Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 7, 12 February 1904 — KAUNA WAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA. [ARTICLE]

KAUNA WAHINE O KE KULANAKAUHALE O TAREVIS. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA.

MOKUNA XIII. BOOMALIEUEL\ KE KAUKA PAELE AOLE E LI I KONA EMEPE&A. •Alaiia, e ka wahino ua hiki keia hana ao ke hoopokoleia ma ka hor uua bou aoa ia o<? i ke alo o ka Akibihopa a i ole i kekahi o kom ai.ikai, a e hikl aku hoi oe ilaiia e like me ka hikiwawe i ka iv» oka l:o ke hoohanaia aku. E Kapena Helinameia, e lawe koke oe i l.i-ia wahine imua •> ka Akibihopa i Kakela Kokima a ina aole oi-i u;H.f:ln. aiaila, e waiho akniaia iloko o ka iima o ka mea iaia ka r ua Kakela ia. E hana aku oe ine ka hoohakalia ole/* ! k<*)a manawa.koke no ua eu mai ia ua kapena nei no ka hooko ,'ui;i i 'ie kauoha o kona Haku oia no ka manawa i lele mai ai ka u.ihu." oj)io me ka ieo uwe nui me na leo uwalo ku i ka walohia no ki' I»nopakeleia mal. K kui* makua, e kuu makna, e hoomanao aoie oe e hana mai i k.-īa hana hoopilikia loa e kau mai maluna o'u. E hoomanao, e kuu wale no ke kaikamahine hookahi o kou kaikuahine lu'okahi wale no. Ua kauoha ikaika mai ka Akihihopa ia'u e mare im- k«- Kauna liitarika, a /' A h»> hana kupono loa ia aka Akihihopa i hoolaia mai ia. O komi kuleana no ia no ka ntea oia no ka i kuleana i ka malama ana ia o»'. Aole e hiki ia oe ke hoole ia mea. E manao anei oe eae wale nku au e mauna i kuu Kakela nei no kou makemake ole i ke Kauna Uiiai ika? Aole loa. H»» hookahi mea i maopopo. iloko o kuu ohana ]ie hookahi o iakou i ano pupule, a ke hauoli ioa nei au aoie owau k» ks»hi iioko o ia ano haawina." Jua aole oe e hoopakele mai ana ia'u mai keia pilikia ae o'u nl;.iia. e liookuu oluolu niai oe ia'u no ko'u heie ioa aku i Palanipoka e waiho iku i keia noi iaia no ka hoopakele mai ia'u. He mea oiaiō, no. iie kuieana kou e hookipa oie mai ai ia'u, eia nae, aole ou kuleana i b< pii mai ai ia'u a e hoihoi i ka Akihihopa." •\a koia hana hope au i hoike mai i kou pupule no ka mea, ua ikr no oe aole ka Emepera iiaiia i keia manawa no ka mea aia oia i ka aina iiemolele, a ke manao nei au ina no eia oia ilaila aole no oia e hookipa mai ana i<i oe aka e hopu mai ana oia ia oe a hoihoi ak»i i ka Akihihopa ka mea iala ke kuleana malama ia oe. Aole ej iiiui iaia e uiiai ike Kanawai Konohiki. Xo ko'u hopupio aku ia oe| «ij, uo ia u ke kuleana a'u e ike mua aku nei e hoapono mai ana ka« Akihiliopa ke hana akuhvau pela." "E knu Ilaku, e piii ana i ka Emepeia," i pane aku ai o Rodolofo a ia niauawa hookalu no i o-i aku ai oia iinua me ka mao{K>{)o ole nae, ia.a o na oleio kupono e pane hou aku ai. | "Ae, ika Emepera? He mana anei kou e hoopuka nona? Owai j oe u iieaha kou pili i keia kumuhaua?" Ma keia nuiu uinau a Kodolofo i ke Kauna Paele ua lilo ia i mea i naua i h<»-a'ue i ke ahi o ka huhu iloko ona, no keia komo-e wale anaj ir.ai ♦» kekahi kanaka mawaena ona ame kana kaikamaliine hanauna, a huli ae la oia a naua aku la i ke kanaka opio me na maka huhu. "Owau o Kodolofo o Paianipoka, ka mea lioi ndna ka inoa i like loa ine ko ka Einepei a. ahe houloha oiaio oia no'u, v wahi a Rodolofo i wehewelie aku ai. -* . 