Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 26, 24 June 1904 — KE KAUNA WAHINE O KE Kulanakauhale o Tarevis. KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA. [ARTICLE]

KE KAUNA WAHINE O KE Kulanakauhale o Tarevis.

KE ALOHA I KA MAKA PAHIKAUA.

MOKUNA XXIX. 1 ov KI M\KAIA EAKELA KA HANA HOOLALAHU I NA AiU LOHA. rw«>ki kau uwa waiwai ole. E wehe koke ae i na puka-pa .nka mai i eono niau koa me ka hakalia ole, alaila e ku kiai , nia keia kihi. Aia he mau kauoha hou ka % u e waiho aku _ hana/* K kahea anei au i ka Haku ke Kauna Paele-*' wahi a ke koa k \ll<* hoolohe kauoha wale no kau a e hooko pono aku , L ?. . i ha'iia ia oe. v \ ~;la hooko aku la ke koa kiai i ke kauoha a mahope o ka ike v , ■; : ,a m« a apau i kauohaia a ku kiai iho la ua wahi koa nei ua k i la h<* i-ono j)oe koa me na pahikaua iloko o ko lakou mau '. 4 i«tu mai la i ka naholo ma kahi o ko lakou kapena e paa i.« ; •* 1 ' I | , Kon<irado. K h"pu i-keia kumakaia, M i kauoha ikaika aku ai o Setina-> r . *a. i •* hoopiha aku i kona waha i hiki ole ke uwa; a e lawe aku | īi.'k»» o- ka pa no ka li ana iaia iluna o ka amana likanaka. E 'C'.*ki. ; ; • huii aku ma ke kahua kiai i ke alapii kahi o keia kipi i i;»i iwaho' uei. v i 1 iioko o ka manawa pokole aia ua poe koa nei eono me ka lakou kipi ke ma ki la no ka pa no kahi o ka amana li-kanaka f V'ukalii;* ana hoi e Kapena Setinameta. j • Kīa kt* lewalewa nei ke kaula," i uwa-ae' ai ke kiai. • Aiaila lawe mai ia kaula me'oe iloko o ka pa/' wahi a ua k.ii»-ii<i m-i. . | \,, HiMa ua makili iki ae Ia kona noonoo ī ka manawa e haawi kauoh i ana k<* kaj>eiia i na koa e lawe ia Konorado no ka li ana a a iuak« 4 . alaila ua hooholo koke iho la oia e hana koke aku ma k,.na aoao 110 ka hoo]>akele ana i kana ipo, no ka mea ua maopopo ]ua iai;i aole e hoohakalia ana ke kapena i ka li ana iaia inainuli o k<>na k;ij»» iia) hoomaopopo o ka make o ke kanaka nana i ikemaka | i kaiia liana kipi oia kona pakele, a me ia ano noonoo ia Hilda ••a kokoh» ina-lu aku la oia mahope o ka liuakai paaliao iloko o ka poiiliuli o ka lihi pa no ka ukaii ana e komo pu iloko o ka pa. \ ~jai aia no na koa eono ke hele la imua no ka puka-pa e haiuama | ana a i lih» nut hoi ko lakou noonoo ame ka inalama pono ana mai ;? ; ,i o ko kanaka kipi, aole i komo iloko o lakou kekalii manao I .M.imoi aia kekahi mea e ae mawa«ho o lakou ke haliai pu nei, a j , u,. Kapena' hoi ua nui loa kona nanauki o ka hiki koke i kalii ~ ka amana li-kanaka, me ka nana ole ae i kekahi mau hana e ae, ; j ia ka pono a lilo ae ke.ola o ke kanaka kipi e laweia ana inamua | ,» ka l<»aa ana i ke Kauiui l'aele ka manawa e ike ai no Konorado. a ; i,..!aila \r\ nana ole ia mai o liope, a i ka hamama nui ana o ka | ;ka pa e poholo ai kekahi auna nui ke komo iloko, i ka manawa i ; ,.