Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 48, 25 November 1904 — KALE O LEONA Ka Naita Puuwai Hao Wiwoole KA HOOPAKELE O KE KAIKAMAHINE ALII I LAWE MALUIA. [ARTICLE]

KALE O LEONA Ka Naita Puuwai Hao Wiwoole KA HOOPAKELE O KE KAIKAMAHINE ALII I LAWE MALUIA.

I * ! MOKUNA X. i I mahuka a mare ma ka MAXA OKA PAHIKAUA. 'i Alaila wehewehe aku la o Kale i kana papahana hou i kona I ukali—e hana hoi me ke akahele no ka niuau ana i ka mea haie ; hokele ina he kahunapule kekahi ih-ko o kona hokele a i o?e ma ; kekahi wahi kokoke e loaa ai: a i ka hala ana o Pidin> ua ui aku la I oia ika wahine opi*> ka hoohui ia laua i!ok«> oka erita oka mare [ me ka hoohakalia ole iloko no olaila a imua o ka elele o ke aloalii i ! hoounaia mai ai; aka aole he leo i puka akn mai ia Z'tra aku koo j wale no ka huaolelo "ae'* oiai no oia e pili loa ana i ka naita opio i me he la oia wale uo kona puuhonua. [ Aole no i li'uli'u loa ua komo io mai la uo ua elele nei ma ka | hookipa ana mai o ka mea malama hokele iloko o ka lumi a na ! aloha e noho ana. • "E ae mai ia'u e hoolauna aku i keia kwnimana." wahi a ka niea ( hokele i pane aku ai ia Kale," he elele mai ke aloalii mai i make- \ make e ike ia oe." ! Alaila haalele iho la ka mea hokeh* a nalo aku la iI«»ko «> ka ponli a iloko hoi o kekahPhapa o ka hokele a oia no ka■ mauawa i waih » 'aku ai ka e'ele i kana mikiona i hoounaia mai ai. Wahi ana ua hoo unaia mai oia e hopu i ka naiia o l.eona i lawe maju mai i ka.wahine s hoopalau a ka Moi Mahomeila ma ka inoa .o '/ira ke kaikamahiue a ka Lunakanawai I'eni Haiue. a eia ae mahope mai ua iunakanawai' nei me kona poe koa no kt : ia mikioua hookah.i n«> i-ikaika ;ii ka a«>a«> 0 ka moi. Ma keia mau olo{«> a ka elele, a«>le i iilo ua mea i Ii ' ,: keia mai-i niea hoopuilnli i ka lana malie «> koua u«m>uoo. aka ua aku uo ; ua naita opio nei nie k«* kui«> aole oia e haawi pio. nio k -na ku pu ana ' ae iluna oiai kana pahikaua iloko o kona-lima. s "Aole hookoia. ia kauoha oiai ke ola ilok ' o'n." wahi a Kale i pane aku ai ine ka h 4 o ko'ik«»'i a kuio. "Aka he hana maalahi ia nou <» ka ha.awipio aua. uunnua o ka , mauna wale ana i kt' oia imua oka hapanui. l'a ike n«> >«• <> «>e n«> ■ ua kanaka nei a aia hoi.«> Zira ma k«»u a«>a«» i k» ia u-anawa !ie h«»ik«» oiaio loa no keia hoomahuka wahine ou." I "O ka wahine opio ma kuu aoa«> o ka'u wahine hoopalau ia a i keia mauawa a imua o kou alo ame ua lu>ike kupom» e h«u>huiia ai ; maua i hookahi ina ka heri?a o ka maie. a o oe ko'u eleh» «' h«>ik«' ; aku ai i ka Moi Mahomeila i ka oiaio o ka wawahiia o kaua papahaua | kumakaia i manao ai e kau maluna o ka mea aole i al«>ha iaia." i Ma keia lohe ana o ke aliikoa M;»houie<la ua nui ino h>a k«>na ! puiwa. a pii ino ae la ka ena o ka huhu iloko «ma a i ka wa pok«>l«* ; n«> ua hemo koke ae la kana pahikaua. m« k k«' ano kanaiua u«>. oiai ' ua loaa maopopo loa iaia ke kulaua am«- k<> auo o ka uaiia «>pi«> mai j keia lanakila hanohano