9 "Peln auei? Ke hauoli ioa nei au ika lohe ana. Alaila he mohai maikai loa oe na'u e like me ka maikai ana imua o ka Akihihopa 110 na nioliai o keia ano. Nolaila, e Kapena Setiuameta, e hoomakaukau koke uiai kou kanaka li-kanaka i ke kaula o ka amana, a e li aku i keia mahaoi nui ma ka amana i hiki mai ai ka Akihihopa a ike mai i ka mohai." "E kuu Haku.' ? wahi a ka Emepera i pane aku ai me ka leo koikoi, "l'a makemake loa wau e kamailio pu me oe ma kahi kuakajm niamua o ka hookoia arta aku o keia kauoha au." v "'Aohe ko*u iie alo hana ma kalii ina-lu, aka i ke akea e hanaia ai ua niea apau i ike ae ai na mea apau i pili aku ma ia kumuhana." "Alaila ua oi loa aku kou lapuwale/ v wahi a ka Emepera i pane aku ai nie ke kanalua ole, u Ua hana mai oe ina hana f kulike loa me ke kulana o ka ojelo ivu i waiho aku nei imua ou, a no ka hiki| ole ke alo ae, a oiāi oia ka olelo hope e waihoia akn imua ou pela i puka iku ia. Oka Akihihopa au e nianao nei he lioaloha ia nou, ua kuhila wa \oa oe malaila, no ka mea, ihe enemi io oia nou, a aia kona inau kiu mawaho o kou Kakela nei kalii i kiu ai no ka hoonmopopo ana ina wahi e hiki ai ke ulaa pu ia oe mai kou kakela ae. Ina no e hoohoaloha aku aua oe iaia aole 110 kela e maliu mai, a iloko o ka iiuuiawa kupono e hiki mai ai pia mawaho o kou kakela me kona īnau puali koa no ka hoopuni ana ia oe, a ke nana pouo ole oe i keia e lilo ana oe i pio nana. Ua makeinake anei kuu Haku e lilo i pio nana a i ole e hooinakaukau koke i keia nianawa no ka paio aku? Ke minao uei au o ka hiki ana mai nei o ko kaikamahine, ke Kaunawa hine Tekela he leo moakaka loa ia o ka hoopakele ana ia oe mai keia po'ipu a ka hoaloha au e m%nao nei he hoaloha. A o kou manao ana e hoihoi hou i ka waliine opio i ka Akibihopa, aole e nele ka oleloia mai ou no kou maka'u wale ke kumu o keia hana ana pela. E noonoo pouo oe i keia mamua o kou thooko ana i kekahi mea e ae a aole he manawa aku i koe e hoopaneenee ai." ' Maiuuli o keia ano n.ahaoi ou, ke kapae nei au i kuu kauoha mua e li ia oc ma ka amana, aka, ma kona wahi e okiia ae kou poo mai ke kino ae," wahi a ua Kauna Paeie nei i pane aku ai me ka huhu nuk "O, e kuu makua/' wahi ake Kaunawahine Tekela, <4 E hana mai 1 kau mau kauoha maiuna o'u a e hookuu aku i ke kanaka opio, no ka mea, aole oia i hewa. a aole no oiai komo mai noaa iho iloko nei aka nc*u a na'u no i noi aku i kona oluolu e kokua mai ia'u ma keia huakai a'u. Nolaila ke aoi aku nei "E Kapena Betinameta." wahi aua Kauna Paele nei, tt E lawe koke aku i keia kanaka nia ka II amana me ka hoonui oleio hou ole aku." Ma keia manawa ua eu hou ae la ua