Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLI, Number 50, 11 December 1903 — HE MOOLELO NO RODERIKA O KILADEA KA NAITA KUPAA MAHOPE O KA MEA ANA I ALOHA AI. AME KATE MAKAMURAGA. KA U'I NOHEA A HOOILINA OLAIO O KALELOGA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO RODERIKA O KILADEA KA NAITA KUPAA MAHOPE O KA MEA ANA I ALOHA AI. AME KATE MAKAMURAGA. KA U'I NOHEA A HOOILINA OLAIO O KALELOGA.

(Unuhiia e&K. Nawaa.)

SlOKUXA XVI. PAA KE ALOHA AOLE LOLI. "Aole e mokuhia ke aloha i na waikahe he noi. ?J Ia manawa i hahai aku ai o Habaii i na mea i ala mai ma KaJeloga ia mau ia i hala aku la e pili aiia hoi no- Magareta. Ua ha*i {»ku la oia i kana hui kukai kainailio ana me kona kapena; kona hahai ana aku i kana kaikaniaiiine i kalii ana i hui aku ai me Baraina ]>una ? ame na niea no hoi a lau$ i kaniailio ai a i ha'i mua ia aku ai ma ka niokuna i hala. I kinohi aole i liooiaio aku o Sir Kamaki i kana mau mea i lohe ai, aka, i kona hoomaopopo ia ana mai ua ha ? i pono ia aku iaia na mea apau, ua pahaohao nui iho la oia a hiki ole iaia ke noonoo maikai. "Auwe no hoi e! he oiaio anei keia? ? - walii ana i ninau aku ai me ka puiwa nui. ,4 He mea oiaio—he piaio na olelo apau," wahi a Harbati i pane aku ai. "Auwe! lieaha ka'u mea e hana aku ai no keia kaikamahine hana ponoole?" "E noonoo like mai kaua ia mea. Ma na ano apau he mea pono e hoi hou ole aku oia no Kaleloga. Hamau! lieaha hoi kela e nakeke mai la?" u 'Aole wau i lohe aku nei i kekahi mea. v — fi Ua lohe aku nei wau i kekahi mea nakeke/' wahi a Habati i pane aku ai me kona hoolono ana a.ku. 4% Ma ko'u lolie aku nei ua like me ka hanu ana o kekahi m«ti, a ua lolie pu N aku nei no hoi wau i ka nelie wawae kanaka." Ūa wehe aku la o Fizigerela i ka puka a nana aku la mawaho o ka lanai, a mahope mai ua liele aku la oia no ka puka aniani, aka he ole kona ike aku i kekahi mea. * "Me he mea la o ka puahioliio niakani kau mea i lohe aku nei," wahi a Sir Kamaki i kona wa i noho hou ilio ai iluna o kona noho. • "Ua pono," wahi a kana maliliini i pane aku ai. "Aole ka kaua hana he mea pono e lolie ia e kekahi mea. No ka hoomau ana aku: X ninau mai nei oe ia'u i ka'u hana e hana aku ai no Magareta. Ke aneane nei wau e koi aku ia oe e lioo{»aa ia aku oia iua kahi o Roderika e paa nei. He mea oiaio ua lilo ae la ka kaua aelike i mea ole. Aole wale no ua hookuu ia o Koderika mai ia haawina mai, aka, e liana ana wau i ka mea i hiki ia'u a e koMkaika aku ana wau ia Lhieana Makamuraga e ae mai oia e haawi aku i ka lima o kana kaikamaliine ia Roderika." "He mea oiaio,-' wahi a Sir Kamaki i paile aku ai. u he inea i pono 110 e kiai ia aku o Magareta īlie ka makaala loa, a he mea maikai ole paha ka, hoopaa ana aku iaia.'" "Ina kaua e hōopaa aku ana iaia, e hana kaua me ka lokahi: | aka i ka la apopo palia ka inanawa kupono no kaila e liana aku ai ia hana. E pono ia kaua ke hele aku e liookuu ia Koderika, 110 ka mea ke inakeīnake nei wau e hete pu aku me oe no kona wahi e lioopaaia nei." <k Ua pono kau, e kuu hoahanaU. E hele koke aku kaua i keia manawa." Ua haalele mai la na eale a i elua i ka lumi, a i ko laua haīa ana aku, ua hamama ae la ke panipuka o kekalii iumi waiho lole, a oili mai la kekahi kino kanaka inawaho, a mahope koke iho ua hala aku la ua kanaka la e like me ka hikiwawe i loaa aku iaia. 0 keia