„kahi a i ke komo ana o na koa aiue ke kapena iloko, ua nia- ■ kaaia l<>a iho la o Ililela i manawa kupono nona e komo ai, a ia hookahi no aia ke ahoomaopopo la oia i ke kiai īnaluna i!n. o ka pa e lioloholo ana, a ia manawa no ua liolo aku la oia . i1..k0 o ka pa me ka nana ole ae i kona ike ia mai, no ka mea. ua i ].aa kona manao e holo me ka maina nui e liiki ana iaia ke holo a ji;- ;ja o ke" Kauiia Paele ka pahuhopu a ina e nana ole ia mai ana (<īa alaila iinua o Rodolofoj eia nae, aole oia i ikeia e na koa. Aia ke Kauna Paele ame ko ka liale apau ma ka lumi liookij.a «• nonoho ana iluna o ko lakou mau noho pakahi iho ma ke p.ikaukau. a i ka puka ana mai o ka Panapua Snre iwalio o ka 1 .iiiai ua hoopuiwa uui loa ia oia. eia nae, mainua o ka hiki iaia ke lM.oinao|rt>po i keia hoolalalin o ka manawa i maopopo mua ole, a iio ka hana akn i kekalii hana maluna o ua inea la aia lioi ua komo I.m aku la o Hilda iloko o ka lumi hookipa me he pupule la, e ].ukala ki ana kona lauoho i o a ianei, ke kumu o ko loko o ka hale i puiwa pu ai. . . e kuu naku, e kuu Haku, aia lakou ke li mai la īa Konora<lo." i hooho leo nui ac ai o Hilda. "E kuu Haku e hoopakele iaia. e hoopakele iaia.'' Alaila huli ae la ke Kanna Paele me ka nanaina piena o ka, liuhu nui a hoopuka leo ikaika ae la:— | •A heaha kau ia lakou? Ua pono ia li ana aku la. E hele t koki' aku oe iwaho. Pehea la ōe i aa ai e komo mai iloko nei e uwf ai me he pueo la me ka lioopuiwa nui i keia anaina maikai? K lawe koke aku i keia wahine pupule i komo mai nei," wahi ana i kauoha aku ai i ka panapua, iaia i komo mai ai maliope o ka wahine opio no ke ake ana e ike i ke kumu o keia hana ano e. "Auwi o Hilda! o Hilda ka!" i hooho leo nui ae ai ke Kaunawahine Tekela, me ka lele pu ana ae a ku ana iluna a holo aku la i kahi 0 ka wahine opio e ku ana. "E Hilda heaha ia? E kaiuailio me ka inaopopo. Aole ou pilikia i koe ua koiuo oe i kahi malu.' j ••O, e kuu Hakuwaliiue, o Konorado ka mea iloko o ka pilikia ( 1 k» ia manawa. E hoopakele iaia e kuu Hakuwahine. Mai hoohakalia. Aole e liiki ia'u ke hoololoialūli ma ka olelo o make koke mai auanei. Xa Setinameta e li mai la. Ua kuai aku nei ke kap. na i ke kakela nei i na Akihihopa a ua ike pono ia e konomdo he «iāla aia iaia, nolaila oia e li inai nei iaia. O, e kuu Haku e hoopakele iaia." 'ileaha kela olelo?" i piena hou ae ai ke Kauna Paele, He kumakiiia aiu'i o Sctinameta? "He hoopunipniii kela olelo." "K pono e nana pono ia kela olelo ma ka huli pono aua aku ī ka eiaio ina aia io ke lianaia mai nei," wahi a Ilodoiofo i paue oluolu aku ai. me ka leo ko*iko*i no nae. « , , I ka manawa koke no ua lalau aku la ke Kauna Paele he pahikaua e waiho wa-hi ole ana iluna o ke pakauUau a hele papale ole ( aku la iwalio me ka hnhu nui ipaluua o kona mau hiohiona, a nha! pn aku la no lioi ka "Emej>era me kana pahikaua ma kona I a; ih«> loa aku la ua Kauna nei ilalo ma ke alapii a pela no hoi o Rodoloio. a oiai ua pani paa ia ae ka puka-pa a e pouli pu ana oloko a koel kahi a ua koa e liuliu ana no ka li ana i ke kanaka kipi i manaoia, oiai aia he maiamalama o na lamalama ma ia wahi, a na ia malamalaiua i kono ikaika mai i ua Kahna nei malaila oia e hele ai e pono| ai. a naua ka hooheie ana malaiia ua hahai pu aku ia no hoi o Rodolofo ilaila, . t . . .. 