Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 46, 18 November 1904 — Na Moho Senatoa ame Lunamakaainana o Oahu i Puka [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Na Moho Senatoa ame Lunamakaainana o Oahu i Puka

NONA KEIA MOTO KALAIAINA. "He kanaka 110 ka Lahus." He Kiai a he imi Oia no ka ma'i Lepera. * s Ka haawina ko'iko'i a kaumaha o Hawaii. j i "Ca hanaula oia ma Makao. e pili pu ana ma Kaliuwaa, ka aina hanau o Kamapuaa, ke kupua o na Pali-Hauli- ; uli o na Koolau ma ka Mokupuni o Oahu. A he 32 ona mau makahiki i keia manawa. ( 0 kona makuakane o Hon Wiliama C. Lane_ oia kekalii o na lunamakaainana i koho ia Kalakaua i Moi: kona makuahine o Mele Kahooilimoku, ke kaikamahine a Nuhi Kanaioa o na Kona, kekahi o na pu.kaua a Kamehameha I ma ke kahuakaua o Mokuohai, Ua hele oia i ke kula aupuni ma Hauula. Koolauloa, no kekahi mau makahiki a mahope ua hookomo ia oia ma ke kula nohopaa o St. Louis College (Sana Lui) ma Kamakela, Honolulu, a pau iloko o ka makahiki 18S9. 1 keia makahiki no (1899) ua lilo oia i kupakako maluna o kekahi o na mokuahi o ka Hui moku o Poka ma.'a ua waiho aku i ka hana i ka makahikl! 1890, "a ua hoi oia me kona makuakane' ma Koolauloa. Ma ka makahiki 1892, ua noho i ma-' lama Buke no ke Keena o, na Alanui anie Liwapo o Honolulu nei, a i ka hoo- 1 kahuli aupuni o ka makahiki 1893, ua( hoopauia mamuli o kona ae ole e kakau inoa i ka Hoohuiaina. { Ma ke kaua o Leahi e ku-e ana i ke Aupuni Kuikawa iloko o ka makahiki 1895, ua hopuia ma ke ano he kipi i kona Aina Hanau, a ua hookolokolo ia eka Aha-Koa, aua hoopaahao ia. J Ma ka la 18 o Augate, M. H. 189$, ua kukulu la kekahi Ahahui o na Makaainana i hoopaahao ia no ke ku-e Aupu-i ni iloko o ka makahiki 1895, a ua koho ia oia ka Peresidena. Ka Hui Kaulana' o Leahi, ianuari 4, M, H. ae oia e noho hana hou ma ka Hui o Poka ma kahi ana e noho hana nei i keia wa, ! Ma ke kau holo balota o ka M. tr. 1900, ua holo oia i lunamakaainana no ka Hale o a ua lanakila ole aka oia ke kiekie o kona paa balota. j Ma ka. la 2 o Dekemaba, M. H. 1901, ua lilo oia i lala no ke Komite Teritore o ka Aoao Repubalika a koho pu ia he Hope Peresidena a i ka la 12 o lulai.' 1902. ua waiho aku i keia mau kulana mamuli o ka Kiaaina Dole olelo ana ma Wasinetona, ua laula loa ka Mana Koho Balota o na kanaka Hawaii. « Ua koho mau ia oia i Elele mai kona mahele mai i na Ahaelele apau o kona aoao kalaiaina. Ma ka Ahaelele wae moho o keia makahiki (1902) ua koi ko-) na mau hoaloha iaia e holo i Moho Senatoa, ua ku-e ikaika ia a haule iloko o ka Ahaelele, ; Ma ka makahiki 1903, ma ka la 15 o' Sepatemaba, ua ku-e ia oia e kona aoao kalaiaina no ke kulana moho a. haule me ke kakoo ia he 12000 inoa a oi aku no ke kulana Kiai o ke ld-: lana o Oahu ma ka hololaula, aka aole oia 1 haawipio ua kupaa mau, ma kahi la ae mahope iho o haule ana ua kii mai kona mau hoa. makaainana Home Rula t e holo aka ua mahalo aku oia i na kokua am e na hilinai i holke ia a i haawila mai. ' Ma Dekemaba 15, M. H. 1903, ua hookohuia i lala no ka Papa Ola ma kahl © Hon S. K. Ka-ne. i make, e ke KTaaina Cafter, a ma ka la 15 o Aperila, 19W. ua hookohu hou ia a ua aponoiā. e ka Aha Senate. Ma Aperlla ia4B, M. H. 1904, ua koho la oia i Lunahoomalu no ka Ahaelele wae i na Elele e holo ai ma Chicago i ka Ahaelele Lahui. e wae i ka moho Peresilena o Amerika Huipuia. A ua holo na eleje o ka Teritore o Hawaii nei naalalo o kana haawl ana I na hookohu ia lakou a ua ike ia mai. Ma Hi!o, Hawaii. Sept. 1, 1904, ua koho hou ia oia i Hope-Peresidena no kona aoao kalaiaina, he lala no ke Koinite Terltore a he lala no ke Komite Hooko. He mau kulana kiekie keia, a *na ke kulanakauhale o Honolulu nei, ma ka la 16 o ia m&hina no ua ola i moho Senatoa mailoko mai o Elele.ua loaa iaia he 118 balota, he 9 vrale no i koe.