ana i hakoko maalahi ai'mai ka lunakanawai | Mahomeila mai. a iaīa i hoeu mai ai. oia uo ka manawa i komo mai j ai o Pidiro ame ke k'ahunapule ame ka mea hokele. | u Pidiro." wahi a Kale i pane aku ai. "e ku makaukaij, m>n iho. a | o ka mea e aa e nee a oni a hooho leo nui iloko o keia m' luhia «> ka po e make no oia ma keia papahele." Xo Pidiro ua maopo|>o koke no iaia ke ano o kona Haku a liooholo koke iho la e ku me ka oiaio mahope o k«ma Ilaku. "Eia ke keonimana i makemakeia. he malihini ma.i Ka-«*n!a mai." "Ina e lioao oe e ku-e i ke kauohh a ka Moi e ili mai uo h«' poino weliweli maluna ou." wahi a ka elele i pa'ne aku ai me ka le.i ano j kukule oiai ua iho iho ke ano maka'u iloko ona m» koiui ho<>kahi wah* ! no a he kokoolua hoilio kft naita e hiki ole ai ke lanakiia kona ikaika I nolaila ua hooholo iho oia .o''kali a'hoea mai ka hapauui ame ka na j nauki nui no hoi oia e nalu ana. j "Ua noonoo' wau ia mau mea apau." wahi a Kah* **a ua h«»«>l;o|o ; iho i ka'u olelo hoohoh>." A hapai pu ae hi «ia i kana pahikaua j iluna a pane hou ae la me na olelo moakaka,'oiai na niea apau «■ ha j mau leo ana no ka nui maka'u mamuli o ke kauoha i waih«»ia aku {imua o lakou aole e walaau a onioni,—a o ke kahunapuh» h<»i aia ka 1 maka'u iloko ona me ka maopopo ole nae o ke kumu o k«*ia haua a | lieaha la kana i hoalaia ai mai kona hiamoe mai: a o ka m« a malama j hokele aia kona mau kuli ke haalulu la no ka maka'u a m«- ka mao j popo ole 110 hoi iaia o ke kumu o ka hanaia ana o keia h«M»hauna«'h k | iloko o kona kuleana. j u Ma ka mana oka pahikaua oka naita o Leona, k<- kauoha aku I nei wau ia oe e ke kahunapnh 4 e lawelawe i kau oihana laa o ka j berita mare maluna o'u ke Kauna Kale Valedolida ame /ira ka ! wahine opio ma knu aoao nei imua o keia poe h«>ike me ka hakalia j ole." Ma keia mea ua nuiwa loa ke kahunapule a pioloke !«»a a«' la kona I noonoo a manpopo ote iaia o ka iuea e hana ai. aka <> ka'hiki mua j iloko o kona hoomanao he hana hiki oh* ia iaia o ka maiv ana ma ka i ikaika o ka pahikaua koe wale n«> a ae na m« a elua. ! "O, eka naita o Leona a«>le hiki ia'u ke lawelawe ika ««ihana ! laa," wahi a ke kahuna me ka wili ana ae i k«»na mau li;na i kahi ; hookahi e hoike ana i kona kaumaha, a ia mauawa k«»ke m> ua n«-e aku la o Kale imua a na keia ho«th«'le ana o l;a naita i hui pu ia ! n«- ; ka weli o kana kana pahiknua e kau la iiuua. «»ia ka m« a nana i U■ , hikileh* loa ae i ka noonoo o ke kahuna. a o mai la i k«»na mau i:m;i a elua iloko o ka h-wa me ka hoopnka ana: "Ua hiki no ke ae like olua." Am>k« ia m*»a i lohe Ii!■:*> ai na nu a ■fapau i ka pn a koke ana ae o ka I»m> oka walūn.