1 na koa e hooikaika ino ana no ka hoomakaukau ana i ka li ana ia Konorado mamuli o ka hookikina ikaika ino loa o ke Kapena| ua pau loa ko lakou noonoo malaila a aohe he noonooia ae o kekahi mea ina e hele aku ana malaila, aka o ke kapena nona iho ua nananki loa oia no keia hakalia o ka hoomakankau ana, aka ia manawa hookahi no oia kona makaala loa ana i ka ipuka o ka hale no ka puka mai o kona Haku Kauna, no ke ake e maopopo iaia ka holopono o keia li ana mamua o ka oili mai o ke Kauna ma ka ipuka hale aiia hoi e nana makaa)a ana. j Aole io no i poho kona ike % no ka mea ua ike koke 10 akn no kajM*na nei i kona haku i ka puka ana mai iwaho aohe papale o kona) jhx> a aia hoi he pahikaua e paa ia ana ma kona lima. a no ia ike ana ua haule pu iho la kona manao. aka iloko no o ka manawa pokole ua hookuoo koke iho la oia iaia iho me ka hooholo ana iho e liooikaika e uhiuhi i ka hana kipi mai kona haku aku, aka, i ka manawa i hoo* maopopo hou aku ai i ka lua o ke kanaka I puka mai ai iwaho o kt*j puka o ka hale ua leie loa ae la kona hauli» oiai oia kana kanaka i; maka'u loa ai, no ka mea, ua loaa mau iaia ka ike he kanaka noonoo| akahele o Hodolofo a he hana kanakamakua me ke kuemi oie i hope. iaa oei no ke komo hakaka ana; aka na hooholo hou iho no ola ej

komo ke'ake'a aku iaia ina e komo mai ana oia iRodolofo) iloko o kfi;i hana, no ka mea wahi aiia aole ona kuleana iloko o na bana| mawaena wale no ona ame ke Kamia Paele. \ | Ua hoomao mai la ke Kaana i kana hele ana no oa wabi nei o na koa e ku pnuluulu ana me na lamalama iloko o kō lakou iima no ka hoomalamalama ana a i ke kokoke loa ana aku o na kanaka papale ole aia hoi ua ike koke io aku la no laua i na mea apau no ka li ana i ke kanaka. oiai aia ke kaula nipuu ma ke kania i o Konorado a he manawa hiu wale no mahope iho o ke komo ana aku o ke kaula hiu iloko o ke kipuka a kekahi koa e hooikaika ana e hookouio i ka piko 0 ke kauia iloko olaila, he hana hoi nana i hoohakalia loa i ka hana koke ia ana o ka li kanaka no ka mea aia ia kipuka iluna o ka lele. kahi e liia ai ke kanaka. '*Heaha keia e ke kapena." wahi a ke Kauna. "He kumakaia e kuu Haku. Ua hoohuoi wale no wau i kekahi mau manawa nona aka i keia po ua loaa pono aku oia ia'u. Ua iho aku oia mai ka pa aku ilalo mawaho o ka pa ma ke alapii kaula ana 1 hoomakaukan ai ake koa kiai i huli mai ai a loaa. Ika manawa ! loaa pono aku ai ia'u e kuai ana oia nei i ke kakela i na Akibihopa ma o na elele elua la i hoounaia mai. a no ko lakou loaa pono ana ia'u ua lele limaikaika mai iakou maluna o'u a oia no ka manawa a T u i kahea ai i kuu lukanela. Ika manawa i hoea mai ai kuu lukanela oia no ka manawa a ianei i hakaka mai ai ia'u me ka pahikaua a kekahi o na elele o ka Akibihopa. eia nae. ua pa a lilo ana ua pahi-' kaua nei i ka iukanela a na ka lukanela ia e hoike ae i ka oiaio o ia mea!" "He pololei a oiaio ia moolelo e kuu Haku." wahi a ka lukanela i pane wehewehe mai ai i ka manawa i hakapono