m+. J. M. DOWSETT. (Keaka Laukeke) O. J. M. Dowsett (Keaka Laukeke) kekah! o na moho Repuba!fka rso ka moho Senatoa ma ka Apana Koho Senatoa 3. he keikl la no ka ain&, a tia kamaaina I na poe apau ma| kona wa opiopio. mai a kanakamakua. a oia no h-oi kelaihl kelki lal&wal o ka aina ] keia mau la. Ua hanauia oia ma ttonololu, Mokupunl o Oahu. ma ka la o Ok%toba, ISB2. O kona makuak*ne o Samuel D. Dowsett (Kamuela Lauk<»ke) ke kaikaina o Jas, I. Dows*tt (Kimo Pelekane) \ make, Iho neS; he mau hoaloha ol&io na makua no na

kanaka Hawaii. a pela no hoi me Kea-j ka L«iuk«ikc'. Utv hooneu*.uao i;i o J. M.; Dowsett (Keaka I,iukeke> nia Hono-> luiu nei a i k\ piha ana o 15 makahikll ua hele aku no Europa a ua noho ma- | laila no ka hoopau ana i ka imi ana | i ka naauao. a hoi h'»u i ka aina hanau' ma ka hapa hope o a noho hana | ma ka Hale Banako o ka Hui o Eihopa.» Ma Apenla ISSB. ua mare aku o Mr. ? Dows?ett (Keaka Laukeke) ia WilWel- j mine, ke kaikamahine a Hon H. A. | Widemann (Wilimana) ame Kaumana. | kana wahine mare. ua make laua. a ua! hoohua ia ma ko laua kihapai he E-j kolu mau opuu mohaha. } Mahope o ka noho hana ana no 16' makahiki ua waiho aku o Mr. (Keaka Laukeke) i ka hana Banako. aj hui aku la me ka makuahohowai Mr. | Wilimana i make. ma ka lawelawe i na hana o ka mahiko o Waianae anaj hoi i kuai aku ai a lilo mal ko Mr. Wi-i | limana kuieana apau iaia, a pela hoi ij i lilo ai oia ka Agena a Ona hooponopono; | o ka Hui o Waianae. | He Pelekane oia ma ka hanau ana! | ma o na makua la, a nōlaila ua lilo o; | Mr. Dowsett (Keaka Laukeke) he ka-| | koo no na 'lii o Hawaii nei. I ka ma-j i nawa i hookahuli ia ai ka nohona'liil jua ku-e ikaika loa akn oia (Keakai Laukeke) i ka hoohuiaina. aole oia ikohobalotg. malalo o na aupuni hou i kukulu ia ma Hāwaii nei mamua aku' , o ka hoohuiaina. Ua paulele mau oia : [ mahope o na'lii ā hiki mai ka hoohui aupuni. ua huli ko Mr. Dowsett (Keaka Laukeke) noonoo i na mea pili Kalaiaina o Amerika. ka mea lawe mai ai me ka noonoo akahele loa. Ma kona ano he kanaka kalepa, ua kaupaona oia i ka pono o na aoao a 1 elua. a o kela' ike kuhohonu ka mea nana i alakai iaia e komo i ka pohai Hepuhalika.

| Ua hanauia o Charles J. Broad ma Kamakela, Honolulu, Oahu, i ka la 6 o Dekemaba, 1859. Ua noho ma Kealakekua, Kona. Hawaii. i kona wa opiopio. Ua hele i ke kula, hele la ma Kuapehu i noho kumu ia e Rev. D. Paris, a hol mai ma Honolulu nei a hele i ke kula o Koleaka. Ua mare ola me Mi c s Kaahu Haili Ikalal7 oj lulai, 1881, a he ehiku mau opuu roses nani S mohala mai ko laua k*ihapai| mai. Ua hana i na hana llke ole mai keia Kulanakauhale. Ua noho hana' ma ka hui o Lewers & Cooke i ka ma-i kahiki ISS6 a hiki i ka makahiki 1890, a noho me Lueas Brothers ma ka kamana no elima makahiki. hoi hou i ka hui o Lewers & Cooke i ka makahlki 1890. a hapai ia ae he luna no na kanaka auamo pipa o ka hui o Lewers & Cooke a ke noho nei ma ia hana a hiki i keia la. A he Hepubalika oiaio e hana ana i na hana ku i ka pono a he hoahanau oiaio iloko o ka Ekalesia o lesu Kristo o ka poe hoano o na la hope nei a ke hooikaika nei oia e imi i ka pono a me ka holomua iloko o kona Ekalesia.

OSCAR PIHANUI COX. He oiwi Hawaii o Oscar Pihanui Cox i hanau ma Waialua, mokupunl o Oahu. i ka la 2 o Apenla. ISTS. mai na puhaka mai o Mr John Cox ame V a Ti alliwahine Kina Keaiilwaiwaioie a ua plha iaia na makahiki h e 3, a he opio ka nanaina o ke kino ano ikaika, he kanakamakua na« ma ka noonoo a ma ka hana pu. &e oi?si oiaio oia a i ohaoha nui ia e kona po«> hoaloha a e ka poe i kamaaaina iaia a iloko no hoi o kona apana. fcf Apana o Waialua. Ua hoonaau&oia oi no ka *a mua i kona wa opiopio ma ke kular aupuni o Walalua malak» o ka hoomalu akahele ana a i