- opio «• haaw' a:;a i , kona ae no ka hoolilo ia laua i h«»okahi u>a ka i»« ? ita mar-*. \ "Oia ko'u iini." wahi a Zira i paim aku ai i k»» kaiomai'nle nou » na kuli e haalulu ana no ka nui maka'u. "a mai hoohakaīia i ka ; lawelawe ana i kaū oihana maluna o maua n«» ka mea ke ae aku m*i i wau e hana pela e ka makua." I "E makaala e I*idiro," waln a ka naiia i kahamaha ;>»• ai. "aole ; loa e hanaia kekahi limaikaika imi ka manawa <> ka oihana laa e lawelaweia ana e ke kahuna."' a huli ae hi oin a kauoha aku hi i na ī-kahunapuh. m v i no ka lāwelawe ana i kana oihana. I "E ka makua. ke kauoha hon akn nei wau ia oe aole »' hf>o]jaka lia i kau oihaua mamuli. o k<ni l«»he ponoi aua mai la no i ko maua I manao ae." I Ma ka aoao o ka elele o ka nioi aia oia kv nanauki loa la no ka ! hoea koke ole mai o kona po+» hoa e hiki mai hoj i ka wa mamua o j ka mare ana e pono ai. a aia ine ia na Imoiono mar»pojH> akahele Joa ana oka lohe aku ina haluku lio mai owaho, Aia pn m> h* - >i ka mea hokele iloko o ka puiwa nui a hala wale kekahi manawa o ka hainau : leo ana oiai ua hiki «>le ke hoopuka h o mamuli «» ke kau ha i waihoia mai. ua k<»mo koke aku no ka iini nni iloko ona e lioopau koke ae ke kahna i kana hana me ka InK'hakalia ole a e ho«»kn«i aku i. na mea , apau e mai kona home aku. oiai aole uo he waiwai o keia uiare I I iaia, wahi'ana e nalu nui ana. A me kn oni ole no hoi o ka ukali o ka naiia. a oiai ua h(M>hoh> | iho no oia e hookoe ola ole iho.a maho|«» iho o ka lawelawe haalulu ?!ana a ke kahuna i ka oihana laa o ka b*»rita mare mahma o na opio, I ua li!<> ae la laua i hookahi ma ka puana ana mai o ke kahuna he I kane a he wahine i mar* 1 pono ia.

MOKUNA XI. KE KAI'A MA KE ALAHELE. 121 • manawa koke no in« ke kali ho»i ole akn no na mea ai i l»of»īnakafikaiiia na liuliu koke ae la ka naita opio no ka nea oko laknii hnakai iinna a mahope o ka uku ana no ko lakon kipa ana i ka h<ikc]". a ka im-a liokeie hoi i nana oie mai ai o ka ukuia oiai o k"i!a iMak*'mak«> nui oia no ka nialele koke aku o hikou mai kona ; wi-.lū ;-.ku alaila ua lalau aku la oia i ka Hnia o kana Zira ame ka ; uka)i ;uin a ka ukali ua puka aku ia lakou iwaho e uhaiia ana hoi ei ka i.-l»-Ie o ka inoi. \ Ma k:i aoao o ka eh4e ua nui loa kona hoonaukiuki no koua }mh- }>c»;t •'i;• u;i inaopo|>o h»a iaia ua hauie pa-hu kona manaolana. <»iai ua ike m:sop<rjio «>i;> i ka hoohuiia ana o na mea opio i hook;i}ii ma ka herita oka mai'o. aiue kona ike pu ana iho oia io no ka hoike ana i ka neā no keia ?nare ana iio ka mea he mea pono iaia ke hoiki- aku i kona ilaku ka M«»i Mahome<la ana nae i hooholo iho ai e haawi mua aku i ka loho i ka makuakane o ka wahiue opio, ka lunakanawai Mahoim'ila ka Naiia P»eui Hame i kona wa e hoea niai ai. l'a ]}<M')paa pu iho oia i kona manao e hopupio 110 i ka uaiia ame lakoii m» apau. a imua aku <> ke aloalii e hooponopono ai i na mea apau. A i na. a'nha hoi no laua ilio aia ka wahine opio ke pili loa la i kona puuhnnua a me ka o!u no hoi o kona noonoo 110 ka mea ua manpopo !oa iaia anie he wahi pili i koe o na hoolala ana no kona lilo j wahine na ka moi oiai he mea oia i mareia ana hoi i haalieo ai ih-i.o o kona nonno > i kona lilo ana i hookahi me ka inea ilaila kona. puuwai. a j.iii mai la ka wiwoole iloko ona 110 ke ku aku i na po'no ajiau e ho» a mai ana me ka nana ole ae heaha la ia a mailiea mai la a nawai la. •*Mai hoji. hopo o kuu wahine." \vahi a ka naita opio i kaln»a aku a.i ma ia nh.