kapena nei no ka lua o ka manaw i no ka hooko ana i ke kauoha a kona Haku oia no ka manawa a kekahi ieo i pa-e mai ai ma ke kikiaa puka ke kumu hoi i puiwn al na mea apau oloko o ka lumi e hooiohe ana i na olelo i kuiai mua ii iho. "E ae mai anei kuu Paele," wahl a ka i pane aku al, "o kou hooko aku I keia kauoha au, aoie ia e ko ana mamua o ka lilo ana oke ola» ao ka mee, aole he kanaka e hikl ke alo ae! ka maka o keia pna a hakalia a hemo aku mai kuu lima aku e mo&i ana oia I ke koko o kou puuwai. He hookahi ieo mai kuu Hakn e lele oo ka pua. Koiaiia, e kuu Haku Bodolofo, ala ke ola o keia Kauaa Paele Uoko o kou lima a hookahi kauoha mal ia oe mal e kuu Haku o ka lele no ia o keia pua iloko o kona puuwai. Pehea? E hooko anei ao?" ,k l*a pololei ka olelo aka panapua. a o kou mau koa ka 1 ike pono ikn oiaio o kana olelo. Aole I mamao loa ka hanaia ana mai nei o kekahi hana a HIo ana tus ola o kekahi o na koa o ka Akihihopa i ka manawa pokole loa t a no kou ola e kuu Haku Paele e noonoo pono oe mainua o ko*u waiho aku i ke kauoha no kou oia,"

"Aole ia he bana hoohHahila o ka haawiplo ana, oial lie oiaio na mea i woheweheia iho nw. Aole lie Wkl ke ilo ae i kela mau olelo oiai ua ike pono u&u nel mkoa, e hiki ole ai i kou Kapena ke hooie ika oiaio ona mea i hanala.* *0 na olelo keia ipa e mal ai mai kona Kapeaa mni, a no keia mea ua kunana nui ua Kauna Faele nei ffie ka m&opopo ole iaia o ka, hana e hana akn ai, "Aole anii oe e hoihoi hou I kau mau olelo a e kala i&ai ii HMt%our»i uihoankuaioßodolofa

' ina aole au i m&kee i ka hanoh;*no o ka'a mau kaaoiia alaila oia no ko'U malima oieid lakoii. Uolnila, ke boiboi hoa ssal b« an i ka'u oleio a ke hoopaa sei ao me ka oialo aole e h&oaia aku kekahi| 0 ia aoo." "Ke lawe mal nei au i kan olelo, a e huiia makoa apan ma ia aao hookahi, eia nae. e ko makaakau maa no ka panapoa ma kona wahi no ka makaala ana i koa mao koa." **Aole loa e hoopiiikm wale aka ko'a maa kanaka ia ookou % n wahi a ke Kauna Paele ' pane hoa mai ai, "a ke hoopaa io oei ao 1 ka'u olelo. aole e kaoia eko maluna o oukou, a ma ka.oukou huakai iiO Palaoipoka e hele malaelae oukou me ke ke'ake'a ole ia. Aole anei ua iawa keia mau olelo hoopaa a'a?" 4 Ta lawa, e kuu Haku/' wahi a Bodolofo i pane aku ai. Eka panapua, e hookuu i kau mea kaua." Ma ka aoao o ka panapua ua hookuu iho la oia i ka pua mai ka pana ae ana no hoi e hoomau ana i ka paa ana a i makaukan maoii no no ka hoohanaia, a me ke ano lawa ole o kona manao i ka nana aku. ma kona mau hiohiona, i kona hookuu ana i ka pua. | Ia mnnawa koke no ua loheia aku la ke kaai ana mai o kaleo' o ka o le, a me ka hoohakalia ole no hoi ua hele koke aku la ke Ka-1 pena Setinameta> a aole no hoi i liuliu ua hoea hou mai la oia mei kaiana: | u l'a makemake loa ke Kauna Bitarika e ike ia oe no ka hoihoi | hou aku ike Kaunawahine Tekeia i kona Kahohanai. Malalo o ke! kanoha a ka Akihihopa keia hiki ana