E F. l?ISHOP. tl>ihoim Or-io) O E. F. Bishop < Kihopa Oplo) he moho SeJ\atoa r.o ka Mokupuni Oahu. ua hanauia ma Amer*tka Hu::>ui.i ma ka makahiki a u\ h^onaau\o fa ma na kuia aupuni o ka Mokuaina o Kew York. I k.i piha ana o na makahiki he 19. ua hiki mai oia ma Hawaii nei oiai oia he pilikoko a he keiki hanai na Hon Charles H. IJishop, ke kane mare a ke Aliiwahine Pauahi i make. a eia ke Kuia o Kamehameha he kiahoomanao no kana (Piiuahi) mau hana aloha no na Hawaii. Ua noho pu oia (Bihopa Opio) me Bihopa (makua) ame ke Aliiwahine Pauahi ma Halea\kala Hale, ma ke Alanui Moi a ma-J hope mai ma ka Hale&Ui o Keliikolanl ma ke Alanui Emma. Mahope koke iho o ko Bihopa Opio, hiki ana mai ma Hawaii nei i ka M. H. 18S3. ua komo i ka hana ma ka Hale Kalepa kahiko loa o C. Brewer & Co. (Bulua) a ma ke ano he keiki lawelawe no loko o ke Keena a he Kupakako no na hana uwapo, a eia no kekahi o na pōe poola kahiko i ike iaia i hana pu me la ma keia kulana no 5 makahiki. Nolaila he moho Senatoa keia i ike i ka inea ame ka pilikia o ka nohona ilihune olai mai lalo ma! oia. Mahope mai o keia 5 makahiki ua pil mau kona kulana iloko o keia Hui o Bulua jna. a i keia manawa mamuli o ka hoomanawanui ame ka hoopono, he Puuku a he Kakauolelo no keia Hul: nolaila o Bihopa Opio oia ka lima akau o kela Hui i keia manawa. O Bihopa Opio ua like laua me Jack M. Dowsett (Keaka Laukeke) aole laua i komo iloko o na hana kalaiaina o na Aupuni i kaa hope aku īa, a o ka mua loa keia o ko laua hele ana mai imua o ka Lahui e noi aku e kaupaona mai ia laua ame John C. Lane (Keoni I) oiai lakou he hookahi paa balota no ka pono ame ka holomua o ka aina.

kana kumukula Mr. Edward Hore r kekahi o na kumukula makaukau ma ka oihana a'o, a me ia hoomakill maiamalama o ka naauao i alako aku laia iloko o ke Kula o Kamehameha. Mahope iho o ka noho hoomanawanui nna ame k& nui hooikaika i ka naauao !tie ka nui hookanakamakua. i haule iku ai oia i haumana aloha nui ia e kona mau hoa o ka papa hookahi ame na hoakula ona i hulul pu ia mai hoi na kumukula ma ia haawina hookahi; i i kona hemo ana i ka makahiki 1595, mahope iho o ka noho ana he eha makahiki ua loaa pu mai kona palapala hookuu hoomaikai mai ke kula maL He manawa ka noho ana i ke kula n'o kumu, ua lawe ae oia i ka oihana kumukula no ke kula aupuni o Kali-hi-uka, mahope iho ua noho kumukula oo ke kuia o LJhue I ka makahiki 1896. I fca makahiki IS9T i noho makal al oia no na aha hookolokolo, a no na makahik! no hoi kona noho luna ma~ lama manawa ana no ka Mahiko o Waialua, a malalla oia. a kaheaia 1 kauwa na ka lehulehu ma ka oihana lunamakaainana o ka Ahaolelo Terttore. He olwi o!a i nele ole ka nui hooikaika no ka pono o ka nohona o kana ohana. na keiki ekola a !&ua me kana wahine Mr». Emma R, B. Cox.

— I PREDERICK T. P. WATERHOUS^. t"a hanaula ola ma Honololu nei. I ka 1889. mai na puhaka mai o Mr. ame ra > T. Waterhou»e, a hoonaauaoīa ota ma na kuia o ke kulanakauhale nei. a mahope Iho komo akia ola 1 ke Kula Nai o Punahqu, a hoopau loa aku 1 kona anar ma ke kula o

Ann Arbur. Mikikana t kahi hpi ana i komo aku ai i ka ISSS. I kona hemo maikai ana mai ke kula mai a hoi mai oia no ka aina hamiu nei, ua komo koke aku oia iloko o ka hana kalepa v a kona makuakane, ma Alanui Moiwahine ae nei. o hooir.au ana hoi i ka lawelawe hana ana mahope o ka make ana o kona makuakane me kona mau kaikaina, e hoomau ana hoi ma ka inoa o ko lakou makuakane. Mamuli o kona makemake e hoomahuahua aku i kona kulana lawelawe kalepa ana. ua kukuiu ae oia i ka hui | kuai mea ai ma ke Alanui Betela, a I mahope mai ua hoohuiia keia hui me | ko Makinikaea ame May, a oia ka Hui Kuai Mea ai e ku nei i keia manawa ma ka inoa o Henry May. a i keia manawa no hoi i waiho aku ai oia i ka iawelawe maoli ana i ka oihana kual mea ai t a lawe ae oia i ke kulana agena ma Hawaii nei no ka hui Hoahu Dala a ua lawelawe oia ma ia hana me ka hoiopono a .mainuli o ia lawelawe ana me ka maikak i hoounaia aku ai oia no Enelani, kahi hoi ana i lawelawe ai i ka hana. me ka holopono. I kona hoi ana mai i kona one .hanau, ua hui ae oia me E. J. Walker ma ke ano he boroka no na waiwai paa a he kulana komisina hoi a hiki wale i ka make ana o kona makuakane. ka Mea Hanohano Henry Waterhouse. Ua hoohui ae la oia me Albert Waterhou e, a kukulu ae la laua i ka hui e ikeia nei i keia manawa ma ka inoa <» Waterhouse Cn., e lawelawe nei i hoi nia ano he mau agena no na hui lniopaa o!a a hoopaa waiwai.

