoohaili loa ana o kona uoouoo maluna o ke kanaka ua hooholo iho la oia ina e halawai ana oia ine ua kauaka nei alaila e hoohana koke no oia i kana pahikaua maluna ona. Ua hooli«»h> pu ilio oia e hele koke oia'e ike 1 ka Akihiho]>a malia o loaa mai k» kahi ike iaia e pili ana i keia nalowale honua ana o ka Kmepei a. Alaila ua kau aku la oia maluna o kona lio mahope o ka haua ia ana o ka noho ame na lako hololio apau, a ma ke alunni e hiki aku ai i ka puka-pa nui ma ka aoao akau, aia hoi ua ike aku la oia he j huinakoa nui e ku laina ana, a ma ke poo o ka laina e kau ana k» k j aliikoa i keakea ai iaia ame ka Einepera i ke ahiahi uiamua •!>«> nialuua o ka lio. I Mahope iho o ka liaawi kunou ana 0 ke aliikoa e like nu- ke I kulana o ka Baroua ua pane uiai la ua aliikoa nei: | "Kanalmi wau i kou ike aku ika Akihihopa, ke ole nae au e j koho kuhihewa oia ka manao o kau huakai, e kuu Haku." "Ua koho pololei mai la oe i ka manao o keia aVe hele nei, 110 k» mea oia io no, aka heaha ka mea nana e keakea mai i -«»'« alanui," wahi a ka Barona i pane aku ai me ke ano hoomao:»op<J k< ke ana iloko iho ona aia he ninau ano nui i ulu mai iloko o k i noonoo o keia Akihihopa hoohuoi nui wale. % *Ke manao nei wau aole keia he haua hoonioni loa ika a Kiekie, ka Akihihopa," walii hou a ka Baroiia. *'Aole i maoj>opo loa ia*u ke kumu o keia kauoha ikaika. 4 ua waihoia mai la iloko o ka lima o ke Kauna Bitarika e hele »»e ka liaii'a ole no Palani]>oka me kekahi mahele koa kaulio/' "Kia a# ke Kauna Bitarika maluna o kona lio," wahi hou a ua koa nei i pane-mai ai i ka Barona. a i ka alawa ana aku «» k-i Barona, aia hoi e holo mai ana ke Kauua Bitarika uialnua o koua lio me na nanaiua ikaika 0 ke ano kaumaha 110 nae. a aole i i na pa*e ae la ka leo p ua Kauna uei e haawi kauoha ana e m e ka mahele koa imua. 0 ka nee aku la no ia 0 ua mahele koa nei~o lakou apau mahma 0 na lio, a o ke Kauua Bitarika ke poo a malalo no h*»i " kuaa alakai ana e hooko ana i na kauoha a ka Akihihopn i waiho iloke o kona lima a oia wale uo paha ke kanaka i ike i ke kuuiu 0 keia hana a ka lehulehu o ka ]>a aiii e haohao nei i keia hana hik: waWe a ka Akihihopa 0 ke kaooha ana i kona keena kaua. Ma keia nauaina hou rio a ka Barona i ike iho la ua ano e h»a ae la kona noonoō. aka aole e hiki iaia ke pane nona iho a hiki i ka iuanawa e maopo]>o ai iaia ke kuinuo ka pīlikia. Ua hele loa aku la uo ka Bar6na oiai ua hwpaa oia i kona nianao e hele no e ike i ka Akihihopa, a inaho]H* o ka haawi una i kona lio malalo o ka malama ana a kekahi koa o ka ]ia alii, ua p" ioa aku la oia no loko o ka halealii. 1 \ona komo ana aku iloko o ka Inini hookipa aia hoi ua pi- ;a oloko i na aliikoa o na anoo Hke ole o kn oihana "koa me iui aabu piha. e hee ana na pilaii e lioike ana i na kulana Kke oh» i hma 1 na kanaka no lakou pakahi iho. a ua loaa koke iho ia ka ike i ka Baioua aia he ninau ano nui a ikaika, no ka mea, he mau nanaiua ano kaumaha ko lakou apau o ke ano maopo]»o ole no nae i ke kuiuu o ka hana. Ua nihihele loa aku la no ua Baroua oei'a komo ana iloko" kekahi Uimi uuko e ku kiai ia ana e kekahi koa, no ka mea na ae ia ake ua Barona nei e komo ilaila mamuli o ka hoike ana aku i kona knlana. **Ke manao nei wau aole e lilo keia ano ame na hoohihia e ae i man mea hooka*ulua 1 ka holomua o kana mau hana, n waki a ka Barona i pane ako ai I ke kakauolelo Moneka ka tmū nona ke kuitana hana iloko o ua wahi lumi uuko nei. (Aole 1 pao.) i