mai nei o ke Kauna." | "Ma kana kauoha ea? E olelo aku iaia e kali iki a hiki i ko'ui munawa e makaukau ai no ka hookipa ana iaia i o'u nei." Ame keia - mau olelo ua huli ae la «*>Ja a waiho kauoha aku la i kēkahi o kona ; niau Uauwa e hoike aku i kona makemake i ka lede o ka home e hele n ai i oua la. Aole : liuliu loa ua komo mai la kekahi wahine i aahu me ka aahu eloele piha o ke ano kaumaha i ka nana aku. "O ke kaikamahine keia a kuu kaikuahine, o Tekeia o Tarevis, a e hele īoa aku ana kana huakai no Palanipoka. aka e hoaumoe iho ana oia ike Kakela nei a apopo e hele ai. Nolaila, ke waiho aku uei au iaia iloko o kou lima a malalo o kau malama ana." 1 ka wa i hala aku ai na wahine, oia no ka manawa ana i pane aku ai ia Bodolofo: "E komo mai ana ke Kauna Bitarika no ka hui kuka ana me a'u, a oiai oe oe kekahi iloko o keia huakai a ke Kaunawahine Tekela e ka-ua aku ana wau ia oe e noho iho iloko o keia kuka ana, malia a nau e pane kekahi mau ninau. Ua kunou aku ka Emepera e hoike ana no ka haawi ana i kona ae. Aole i liuliu ua komo mai la ua Kauna Bitarika nei me ka hooj onoj;ono ole a no ia kulana hikilele o ua Kauna la, ua mau aku kona maka maluna o ke Kauna Paele me ka naua ole ae ma na wahi e ae 0 ka lumi ame ka ikiiki no hoi o ka nanaina o ke kanaka i ka nana aku. "Malalo o ke kauoha ikaika a kuu Haku a o kou Haku no lioi/' wahi ake Kauna Bitarika, ' 4 ua hiki mai la wau imua ou e hnoko ai ia kauoha me ka hoohakali.i ole ia, oia hoi, e hoihoi koke aku oe i ke Kauuawehipe Tekela, a nau no e lawe maoli aku imua o kona alo a e liaawi rku t oe i kou mau manao mihi maopopo maluna o keia ninau, a e waiho < ku .lioi i na ki o k'e Kakela Turona eei, a mahope. o kou mihi ana e puka mai ai ka olelo hooholo no kou noho knleana hou ma keia kakela ? oole palia. O kekahi kauoha a kuu Haku oia no kou lawe pu aku ina hoahele oke Kaunawahine Tekela imua o kona alo. Xolaiia. e kali aku wau i kau pane a me ka hakalia ole no hoi e pane niai ai oe." No/keia mau olelo la pii ae la ka ena o ua Paele nei a pane aku la me ka ikaika o na olelo: "Oiai, lie koko ke Kaunawahine Tekela no'u a he hanai hoi ua ka Akihihepa o Tarevis, a oia no ka mea i kuleana maoli ma f ka malama ana, a oiai ooe kana kane hoopalau i makemake ole ia e ke pano aku nei au ia oe, e elelo ak'il* i kou Haku, oia no ka i leuleana i, kana hanai a nana no e kii mai." ' U E hoike mai oe —ma ka hoole a i ole eae mai, no ka mea. eia ke ko'i nona ka oi e wawahi ai i kou mana ua niakaukau a hakniia a puka mai ka pane hoole mai ia oe īuai oia no ka manawa e hoolianaia mai ai ia ko'i maluna 'ou ame kou hale apau." kou nui hookano,4teTkauoha aku nei au ia oe e «haalele koke oe i keia Kakela, a e hoike aEu i kou Haku aole au he paaua nana, a ina he makemake kona ika hanai nana no e mai e like me ia a u 1 hoike aku la ia oe. He hana hoohilahila loakeia i kekahi Kapena nui o ka puali o ka Akihihopa o Tarevis i ka