0 William Whit e Harri-. ka moho lunamakaainana o ka Apana Eha n:ina i luwe ku haaheo o ka loaa ana 0 na balota kiekie loa ma ia apana. ua hanauia ola ma Indianapolis Indiana, a aole hoi ma Hawail nei e like m e ka oleloia e kekahi, poe. Ua hanauia oia ma ka makahiki 1872, a oia kekahi iloko o kekahi ohana keiki he ehiku ka nui. He amala ka hana a kona makuakane. a i ka makahiki IS«S ua haalele aku oia i kona home a holo mai no Hawali nei no ka lawelawe ana 1 kana oihana. I ka nul kupono ana no ka hele ana i ke kula, ua komo o W. W Harris nia ke kula o lolani a hooma'u i ka hele ana nia ia kula a hiki i ka makahiki 1887. ka manawa i loaa ai iaia kekahi oihana ma ke ano h e kakauolelo no loko p ke keena o ka luna alanui. Mahope mai ua noho oia he malama buke no Walker am e Redward, a malaila oia i noho ai a hiki i ka makahiki 1890. "kona wa i komo a$ iloko o ka hui o Lewers & Gooke t a ela no ola me keia hui i keia. manawa. No kona makaukau a makaala i kana hana, u« hillnal nui ia oia e kona mau haku a ua p!t malle oia a hiki 1 kona wa i hooliloia ai i lala no ka hui a i keia manawa oia ka Hope-I»eresidena ■ 0 ua hui nei. | 1 ka makahiki ISW, ua mare ote ia Mlss Evelyn Dexter a he ēlua a laua keikl i keia wa. He kanaka oia t kakoo ikaika i na hana hooikaika kino a oia kekahi o na lala ikaika o ka»hui waapa Makala. He loihl kona mau makahlki i noho ai 1 kapena no keia hui a hik! wale no 1 kona haalele ana la kuiana no kona pilikia i Ra nui o ka hana. I mea e hoike mai ai kela hui i ka lakou ma-j halo i kana lawelawe hana ana. ua kohoia oia i peresidena, ke kulana kiekie loa a lakou e hiki ai ke kau mal maluna ona. I ka makahiki 1901 kona hoomaka ana e komo iloko o na hana kalaiaina. Ua kauia aku maluna ona ka hanohano ma ke ano he moho lunamakaalnana no ka Apaha Eha a ua puka oia. Oia kekahi o na lunamakaainana o ke kau 1803 iho nei. a ua maikai kana mau hana. Iloko o na komite ana i

noho lunahoomalu ai. ua holopono na hana. He kanaka oia i loaa iaia fca hanohano maialo o ka nui hi>oikaika. a iwaena o na kanaka lawelawe oihana koikoi o iieia kulanakauhaie. oia kekahi o na pookela. |

Hanauia ma Aiea Ewa. Oahu. Novemaba 9, IST4. Komo ma k>- kula Alii o Kehehuna i ka S o kona ir.au makahiki. Komo hou i ke kula ma Popoi:a. Kona Hema. Hav. : ! .:i. no elua makahiki. Komo h<>u i ke kula Alii i ka ISSt. Komo i ke kula Kamehameha i ka IS.SS, a hookuuia a loaa mai ka Palapala Hookuu Hoomaikai mai ke kula i ka 1593. Xoho hana ma ke Keena Air.a a kakau kope no kekahi mau makahiki. Noho hana hou ma ke Keena Hooia o ka Teritor e ma ka 1898. Waiho aku ia Keena hana ma ka malama o Feberuari a hana ponoi iho nona a hiki i keia la. a he Agena a Boroka no na Waiwai Paa.

l 7 a hanuuia oia ma Eenu'i;:. Kaleporii, Okatoba 15, ISSo. I"a niake kona makuakane i kona wa he ehiku wale no makahiki a no ia kimm, u\ hooniaka oia e inii no kona iho. a i ka piha nna o na makahiki he umi iain. ua haalele loa aku la oia i ka hele ana i ke kula. I ka makahiki ISS2. ua haale'.e aku la o:a i kona home kaliiko a hele no kc kulanakauhale o Kapalakiko a noho hana no ke a'o ana i ka hana piula. paipu, a pela wale aku. me ka hele ana i ke kula po i mea e hoomahuahuala ae ai kona naauao. I ka makahiki ISSS. ua huli hoi aku la oia no kona home ma Benicia a lawelawe i kana oihana i a'o ai. Ika makahiki 1590 kona'wa i komo mua ai i na haria kalaiaina a ua kohoia oia i Kahu Kulanakauhale. He kanaka opio wale no oia Uv wa, eia nae, no kona hilinaiia % ua lanakila oia maluna o kona hoa paio, kekahi o *a kanaka lawelawe oihana, o ia apana o ka mokuaina. I ka makahiki 1899 ko Mr. Quinn hoea, ana mai ma Honolulu nei no ka lawelawe ana i kana oihana maanei, a. ua hooikaika oia no ka aoao Repubalika. Aia kona home ma ka mahele eha o ka Apana Eha, a ua nui na manawa ana i hoole ai e noho ma kekahi kulana iloko o ke kalapu o kona mahele, eia nae, no kona koi ikaika ia, ua ae oia e lilo i peresidena no kona mahele. I keia ahahui iho nei a na Repubalika ma Hilo, oia 'kekahi o na elele i koho ia no ia ahahui. He mea maopopo, he kanaka o Mr. Quinn I hooikaika I mea e pono ai keia noho ana mai kona mau la opio mai eia nae, ua hooikaika pu oia ma na ano apau e loaa laia kekahi hoonaaviao maikai ia ana, ma kona hele ana i na kula aupuni o Reniia ame ke kula po ma Kapalakiko. He kanaka akamai oia 1 ka haiolelo a he mea hooikaika e kakoo ana i ka hoohanaia o na kupa Amerika ma na hana aupuni. Aohe ona ohana ma keia kulanakauhale, no ka mea. eia no oia ke ku hookahi neL