kino kanaka aole ia lie mea okoa aku, aka o Culena Kilala no. Nolaila, aole wale no i ha'i aku o Sir Habati i na mea apau ia Kamaki w T ale no, aka i kekahi ipepeiao okoa aku no, ka mea hoi 1 komo mai e lioolohe i na mea apau i ha'i mua ia aku nei maluna. MOKUNA XVII. O OE KO'U PUUHONUA. * "A ike aku wau ia oe, Olu pono ko'u manao. ,, Mamua o ka uhi ana mai o ka malu po, ua hoomaka ae la o Magareta e hoohuoi aia kekahi mea ano e ke liolopapa la iloko o ke kakela o Kiladea. Ua ike aku oia i ka nana ana mai o kona makuakane iaia, ia lakou e paina ana i ko lakou paina ahialii, me ka hoihoi ole a pela no hoi me Fizigerela, a ma na mea e kamakama iloia ana ua maopopo pu aku la iaia aia kekahi mea i ha'i ia aku iaia, he mea hoi i hunakele loa ia. I kinohi ua manao iho oia ua ulu mai keia mau mea mamuli o ko Roderika hoopaa loihi loa ia ana; aka mahope mai ua ike iho la oia aia kekahi mea mawaho ae o Roderika. a o ke ki hoi o keia mea huna ana i lohe ole ai. I ka loaa ana iaia o ka manawa kupono ua hele aku la oia i ka mea malanm hale a ninaninau aku iaia. aka, aole he mea i loaa mai iaia oiai aole i lia'i aku o Irena i kekahi mea. O ke kumu o keia, oia no ko Irena makemake ole ia Magareta, a ua ike aku la no hoi o Magareta ia mea a i iho la oia iloko ilio ona: E hoopa'i no wau i keia wahine ke hiki mai i ka wa o'u e lilo.ai i kaunawauine no Kiladea." Iloko o keia nele o Magareta i k ina mea i makemake ai. ua paa iho la no kona manao aia 10 ik> 1 1 mea pohihihi ke waiho nei, a |iooholo iho la oia iloko iho aku ana oia i ka huli ana i keia mea a hiki i ka loaa a-?a aia. Iwaena o kekahi mau kauwa i hele i v me ka opio wahine mai Kaleloka mai. aia he ekolu o lakou 1 hilinai loa ai. O keia i>oe ekolu he poe lakou na I?araina I>iiī«a hoouna mai i kekahi manawa mamua aku a noho iho lakou ma K;ileloga ma ke ano he poe kiu, e hana ana no nae i na hana a ka eale e lioounauna aku ai. O keia poe ka Magareta i manao ai e hni aku a i ka uhi ana ōiai o ka po, ua hele aku la o Magareta e huli ia lakou. Ia Magareta e huILana i keia poe, aia hoi kekalii mea ke huli la iaia. Ma kekahi o na alanui hele o ka hale olalo. ma kahi hoi e kau ana kekahi kuikui, ua halawai aku la o Oulena Kilala me Magareta, kana mea hoi i iuakeruake ai. TJa aneane ka opio wahine e hookaawale aku iaia, aka na ka leo o Kilala i kouo mai iaia e ku aku. "E Magareta Dorano. —ina o oe no hoi ia, ke makemake nei wau e hui kamailio pn aku me oe.* " - oeT* wahi a Magareta i pane aku ai. i4 Ua ike mua no oe ia'u ma Ka!eloga." "Pela io no ma ko'u hoomaopO|>oaku. He helehelena kena i kamaaina ia*u; aka aole wan i ike i kou inoii." * 4< 0 Oulena Kilala ko-n inoa. ,> •'Oiaio. oia.—da lohe wau i kena Inoa. Heaha kau mea e ma* kemake nei e h0 oiai ia'n?" i% AoIe wau e hal aku ana ia oe I kekahi mea ma keia wahi. e ka Iede, E pono ia kaua ke hele aku iloko o kekahi wahi e hiki ole ai 1 kekahi mea ke iohe mai i ka kaua mau mea e kamailio . .. " / Aole i hopohopo iho o Magareta i ke kono a Kil&Ia, nolaila ua hahai aku !a oia mahope o ua kanaka li, a ia iaaa i hiki aku ai ma kahi mehameha, ua ku iho I4 laua a pane aku ia no hoi o Kilala: •