ikaika aku ai na maka hulili o ke Kauna Paele maluna o ka lukanela. | "Heaha ka hana a keia kanaka iku ai oia ike kuinakaia?" i i ninau hou aku ai ke Kauua, I "Ua lohe wau iaia e aejike ana me na elele ana Akibihopa e haawi pio aku i ke kakela nei, nia ka hookuu ana i na koa o na Akibihopa iloko nei o ka pa ma ke alapii kaula ana i hoomakaukau ai i ika manawa ona e ku kiai ana ina ia wahi i ka po, i ka manawa a kakou e 'hooinaopopo ole ai, a ma ia hana e lilo ai oe ame ke kakela . holookoa." | "A no keaha e hana koke ia nei keia pepehikanaka mamua oka ike mua ana mai ia'u?" Aoie anei owau ka ona o keia kakela, a owau no hoi ka mea nona na kuleana liaawi kauolia make a ola?" ! "O Oe iio e kuu Haku, aka nia keia hana puuwai eleele loa ua loaa koke iho la ia'u ka manao e li koke aku iaia me ka hoohakalia ole—e hoohakalia ole ia hoi ka haawi hoopa'i ana maluna o ka mea nona ka <hewa inoino ioa e like me keia. Oia wale no a aohe kumu e ae." I -'Pololei ia," e ke kapena, a ua kuai io aku keia kanaka ia kakou apau loa? E huli aku iloko ona kahi hoi a kakou e ike ai healia la ka waiwai a na Akibihopa i loaa mai ia'u ma keia kuai kumakaia ana." | Emoole pili ana he elua mau koa ma ka aoao o Konorado a huli'ia aku la kona nui kino a me ka liina piha i na dala keokeo ua lawe mai la ua niau koa nei iniua o ke Kauna Paele no ka nana pono. I "Aole keia he dala kumakaia e ke kapena," wahi a ke Kauna i pāne aku ai mahope iho o ka nana pono ana i ua poe apana dala la. ."Eia'ha apana dala ua kau wale ia no nae i ko'u hoailona. a aia la mahea ka lioike oke kumakaia. Healm kau olelo no keia eke kaikapena?" ' . I "F kuu Ilaku, aole i liaawiia mai ke dala iaia i keia manawa aka ua lioopaaia mai ka aelike e loaa no iaia ika manawa e lilopio I ai ke kakela." I "A, e ke kapena ke lioike mai nei kau mau olelo i ka oiaio ole | iloko ou. «Aole e lilo kekahi i kumakaia ke ole kona hoolilo aku me | ka piha o kona mau pakeke i ke dala o kumukuai o ka waiwai kumakaia, a ma keia aoie lie hoike oiaio e kupono ai ka li koke ia o keia kanaka mamua o ka waiho ana iaia iloko o ka. hookolokolo ana." Ma keia inau olelo a ua Kauna nei i hoopau ae ai ua pii koke ae la kona piena, alaila o ka lima piha i ke dala keokeo o ua Kauna nei ua ka ia ae la a lele liilii ana na apana i o a ianei, ke kuiuu lioi i mae iho ai na hiohiona o ke Kapena Setinameta; a me ka papalina o kana paliikaua ua hili aku la ke Kauna Paele i ka papalina o ke kapena, ma'kalii aoao a i kekahi no hoi. Ia manawa koke no ua melia loa ilio la a me he la i ka nana aku he poe kia poliaku wale no na koa e kuku oni oie ana eia nae ua hoao ae la ke kapena e unulii i kana paliikaua aka ia manawa koke no i lioihoi hou iho ai oia iloko oka wa-hi me ka alawa hikiw T awe ana aku o kona mau maka nyi kalii o ka puka-pa.» ik Ua paa na puka-pa, e Setinameta," walii ake Kauna Paele i leo nui ae ai me ka liuhu nui a nalohia ae la ka noonoo maikai mai iaia aku. "E ka lukanela, e ike aku oe ina puka-pa no ka hoomaopopo | loa ana ina ua paa pono io. E