-lo no ka wa mua loa inahope iho o ko laua hoohuiia aua. "aka Im* h»ihi ke ala a e hoohakalia ole kakou e j)ono ai." "Aoh- n'u h«»pohopo. aka ua nui kun olioli no ko kaua hookahi: ana a kaua 1 ikr» no e alo ai i na j?oino apau e hoea mai ana/' "]•- in:i«i akii no kou hauoli. oi loa aku ka maha ke hiki aku i Leuna." alaiia huli ae la oia a j»ane aku 3a ia I'ulii-o iaia i hoea mai ai nie iia lio o lakou oiai ua hoihoiia aku lak«»u iloko o ka halelio o ka iiol'ele: "E eleu mai a aohe he manawa i koe no kakou e hoohakalia ai n-a ko kakou huakai. ,? Alaila me ka hoolohe o ka ukali ame ka ike j»u ana iho no o I'iilii-o c ko lakou ka;iwale koke aku mai ia walii aku oia ka mamao iki o ka poiuo maluna o lakou a mahope iho o ka hookuene j»ono aua o Ziia iluna o kona lio ua hoomaka aku. la lakou e nee no ke . koi'iia o ka huakai. i • ]Io!" i hooho leo nui ae ai ka eh'le oiai oia ~c> ku aua iwalio o ka ! hokele. iaia i kan ae ai iluna o kona lio a holo ke'ake'a ae la i ka | na.iia. "Ma ka inoa oka moi o <iaranda e ala mai na mea ajmu ae' kokua mai ia'u no ka hoj)u ana i keia j»oe. E ala! e ala!" | "I> hookaawale koke ae." walii a ka naita me ka leo ikaika, "a | i oh* e lilo no kou ola." "E ala, e ala." i kaliea nui ae ai ka elele me ka wiliwili ana ae i kana j»ahikaua iloko o ke konane o ka maliina. aka ma ka aoao o ka naiia oj»io aole oia i hoohakalia, no ka mea. ua liemo koke ae la kana j>ahikaha mai kona wa-lii ae a anapu ana iloko o ka malamalama <» ka mahina. "E hooinanao e ka elele." wahi a Kale i pane aku ai, "ke ku pale nei au no'u iho ame ko'u oluina, a i mea e liooko ai, aole a'u mea aa ole a o ka make ka j)ahuhoj»u." "Aole i liuliu ua piha koke ae ke kaliua i na kanaka me na aahu like ole a mai ka hiamoe mai ka hapanui, a i ka hoomaopopo ana i na mea apau ua lioolio ae la kekalii poe o ka naita ia i lilo ai ka lanakila o ka la hakoko poina ole. "Ma ka inoa o Ala," i hooho ae ai kekahi poe e kuku aku ana, <£ o ka naiia kela i lilo ai 'ka lanakila mai ka lunakanawai Eeni Haine mai." A mainuli o keia hoouluku nui ana o ka elele ame ko Kale ike iho aole he inanawa aku i koe nolaila ua haliau aku la oia i kana pahikaua a waiho ana ka elele i ka honua me ka inaopopo ole ina paha ua make aole paha, a m§ ia auo ua lioomaka aku la ko lakou nee ana imua. Ua liolo aku lakou me ka mama e liiki aua i ko lakou poe ke holo—o na aloha no uiamiia a o ka ukali o ka naita no mahope no ka makaala i ko liope mai poe oiai aia no ia lakou na hoomanao i hoikeia mai e ka elele, aia ka limakanawai ame kona poe koa ma ke ala. Oiai ua malia pono ko lakou poe lio ua ikaika inaoli ia holo ana a aole i liuliu ua ike koke iho la ka waliine opio ua mamao loa lakou mai ka hokele aku maliope ilio o ka liamau ana a hala wale kekahi mau honi, a