l 4i Ano, eka hnle. ke manao' nei wau ua hiki ia'u ke lui'i aku i a |oei na mea au i makemake ai e ike. Ke ole wau e kuhihewa «a \ 'iml ae nei oe i kekahi nn aau i makemake ai e lohe, aole no he 5 mea i ha'i ia aku ia oe." j "E liotnuau aku." wahi a Magureta. me ka.hoihoi nui. he mau mea kau e makemake nei e ha'i mai ia'u. ua inakanka'u wau e hoolohe aku." "E l>ono ia oe e hoomaopopo |mno mai i ko'u auo, ka Unle. Aole wau i manao he mea ]h>uo ia*u e ha'i aku i kekalii u»ool» U», he hapa hoi oia moolelo aole oe i makemake. E niuau uiai ia a i kau mau ninau i manao ai a e ha'i aku no lioi wan i na haiua." Aole i hoohala o Mag?treta i ka mauawa um ka nna. Eia oia ke hnli nei i keia mea uana i hoauo e ae iaia. a ua hoi koua manao e huli aku; uolaila nle ka hakalia ole iho» ua nimm uku la oia: - ? "Eia no anei o Roderika Flzigerela ke piia mai nei no"*" "Ae. v u Ua maopopt> no anei ia oe ke kumu o kona hoopaaia aua?" "Ae, e ka lede; ua maopopo ia'u na mea apau loa." "Pehea. e paa ana no anei oia ma ia wahi a hiki i kona uumawa e ae mai ai e lilo mni i kane iia'u?" Ua ninau aku o Magareta i keia niuau me ka hopo ole iho, a ua ha'i koke aku la no' hoi o Kilala i ka haiua: u Ke manao nei wau, eka lede. ua hvK>loliia ae ia papahana. Aole e paa ia ana o Roderika malnua o kela aelike i hanaia ai." "Pehea! ua sua no anei oe ia mea?" "Ae. v » "Pehea i loaa mai ai ia ike ia oe?" "Ma ko'u lohe aua i ua mea i kamailioia mawaena o Sir Ka iraki ame kou makuakaue." "Ea, owai iloko o keia kakela nmwaho ae o ko'u poe ame ka poe e noho nei uui Kiladea nei? v u Eia ianei o Ivate Makamuraga." "Oia! Pehea iho la hoi keia? Pehea hoi oia i hiki mai ai ianei?" t"a lia'i aku la o Kilala i halawai aua o ka eale me ua nohea la o-Wikilo; ka hoopakeleia ana.mai ka lima mai o na moa nana oia i lawe aihue aku: a j>ela no lioi me ka lawe aua mai o Sir ; Kamaki iaia iloko o ke kaKela, Ua pii koke ae la ke kai o ua lede la o Kaleloga; mahop«> nuii ua hoi mai la koua mau uoonoo maikai, a pane aku la oia me ka leo puu: "He manao kou o ka hele ana mai e ha'i mai ia'u i keia mea?" "Ua pololei oe, e ka lede." u Heaha ua inanao la?" "Ke uianao nei wau lie mea maikai e ha'i ia akn ia Makamnrapa i kahi a kana kaikamahine e noho nei. Ive uianao iuai la paha kela ua mamao aku kana kaikamahine mai nei aku." : *Heaha no hoi kou mea e hele ole aku ai e luu iaia i keia mea?' "Ua liiki ole ia'n ke'liana aku pela. Ke manao nei wau ina oia e noho loihi iho ana ianei e haawi aku ana o S\r Ka*nak\ i ka lima o Roderika i'ua opio wahine Ja —he mea hoi i kulike ole me ko Ducana Makamuraga manao. Ae —ke manao nei wau e pep<»hi iho :to oia i kana kaikamahine me kona mau lima ponoi, Eka lede, aole i liiki ia'u ke ha'i aku i na mea āpau ia oe: aka, eia ka'u mea e ha'i aku nei ia oe: Ke makeniake loa nei wau e kii mai o Makamuraga i kana kaikamahine a lawe aku iaia—he mea hoi ana e hana mai ai ke ike oia i koua wahi e noho nei." Ua maopopo mna no ia oukou e ka poe heluhelu i ko Makareta lohe ana i na hana a Makamuraga maluua o Kate. nolaila, aole lie mea i koe e kanalua ai o Magareta i na mea a Kilala i ha'i aku ai iaia; no ia mea i ka pau ana o kana hoololie ana i na mea a Kilala i ha ? i aku ai iaia, ua pau ae la kona ninaninau hou ana aku, a liookuu aku la oia ia Kilala e hele aku e like me kona makemuke; aka aole oia i hoi koke aku iloko o kona lumi. Ua hele holaholo ae la oia ma ka aoao o ka pa e noonoo ana i kana mea e hana aku ai. I kinohi ua manao oia e kii aku e pepehi maoli ia Kate; aka