wehe ae i keia kanaka. E wehe ae |i kona waha ame na kaula i hauhoaia ma kona kino. Ano, e ke kanaka he oiaio anei ua hele aku oe iwaho mailoko aku nei? Heaha kau hana owaho i hele ai?" Ua ku pane leo ole iho la o Konorado no kekahi mau minute mamuli o kona ano poniuniu no na hana i hanaia aku maluna ona aka 1 ke kamailio oluolu ana aku o ka Emepera akahi no oia a hoomaopopo mai i ka ninau i waihoia aku imua ona. "Heaha la kau i ninau mai nei? v i ninau aku ai oia i koua Haku ,ka Emepera. I u XJa makemake kuu Haku ke Kauna e ike ika oiaio ina ua hele ,io oe iwaho a no ke kumu hea la kou hele ana ilaila?" wahi a Rodolofo i ninau oluolu aku ai. "Ua hele io no wau iwaho a i hele au e hui me Hilda iaia e pii mai ai mai Alakena mai." "Alaila ua hookuli oe i na kauoha a ua pono no ke kau ia ana aku o keia mau hookaumaha ana maluna ou. A pehea i ioaa ai ka pahikaua a ko Tarevis ia oe?" k, Ua hakoko ikaika aku wau me kekahi koa ona Akibihopa ke kuinu i lilo mai ai ia'u, a me ia mea wau i pale ai no'u mai ka limaikaika ana mai oke kapena ia ? u a hiki wale i ko ? u hopuia ana ena koa ana i kauoha ai a hoopiha ia kuu waha i hiki ole ke uwa." U A henha ka oiaio o keia kuai kumakaia ike kakela?" "Ua hoopaa aelike aku ke kapena me na Akihihopa ma o na eleie la i hoounaia inai, oia hoi, e hamama ana ka puka-pa no lakou e kolno maalahi mai ai iloko nei i ke auinoe o ka la apopo, me ke.a'o ' pu ana aku o ke kapena e hooikaika lakou e liopu mua ia oe i ole ai e hoala hakaka ia ko loko nei j>oe e oe. v I Ua ano minoaka iki iho la ke Kauna i ka lohe ana no ka manao ! e hopu mua Utia, aka ua huli ae la oia a nana aku ia i ke kapena me !na maka hulili o ka huhu a pane ae la: <{ Ae, ua ano like no keia moolelo me kela oka manao e pinana ma ke alapii kaula. Nolaila e huli aku ike Kapena Setinameta e like me ka huliia ana o kana paaimo a e ike hoi kakou heaha la ka waiwai I o kona maii ekeeke." | Me ke ke*ake ? a ole ake kapena ika manawa i hnliia aku ai ua loaa aku, la i na koa he ekolu mau eke dala i piha pono a weheia ae ! la e ke Kauna he «hookahi eke a lu iho la i ke dala iloko o kona poholima. Alaila nana pono iho la oia ina apana dala —he dala gula wale no a maluna o iakou e kau ana ka hoailona o ka Akibihopa Iseneboga. a no keia mea ua pii ino loa ae kona huhu a ialau aku la oia i jna eke dala ekolu a palukuia aku la iluna o kekahi pohaku nui ke | kumu i lele liilii ae ai na apana dala i o a ianei me he mau mamalaahi la ka lele liilii. | 4 *E Setinameta," wahi ake £atwa, "e unuhi oe i kau pahikaua a j waiho aku la ilnna o ka pohaku, a aole hookahi o makou mea e aa e j \awe ia mea haukae, uo ka mea aoie makou i like aku me kekahi mea I puuwai eleele ino loa e like me oe." I Alaila huki ae la o Setinameta i kana pahikaua a hoolei aku la j iluna o ka honua a oia no hoi ka manawa a ke Kauna Paele i iele mai i ai ma kahi e waiho ana ua pahikaua nei a hehi iho la me ka ikaika nni no ka nui bshu a panau ae la no hoi ka pahi e.iike me ke ano , mau o na hao kila. | (Aole i pau.) .