t EDWARD K. LILXKAJŪANL

O Edward K. Lilik&lani, kekahi o na lunamakaainana o ka Apana Eha. he pua alii oia a na alii 0 Kauai ame Hawaii. Ua hanauia oia ma Kploa, Kauat Augate 5. ISSI o Kanlhomauole ka makuakane a o ka makuahine. Ma ke kula o Koioa kona wahi l hoonaauao mua ia al 'malalo o ke a'o ana » Rev. J. W. "Kamika. Komo ma ke Kula o Lahainalua i ka makahiki 18S9 a.hemo m&ikai l ka makahiki ISI3 a komo ma ke Kuianui o Punahou. Ma ka makahiki IST6 ua kohola oia I lunamakaalnana no Honolulu nei. a <> kona ike mua ia ana ia ma na hana

kaiaiaina. ika makahiki 1877, ua liio [ oia i kakauolelo a puuku r«o ke Keiki- • aiii I*leiohoku. hookohuia f lunaka- ( nawai apana no Kawaihau. Kaua:. i [ koho hou ia i !unamakaaini*na no ; Honolulu nei i kakauoieio a puu- ! ku no ka Moiwahine Kapioiani } 1S51: ;

kohoia no ke kolu o ka manawa i lu- • namakaainana i ISS2. lil > i ia'.a m> ka Aha Kuka Ma-lu i !iio hou i iu- i namakaainana r.o ka ha o ka manawa : i ISS4: lilo i lukane'a r.o ka puali | "PrincesB Own" i ISSS; koho hou ia ; no i lunamakaainana i ISSiS: ka lima ia j 0 ka manawa. hooiiloia i naita Hano- ' hano no ke "Kalaunu o Hawaii'* ame ka "Hoku o ka Oeeanika" i ISSS: kapena ukali no ka Mo'; i ISSS: a iilo i naita no ka Hui Kapiolani i ISS9 a pela no hoi iloko o ka hui Kalakaua. lilo i lukanela no ka puan ku-mau iloko no o ia makahiki: he kakauolelo no ke keena Ilamuku a lala no ka Aha Kuka Ma-Iu i 1S91; konela ukali no ka Moiwahine Liliuokalani i 1592: lilo i kakauolelo no ka Aha Kiekie i 1593: a kakauolelo no ka Moiwahine Kapiolani 1 1594. ,Komo i ka aoao Repubalika i 1903. He nui na mea hoohanohano i hoo- } kauia mai maluna ona e na'lii a eia i oia ke nei ia mau mea. I

WILLIAM R. AYLETT.

He kelki oiwi oia no ka aina. a ua hanauia ma Oahu nei Okatoba 5. 1856. Ua hoonnauaoīa oia ma ke Kula Alii o Kehehuna. Ua noho lala o Wīlliam Ayletfc no na makahiki he 24 no ka bana Hawaii a kaahele pu ma kela huakai kaulana a ka Bana* Hawaii nia Ainenka Huipuia. ll.' aloha mo! oiaio oia mai ka wa mai i hookahuliia ai ka noho kalaunu o Hawaii nei. aka, i ka hlkl ana mal o ka hoohuiaina. ua hoomaopopo iho oīa ua pau ka manaolana no kē kaiaunu a'komo i ka aoao kalaiaina Repubalika. Holo i ke kau koho balota o 1000 a puka he lunamakaainana ,mai ka Apana Eha mai. i.ka makahiki 1902, puka liou no, a o ke kolu keia o kona lioonoho hou ia ana ma ia kulana. ]\la ke kau i kaahopp ih > la, he lunahoomalu oia no ke Koniiie Koa.

Ua hanauia o Frank Andrade ma Madeira, Sepatemaba 5, 1873 a hele pu mai me kona inau makua no Hawaii nei. oiai no e hiiia ana e kona makuahine. Ma na kula aupuni o HonoHilu nei i hoonaauao mua ia oia a mahope mai ma ke Kulanui o Sana Lui. I kona pau ana maiiaiia mai. ua komo aku oia i ke Kulanui o Stanford ma Kaleponi no ekolu makahiki. Hoi mai no Honolulu nei a hoomaka e hoomakaukau iaia iho no ke komo ana i ke kula a'o kanawai o Stanford. Iloko o ka makahiki IS9S. ua komo hou oia i Stanford ai ka. makahiki 1900 ua loaa ka laikini no ka lawelawe kqjjawai ana ma na aha apau o ka mokuaina o Kaleponi. I kona hoi ana mal no Honolulu nei. ua lilo ola i loio a noho hui me Anaru, ka Loio Kuhina i keia wa. Ua mare oia ia Miss Mary Howland i 1902. I ka makahiki 1902 kona komo mua ana ma na hana kalaiaina. a ua hookomoia oia I lunamakaainana o na Pukiki i 1110 i kupa Amerika. Ua pnka oia a ma k« kau ahaolelo o 1503. ola ka lunahoomalu o ke komite Waiwai ame Kanawai. O Mr. Andrade kekahi lala o ke komiie nana i hana ka Palapala Nol Imua o ke Komite Senate o ka Ahaolelo Nui e noi ana e haawiia ke kuleana i na Pukiki e noho nei ma Puowalna e kua| 1 na aina aupuni malaiia. He lala oia ma ke kanawai a he kanaka lawelawe oihana hanai holoholona.