i ka liala ana o kekahi mau wahi malaelae o ka aina ua kanahaiki mai no hoi ka lakou liolo ana oia lioi ua hooholo iki iho la ka naita oiai ua ike iho oia i ke ko-liako-ha inai o kapuai wawae lio mahope mai me ka puahio nui. A i kona huli ana ae i hojie ua hoomaoj>oj»o iho la oia o kona ukali no ia. "E holo! e holo!" i kahea leo nui mai ai o Pidiro iaia i kaalo ae ai ma ka aoao o ka naita. "Aia he poe lio kanaka mahope o kakou." "Ile enemi anei?" walii a Kale. "Ale he la he enemi. Ua lohe aku nei wau ike po-hapo-ha mai o na kaj>uai wawae lio a me he la aia ke hookolo mai nei mahope 0 kakou." "O, e holo kakou/' wahi a Zira i pane ae ai me ka pii ana ae o ka maka'u iloko ona. u Ua liiki ia'u ke holo e like me ka mama o ko'u lio ke liolo." "Ina pela e hooko aku,' f wahi hou a Kale a hoopili ae la i kona mau ke-j>a inu ka aoao o kona lio. A hoomaka aku la no lioi kona lio e holo a ukali mai la no hoi' ka lio Ai ahia niahope o kona. I kela ame keia manawa aia lakou ke hookolvoke la i ka pouliuli o mua pono o lakou a lana mai la ka manao e inamao loa ana no lakou. O kekahi mea a Kale o Leona 1 hoomaoj)opo ai nui keia kuu pau i ka holo o ka lio oia ka pili mau 0 ka Aiahia mahope o kona a e pii liilii mau ana a hiki i ke kau* ; like wale ana me kona. kekahi kuinu o kona hoomaopopo ana iho | Ike aho loa o ka lio Arabia. A na keia mea 110 hoi i hooikiiki iki iho i kona noonoo no ka mea aia ka hoomaopoj»o iaia no na lio o ka | poe e uhai nuii nei mahope o lakou —he poe lio mama ko lakou e | like me ke auo mau o iu\ lio Arabia. f Ma keia manawa aia ka mahina ke pa konane la a ike moakaka ia aku la o mua a no kekahi manawa ua ano kanalua iho no o Kale; e like hoi me kaua i hooluiili uiua sv i ka wahine opio o ka maliina| ole ka maikai loa no lukou. •'E holo! e holo!" i hooho hou mai ai o Pidiro. "Aia lakou ke ano pili kokoke mai uei." Aia no na lio ke hoouiau nei a hala wale kekahi manawa ua hoomaopo[K> iho la o lva!e aia lakou ke hookokoke la i ka ululaaiu a aole no i liuliu loa ua komo aku ia lakou iloko olaiia a puka aku la no hoi ma kahi ao*o ika hala ana o kekahi mau manawa. Ua ulu ae no ka manao i ktt uaila opio no ka pee ana a e hookuu aku i ka poe uhaialiolo mamua. "Eia ke hookokoke loa mai nei," i kahea hou mai ai o Pidiro. u Aka e hiki ana kakou i piina o Elako mamua o ko kakou loaa ana nuii la lakou/ ? i pane ho« ae ai o Pidiro mahope iho o ka hamau iki aua. "E papahiia mai ia pomaikai me kakou." wahi a ka naita i leo nui ae ai. "E kuu Zira, mai hopohopo oe, aia no he manaolana o ka pakele ma ko kakou aoao." Aole he pane leo mai o ka wahine opio aka me kona mau lima ua paa lioomalo mai ao oia i ke kaulawaha o kona lia # a hookuu aku la ika holo o kona !io. Aia oia ke noho la iluna o kona lio me he kia pohaku la me ka hoi hou ana mai o ka wiwo-ole me i* no na poino o mua koe nae na hoomanao o kela o hope e pii mau mai »na. "l T a puka mai la lakou mai ululaau inai," wahi a Pidiro, (Aole i pau.)