lioohaahaa loa ia e kekalii panapua, a i niea e maopopo ai e kali iki ilio oe inamua o kou haalele ana i keia Kakela —" aia manawa no.ua waiho aku la oia i ke kauoha no ka hele mai o ka panapua. a emoole, hoea ana ua pana-1 pua nei ke kuinu i ano e loa ae ai o ke Kauna Bitarika i ka ike ana| aku i kekahi o na kanaka i hoopuhili aku iaia ma ka paio hahanaj oir.na o ka puu. ' | 1 ka manawa i hoea ae ai o ka panapua ua piha kona waha i ka mea ai, no ka mea eai ana oia ika manawa i hiki ai ke kauoha. i U E ka panapua/' wahi ake Kauna Paele, "eia ko pio imua o kou ale», a ua kuleana maopopo oe maluna*o ua pio nei, he hilahila uui Loi maluua ona, a nolaila i mea e maopopo ai ia makou kona pio io nau, e ae mai i ka'u kauoha e pine aku oe i kela mikilima e kau mai la ma ko paia me ka pua oka pana. Ao kai pololei oka ma-ka oia ka hilahila nui o keia kanaka haanui." U E like me ka makemake o kuu Haku Paele pela e hookoia aku ai," i pane aku ai ka panapua a ia manawa no lioi oia i liuliu ae ai no ka hoomakaukau ana, a me he imo ana la o ka maka ua lele ma* kawnlu aku la he elima pua, me he la i ka nana aku ua lele lakoa i, ka manawa hookahi, a ika mea i ikeia ua puka aku la ka pala i ka s pua a ma kahi i komo ai o ka pua mua malaila no ka pua eiua & pela | aku a hiki i ka lima ke kumu hoi i puiwa loa ai ua Kauna Paele nei. "Ua aie nui au ia oe no keia akamai kamahao," wahi & ua Kauna Paele nei, me ka piha kamahao io no* a ua lawa ia no keia kanaka e ike pono ai i ka haahaa io o kona kulana. «E hoike aku i ka Akihihopa e like me ka»u kauoha i waiho mua aku nei, a i makemake oia nana no e kii mai, a e hoike pu aku i ka hoohaahaa ioa ia o kana Kapena Bitarika e ka panapaa, he mana e ike mal ai ola aole o ka hoonana mai i ke Kakela Turona. ] O ka pane keia a ke Kauna Paele a ua lilo ioa i mea knaki loa no ke Kauna Bitarika anoka hiki ole iaia ke hana aku ikeka.hi mea ua ku ae ia ua Kanna Bitarika nei me ka haawi hoomaikai ole r iintt ae la oia no ka hui pu aea me kona mau koa a haalele iho la i ke Kakeia me kā Imhn nui i ka Hakn o ua kakeia net i / • < MCKCSA XIV. I HOOKIPA MK KA MAKO-NA. i \ Mahope iho o ka haaieie ana iho o ke Kanna Bitarika I ke Ki* kela aia no keKauna Paeie ke ku la ma ka aoaoo ke pakaukaume na hiohiona pnpuku ai ka manawal pau ai kahalulu lio «i loheia ke koele ana o ke paiii paka alaiia ola iki ibo knlana aka aoie no i maalo loa ae ke ano piena, a oia no I» manawa ana i haawi kauoha aku ai i kana Kapena. . "E Kapena Setinameta," wahi ana i pnne aku ai i kana leapena, «na makemake ioa wau e wae mai oei ekoin poe kupono loa pololei maiioko mai o ka hnina nui a e hoouna aku la lakon « keia la no kekuai mea ai no ke Kakela." *E lawe koke ia mai ka ai ai ka la apopo e ukn aku ai an no ia man mea." * . 1 «E knn Haku, M wahi ake kapena, 'aole paha e hilinaiia Ml lakoa ke heie akn me ke dala ole—oia hoi, ina he manao maoli kon e oku akn. M : (Aole ipam.)