I "i. iu-i'L.iUi.i o Th.-n'.i< K ';U;.w .u a tt*. a k-- Khuk.tf o ru.;».'V.a. \Va:,;;u.!. nui ka i.i ;U o Aper;la. •>>:. Konv> i kul.i !" ;i : ka \v.t h-> :v. ik.ihiki Ko:r.o hou nui k-> Kul,- Nui -> Sana l,ui k.i ISS»:\ wa;ho : ki- kul.i jr.i ka : H ; - »r<*kanika oia v.va ka eihana r'tT.a. .1 1 kona num:\. wa ī \v;veui :r,ai a; t lilo { irr,iho iunan'.akaainana no k,t ; Apar.a E!in:a e noho ar.a oūi ma/ ke ; an.> h-> poo p\»na no ka Hui Mahiko o ! Honolulu. o ku nei nut Aum. Oahu.

Lunamakapinana. o Ka uai o Manoka annio.

Ua hanauia oia ma Waiawa, Kekaha, Kauai. luiai 29. 1572, a nolaila. he Keiki Oiwi oia. He kanaka oia i hoonaauao kiekie j ia. I ka makahiki 1880, ua noho oia| nialoko o kekahl kula ma Aukland, i Nu Kilani. a he hookahi makahlki o kona noho ana maiaila. Mai laila aku, holo no Geremania. noho no eiua makahiki malaila a hoi hou no Kauai 1 1884. I 18S6. holo no Boaetona. a eha makahiki mahope ma« komo I ke Kula nui o Havada, a hemo maikai me ka Papa o 'M- Komo i ke Kula Kanawai o ia ktUa no a puka maikai I *9T. r Komo iloko o kekahi keena ioio ma Bosetona a ioaa ka laikini loio piha no ka mokuaina o Makekuketa i ISW. Hoi. mai no Hawaii nei i IWO a loaa ka laikini loio plha. eia nae, ua hoi aku ola no Kaual no ka la\teta«e ana i ka oihana hanai holoholona. I I 1902. ua kohoia oia I lunamakaainana no ka aoao Reput>atfka maf ka mokupuni mai o ilauai. a i ka noho ana o ka Ahaolelo o I?s3. ua lilo ola ka Hope Lunahoomalu. ' Ma Aperila o keia makahiki iho nel ola kekahl o na elele he eono i hele no ka Ahahui Bepul»atlka nui I maia-1

maia ma Klkako i noho ma k» rrm> bina o lune i hala. a «a Ulo t»ia k* hanohano o ke komo ar.A llok» o k» komite no kA hele aaa imua o Pert»»lRosaw«U no ka hsT? an a aku ol» ka moho p«n»»ldeOA a rw Repuba»ka i keia kau koho b«lou i hAla iho la. Ma Sep»temab» iho nei no kona haM hoi an* mai a ltoho hou la no e RepubaJika o Kauai c lunam-aka-ainana no kau ahaoielo o kela n>Akahīki a*. He kanakn oia l mak«rr. ike nul ia « p.a makaainawi o Kauai « no kon* ma ke kanawai. filo ktkr%h! u na iala koikoi o sev .XhAofe!a *

E Kbu t.atiui. e MiUiu >fal.