mahope o ka noonoo ana, ua hooholo iho la oia o ka h?ki ina mai o Makamuraga a lawe aku i kana kaikamahine, oia wale no ke alahele mama loa. Pehea hoi oia e hana aku ai a lohe o Makamuraga? Ua pinepine na inanawa ana i ike ai i ua haku la o Wikilo—ua pinepine hoi kona mau manawa i hele ae ai no Kalelogā—a ua kau aku no hoi kona mau mauao maikai maluna o ua liaku la o Wikilo, a ua ike no hoi oia aia na mana maikai mawaena ona ame keia haku. Heaha lioi ka hewa ina no hoi oia e liele aku e hui me ua haku la o Wikilo a lia ? i aku iaia i na mea apau?" He hapalua hora mahope mai, ua lmlawai aku la o Magareta me kekahi o kona mau kanaka, o Demota kona iuoa. Ua ninau aku oia ina ua ike na kanaka la i ke alanui pololei e hele aku ai no Dalavina Hale, aua ha'iia mai ua maopopo ia mea. Xolaila ua ha'i aku la oia e makaukau lakou no ka hele anii aku i ke kakahiaka nui o kekalii la ae, a o na lio maikai no ke laweia aku, a e hoopuka ole ia hoi e lakou kekahi mea e pili ana no keia hele ana aku. Mahope o ka pau ana o keia mau kiiuoha ana, mUhuli hoi aku la o Magareta no kona lumi, a hoi koke aku la uo hoi e hiamoe, a i ka wa i wehe ae ai o ke alaula o kekahi la ae, aia ua opio wahine la ke ku la iloko o ka pa, a malaila hoi oia i halawai aku ai me Demota e kali mai ana iaia. Ua ha'i aku la oia i kekahi o ko Sir Habati mau kanaka i ala mai ai mamuli o ka hoomakaukauia ana o na lio, penei: u Aole paha e ala koke mai ana kuu makuakane, a he mea ano uie hoi .ka hele ana aku e hoala iaia. Ina oia e ala mai e ha'i aku oe iaia na huii hoi aku wau no Kaleloga no ke kii ana i kekahi m« j a a'u i poina ai. ahe mea hoi na'u i makemake loa ai. K huli hoi mai no wau i ka la apopo me ka maikai." I ka pau ana o keia mau olelo, o ka pai koke ae la no ia o ua opio la i ke kaula kaohi o kona lio, a kamoe aku la kana huakai me ka loaa ole mai o na keakea iaia. He hookahi hora inahope mai o ka hala ana aku o Magareta ame kona mau hoa na ku aku la o Hiu Kapena ma ka puka o ka lumi o kona hakn opio, a i kona ike ana aku ua hemo ka puka;\ua manao ihu la oia e kiei aku iloko a nana ina paha eia kekahi mea iloko o ua lumi la. Ua paha'oha'o nni oia ika ike ana aku ia Roderika, e hoomakaukan ana iaia no ia kakahiaka. "Aawe! Ooe anei ia. e kuu haku? n <% Eia wau maanei. e kuu Hiu ■ "Uaholoma lu mai anei oeT f <4 Uā hookuu laelaeia mai wau/* **Ma ke kauoha anei a kou makuakane?'' fa Na ko'u makuakane no i hookuu mai ia'u me kona mau liuia ponoi.* u Anwe! heaha iho la ka manao o keia?" 4 *Oia ka'u mea e makemake nei e ike." wahi a Roderika i pane aku ai. iaia i &oH mai ai mai ka pale kila Milana, kahi hoi ana i nana aku ai a i hooliio ai hoi i aniani kii nona. "Malia [»aha ua hiki ia oe ke ha'l mai ia mea. O ka'u wale no e hiki ai ke ha'i aku ia oe, —i ka po ilei ua hele ae kuu makuakane ame ka Haku o Kaleioga iloko o ko'u wahi i hoopaala ai. me na nanaina kauaiaha. Vn apo mai la ko'u makuakane ia v u a noi mai la ia'u e huikala aku iai»; aua noi mai la no hoi o B\t Habati ia noi hookahi 80. Ua hoikeia mai ia'u ua hooknu ia wau; aka, ia'u i noi aku ai e hoakaka »a mai na mea apau ia'e, aa hoole like mal la laua. Ua i mai iaua ia-a e kali hoomanawanui a Mki mai ka manawa kupono, a e ha'i koke ia asai ana no hoi Wn* E knu Hio aiaikai, heaha la ka «aiuio o keia? Eia anei o Magareta ianeir* (Aole i p**}