< KakAuU F.r nuvr,t H. Ket*kot:o.> K na rvni»>k.xrAtA anw na H«"ro* Kttt& *>hv Ui k-i acu\o o k.> ohv. ka Reput>altkJW K kuu Hhui .'.iohA nu*i Hāwsii Nu). 0 K«avre tt hWA ioa Aku s Nlihau, <e haav»t mai hot i '<o oukou « t v usaUu mat I WAU'WO K.u\aenae. 1 kul:kx> ui m* na vV«eu> o ke Kuuaw» j haa%x>."uv m,vi i-\ kakon e ko fc«koU hookanm. AttuMtK.i Huti»niii. oia hoi e mAiamaiii he koho anA o k<?la am* koLi*t>iua kahiki no hookahi KteU» no ka Ahaolelo Nut o Amerik.t liuipuia. ' mAtt S«nato4t »m* % na LunamukA.un.ma n»> ka Ahaolelo Kuloko nt i. ho we.i oiaU\ ua hookoia aku u\ nvau n-īam.Ahioieia o ua kamiwai Okana U\ « mniloko mal hoi olAliii aia hoi, ua kaillku ao la k* iioao kalaiaina Repubalika i ka Janakila k.imahao ma ke koho lok.vhi an* o pa nuikaainana i ka EU'K' Kuh:o Kaianianaole. i na ?t natoa ar»u lou am« n vl Lunamakaalnana. a hookahi wai« no wahi ma ka nana i h<>op ia ae i ka oiinoHno maikai o ki\ ao«va kalaiaina o Linekona. ke Katnaria ant« Ka Hoola o kokahi hi\pa o ka Lahul kanaka. oia no. ke kon;opoohou ana <> ko Koiki o na Kohala. ka nnw Hanohar;o. M. H. Kaniho ma ke kulana h<* Ho'.n e Kula. Nolaila, o o'u mau Haku makaainana o keia Aina Aloha o kakou o hwlana ka manao, a no ka mea u i lanakila ka aoao kalaiaina Uopuhalika. ka avn\o kalaiaina a'u i mana® ai ;ue kuu uhane apau a me kuu ikaika a;au. aia iloko -olaila" ka maha o kei.i iahui. He nua oiaio ho Kkoiu Aoao kalaiaina i holo moko:roko iho noi maluna o ke kahuakaua balota o Ha Poalua noi. Novetnaba la S o keia makahiki. a he mea hewa ole paha l ka mea kakau nei ko olelo ;vo na ka noao kalaiaina Kepuhalika i woho mua ae i na klpoka hahana ana me na pukuniahi kani alapino o ka balota. Owai la iwaena o oukou. e o'u mau tnakamaka holuhoiu o k*;'ia w.ihi kiiu) lahiiahi i loaa ka manaolana e pulumi koo ola nna ka aoao kalalaina KepuhaHka. a<Cie wale i Oahu a Kakuhih-'wa. anel, aka. mai Kauai o Kalanij><> mal a hoea loa aku i Huwaii. Aole, aolt> loa. Aole i U>aa la'a ka uianaolana e pulujni koe ole ana kuu a<»ai> kalaiain-.. ia Oahu Kakuhlhewa kuu on'«..mau a nv ka l'aemoku hoh'okoa nol aka. e liko no tne ka'u i olelo ai. "o k\ a»>ao kalaiaina i kukuluia maluna .• ka pohaku paa. Ua like na ka::aka apau imua o ka maka o ko K.i'.u.\v.\i. aole lilo loa i '»e ke Akua K'a ki- l.oa e haulohia kela aoao kaiaiaina no«a ko kahua hemolele malalo o kekahi ivau aoao e ae, no lakou hoi ke kahua popopo o ka hoopunipunl. ke kuamuainu ame ka ni'ani'a. He olelo kau»aiui jui k<> Kanaka olkelakela o ka n:uiuao. S<>lomoh». "O ka lehelohe hoointi)lpunl he h< <ipnilua ia inuia o Ifhova. aolo nnei he mea ku i ka hooi«a!!ua « n > kanaka noonoo maikai ka boMpunij>\ini ka lv>inoino m.ai o ka II >me Uula :w\.> n I,)etnokarata. I >.*:; • m.iuawa a'u hoi e hoohana nei i k-'u p-.-ni. kf h«iokau\va n< i au maKinli ka hauoli i h<»>s>U!';anaia mai ii«»ko o ka papaku o k'-u naau. ka. lanakila haahe<> <> kun ao.i« k liiaina, ka anau ka'aiaiiīa a'u e »<"i n> i imua r> na maka ewav wa he nui. k aoao kalaiaina nana i hookauwa aku i ka m«'a kakau nei e n.ai hele i k- i i aiiana a puni no ka pono o'u mau makaain:\na. He mea hanohano i k«i mea kakau nei ke hoike aku ua haawlia mai ia'u kela lau oliva o ke kono, c na'i ponoi i kuu One Hanau*! a h»* mea oiaio u:i na'i hele aku wau mai ke kihapal nani aku o Knneohe a h loa aku i ka Ehukai o Puaena ame ka. malunia o Poka-1, ke kaiaulu hoi p Waianae. K ka Lunahooponopono o ka Hlwalih ■\va a ka Lahui, ka Lamaku malama!ama pio ole o keia Paemoku Ewalu, e haawi aku oe l kuu mahalo kiekle loa i ko kaua mau haku makaainana, na po\ihana hoi i kakoo inai nei l km. a»»ao kalaiaina o ka maha aine ka olu<>lu o keia Ola ana. Ia oukou e na m-aHaainana o Oahu Kakuhihewa ko'u mahalo kiekle loa, a no ka moa ua hoike'mai onkou ma ka oukou koho aiui la. ua Ike oukou l ka alna kahl e ka-he nui nel ka walu ame ka mell. I*.i l«s>.a no ia'u na manao kanalua ana « haule ana no kekahl o ko makou nmu moho aka o ka mnnao o n.i Lani aole ia pela. He mea olai«> a he mea hauoii ia'u ke holke ae I keia hora o ke aumoe puanuanu. ua lanakila na moho Senatoa Ekolu ant« na Lunamakaal- : nana he uml-kumamalua, a no kela kumu e ae hou mal ia'u e haa%vi hoa aku I ko'u mahalo nul. Nolaila, e na. makaainana aloha o Honolulu nel. ke Kapitola hol o ko kakou mau Paemoku e makaala la mai a e kiai moe ole ia na hana o ko kakou moho I lanakila Kale Boroka am« Mahelona I ka manawa e noho mai ai o ka Ahaolelo iloko o ka mahina o Fetx»mari. E KaneoHk Waikane, Punaluu am« Kahana e. e makaala fa mai ka hana a ko kakou mau moho i kakoo ikalka Iho nel, a ina he mau no| kekahl a oukou e na makaainana aloha o keia mau wahi i holk<?ia ae nel. pela pa no hol me oe e Makao ka one hanau o k» Kupua Kamapuaa ame ka mea Hanohano Keoni II he mllimlli hoi nau & he pua Lilia nau e na paii hauliuM o ke Kooiau e hookomoia mai tlolso o kono pohollma olai ola, ua hoike akea ae i kna moto t "Ka hoola o Keia lahui." Nolaila e na pall hauliuli o ke Koolau. irtai hopohopo a mai kakanalua ae no kou pono no ka mea st!a ko milimiU. ko punah«le„ Keoni II iloko o ka Hale o na Senatoa. he miilmlill e

r.v'i .'.n.i. r.--i\ :■ kA ■ ' r. .\ k::■ > • <\e i:ux h • H • S!iok:»rut;i -I Kt>pu ■ l ( fc*>! <V * Ut>f. k . ; :•; ka Honw Kuia. Mai h 1 mai h<*cttlo ta oe tho he K . , hA no la hoi kA h*».* iw c>- - x , mai ani tr.s a'u fti;i i s 4 . . na KepuhAlika. K.i n;vu> k\ a . *men Ki«kl? Kealaka»ho:v:.. >, x , han.lu. Aki». mai .. mau bila ktkahi au, a h.. - ■~. pala noi paha, e hcK>n-..\nA,> !' hiwahlwa kau aia iloko k; ;j ; % na Senatoa. oia hol o K- . wale oia aka. aia no c K n.^ he poe S*natoa no ka p»> K- n, u wale no aka. no k;i I.\hui h.--:* , ~. oao o ka aina. NaiaHa •> Nv nao a m»i poina t k«*ui ki:.; >. E Walalua * ka Khuku ■> ■ ua lanakila ko milimiU. P, — , amn» kona mau h»xiloh \ : ta paa balota hOv>k.\hi, a h \ A. , no hana i koe, o ke ki-u " . . Ika lakou mau hana. .1 :■ > . ] aku mawaho o k.'i ;m kupono « holke kokr> aku : u m«\ pololei. A p«?hoA h.■". auiu lalo o Waiana»\ n« : ; x k hapai nanl oka 1\; r . lanakiia ko hlwahiwa •• m \; ame kona aoj#> kalAi.iin.i :• - , | nawa e hiki mai ana. | E Ai«?a hoi e pon»> »v o !;> r , ;ka mea ua haaheo ko milim.-;; . ... |ko oukou lain a n-,.> \ , t 4 | kalalaina oko Ola. Mamni.i h , . . ! hooki ana i ko'u mana<\ 0 v „ ia'u e ka lunahooponopon.-. »> h •. ku i ko'u mahalo kieki*» l>i • •;i kaainana o Hawail. i na ni.iki:! -?-} . Maui Nui o Kama. i na m.ik > 0 ka Aina o ka Ehaeha anu> k\ ,u c . luu. K Molokai Nui a Hln.i e ki h - me oka Ehaeha ke o nku iiiM i ; sl lima o ke aloha a me ka t i ia oe, ua loaa kou hoola. K.i n: , H\. nohnno, Kuhlo a;, .. k*"ni 11. I nul e ke aho e o'u tr. \u >.<m makaalnana a lanaklla n>> ouk>u > I o ka hope loa ke mahalo aku nn ,i u u | ; oe e Kauai Mano Kaianipo, > ' Kl> * KX . | koo Ikalka I ke alll ame na moh > 0 ti | aoao Repuballka, | Nolaila, ena moho Senatoa nnv n I Lunnmakaainana | koho ponv>i.i mx ka ! balota o na makaalnana, he wal oka llke o oukou. O na han.i e hanala ana iloko o keia kau \Y,\. olelo he mau hann ia na ka Repubalika. Uo kakou aoao ka!\iiir* hoi 1 hooikaika a1 ma nn ano apm o na kumuhana apau I hoohoio MkahiU e na Elele I wae ponoia ma k«> kulmkauhale o Hllo, Hawaii. o k.> ,>ukvu I panana no la_ a maiuna o koia kumuJ hana e uhaiahoio like aii onk«>u n>> k* | malie. O keia mau kumuhan.i k.i e lawelauela mamua ae o na m.>a a. . pau. a holo keia. alaila h e m.>... h.v--j paapan ole ke hoike ae ka nu> \ k \kiu j pulelo hou no kakou me ka l.inkiu j I ka makahiki 190«. E hooinao P ..,>„ ru , oukou e na Senatoa arne na I.u?•..»u:a- , kaainana I koho ponoia a noh » im<i u | Ahaolelo aia na maka o ka Lj\hu>, j luna o oukou, a e Hke me kn > uk u ma u *hana e lawelawe al 11.»k<» .. k t ( Ahaoielo iioko o na heluna ia h.> kmi■ono i hoikeia ma ke Kanuwai, P ( rn , ka lahul maj Hawaii a Kauai . ; - - mai al. Ina ua hanaia a ua ho k : ia--lia na kumuhana e oukon, p••], - * maikai ai ka makana a k,« !a u: ina e hooko ol« in ana k-ia k:.-; -\ i hoohoioia ma HIIo. h>e puiw > i ma kekahl olelo ana ae h,- n • v..* aole e hiki nna ia oukou. e n.\ S■ : ame na Lunamokaalnana i k h. . : ■ •... •ia ke alo' ae Ika Olelo H. »v .; , kv ( Lahui i ka makahikl 1 h k: :■ ~< ana. Me keia mau hoakaka ipoko!- k h:• oki nei au me ka manaolana ki-.-,. i, a e kokua pu mal na Lani. •> h. ; - mua ia ka oukou mau la\wl t v. t ana no ka pono o keiu alna ur- k >. - kou Lahui e kiai makaalM ho; . . ; • I no o na makaainana e noho t: t >ka oka mak-> m > K ■ j papa, ao ka hope loa e kiai i k.t ; > ! Kuokoa ame ka waiwai o ti.« k - j apau, rne ko oukou nana oi- > lakou he Home Rula, ' ' Repubalika paha. Me ke aloha. BERXARt> H. Ki;u:i; Kauluwela Camp. Honolluli:. \ i

SEN*ATOR LANE. LAAA**AftAAAAAA4A

SENATOR DOWSETT.

SENATOR BISHOP.

REP. BROAD.

REP. COX.

REP. WATERHOUSE

REP. HARRIS.

SULOMOXA MAHELONA.

REP. OUINN T .

REP. LILIKAL.WĪ.

REP. ANDRADE.

RKP. K\!.AW\:\

RK P. I.OXG.

REP. KAI.KIOPU.

REP. KNUDSEX

<;k« »"v 'PP

A. X. HAYSF.LPF,N

w\ V. HA ! A

X PHIUP PALI

w\ Jt. I'OEUiO,

M. K. NAKIUNA